అయోధ్యాకాండము - సర్గము 9
శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే నవమః సర్గః |౨-౯|
| వాల్మీకి రామాయణము | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||
ఏవముక్తా తు కైకేయీ కోపేన జ్వలితాననా |
దీర్ఘముష్టం వినిఃశ్వస్య మంథరామిదం అబ్రవీత్ |౨-౯-౧|
అద్య రామమితః క్షిప్రం వనం ప్రస్థాపయామ్యహం |
యౌవరాజ్యే చ భరతం క్షిప్రమేవాభిషేచయే |౨-౯-౨|
ఇదం త్విదానీం సంపశ్య కేనోపాయేన మంథరే |
భరతః ప్రాప్నుయాద్రాజ్యం న తు రామః కథంచన|౨-౯-౩|
ఏవముక్తా తయా దేవ్యా మంథరా పాపదర్శినీ |
రామార్థముపహింసంతీ కైకేయీమిదమబ్రవీత్ |౨-౯-౪|
హంతేదానీం ప్రవక్ష్యామి కైకేయి శ్రూయతాం చ మే |
యథా తే భరతో రాజ్యం పుత్రః ప్రాప్స్యతి కేవలం |౨-౯-౫|
కిం న స్మరసి కైకేయి స్మరంతీ వా నిగూహసే |
యదుచ్యమానమాత్మార్థం మత్తస్త్వం శ్రోతుమిచ్ఛసి |౨-౯-౬|
మయోచ్యమానం యది తే శ్రోతుం చ్ఛందో విలాసిని |
శ్రూయతామభిధాస్యామి శ్రుత్వా చైతద్ విధీయతాం |౨-౯-౭|
శ్రుత్వైవం వచనం తస్యా మంథరాయాస్తు కైకయి |
కించిదుత్థాయ శయనాత్స్వాస్తీర్ణాదిదమబ్రవీత్ |౨-౯-౮|
కథయ త్వం మమోపాయం కేనోపాయేన మంథరే |
భరతః ప్రాప్నుయాద్రజ్యం న తు రామః కథంచన |౨-౯-౯|
ఏవముక్తా తయా దేవ్యా మంథరా పాపదర్శినీ |
రామార్థముపహింసంతీ కుబ్జా వచనమబ్రవీత్ |౨-౯-౧౦|
తవ దైవాసురే యుద్ధే సహరాజర్షిభిః పతిః |
అగచ్ఛత్త్వాముపాదాయ దేవరాజస్య సాహ్యకృత్ |౨-౯-౧౧|
దిశమాస్థాయ వై దేవి దక్షిణాం దణ్డకాన్ ప్రతి |
వైజయంతమితి క్యాతం పురం యత్ర తిమిధ్వజః |౨-౯-౧౨|
స శంబర ఇతి ఖ్యాతః శతమాయో మహాసురః |
దదౌ శక్రస్య సంగ్రామం దేవసఙిఘైరనిర్జితః |౨-౯-౧౩|
తస్మిన్ మహతి సంగ్రామే పురుషాన్ క్షతవిక్షతాన్ |
రాత్రౌ ప్రసుప్తాన్ ఘ్నంతి స్మ తరసాసాద్య రాక్షసాః |౨-౯-౧౪|
తత్రాకరోన్మహాయుద్ధం రాజా దశరథ స్తదా |
అసురైశ్చ మహాబాహుః శస్త్రైశ్చ శకలీకృతః |౨-౯-౧౫|
అపవాహ్య త్వయా దేవి సంగ్రామాన్నష్టచేతనః |
తత్రపి విక్షతః శస్రైః పతిస్తే రక్షితస్త్వయా |౨-౯-౧౬|
తుష్టేన తేన దత్తౌ తే ద్వౌ వరౌ శుభదర్శనే |
సత్వయోక్తః పతిర్దేవి యదేచ్ఛేయం తదా వరౌ |౨-౯-౧౭|
గృహ్ణీయామితి తత్తన తధేత్యుక్తం మహాత్మనా |
అనభిజ్ఞా హ్యహం దేవి త్వయైవ కథితా పురా |౨-౯-౧౮|
కథైషా తవ తు స్నేహాన్మనసా ధార్యతే మయా |
రామాభిషేకసంభారాన్నిగృహ్య వినివర్తయ |౨-౯-౧౯|
తౌ వరౌ యాచ భర్తారం భరతస్యాభిషేచనం |
ప్రవ్రాజనం తు రామస్య త్వం వర్షాణి చతుర్దశ |౨-౯-౨౦|
చతుర్దశ హి వర్షాణిరామే ప్రవ్రాజితే వనం |
ప్రజాభావగతస్నేహః స్థిరః పుత్రో భవిష్యతి |౨-౯-౨౧|
క్రోధాగారం ప్రవిశ్యాద్య కృద్ద్ధేవాశ్వపతేః సుతే |
శేష్వానంతర్హితాయాం త్వం భూమౌ మలినవాసినీ |౨-౯-౨౨|
