అరణ్యకాండము - సర్గము 50

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అరణ్యకాండే పఞ్చాశః సర్గః |౩-౫౦|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

తం శబ్దం అవసుప్తస్య జటాయుః అథ శుశ్రువే |

నిరైక్షత్ రావణం క్షిప్రం వైదేహీం చ దదర్శ సః |౩-౫౦-౧|

తతః పర్వత శృంగ ఆభః తీక్ష్ణ తుణ్డః ఖగ ఉత్తమః |

వనస్పతి గతః శ్రీమాన్ వ్యాజహార శుభాం గిరం |౩-౫౦-౨|

దశగ్రీవ స్థితో ధర్మే పురాణే సత్య సంశ్రయః |

భ్రాతః సః త్వం నిందితం కర్మ కర్తుం న అర్హసి సంప్రతాం |౩-౫౦-౩|

జటాయుః నామ నామ్నా అహం గృధ్ర రాజో మహాబలః |

రాజా సర్వస్య లోకస్య మహేంద్ర వరుణ ఉపమః |౩-౫౦-౪|

లోకానాం చ హితే యుక్తో రామో దశరథ ఆత్మజః |

తస్య ఏషా లోక నాథస్య ధర్మ పత్నీ యశస్వినీ |౩-౫౦-౫|

సీతా నామ వరారోహా యాం త్వం హర్తుం ఇహ ఇచ్ఛసి |

కథం రాజా స్థితో ధర్మే పర దారాన్ పరామృశేత్ |౩-౫౦-౬|

రక్షణీయా విశేషేణ రాజ దారా మహాబలః |

నివర్తయ గతిం నీచాం పర దార అభిమర్శనాత్ |౩-౫౦-౭|

న తత్ సమాచరేత్ ధీరో యత్ పరో అస్య విగర్హయేత్ |

యథా ఆత్మనః తథా అన్యేషాం దారా రక్ష్యా విమర్శనాత్ |౩-౫౦-౮|

అర్థం వా యది వా కామం శిష్టాః శాస్త్రేషు అనాగతం |

వ్యవస్యంతి అను రాజానం ధర్మం పౌలస్త్య నందన |౩-౫౦-౯|

రాజా ధర్మః చ కామః చ ద్రవ్యాణాం చ ఉత్తమో నిధిః |

ధర్మః శుభం వా పాపం వా రాజ మూలం ప్రవర్తతే |౩-౫౦-౧౦|

పాప స్వభావః చపలః కథం త్వం రక్షసాం వర |

ఐశ్వర్యం అభిసంప్రాప్తో విమానం ఇవ దుష్కృతీ |౩-౫౦-౧౧|

కామ స్వభావో యః సః అసౌ న శక్యః తం ప్రమార్జితుం |

న హి దుష్ట ఆత్మనాం ఆర్యం ఆవసతి ఆలయే చిరం |౩-౫౦-౧౨|

విషయే వా పురే వా తే యదా రామో మహాబలః |

న అపరాధ్యతి ధర్మాత్మా కథం తస్య అపరాధ్యసి |౩-౫౦-౧౩|

యది శూర్పణఖా హేతోః జనస్థాన గతః ఖరః |

అతివృత్తో హతః పూర్వం రామేణ అక్లిష్ట కర్మణా |౩-౫౦-౧౪|

అత్ర బ్రూహి యథా తత్త్వం కో రామస్య వ్యతిక్రమః |

యస్య త్వం లోక నాథస్య హృత్వా భార్యాం గమిష్యసి |౩-౫౦-౧౫|

క్షిప్రం విసృజ వైదేహీం మా త్వా ఘోరేణ చక్షుషా |

దహేత్ దహనభూతేన వృత్రం ఇంద్ర అశనిః యథా |౩-౫౦-౧౬|

సర్పం ఆశీవిషం బద్ధ్వా వస్త్ర అంతే న అవబుధ్యసే |

గ్రీవాయాం ప్రతిముక్తం చ కాల పాశం న పశ్యసి |౩-౫౦-౧౭|

స భారః సౌమ్య భర్తవ్యో యో నరం న అవసాదయేత్ |

తత్ అన్నం అపి భోక్తవ్యం జీర్యతే యత్ అనామయం |౩-౫౦-౧౮|

యత్ కృత్వా న భవేత్ ధర్మో న కీర్తిః న యశః ధ్రువం |

శరీరస్య భవేత్ ఖేదః కః తత్ కర్మ సమాచరేత్ |౩-౫౦-౧౯|

షష్టి వర్ష సహస్రాణి జాతస్య మమ రావణ |

పితృ పైతామహం రాజ్యం యథావత్ అనుతిష్ఠతః |౩-౫౦-౨౦|

వృద్ధో అహం త్వం యువా ధన్వీ స రథః కవచీ శరీ |

న చ అపి ఆదాయ కుశలీ వైదేహీం న గమిష్యసి |౩-౫౦-౨౧|

న శక్తః త్వం బలాత్ హర్తుం వైదేహీం మమ పశ్యతః |

హేతుభిః న్యాయ సంయుక్తైః ధ్రువాం వేద శ్రుతీం ఇవ |౩-౫౦-౨౨|

యుధ్యస్వ యది శూరో అసి ముహూర్తం తిష్ఠ రావణ |

శయిష్యసే హతో భూమౌ యథా పూర్వం ఖరః తథా |౩-౫౦-౨౩|

అసకృత్ సంయుగే యేన నిహతా దైత్య దానవాః |

న చిరాత్ చీర వాసాః త్వాం రామో యుధి వధిష్యతి |౩-౫౦-౨౪|

కిం ను శక్యం మయా కర్తుం గతౌ దూరం నృప ఆత్మజౌ |

క్షిప్రం త్వం నశ్యసే నీచ తయోః భీతో న సంశయః |౩-౫౦-౨౫|

న హి మే జీవమానస్య నయిష్యసి శుభాం ఇమాం |

సీతాం కమల పత్ర అక్షీం రామస్య మహషీం ప్రియాం |౩-౫౦-౨౬|

అవశ్యం తు మయా కార్యం ప్రియం తస్య మహాత్మనః |

జీవితేన అపి రామస్య తథా దశరథస్య చ |౩-౫౦-౨౭|

తిష్ఠ తిష్ఠ దశగ్రీవ ముహూర్తం పశ్య రావణ |

వృంతాత్ ఇవ ఫలం త్వాం తు పాతయేయం రథ ఉత్తమాత్ |

యుద్ధ ఆతిథ్యం ప్రదాస్యామి యథా ప్రాణం నిశా చర |౩-౫౦-౨౮|

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే పఞ్చాశః సర్గః |౩-౫౦|