అరణ్యకాండము - సర్గము 33

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అరణ్యకాండే త్రయస్త్రింశః సర్గః |౩-౩౩|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

తతః శూర్పణఖా దీనా రావణం లోక రావణం |

అమాత్య మధ్యే సంక్రుద్ధా పరుషం వాక్యం అబ్రవీత్ |౩-౩౩-౧|

ప్రమత్తః కామ భోగేషు స్వైర వృత్తో నిరంకుశః |

సముత్పన్నం భయం ఘోరం బోద్ధవ్యం న అవబుధ్యసే |౩-౩౩-౨|

సక్తం గ్రామ్యేషు భోగేషు కామ వృత్తం మహీపతిం |

లుబ్ధం న బహు మన్యంతే శ్మశాన అగ్నిం ఇవ ప్రజాః |౩-౩౩-౩|

స్వయం కార్యాణి యః కాలే న అనుతిష్ఠతి పార్థివః |

స తు వై సహ రాజ్యేన తైః చ కార్యైః వినశ్యతి |౩-౩౩-౪|

అయుక్త చారం దుర్దర్శం అస్వాధీనం నరాధిపం |

వర్జయంతి నరా దూరాత్ నదీ పంకం ఇవ ద్విపాః |౩-౩౩-౫|

యే న రక్షంతి విషయం అస్వాధీనా నరాధిపః |

తే న వృద్ధ్యా ప్రకాశంతే గిరయః సాగరే యథా |౩-౩౩-౬|

ఆత్మవద్భిః విగృహ్య త్వం దేవ గంధర్వ దానవైః |

అయుక్త చారః చపలః కథం రాజా భవిష్యసి |౩-౩౩-౭|

త్వం తు బాల స్వభావత్ చ బుద్ధి హీనః చ రాక్షస |

జ్ఞాతవ్యం తు న జానీషి కథం రాజా భవిష్యసి |౩-౩౩-౮|

యేషాం చారః చ కోశః చ నయః చ జయతాం వర |

అస్వాధీనా నరేంద్రాణాం ప్రాకృతైః తే జనైః సమాః |౩-౩౩-౯|

యస్మాత్ పశ్యంతి దూరస్థాన్ సర్వాన్ అర్థాన్ నరాధిపాః |

చారేణ తస్మాత్ ఉచ్యంతే రాజానో దీర్ఘ చక్షుషః |౩-౩౩-౧౦|

అయుక్త చారం మన్యే త్వాం ప్రాకృతైః సచివైః యుతః |

స్వ జనం చ జనస్థానం నిహతం న అవబుధ్యసే |౩-౩౩-౧౧|

చతుర్దశ సహస్రాణి రక్షసాం భీమ కర్మణాం |

హతాని ఏకేన రామేణ ఖరః చ సహ దూషణః |౩-౩౩-౧౨|

ఋషీణాం అభయం దత్తం కృత క్షేమాః చ దణ్డకాః |

ధర్షితం చ జనస్థానం రామేణ అక్లిష్ట కారిణా |౩-౩౩-౧౩|

త్వం తు లుబ్ధః ప్రమత్తః చ పరాధీనః చ రావణ |

విషయే స్వే సముత్పన్నం యో భయం న అవబుధ్యసే |౩-౩౩-౧౪|

తీక్ష్ణం అల్ప ప్రదాతారం ప్రమత్తం గర్వితం శఠం |

వ్యసనే సర్వ భూతాని న అభిధావంతి పార్థివం |౩-౩౩-౧౫|

అతిమానినం అగ్రాహ్యం ఆత్మ సంభావితం నరం |

క్రోధినం వ్యసనే హంతి స్వ జనో అపి నరాధిపం |౩-౩౩-౧౬|

న అనుతిష్ఠతి కార్యాణి భయేషు న బిభేతి చ |

క్షిప్రం రాజ్యాత్ చ్యుతో దీనః తృణైః తుల్యో భవేత్ ఇహ |౩-౩౩-౧౭|

శుష్క కాష్ఠైః భవేత్ కార్యం లోష్టైః అపి చ పాంసుభిః |

న తు స్థానాత్ పరిభ్రష్టైః కార్యం స్యాత్ వసుధాధిపైః |౩-౩౩-౧౮|

ఉపభుక్తం యథా వాసః స్రజో వా మృదితా యథా |

ఏవం రాజ్యాత్ పరిభ్రష్టః సమర్థో అపి నిరర్థకః |౩-౩౩-౧౯|

అప్రమత్తః చ యో రాజా సర్వజ్ఞో విజితేంద్రియః |

కృతజ్ఞో ధర్మ శీలః చ స రాజా తిష్ఠతే చిరం |౩-౩౩-౨౦|

నయనాభ్యాం ప్రసుప్తో వా జాగర్తి నయ చక్షుషా |

వ్యక్త క్రోధ ప్రసాదః చ స రాజా పూజ్యతే జనైః |౩-౩౩-౨౧|

త్వం తు రావణ దుర్బుద్ధిః గుణైః ఏతైః వివర్జితః |

యస్య తే అవిదితః చారైః రక్షసాం సుమహాన్ వధః |౩-౩౩-౨౨|

పర అవమంతా విషయేషు సంగవాన్

న దేశ కాల ప్రవిభాగ తత్త్వ విత్ |

అయుక్త బుద్ధిః గుణ దోష నిశ్చయే

విపన్న రాజ్యో న చిరాత్ విపత్స్యతే |౩-౩౩-౨౩|

ఇతి స్వ దోషాన్ పరికీర్తితాం తయా

సమీక్ష్య బుద్ధ్యా క్షణదా చరేశ్వరః |

ధనేన దర్పేణ బలేన చ అన్వితో

విచింతయామాస చిరం స రావణః |౩-౩౩-౨౪|

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే త్రయస్త్రింశః సర్గః |౩-౩౩|