అరణ్యకాండము - సర్గము 54

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అరణ్యకాండే చతుఃపఞ్చాశః సర్గః |౩-౫౪|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

హ్రియమాణా తు వైదేహీ కంచిత్ నాథం అపశ్యతీ |

దదర్శ గిరి శృంగస్థాన్ పంచ వానర పుంగవాన్ |౩-౫౪-౧|

తేషాం మధ్యే విశాలాక్షీ కౌశేయం కనక ప్రభం |

ఉత్తరీయం వరారోహా శుభాని ఆభరణాని చ |౩-౫౪-౨|

ముమోచ యది రామాయ శంసేయుః ఇతి భామినీ |

వస్త్రం ఉత్సృజ్య తన్ మధ్యే వినిక్షిప్తం స భూషణం |౩-౫౪-౩|

సంభ్రమాత్ తు దశగ్రీవః తత్ కర్మ న చ బుద్ధ్వాన్ |

పింగాక్షాః తాం విశాలాక్షీం నేత్రైః అనిమిషైః ఇవ |౩-౫౪-౪|

విక్రోశంతీం తదా సీతాం దదృశుః వానర ఋషభాః |

స చ పంపాం అతిక్రమ్య లంకాం అభిముఖః పురీం |౩-౫౪-౫|

జగామ రుదతీం గృహ్య మైథిలీం రాక్షస ఈశ్వరః |

తాం జహార సుసంహృష్టో రావణో మృత్యుం ఆత్మనః |౩-౫౪-౬|

ఉత్సంగేన ఏవ భుజగీం తీక్ష్ణ దంష్ట్రాం మహావిషాం |

వనాని సరితః శైలాన్ సరాంసి చ విహాయసా |౩-౫౪-౭|

స క్షిప్రం సమతీయాయ శరః చాపాత్ ఇవ చ్యుతః |

తిమి నక్ర నికేతం తు వరుణ ఆలయం అక్షయం |౩-౫౪-౮|

సరితాం శరణం గత్వా సమతీయాయ సాగరం |

సంభ్రమాత్ పరివృత్త ఊర్మీ రుద్ధ మీన మహోరగః |౩-౫౪-౯|

వైదేహ్యాం హ్రియమాణాయాం బభూవ వరుణ ఆలయః |

అంతరిక్ష గతా వాచః ససృజుః చారణాః తదా |౩-౫౪-౧౦|

ఏతత్ అంతో దశగ్రీవ ఇతి సిద్ధాః తదా అబ్రువన్ |

స తు సీతాం విచేష్టంతీం అంకేన ఆదాయ రావణః |౩-౫౪-౧౧|

ప్రవివేశ పురీం లంకాం రూపిణీం మృత్యుం ఆత్మనః |

సః అభిగమ్య పురీం లంకాం సువిభక్త మహాపథాం |౩-౫౪-౧౨|

సంరూఢ కక్ష్యా బహులం స్వం అంతః పురం ఆవిశత్ |

తత్ర తాం అసిత అపాంగాం శోక మోహ పరాయణాం |౩-౫౪-౧౩|

నిదధే రావణః సీతాం మయో మాయాం ఇవ ఆసురీం |

అబ్రవీత్ చ దశగ్రీవః పిశాచీః ఘోర దర్శనాః |౩-౫౪-౧౪|

యథా న ఏనాం పుమాన్ స్త్రీ వా సీతాం పశ్యతి అసమ్మతః |

ముక్తా మణి సువర్ణాని వస్త్రాణి ఆభరణాని చ |౩-౫౪-౧౫|

యత్ యత్ ఇచ్ఛేత్ తత్ ఏవ అస్యా దేయం మత్ చ్ఛందతో యథా |

యా చ వక్ష్యతి వైదేహీం వచనం కించిత్ అప్రియం |౩-౫౪-౧౬|

అజ్ఞానాత్ యది వా జ్ఞానాన్ న తస్యా జీవితం ప్రియం |

తథా ఉక్త్వా రాక్షసీః తాః తు రాక్షసేంద్రః ప్రతాపవాన్ |౩-౫౪-౧౭|

నిష్క్రమ్య అంతః పురాత్ తస్మాత్ కిం కృత్యం ఇతి చింతయన్ |

దదర్శ అష్టౌ మహావీర్యాన్ రాక్షసాన్ పిశిత అశనాన్ |౩-౫౪-౧౮|

స తాన్ దృష్ట్వా మహావీర్యో వర దానేన మోహితః |

ఉవాచ తాన్ ఇదం వాక్యం ప్రశస్య బల వీర్యతః |౩-౫౪-౧౯|

నానా ప్రహరణాః క్షిప్రం ఇతో గచ్ఛత సత్వరాః |

జనస్థానం హత స్థానం భూత పూర్వం ఖర ఆలయం |౩-౫౪-౨౦|

తత్ర ఉష్యతాం జనస్థానే శూన్యే నిహత రాక్షసే |

పౌరుషం బలం ఆశ్రిత్య త్రాసం ఉత్సృజ్య దూరతః |౩-౫౪-౨౧|

బహు సైన్యం మహావీర్యం జనస్థానే నివేశితం |

స దూషణ ఖరం యుద్ధే నిహతం రామ సాయకైః |౩-౫౪-౨౨|

తతః క్రోధో మమ అపూర్వో ధైర్యస్య ఉపరి వర్ధతే |

వైరం చ సుమహత్ జాతం రామం ప్రతి సుదారుణం |౩-౫౪-౨౩|

నిర్యాతయితుం ఇచ్ఛామి తత్ చ వైరం అహం రిపోః |

న హి లప్స్యామి అహం నిద్రాం అహత్వా సంయుగే రిపుం |౩-౫౪-౨౪|

తం తు ఇదానీం అహం హత్వా ఖర దూషణ ఘాతినం |

రామం శర్మ ఉపలప్స్యామి ధనం లబ్ధ్వా ఇవ నిర్ధనః |౩-౫౪-౨౫|

జనస్థానే వసద్భిః తు భవద్భిః రామం ఆశ్రితా |

ప్రవృత్తిః ఉపనేతవ్యా కిం కరోతి ఇతి తత్త్వతః |౩-౫౪-౨౬|

అప్రమాదాత్ చ గంతవ్యం సర్వైః ఏవ నిశాచరైః |

కర్తవ్యః చ సదా యత్నో రాఘవస్య వధం ప్రతి |౩-౫౪-౨౭|

యుష్మాకం తు బలం జ్ఞాతం బహుశో రణ మూర్ధని |

అతః తు అస్మిన్ జనస్థానే మయా యూయం నియోజితాః |౩-౫౪-౨౮|

తతః ప్రియం వాక్యం ఉపేత్య రాక్షసా

మహార్థం అష్టౌ అభివాద్య రావణం |

విహాయ లంకాం సహితాః ప్రతస్థిరే

యతో జనస్థానం అలక్ష్య దర్శనాః |౩-౫౪-౨౯|

తతః తు సీతాం ఉపలభ్య రావణః

సుసంప్రహృష్టః పరిగృహ్య మైథిలీం |

ప్రసజ్య రామేణ చ వైరం ఉత్తమం

బభూవ మోహాత్ ముదితః స రాక్షసః |౩-౫౪-౩౦|

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే చతుఃపఞ్చాశః సర్గః |౩-౫౪|