అరణ్యకాండము - సర్గము 60
శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అరణ్యకాండే షష్ఠితమః సర్గః |౩-౬౦|
| వాల్మీకి రామాయణము | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||
భృశం ఆవ్రజమానస్య తస్య అధో వామ లోచనం |
ప్రాస్ఫురత్ చ అస్ఖలత్ రామో వేపథుః చ అస్య జాయతే |౩-౬౦-౧|
ఉపాలక్ష్య నిమిత్తాని సో అశుభాని ముహుర్ ముహుః |
అపి క్షేమం తు సీతాయా ఇతి వై వ్యాజహార హ |౩-౬౦-౨|
త్వరమాణో జగామ అథ సీతా దర్శన లాలసః |
శూన్యం ఆవసథం దృష్ట్వా బభూవ ఉద్విగ్న మానసః |౩-౬౦-౩|
ఉద్ భ్రమన్ ఇవ వేగేన విక్షిపన్ రఘు నందనః |
తత్ర తత్ర ఉటజ స్థానం అభివీక్ష్య సమంతతః |౩-౬౦-౪|
దదర్శ పర్ణ శాలాం చ సీతయా రహితాం తదా |
శ్రియా విరహితాం ధ్వస్తాం హేమంతే పద్మినీం ఇవ |౩-౬౦-౫|
రుదంతం ఇవ వృక్షైః చ గ్లాన పుష్ప మృగ ద్విజం |
శ్రియా విహీనం విధ్వస్తం సంత్యక్త వన దైవతైః |౩-౬౦-౬|
విప్రకీర్ణ అజిన కుశం విప్రవిద్ధ బృసీ కటం |
దృష్ట్వా శూన్య ఉటజ స్థానం విలలాప పునః పునః |౩-౬౦-౭|
హృతా మృతా వా నష్టా వా భక్షితా వా భవిష్యతి |
నిలీనా అపి అథవా భీరుః అథవా వనం ఆశ్రితా |౩-౬౦-౮|
గతా విచేతుం పుష్పాణి ఫలాని అపి చ వా పునః |
అథవా పద్మినీం యాతా జల అర్థం వా నదీం గతా |౩-౬౦-౯|
యత్నాత్ మృగయమాణః తు న ఆససాద వనే ప్రియాం |
శోక రక్త ఈక్షణః శ్రీమాన్ ఉన్మత్త ఇవ లక్ష్యతే |౩-౬౦-౧౦|
వృక్షాత్ వృక్షం ప్రధావన్ స గిరీం చ అపి నదీ నదం |
బభ్రామ విలపన్ రామః శోక పంక అర్ణవ ప్లుతః |౩-౬౦-౧౧|
అస్తి కచ్చిత్ త్వయా దృష్టా సా కదంబ ప్రియా ప్రియా |
కదంబ యది జానీషే శంస సీతాం శుభ ఆననాం |౩-౬౦-౧౨|
స్నిగ్ధ పల్లవ సంకాశాం పీత కౌశేయ వాసినీం |
శంసస్వ యది సా దృష్టా బిల్వ బిల్వ ఉపమ స్తనీ |౩-౬౦-౧౩|
అథవా అర్జున శంస త్వం ప్రియాం తాం అర్జున ప్రియాం |
జనకస్య సుతా తన్వీ యది జీవతి వా న వా |౩-౬౦-౧౪|
కకుభః కకుభ ఊరుం తాం వ్యక్తం జానాతి మైథిలీం |
లతా పల్లవ పుష్ప ఆఢ్యో భాతి హి ఏష వనస్పతిః |౩-౬౦-౧౫|
భ్రమరైర్ ఉపగీతః చ యథా ద్రుమ వరో హి అసి |
ఏష వ్యక్తం విజానాతి తిలకః తిలక ప్రియాం |౩-౬౦-౧౬|
అశోక శోక అపనుద శోక ఉపహత చేతనం |
త్వన్ నామానం కురు క్షిప్రం ప్రియా సందర్శనేన మాం |౩-౬౦-౧౭|
యది తాల త్వయా దృష్టా పక్వ తాల ఫల స్తనీ |
కథయస్వ వరారోహాం కారుణ్యం యది తే మయి |౩-౬౦-౧౮|
యది దృష్టా త్వయా సీతా జంబో జాంబూనద సమ ప్రభా |
ప్రియాం యది విజానాసి నిఃశంక కథయస్వ మే |౩-౬౦-౧౯|
