అయోధ్యాకాండము - సర్గము 56

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే షట్పఞ్చాశః సర్గః |౨-౫౬|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

అథ రాత్ర్యాం వ్యతీతాయాం అవసుప్తం అనంతరం |

ప్రబోధయాం ఆస శనైః లక్ష్మణం రఘు నందనః |౨-౫౬-౧|

సౌమిత్రే శృణు వన్యానాం వల్గు వ్యాహరతాం స్వనం |

సంప్రతిష్ఠామహే కాలః ప్రస్థానస్య పరం తప |౨-౫౬-౨|

స సుప్తః సమయే భ్రాత్రా లక్ష్మణః ప్రతిబోధితః |

జహౌ నిద్రాం చ తంద్రీం చ ప్రసక్తం చ పథి శ్రమం |౨-౫౬-౩|

తతౌత్థాయ తే సర్వే స్పృష్ట్వా నద్యాః శివం జలం |

పంథానం ఋషిణా ఉద్దిష్టం చిత్ర కూటస్య తం యయుః |౨-౫౬-౪|

తతః సంప్రస్థితః కాలే రామః సౌమిత్రిణా సహ |

సీతాం కమల పత్ర అక్షీం ఇదం వచనం అబ్రవీత్ |౨-౫౬-౫|

ఆదీప్తాన్ ఇవ వైదేహి సర్వతః పుష్పితాన్ నగాన్ |

స్వైః పుష్పైః కింశుకాన్ పశ్య మాలినః శిశిర అత్యయే |౨-౫౬-౬|

పశ్య భల్లాతకాన్ ఫుల్లాన్ నరైః అనుపసేవితాన్ |

ఫల పత్రైః అవనతాన్ నూనం శక్ష్యామి జీవితుం |౨-౫౬-౭|

పశ్య ద్రోణ ప్రమాణాని లంబమానాని లక్ష్మణ |

మధూని మధు కారీభిః సంభృతాని నగే నగే |౨-౫౬-౮|

ఏష క్రోశతి నత్యూహః తం శిఖీ ప్రతికూజతి |

రమణీయే వన ఉద్దేశే పుష్ప సంస్తర సంకటే |౨-౫౬-౯|

మాతంగ యూథ అనుసృతం పక్షి సంఘ అనునాదితం |

చిత్ర కూటం ఇమం పశ్య ప్రవృద్ధ శిఖరం గిరిం |౨-౫౬-౧౦|

సమభూమితలే రమ్యే ద్రుమైర్బహుభిరావృతే |

పుణ్యే రంస్యామహే తాత చిత్రకూటస్య కాననే |౨-౫౬-౧౧|

తతః తౌ పాద చారేణ గచ్చంతౌ సహ సీతయా |

రమ్యం ఆసేదతుః శైలం చిత్ర కూటం మనో రమం |౨-౫౬-౧౨|

తం తు పర్వతం ఆసాద్య నానా పక్షి గణ ఆయుతం |

బహుమూలఫలం రమ్యం సంపన్నం సరసోదకం |౨-౫౬-౧౩|

మనోజ్‌ఝ్నోఽయం తిరిః సౌమ్య నానాద్రుమలతాయతహ్ |

బహుమూలఫలో రమ్యః స్వాజీవః ప్రతిభాతి మే |౨-౫౬-౧౪|

మనయశ్చ మహాత్మానో వసంత్య శిలోచ్చయే |

అయం వాసో భవేత్ తావద్ అత్ర సౌమ్య రమేమహి |౨-౫౬-౧౫|

ఇతి సీతా చ రామశ్చ లక్ష్మణశ్చ కృతాఞ్జలిః |

అభిగమ్యాశ్రమం సర్వే వాల్మీకి మభివాదయన్ |౨-౫౬-౧౬|

తాన్మహర్షిః ప్రముదితః పూజయామాస ధర్మవిత్ |

ఆస్యతామితి చోవాచ స్వాగతం తు నివేద్య చ |౨-౫౬-౧౭|

తతోఽబ్రవీన్మహాబాహుర్లకమణం లక్ష్మణాగ్రజః |

