అయోధ్యాకాండము - సర్గము 78

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే అష్టసప్తతితమః సర్గః |౨-౭౮|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

అత్ర యాత్రాం సమీహంతం శత్రుఘ్నః లక్ష్మణ అనుజః |

భరతం శోక సంతప్తం ఇదం వచనం అబ్రవీత్ |౨-౭౮-౧|

గతిర్ యః సర్వ భూతానాం దుహ్ఖే కిం పునర్ ఆత్మనః |

స రామః సత్త్వ సంపన్నః స్త్రియా ప్రవ్రాజితః వనం |౨-౭౮-౨|

బలవాన్ వీర్య సంపన్నో లక్ష్మణో నామ యో అపి అసౌ |

కిం న మోచయతే రామం కృత్వా అపి పితృ నిగ్రహం |౨-౭౮-౩|

పూర్వం ఏవ తు నిగ్రాహ్యః సమవేక్ష్య నయ అనయౌ |

ఉత్పథం యః సమారూఢో నార్యా రాజా వశం గతః |౨-౭౮-౪|

ఇతి సంభాషమాణే తు శత్రుఘ్నే లక్ష్మణ అనుజే |

ప్రాగ్ ద్వారే అభూత్ తదా కుబ్జా సర్వ ఆభరణ భూషితా |౨-౭౮-౫|

లిప్తా చందన సారేణ రాజ వస్త్రాణి బిభ్రతీ |

వివిధం వివిధైస్తైస్తైర్భూషణైశ్చ విభూషితా |౨-౭౮-౬|

మేఖలా దామభిః చిత్రై రజ్జు బద్ధా ఇవ వానరీ |

బభాసే బహుభిర్బద్ధా రజ్జుబద్దేవ వానరీ |౨-౭౮-౭|

తాం సమీక్ష్య తదా ద్వాహ్స్థో భృశం పాపస్య కారిణీం |

గృహీత్వా అకరుణం కుబ్జాం శత్రుఘ్నాయ న్యవేదయత్ |౨-౭౮-౮|

యస్యాః కృతే వనే రామః న్యస్త దేహః చ వః పితా |

సా ఇయం పాపా నృశంసా చ తస్యాః కురు యథా మతి |౨-౭౮-౯|

శత్రుఘ్నః చ తత్ ఆజ్ఞాయ వచనం భృశ దుహ్ఖితః |

అంతః పుర చరాన్ సర్వాన్ ఇతి ఉవాచ ధృత వ్రతః |౨-౭౮-౧౦|

తీవ్రం ఉత్పాదితం దుహ్ఖం భ్రాతృఋణాం మే తథా పితుః |

యయా సా ఇయం నృశంసస్య కర్మణః ఫలం అశ్నుతాం |౨-౭౮-౧౧|

ఏవం ఉక్తా చ తేన ఆశు సఖీ జన సమావృతా |

గృహీతా బలవత్ కుబ్జా సా తత్ గృహం అనాదయత్ |౨-౭౮-౧౨|

తతః సుభృశ సంతప్తః తస్యాః సర్వః సఖీ జనః |

క్రుద్ధం ఆజ్ఞాయ శత్రుఘ్నం వ్యపలాయత సర్వశః |౨-౭౮-౧౩|

అమంత్రయత కృత్స్నః చ తస్యాః సర్వ సఖీ జనః |

యథా అయం సముపక్రాంతః నిహ్శేషం నః కరిష్యతి |౨-౭౮-౧౪|

సానుక్రోశాం వదాన్యాం చ ధర్మజ్ఞాం చ యశస్వినీం |

కౌసల్యాం శరణం యామః సా హి నో అస్తు ధ్రువా గతిః |౨-౭౮-౧౫|

స చ రోషేణ తామ్ర అక్షః శత్రుఘ్నః శత్రు తాపనః |

విచకర్ష తదా కుబ్జాం క్రోశంతీం పృథివీ తలే |౨-౭౮-౧౬|

తస్యా హి ఆకృష్యమాణాయా మంథరాయాః తతః తతః |

చిత్రం బహు విధం భాణ్డం పృథివ్యాం తత్ వ్యశీర్యత |౨-౭౮-౧౭|

తేన భాణ్డేన సంకీర్ణం శ్రీమద్ రాజ నివేశనం |

అశోభత తదా భూయః శారదం గగనం యథా |౨-౭౮-౧౮|

స బలీ బలవత్ క్రోధాత్ గృహీత్వా పురుష ఋషభః |

కైకేయీం అభినిర్భర్త్స్య బభాషే పరుషం వచః |౨-౭౮-౧౯|

తైః వాక్యైః పరుషైః దుహ్ఖైః కైకేయీ భృశ దుహ్హితా |

శత్రుఘ్న భయ సంత్రస్తా పుత్రం శరణం ఆగతా |౨-౭౮-౨౦|

తాం ప్రేక్ష్య భరతః క్రుద్ధం శత్రుఘ్నం ఇదం అబ్రవీత్ |

అవధ్యాః సర్వ భూతానాం ప్రమదాః క్షమ్యతాం ఇతి |౨-౭౮-౨౧|

హన్యాం అహం ఇమాం పాపాం కైకేయీం దుష్ట చారిణీం |

యది మాం ధార్మికో రామః న అసూయేన్ మాతృ ఘాతకం |౨-౭౮-౨౨|

ఇమాం అపి హతాం కుబ్జాం యది జానాతి రాఘవః |

త్వాం చ మాం చైవ ధర్మ ఆత్మా న అభిభాషిష్యతే ధ్రువం |౨-౭౮-౨౩|

భరతస్య వచః శ్రుత్వా శత్రుఘ్నః లక్ష్మణ అనుజః |

న్యవర్తత తతః రోషాత్ తాం ముమోచ చ మంథరాం |౨-౭౮-౨౪|

సా పాద మూలే కైకేయ్యా మంథరా నిపపాత హ |

నిహ్శ్వసంతీ సుదుహ్ఖ ఆర్తా కృపణం విలలాప చ |౨-౭౮-౨౫|

శత్రుఘ్న విక్షేప విమూఢ సంజ్ఞాం |

సమీక్ష్య కుబ్జాం భరతస్య మాతా |

శనైః సమాశ్వాసయద్ ఆర్త రూపాం |

క్రౌంచీం విలగ్నాం ఇవ వీక్షమాణాం |౨-౭౮-౨౬|

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే అష్టసప్తతితమః సర్గః |౨-౭౮|