మాస్మైనం ప్రత్యుదీక్షేథా మాచైన మభిభాషథాః |
రుదంతీ చాపి తం దృష్ట్వా జగత్యాం శోకలాలసా |౨-౯-౨౩|
దయితా త్వం సదా భర్తురత్ర మే నాస్తి సంశయః |
త్వత్కృతే స మహారాజో విశేదపి హుతాశనం |౨-౯-౨౪|
న త్వాం క్రోధయితుం శక్తోన క్రుద్ధాం ప్రత్యుదీక్షితుం|
తవ ప్రియార్థం రాజా హి ప్రాణానపి పరిత్యజేత్ |౨-౯-౨౫|
న హ్యతిక్రమితుం శక్తస్తవ వాక్యం మహీపతిః |
మందస్వభావే బుద్ధ్యస్వ సౌభాగ్యబలమాత్మనః |౨-౯-౨౬|
మణిముక్తం సువర్ణాని రత్నాని వివిధాని చ |
దద్యాద్ధశరథో రాజా మా స్మ తేషు మనః కృథాః |౨-౯-౨౭|
యౌ తౌ దైవాసురే యుద్ధే వరౌ ద్శరథోఽదదాత్ |
తౌ స్మారయ మహాభాగే సోఽర్థో మాత్వామతిక్రమేత్ |౨-౯-౨౮|
యదా తు తే వరం దద్యాత్స్వయముత్థాప్య రాఘవః |
వ్యవస్థాప్య మహారాజం తమిమం వృణుయా వరం |౨-౯-౨౯|
రామం ప్రవ్రాజయారణ్యే నవ వర్షాణి పఞ్చ చ |
భరతః క్రియతాం రాజా పృథివ్యాః పార్థివర్షభ |౨-౯-౩౦|
చతుర్దశ హి వర్షాణి రామే ప్రవ్రాజితే వనం |
రూఢశ్చ కృతమూలశ్చ శేషం స్థాస్యతి తే సుతః |౨-౯-౩౧|
రామప్రవ్రాజనం చైవ దేవి యాచస్వ తం వరం |
ఏవం సిద్ధ్యంతి పుత్రస్య సర్వార్థాస్తవ భామిని |౨-౯-౩౨|
ఏవం ప్రవ్రాజితశ్చైవ రామోఽరామో భవిష్యతి |
భరతశ్చ హతామిత్రస్తవ రాజా భవిష్యతి |౨-౯-౩౩|
యేన కాలేన రామశ్చ వనాత్ప్రత్యాగమిష్యతి |
తేన కాలేన పుత్రస్తే కృతమూలో భవిష్యతి |౨-౯-౩౪|
సుగృహీతమనుష్యశ్చ సుహృద్భిః సార్ధమాత్మవాన్ |
ప్రాప్తకాలం ను మన్యేఽహం రాజానం వీతసాధ్వసా |౨-౯-౩౫|
రామాభిషేకసంకల్పాన్నిగృహ్య వినివర్తయ |
అనర్థమర్థరూపేణ గ్రాహితా సా తతస్తయా |౨-౯-౩౬|
హృష్టా ప్రతీతా కైకేయీ మంథరామిదమబ్రవీత్ |
సా హి వాక్యేన కుబ్జాయాః కిశోరీవోత్పథం గతా |
కైకేయీ విస్మయం ప్రాప్తా పరం పరమదర్శనా |౨-౯-౩౭|
కుబ్జే త్వాం నాభిజానామి శ్రేష్ఠాం శ్రేష్హ్ఠభిధాయినీం |
పృథివ్యామసి కుబ్జానాముత్తమా బుద్ధినిర్ణయే |౨-౯-౩౮|
త్వమేవ తు మమార్థేషు నిత్యయుక్తా హితైషిణీ |౨-౯-౩౯|
నాహం సమవబుద్ధ్యేయం కుబ్జే రాజ్ఞశ్చికీర్షితం |
సంతి దుఃసంస్థితాః కుబ్జా వక్రాః పరమదారుణాః |౨-౯-౪౦|
త్వం పద్మమివ వాతేన సన్నతా ప్రియదర్శనా |
ఉరస్తేఽభినివిష్టం వై యావత్ స్కంధాత్సమున్నతం |౨-౯-౪౧|
అధస్తాచ్చోదరం శాతం సునాభమివ లజ్జితం |
పరిపూర్ణం తు జఘనం సుపీనౌ చ పయోధరౌ |౨-౯-౪౨|
విమలేందుసమం వక్త్రమహో రాజసి మంథరే |
జఘనం తవ నిర్ఘుష్టం రశనాదామశోభితం |౨-౯-౪౩|
జఙఘే భ్్ఇశముపన్యస్తే పాదౌ చాప్యాయతావుభౌ |
త్వమాయతాభ్యాం సక్థిభ్యాం మంథరే క్షౌమవాసినీ |
అగ్రతో మమ గచ్ఛంతీ రాజహంసేవ భాససే|౨-౯-౪౪|
ఆసన్యాః శంబరే మాయాః సహస్రమసురాధిపే |౨-౯-౪౫|
సర్వాస్త్వయి నివిష్టాస్తా భూయశ్చాన్యాః సహస్రశః |
తవేదం స్థగు యద్దీర్ఘం రథఘోణమివాయతం |౨-౯-౪౬|
