అరణ్యకాండము - సర్గము 23

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అరణ్యకాండే త్రయోవింశః సర్గః |౩-౨౩|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

తత్ ప్రయాతం బలం ఘోరం అశివం శోణిత ఉదకం |

అభ్యవర్షత్ మహా మేఘః తుములో గర్దభ అరుణః |౩-౨౩-౧|

నిపేతుః తురగాః తస్య రథ యుక్తా మహాజవాః |

సమే పుష్పచితే దేశే రాజమార్గే యదృచ్ఛయా |౩-౨౩-౨|

శ్యామం రుధిర పర్యంతం బభూవ పరివేషణం |

అలాత చక్ర ప్రతిమం ప్రతిగృహ్య దివాకరం |౩-౨౩-౩|

తతో ధ్వజం ఉపాగమ్య హేమ దణ్డం సముచ్ఛ్రితం |

సమాక్రమ్య మహాకాయః తస్థౌ గృధ్రః సుదారుణః |౩-౨౩-౪|

జనస్థాన సమీపే చ సమాక్రమ్య ఖర స్వనాః |

విస్వరాన్ వివిధాన్ చ చక్రుః మాంస ఆదా మృగ పక్షిణః |౩-౨౩-౫|

వ్యాజహ్రుః చ పదీప్తాయాం దిశి వై భైరవ స్వనం |

అశివా యాతుధానానాం శివా ఘోరా మహాస్వనాః |౩-౨౩-౬|

ప్రభిన్నగజసంకాశతోయశోణితధారిణః |

యద్వా -ప్రభిన్న గజ సంకాశ తోయ శోణిత ధారిణః |

ఆకాశం తత్ అనాకాశం చక్రుః భీమ అంబు వాహకాః|౩-౨౩-౭|

బభూవ తిమిరం ఘోరం ఉద్ధతం రోమ హర్షణం |

దిశో వా ప్రదిశో వా అపి సువ్యక్తం న చకాశిరే |౩-౨౩-౮|

క్షతజ ఆర్ద్ర సవర్ణాభా సంధ్యా కాలం వినా బభౌ |

ఖరం చ అభిముఖం నేదుః తదా ఘోరా మృగాః ఖగాః |౩-౨౩-౯|

కంక గోమాయు గృధ్రాః చ చుక్రుశుః భయ సంశినః |

నిత్యా అశివ కరా యుద్ధే శివా ఘోర నిదర్శనాః |౩-౨౩-౧౦|

నేదుః బలస్య అభిముఖం జ్వాల ఉద్గారిభిః ఆననైః |

కబంధః పరిఘ ఆభాసో దృశ్యతే భాస్కర అంతికే |౩-౨౩-౧౧|

జగ్రాహ సూర్యం స్వర్భానుః అపర్వణి మహాగ్రహః |

ప్రవాతి మారుతః శీఘ్రం నిష్ప్రభో అభూత్ దివాకరః |౩-౨౩-౧౨|

ఉత్పేతుః చ వినా రాత్రిం తారాః ఖద్యోతన ప్రభాః |

సంలీన మీన విహగా నలిన్యః శుష్క పంకజాః |౩-౨౩-౧౩|

తస్మిన్ క్షణే బభూవుః చ వినా పుష్ప ఫలైః ద్రుమాః |

ఉద్ధూతః చ వినా వాతం రేణుః జలధర అరుణః |౩-౨౩-౧౪|

చీచీ కూచి ఇతి వాశ్యంతో బభూవుః తత్ర సారికాః | ఉల్కాః చ అపి స నిర్ఘోషా నిపేతుః ఘోర దర్శనాః |౩-౨౩-౧౫|