అహో త్వం కర్ణికార అద్య పుష్పితః శోభసే భృశం |
కర్ణికార ప్రియాం సాధ్వీం శంస దృష్టా యది ప్రియా |౩-౬౦-౨౦|
చూత నీప మహా సాలాన్ పనసాన్ కురవాన్ ధవాన్ |
దాడిమాన్ అపి తాన్ గత్వా దృష్ట్వా రామో మహాయశాః |౩-౬౦-౨౧|
బకులాన్ అథ పున్నాగాన్ చ చందనాంకేతకాన్ తథా |
పృచ్ఛన్ రామో వనే భ్రాంత ఉన్మత్త ఇవ లక్ష్యతే |౩-౬౦-౨౨|
అథవా మృగ శాబ అక్షీం మృగ జానాసి మైథిలీం |
మృగ విప్రేక్షణీ కాంతా మృగీభిః సహితా భవేత్ |౩-౬౦-౨౩|
గజ సా గజ నాసోరుః యది దృష్టా త్వయా భవేత్ |
తాం మన్యే విదితాం తుభ్యం ఆఖ్యాహి వర వారణ |౩-౬౦-౨౪|
శార్దూల యది సా దృష్టా ప్రియా చంద్ర నిభ ఆననా |
మైథిలీ మమ విస్రబ్ధం కథయస్వ న తే భయం |౩-౬౦-౨౫|
కిం ధావసి ప్రియే నూనం దృష్టా అసి కమల ఈక్షణే |
వృక్షేణ ఆచ్చాద్య చ ఆత్మానం కిం మాం న ప్రతిభాషసే |౩-౬౦-౨౬|
తిష్ఠ తిష్ఠ వరారోహే న తే అస్తి కరుణా మయి |
న అత్యర్థం హాస్య శీలా అసి కిం అర్థం మాం ఉపేక్షసే |౩-౬౦-౨౭|
పీత కౌశేయకేన అసి సూచితా వర వర్ణిని |
ధావంతి అపి మయా దృష్టా తిష్ఠ యది అస్తి సౌహృదం |౩-౬౦-౨౮|
న ఏవ సా నూనం అథవా హింసితా చారు హాసినీ |
కృచ్ఛ్రం ప్రాప్తం న మాం నూనం యథా ఉపేక్షితుం అర్హతి |౩-౬౦-౨౯|
వ్యక్తం సా భక్షితా బాలా రాక్షసైః పిశిత అశనైః |
విభజ్య అంగాని సర్వాణి మయా విరహితా ప్రియా |౩-౬౦-౩౦|
నూనం తత్ శుభ దంత ఓష్ఠం సునాసం శుభ కుణ్డలం |
పూర్ణ చంద్ర నిభం గ్రస్తం ముఖం నిష్ప్రభతాం గతం |౩-౬౦-౩౧|
సా హి చంపక వర్ణ ఆభా గ్రీవా గ్రైవేయక ఉచితా |
కోమలా విలపంత్యాః తు కాంతాయా భక్షితా శుభా |౩-౬౦-౩౨|
నూనం విక్షిప్యమాణౌ తౌ బాహూ పల్లవ కోమలౌ |
భక్షితౌ వేపమాన అగ్రౌ స హస్త ఆభరణ అంగదౌ |౩-౬౦-౩౩|
మయా విరహితా బాలా రక్షసాం భక్షణాయ వై |
సార్థేన ఇవ పరిత్యక్తా భక్షితా బహు బాంధవా |౩-౬౦-౩౪|
హా లక్ష్మణ మహాబాహో పశ్యసే త్వం ప్రియాం క్వచిత్ |
హా ప్రియే క్వ గతా భద్రే హా సీతే ఇతి పునః పునః |౩-౬౦-౩౫|
ఇతి ఏవం విలపన్ రామః పరిధావన్ వనాత్ వనం |
క్వచిత్ ఉద్ భ్రమతే వేగాత్ క్వచిత్ విభ్రమతే బలాత్ |౩-౬౦-౩౬|
క్వచిత్ మత్త ఇవ ఆభాతి కాంతా అన్వేషణ తత్పరః |
స వనాని నదీః శైలాన్ గిరి ప్రస్రవణాని చ |
కాననాని చ వేగేన భ్రమతి అపరిసంస్థితః |౩-౬౦-౩౭|
తదా స గత్వా విపులం మహత్ వనం
పరీత్య సర్వం తు అథ మైథిలీం ప్రతి |
అనిష్ఠిత ఆశః స చకార మార్గణే
పునః ప్రియాయాః పరమం పరిశ్రమం |౩-౬౦-౩౮|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే షష్ఠితమః సర్గః |౩-౬౦|