అయోధ్యాకాండము - సర్గము 57
శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే సప్తపఞ్చాశః సర్గః |౨-౫౭|
వాల్మీకి రామాయణము | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
కథయిత్వా సుదుహ్ఖ ఆర్తః సుమంత్రేణ చిరం సహ |
రామే దక్షిణ కూలస్థే జగామ స్వ గృహం గుహః |౨-౫౭-౧|
భరద్వాజాభిగమనం ప్రయాగే చ సహాసనం |
ఆగిరేర్గమనం తేషాం తత్రస్థైరభిలక్షితం |౨-౫౭-౨|
అనుజ్ఞాతః సుమంత్రః అథ యోజయిత్వా హయ ఉత్తమాన్ |
అయోధ్యాం ఏవ నగరీం ప్రయయౌ గాఢ దుర్మనాః |౨-౫౭-౩|
స వనాని సుగంధీని సరితః చ సరాంసి చ |
పశ్యన్న్ అతియయౌ శీఘ్రం గ్రామాణి నగరాణి చ |౨-౫౭-౪|
తతః సాయ అహ్న సమయే తృతీయే అహని సారథిః |
అయోధ్యాం సమనుప్రాప్య నిరానందాం దదర్శ హ |౨-౫౭-౫|
స శూన్యాం ఇవ నిహ్శబ్దాం దృష్ట్వా పరమ దుర్మనాః |
సుమంత్రః చింతయాం ఆస శోక వేగ సమాహతః |౨-౫౭-౬|
కచ్చిన్ న సగజా సాశ్వా సజనా సజన అధిపా |
రామ సంతాప దుహ్ఖేన దగ్ధా శోక అగ్నినా పురీ |౨-౫౭-౭|
ఇతి చింతా పరః సూతః వాజిభిః శ్రీఘ్రపాతిభిః |
నగరద్వారమాసాద్య త్వరితః ప్రవివేశ హ |౨-౫౭-౮|
సుమంత్రం అభియాంతం తం శతశో అథ సహస్రశః |
క్వ రామైతి పృచ్చంతః సూతం అభ్యద్రవన్ నరాః |౨-౫౭-౯|
తేషాం శశంస గఙ్గాయాం అహం ఆపృచ్చ్య రాఘవం |
అనుజ్ఞాతః నివృత్తః అస్మి ధార్మికేణ మహాత్మనా |౨-౫౭-౧౦|
తే తీర్ణాఇతి విజ్ఞాయ బాష్ప పూర్ణ ముఖా జనాః |
అహో ధిగ్ ఇతి నిశ్శ్వస్య హా రామ ఇతి చ చుక్రుశుః |౨-౫౭-౧౧|
శుశ్రావ చ వచః తేషాం బృందం బృందం చ తిష్ఠతాం |
హతాః స్మ ఖలు యే న ఇహ పశ్యామైతి రాఘవం |౨-౫౭-౧౨|
దాన యజ్ఞ వివాహేషు సమాజేషు మహత్సు చ |
న ద్రక్ష్యామః పునర్ జాతు ధార్మికం రామం అంతరా |౨-౫౭-౧౩|
కిం సమర్థం జనస్య అస్య కిం ప్రియం కిం సుఖ ఆవహం |
ఇతి రామేణ నగరం పితృవత్ పరిపాలితం |౨-౫౭-౧౪|
వాత అయన గతానాం చ స్త్రీణాం అన్వంతర ఆపణం |
రామ శోక అభితప్తానాం శుశ్రావ పరిదేవనం |౨-౫౭-౧౫|
స రాజ మార్గ మధ్యేన సుమంత్రః పిహిత ఆననః |
యత్ర రాజా దశరథః తత్ ఏవ ఉపయయౌ గృహం |౨-౫౭-౧౬|
సో అవతీర్య రథాత్ శీఘ్రం రాజ వేశ్మ ప్రవిశ్య చ |
కక్ష్యాః సప్త అభిచక్రామ మహా జన సమాకులాః |౨-౫౭-౧౭|