ప్రచచాల మహీ చ అపి స శైల వన కాననా |

ఖరస్య చ రథస్థస్య నర్దమానస్య ధీమతః |౩-౨౩-౧౬|

ప్రాకంపత భుజః సవ్యః స్వరః చ అస్య అవసజ్జత |

స అస్రా సంపద్యతే దృష్టిః పశ్యమానస్య సర్వతః |౩-౨౩-౧౭|

లలాటే చ రుజో జాతా న చ మోహాత్ న్యవర్తత |

తాన్ సమీక్ష్య మహోత్పాతాన్ ఉత్థితాన్ రోమ హర్షణాన్ |౩-౨౩-౧౮|

అబ్రవీత్ రాక్షసాన్ సర్వాన్ ప్రహసన్ స ఖరః తదా |

మహా ఉత్పాతాన్ ఇమాన్ సర్వాన్ ఉత్థితాన్ ఘోర దర్శనాన్ |౩-౨౩-౧౯|

న చింతయామి అహం వీర్యాత్ బలవాన్ దుర్బలాన్ ఇవ |

తారా అపి శరైః తీక్ష్ణైః పాతయేయం నభః తలాత్ |౩-౨౩-౨౦|

మృత్యుం మరణ ధర్మేణ సంక్రుద్ధో యోజయామి అహం |

రాఘవం తం బల ఉత్సిక్తం భ్రాతరం చ అస్య లక్ష్మణం |౩-౨౩-౨౧|

అహత్వా సాయకైః తీక్ష్ణైః న ఉపావర్తితుం ఉత్సహే |

యన్ నిమిత్తం తు రామస్య లక్ష్మణస్య విపర్యయః |౩-౨౩-౨౨|

సకామా భగినీ మే అస్తు పీత్వా తు రుధిరం తయోః |

న క్వచిత్ ప్రాప్త పూర్వో మే సంయుగేషు పరాజయః |౩-౨౩-౨౩|

యుష్మాకం ఏతత్ ప్రత్యక్షం న అనృతం కథయామి అహం |

దేవ రాజం అపి క్రుద్ధో మత్త ఐరావత గామినం |౩-౨౩-౨౪|

వజ్ర హస్తం రణే హన్యాం కిం పునః తౌ చ మానుషౌ |

సా తస్య గర్జితం శ్రుత్వా రాక్షసానాం మహా చమూః |౩-౨౩-౨౫|

ప్రహర్షం అతులం లేభే మృత్యు పాశ అవపాశితా |

సమేయుః చ మహాత్మానో యుద్ధ దర్శన కాంక్షిణః |౩-౨౩-౨౬|

ఋషయో దేవ గంధర్వాః సిద్ధాః చ సహ చారణైః |

సమేత్య చ ఊచుః సహితాః తే అన్యాయం పుణ్యకర్మణః |౩-౨౩-౨౭|

స్వస్తి గో బ్రాహ్మణేభ్యో అస్తు లోకానాం యే చ సమ్మతాః |

జయతాం రాఘవో యుద్ధే పౌలస్త్యాన్ రజనీ చరాన్ |౩-౨౩-౨౮|

చక్రహస్తో యథా విష్ణుః సర్వాన్ అసుర సత్తమాన్ |

ఏతత్ చ అన్యత్ చ బహుశో బ్రువాణాః పరమ ఋషయః |౩-౨౩-౨౯|

జాత కౌతూహలాత్ తత్ర విమానస్థాః చ దేవతాః |

దదృశుర్ వాహినీం తేషాం రాక్షసానాం గత ఆయుషాం |౩-౨౩-౩౦|

రథేన తు ఖరో వేగాత్ సైన్యస్య అగ్రాత్ వినిఃసృతః |

శ్యేనగామీ పృథుగ్రీవో యజ్ఞశత్రుః విహంగమః |౩-౨౩-౩౧|

దుర్జయః కరవీరాక్షః పరుషః కాలకార్ముకః |

హేమమాలీ మహామాలీ సర్పాస్యో రుధిరాశనః |౩-౨౩-౩౨|

ద్వాదశ ఏతే మహావీర్యాః ప్రతస్థుః అభితః ఖరం |

మహాకపాలః స్థూలాక్షః ప్రమాథీ త్రిశిరాః తథా |

చత్వార ఏతే సేనా అగ్రే దూషణం పృష్ఠతో అన్వయుః |౩-౨౩-౩౩|

సా భీమ వేగా సమర అభికాంక్షిణీసుదారుణా రాక్షస వీర సేనా |

తౌ రాజ పుత్రౌ సహసా అభ్యుపేతామాలా గ్రహాణాం ఇవ చంద్ర సూర్యౌ |౩-౨౩-౩౪|

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే త్రయోవింశః సర్గః |౩-౨౩|