మతయః క్షత్రవిద్యాశ్చ మాయాశ్చాత్ర వసంతి తే |
అత్రతే ప్రతిమోక్ష్యామి మాలాం కుబ్జే హిరణ్మయీం |౨-౯-౪౭|
అభిషిక్తే చ భరతే రాఘవే చ వనం గతే |
జాత్యేన చ సువర్ణేన సువిష్టప్తేన మంథరే |౨-౯-౪౮|
లబ్ధార్థా చ ప్రతీతా చ లేపయిష్యామి తే స్థగు |
ముఖే చ తిలకం చిత్రం జాతరూపమయం శుభం |౨-౯-౪౯|
కారయిష్యామి తే కుబ్జే శుభాన్యభరణాని చ|
పరిధాయ శుభే వస్త్రే దేవతేవ చరిష్యసి |౨-౯-౫౦|
చంద్రమాహ్వయమానేన ముఖేనాప్రతిమాననా|
గమిష్యసి గతిం ముఖ్యాంగర్వయంతీ ద్విషజ్జనే |౨-౯-౫౧|
తవాపి కుబ్జాయాః సర్వాభరణభూషితాః |
పాదౌ పరిచరిష్యంతి యథైవ త్వం సదా మమ |౨-౯-౫౨|
ఇతి ప్రశస్యమానా సా కైకేయీమిదమబ్రవీత్ |
శయానాం శయనే శుభ్రే వేద్యామగ్నిశిఖామివ |౨-౯-౫౩|
గతోదకే సేతుబందో న కల్యాణి విధీయతే |
ఉత్తిష్ఠ కురు కల్యాణం రాజానమసుదర్శయ|౨-౯-౫౪|
తథా ప్రోత్సాహితా దేవీ గతా మంథరయా సహ |
క్రోధాగారం విశాలాక్షీ సౌభాగ్యమదగర్వితా |౨-౯-౫౫|
అనేకశతసాహస్రం ముక్తాహారం వరాఙ్గనా |
అవముచ్య వరారాణి శుభాన్యాభరణాని చ |౨-౯-౫౬|
తతో హేమోపమా తత్ర కుబ్జావాక్యవశంగతా |
సంవిశ్య భూమౌ కైకేయీ మంథరామిదమబ్రవీత్ |౨-౯-౫౭|
ఇహ వా మాం మృతాం కుబ్జే ణృపాయావేదయిష్యసి |
వనం తు రాఘవే ప్రాప్తేభరతః ప్రాప్స్యతి క్షితిం|౨-౯-౫౮|
న సువర్ణేన మే హ్యర్థో న రత్నైర్న చ భూషణైః |
ఏష మే జీవితస్యాంతో రామో యద్యభిషిచ్యతే |౨-౯-౫౯|
అథో పునస్తాం మహిషీం మహీక్షితో |
వచోభిరత్యర్థ మహాపరాక్రమైః |
ఉవాచ కుబ్జా భరతస్య మాతరం |
హితం వచో రామముపేత్య చాహితం |౨-౯-౬౦|
ప్రపత్స్యతే రాజ్యమిదం హి రాఘవో |
యది ధ్రువం త్వం స సుతా చ తప్స్యసే |
అతో హి కల్యాణి యతస్వ తత్తథా |
యథా సుతస్తే భరతోఽభిషేక్ష్యతే |౨-౯-౬౧|
తథాతివిద్ధా మహిషి తు కుబ్జయా |
సమాహతా వాగిషుభిర్ముహుర్ముహుః |
విధాయ హస్తౌ హృదయేఽతివిస్మితా |
శ్శంస కుబ్జాం కుపితా పునః పునః |౨-౯-౬౨|
యమస్య వా మాం విషయం గతామితో |
నిశామ్య కుబ్జే ప్రతివేదయిష్యసి |
వనం గతే వా సుచిరాయ రాఘవే |
సమృద్ధకామో భరతో భవిష్యతి |౨-౯-౬౩|
అహం హి వై నాస్తరణాని న స్రజో |
న చందనం నాఞ్జనపానభోజనం |
న కించిదిచ్ఛామి న చేహ జీవితం |
న చేదితో గచ్ఛతి రాఘవో వనం |౨-౯-౬౪|
అథైతదుక్త్వా వచనం సుదారుణం |
ంధాయ సర్వాభరణాని భామినీ |
అసంవృతామాస్తరణేన మేదినీం |
తదాధిశిశ్యే పతితేవ కిన్నరీ |౨-౯-౬౫|
ఉదీర్ణసంరంభతమోవృతాననా |
తదావముక్తోత్తమమూల్యభూషణా |
నరేంద్రపత్నీ విమనా బభూవ సా |
తమోవృతా ద్యౌరివ మగ్నతారకా |౨-౯-౬౬|
ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామయణే ఆదికావ్యే అయోధ్యాకాండే నవమ సర్గః
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే నవమః సర్గః |౨-౯|