అయోధ్యాకాండము - సర్గము 73
శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే త్రిసప్తతితమః సర్గః |౨-౭౩|
| వాల్మీకి రామాయణము | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||
శ్రుత్వా తు పితరం వృత్తం భ్రాతరు చ వివాసితౌ |
భరతః దుహ్ఖ సంతప్తైదం వచనం అబ్రవీత్ |౨-౭౩-౧|
కిం నుణ్కార్యం హతస్య ఇహ మమ రాజ్యేన శోచతః |
విహీనస్య అథ పిత్రా చ భ్రాత్రా పితృ సమేన చ |౨-౭౩-౨|
దుహ్ఖే మే దుహ్ఖం అకరోర్ వ్రణే క్షారం ఇవ ఆదధాః |
రాజానం ప్రేత భావస్థం కృత్వా రామం చ తాపసం |౨-౭౩-౩|
కులస్య త్వం అభావాయ కాల రాత్రిర్ ఇవ ఆగతా |
అంగారం ఉపగూహ్య స్మ పితా మే న అవబుద్ధవాన్ |౨-౭౩-౪|
మృత్యుమాపాదితో రాజా త్వయా మే పాపదర్శిని |
సుఖం పరిహృతం మోహాత్కులేఽస్మిన్ కులపాంసని |౨-౭౩-౫|
త్వాం ప్రాప్య హి పితా మే.ద్య సత్యసంధో మహాయశాః |
తీవ్రదుఃఖాభిసంతప్తో వృత్తో దశరథో నృపః |౨-౭౩-౬|
వినాశితో మహారాజః పితా మే ధర్మవత్సలః |
కస్మాత్ప్రవ్రాజితో రామః కస్మాదేవ వనం గతః |౨-౭౩-౭|
కౌసల్యా చ సుమిత్రా చ పుత్ర శోక అభిపీడితే |
దుష్కరం యది జీవేతాం ప్రాప్య త్వాం జననీం మమ |౨-౭౩-౮|
నను తు ఆర్యో అపి ధర్మ ఆత్మా త్వయి వృత్తిం అనుత్తమాం |
వర్తతే గురు వృత్తిజ్ఞో యథా మాతరి వర్తతే |౨-౭౩-౯|
తథా జ్యేష్ఠా హి మే మాతా కౌసల్యా దీర్ఘ దర్శినీ |
త్వయి ధర్మం సమాస్థాయ భగిన్యాం ఇవ వర్తతే |౨-౭౩-౧౦|
తస్యాః పుత్రం కృత ఆత్మానం చీర వల్కల వాససం |
ప్రస్థాప్య వన వాసాయ కథం పాపే న శోచసి |౨-౭౩-౧౧|
అపాప దర్శినం శూరం కృత ఆత్మానం యశస్వినం |
ప్రవ్రాజ్య చీర వసనం కిం ను పశ్యసి కారణం |౨-౭౩-౧౨|
లుబ్ధాయా విదితః మన్యే న తే అహం రాఘవం ప్రతి |
తథా హి అనర్థో రాజ్య అర్థం త్వయా నీతః మహాన్ అయం |౨-౭౩-౧౩|
అహం హి పురుష వ్యాఘ్రావ్ అపశ్యన్ రామ లక్ష్మణౌ |
కేన శక్తి ప్రభావేన రాజ్యం రక్షితుం ఉత్సహే |౨-౭౩-౧౪|
తం హి నిత్యం మహా రాజో బలవంతం మహా బలః |
ఊపాశ్రితః అభూద్ ధర్మ ఆత్మా మేరుర్ మేరు వనం యథా |౨-౭౩-౧౫|
సో అహం కథం ఇమం భారం మహా ధుర్య సముద్యతం |
దమ్యో ధురం ఇవ ఆసాద్య సహేయం కేన చ ఓజసా |౨-౭౩-౧౬|
అథ వా మే భవేత్ శక్తిర్ యోగైః బుద్ధి బలేన వా |
సకామాం న కరిష్యామి త్వాం అహం పుత్ర గర్ధినీం |౨-౭౩-౧౭|
న మే వికాఙ్ఖా జాయేత త్యక్తుం త్వాం పాపనిశ్చయాం |
యది రామస్య నావేక్షా త్వయి స్యాన్మాతృవత్సదా |౨-౭౩-౧౮|
ఉత్పన్నా తు కథం బుద్ధిస్తవేయం పాపదర్శిని |
సాధుచారిత్రవిభ్రాష్టే పూర్వేషాం నో విగర్హితా |౨-౭౩-౧౯|
అస్మిన్ కులే హి సర్వేషాం జ్యేష్ఠో రాజ్యేఽభిషిచ్యతే |
అపరే భ్రాతరస్తస్మిన్ ప్రవర్తంతే సమాహితాః |౨-౭౩-౨౦|
న హి మన్యే నృశసే త్వం రాజధర్మమవేక్షసే |
గతిం వా న విజానాసి రాజవృత్తస్య శాశ్వతీం |౨-౭౩-౨౧|
సతతం రాజవృత్తే హి జ్యేష్ఠో రాజ్యేఽభిషిచ్యతే |
రాజ్ఞామేతత్సమం తత్స్యాదిక్ష్వాకూణాం విశేషతః |౨-౭౩-౨౨|
తేషాం ధర్మైకరక్షాణాం కులచారిత్రయోగినాం |
అత్ర చారిత్రశౌణ్డీర్యం త్వాం ప్రాప్య వినివర్తతం |౨-౭౩-౨౩|
తవాపి సుమహాభాగా జనేంద్రాః కులపూర్వగాః |
బుద్ధేర్మోహః కథమయం సంభూతస్త్వయి గర్హితః |౨-౭౩-౨౪|
న తు కామం కరిష్యామి తవాఽహం పాపనిశ్చయే |
త్వయా వ్యసనమారబ్ధం జీవితాంతకరం మమ |౨-౭౩-౨౫|
ఏష త్విదానీమేవాహమప్రియార్థం తవనఘం |
నివర్తయిష్యామి వనాత్ భ్రాతరం స్వజన ప్రియం |౨-౭౩-౨౬|
నివర్తయిత్వా రామం చ తస్యాహం దీప్తతేజనః |
దాసభూతో భవిష్యామి సుస్థిరేణాంతరాత్మనా |౨-౭౩-౨౭|
ఇతి ఏవం ఉక్త్వా భరతః మహాత్మా |
ప్రియ ఇతరైః వాక్య గణైఅః తుదంస్ తాం |
శోక ఆతురః చ అపి ననాద భూయః |
సిమ్హో యథా పర్వత గహ్వరస్థః |౨-౭౩-౨౮|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే త్రిసప్తతితమః సర్గః |౨-౭౩|