అరణ్యకాండము - సర్గము 40

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అరణ్యకాండే చత్వారింశః సర్గః |౩-౪౦|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

మారీచస్య తు తత్ వాక్యం క్షమం యుక్తం చ రావణః |

ఉక్తో న ప్రతిజగ్రాహ మర్తు కామ ఇవ ఔషధం |౩-౪౦-౧|

తం పథ్య హిత వక్తారం మారీచం రాక్షసాధిపః |

అబ్రవీత్ పరుషం వాక్యం అయుక్తం కాల చోదితః |౩-౪౦-౨|

యత్ కిల ఏతత్ అయుక్తార్థం మారీచ మయి కథ్యతే |

వాక్యం నిష్ఫలం అత్యర్థం బీజం ఉప్తం ఇవ ఊషరే |౩-౪౦-౩|

త్వత్ వాక్యైః న తు మాం శక్యం - భేతుం - భేత్తుం రామస్య సంయుగే |

పాప శీలస్య మూర్ఖస్య మానుషస్య విశేషతః |౩-౪౦-౪|

యః త్యక్త్వా సుహృదో రాజ్యం మాతరం పితరం తథా |

స్త్రీ వాక్యం ప్రాకృతం శ్రుత్వా వనం ఏక పదే గతః |౩-౪౦-౫|

అవశ్యం తు మయా తస్య సంయుగే ఖర ఘాతినః |

ప్రాణైః ప్రియతరా సీతా హర్తవ్యా తవ సంనిధౌ |౩-౪౦-౬|

ఏవం మే నిశ్చితా బుద్ధిః హృది మారీచ విద్యతే |

న వ్యావర్తయితుం శక్యా స ఇంద్రైః అపి సుర అసురైః |౩-౪౦-౭|

దోషం గుణం వా సంపృష్టః త్వం ఏవం వక్తుం అర్హసి |

అపాయం వా అపి ఉపాయం వా కార్యస్య అస్య వినిశ్చయే |౩-౪౦-౮|

సంపృష్టేన తు వక్తవ్యం సచివేన విపశ్చితా |

ఉద్యత అంజలినా రాజ్ఞే య ఇచ్ఛేత్ భూతిం ఆత్మనః |౩-౪౦-౯|

వాక్యం అప్రతికూలం తు మృదు పూర్వం శుభం హితం |

ఉపచారేణ యుక్తం చ వక్తవ్యో వసుధా అధిపః |౩-౪౦-౧౦|

స అవమర్దం తు యత్ వాక్యం అథవా మారీచ హితం ఉచ్యతే |

న అభినందతి తత్ రాజా మానార్థీ మాన వర్జితం |౩-౪౦-౧౧|

పంచ రూపాణి రాజానో ధారయంతి అమిత ఓజసః |

అగ్నేః ఇంద్రస్య సోమస్య యమస్య వరుణస్య చ |౩-౪౦-౧౨|

ఔష్ణ్యం తథా విక్రమం చ సౌమ్యం దణ్డం ప్రసన్నతాం |

ధారయంతి మహాతామ్నో రాజానః క్షణదాచర |౩-౪౦-౧౩|

తస్మాత్ సర్వాసు అవస్థాసు మాన్యాః పూజ్యాః చ పార్థివాః |

త్వం తు ధర్మం అవిజ్ఞాయ కేవలం మోహం ఆశ్రితః |౩-౪౦-౧౪|

అభ్యాగతం మాం దౌరాత్మ్యాత్ పరుషం వదసి ఈదృశం |

గుణ దోషౌ న పృచ్ఛామి క్షమం చ ఆత్మని రాక్షస |౩-౪౦-౧౫|

మయా ఉక్తం అపి చ ఏతావత్ త్వాం ప్రతి అమితవిక్రమ |

అస్మిన్ తు స భవాన్ కృత్యే సాహాయ్యం కర్తుం అర్హసి |౩-౪౦-౧౬|

శ్రుణు తత్ కర్మ సాహాయ్యే యత్ కార్యం వచనాత్ మమ |

సౌవర్ణః త్వం మృగో భూత్వా చిత్రో రజత బిందుభిః |౩-౪౦-౧౭|

ఆశ్రమే తస్య రామస్య సీతాయాః ప్రముఖే చర |

ప్రలోభయిత్వా వైదేహీం యథా ఇష్టం గంతుం అర్హసి |౩-౪౦-౧౮|

త్వాం హి మాయా మయం దృష్ట్వా కాంచనం జాత విస్మయా |

ఆనయ ఏనం ఇతి క్షిప్రం రామం వక్ష్యతి మైథిలీ |౩-౪౦-౧౯|

అపక్రాంతే చ కాకుత్స్థే దూరం చ యాత్వా అపి ఉదాహర |

హా సీతే లక్ష్మణే ఇతి ఏవం రామ వాక్య అనురూపకం |౩-౪౦-౨౦|

తత్ శ్రుత్వా రామ పదవీం సీతాయా చ ప్రచోదితః |

అనుగచ్ఛతి సంభ్రాంతం సౌమిత్రిః అపి సౌహృదాత్ |౩-౪౦-౨౧|

అపక్రాంతే చ కాకుత్స్థే లక్ష్మణ చ యథా సుఖం |

ఆహరిష్యామి వైదేహీం సహస్రాక్షః శచీం ఇవ |౩-౪౦-౨౨|

ఏవం కృత్వా తు ఇదం కార్యం యథా ఇష్టం గచ్ఛ రాక్షస |

రాజ్యస్య అర్ధం ప్రదాస్యామి మారీచ తవ సువ్రత |౩-౪౦-౨౩|

గచ్ఛ సౌమ్య శివం మార్గం కార్యస్య అస్య వివృద్ధయే |

అహం తు అనుగమిష్యామి స రథో దణ్డకా వనం |౩-౪౦-౨౪|

ప్రాప్య సీతాం అయుద్ధేన వంచయిత్వా తు రాఘవం |

లంకాం ప్రతి గమిష్యామి కృత కార్యః సహ త్వయా |౩-౪౦-౨౫|

నో చేత్ కరోషి మారీచ హన్మి త్వాం అహం అద్య వై |

ఏతత్ కార్యం అవశ్యం మే బలాద్ అపి కరిష్యసి |

రాజ్ఞో హి ప్రతికూలస్థో న జాతు సుఖం ఏధతే |౩-౪౦-౨౬|

ఆసాద్యా తం జీవిత సంశయః తే

మృత్యుర్ ధ్రువో హి అద్య మయా విరుధ్యతః |

ఏతత్ యథావత్ పరిగృహ్య బుద్ధ్యా

యత్ అత్ర పథ్యం కురు తత్ తథా త్వం |౩-౪౦-౨౭|

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే చత్వారింశః సర్గః |౩-౪౦|