హర్మ్యైర్విమానైః ప్రాసాదైరవేక్ష్యాథ సమాగతం |
హాహాకారకృతా నార్యో రామదర్శనకర్శితాః |౨-౫౭-౧౮|
ఆయతైర్విమలైర్నేత్రైరశ్రువేగపరిప్లుతైః |
అన్యోన్యమభివీక్షంతేఽవ్యక్తమార్తతరాః స్త్రీయః |౨-౫౭-౧౯|
తతః దశరథ స్త్రీణాం ప్రాసాదేభ్యః తతః తతః |
రామ శోక అభితప్తానాం మందం శుశ్రావ జల్పితం |౨-౫౭-౨౦|
సహ రామేణ నిర్యాతః వినా రామం ఇహ ఆగతః |
సూతః కిం నామ కౌసల్యాం శోచంతీం ప్రతి వక్ష్యతి |౨-౫౭-౨౧|
యథా చ మన్యే దుర్జీవం ఏవం న సుకరం ధ్రువం |
ఆచ్చిద్య పుత్రే నిర్యాతే కౌసల్యా యత్ర జీవతి |౨-౫౭-౨౨|
సత్య రూపం తు తత్ వాక్యం రాజ్ఞః స్త్రీణాం నిశామయన్ |
ప్రదీప్తం ఇవ శోకేన వివేశ సహసా గృహం |౨-౫౭-౨౩|
స ప్రవిశ్య అష్టమీం కక్ష్యాం రాజానం దీనం ఆతులం |
పుత్ర శోక పరింలానం అపశ్యత్ పాణ్డురే గృహే |౨-౫౭-౨౪|
అభిగమ్య తం ఆసీనం నర ఇంద్రం అభివాద్య చ |
సుమంత్రః రామ వచనం యథా ఉక్తం ప్రత్యవేదయత్ |౨-౫౭-౨౫|
స తూష్ణీం ఏవ తత్ శ్రుత్వా రాజా విభ్రాంత చేతనః |
మూర్చితః న్యపతత్ భూమౌ రామ శోక అభిపీడితః |౨-౫౭-౨౬|
తతః అంతః పురం ఆవిద్ధం మూర్చితే పృథివీ పతౌ |
ఉద్ధృత్య బాహూ చుక్రోశ నృపతౌ పతితే క్షితౌ |౨-౫౭-౨౭|
సుమిత్రయా తు సహితా కౌసల్యా పతితం పతిం |
ఉత్థాపయాం ఆస తదా వచనం చ ఇదం అబ్రవీత్ |౨-౫౭-౨౮|
ఇమం తస్య మహా భాగ దూతం దుష్కర కారిణః |
వన వాసాత్ అనుప్రాప్తం కస్మాన్ న ప్రతిభాషసే |౨-౫౭-౨౯|
అద్య ఇమం అనయం కృత్వా వ్యపత్రపసి రాఘవ |
ఉత్తిష్ఠ సుకృతం తే అస్తు శోకే న స్యాత్ సహాయతా |౨-౫౭-౩౦|
దేవ యస్యా భయాత్ రామం న అనుపృచ్చసి సారథిం |
న ఇహ తిష్ఠతి కైకేయీ విశ్రబ్ధం ప్రతిభాష్యతాం |౨-౫౭-౩౧|
సా తథా ఉక్త్వా మహా రాజం కౌసల్యా శోక లాలసా |
ధరణ్యాం నిపపాత ఆశు బాష్ప విప్లుత భాషిణీ |౨-౫౭-౩౨|
ఏవం విలపతీం దృష్ట్వా కౌసల్యాం పతితాం భువి |
పతిం చ అవేక్ష్య తాః సర్వాః సుస్వరం రురుదుః స్త్రియః |౨-౫౭-౩౩|
తతః తం అంతః పుర నాదం ఉత్థితం |
సమీక్ష్య వృద్ధాః తరుణాః చ మానవాః |
స్త్రియః చ సర్వా రురుదుః సమంతతః |
పురం తదా ఆసీత్ పునర్ ఏవ సంకులం |౨-౫౭-౩౪|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే సప్తపఞ్చాశః సర్గః |౨-౫౭|