సమ్నివేద్య యథాన్యాయ మాత్మానమృష్యే ప్రభుః |౨-౫౬-౧౮|

లక్ష్మణ ఆనయ దారూణి దృఢాని చ వరాణి చ |

కురుష్వ ఆవసథం సౌమ్య వాసే మే అభిరతం మనః |౨-౫౬-౧౯|

తస్య తత్ వచనం శ్రుత్వా సౌమిత్రిర్ వివిధాన్ ద్రుమాన్ |

ఆజహార తతః చక్రే పర్ణ శాలాం అరిం దమ |౨-౫౬-౨౦|

తాం నిష్ఠతాం బద్ధకటాం దృష్ట్వా రమః సుదర్శనాం |

శుశ్రూషమాణం ఏక అగ్రం ఇదం వచనం అబ్రవీత్ |౨-౫౬-౨౧|

ఐణేయం మాంసం ఆహృత్య శాలాం యక్ష్యామహే వయం |

కర్త్వ్యం వాస్తుశమనం సౌమిత్రే చిరజీవభిః |౨-౫౬-౨౨|

మృగం హత్వాఽఽనయ క్షిప్రం లక్ష్మణేహ శుభేక్షణ

కర్తవ్యః శాస్త్రదృష్టో హి విధిర్దర్మమనుస్మర |౨-౫౬-౨౩|

భ్రాతుర్వచన మాజ్ఞాయ లక్ష్మణః పరవీరహా |

చకార స యథోక్తం చ తం రామః పునరబ్రవీత్ |౨-౫౬-౨౪|

ఇణేయం శ్రపయస్వైతచ్చ్చాలాం యక్ష్యమహే వయం |

త్వరసౌమ్య ముహూర్తోఽయం ధ్రువశ్చ దివసోఽప్యయం |౨-౫౬-౨౫|

స లక్ష్మణః కృష్ణ మృగం హత్వా మేధ్యం పతాపవాన్ |

అథ చిక్షేప సౌమిత్రిః సమిద్ధే జాత వేదసి |౨-౫౬-౨౬|

తం తు పక్వం సమాజ్ఞాయ నిష్టప్తం చిన్న శోణితం |

లక్ష్మణః పురుష వ్యాఘ్రం అథ రాఘవం అబ్రవీత్ |౨-౫౬-౨౭|

అయం కృష్ణః సమాప్త అంగః శృతః కృష్ణ మృగో యథా |

దేవతా దేవ సంకాశ యజస్వ కుశలో హి అసి |౨-౫౬-౨౮|

రామః స్నాత్వా తు నియతః గుణవాన్ జప్య కోవిదః |

సంగ్రహేణాకరోత్సర్వాన్ మంత్రన్ సత్రావసానికాన్ |౨-౫౬-౨౯|

ఇష్ట్వా దేవగణాన్ సర్వాన్ వివేశావసథం శుచిః |

బభూవ చ మనోహ్లాదో రామస్యామితతేజసః |౨-౫౬-౩౦|

వైశ్వదేవబలిం కృత్వా రౌద్రం వైష్ణవమేవ చ |

వాస్తుసంశమనీయాని మఙ్గళాని ప్రవర్తయన్ |౨-౫౬-౩౧|

జపం చ న్యాయతః కృత్వా స్నాత్వా నద్యాం యథావిధి |

పాప సంశమనం రామః చకార బలిం ఉత్తమం |౨-౫౬-౩౨|

వేదిస్థలవిధానాని చైత్యాన్యాయతనాని చ |

ఆశ్రమస్యానురూపాణి స్థాపయామాస రాఘవః |౨-౫౬-౩౩|

వన్యైర్మాల్యైః ఫలైర్మూలైః పక్వైర్మాంసైర్యథావిధి |

అద్భర్జపైశ్చ వేదోక్తై ర్ధర్భైశ్చ ససమిత్కుశైః |౨-౫౬-౩౪|

తౌ తర్పయిత్వా భూతాని రాఘవౌ సహ సీతయా |

తదా వివిశతుః శాలాం సుశుభాం శుభలక్షణౌ |౨-౫౬-౩౫|

తాం వృక్ష పర్ణచ్ చదనాం మనోజ్ఞాం |

యథా ప్రదేశం సుకృతాం నివాతాం |

వాసాయ సర్వే వివిశుః సమేతాః |

సభాం యథా దేవ గణాః సుధర్మాం |౨-౫౬-౩౬|

అనేక నానా మృగ పక్షి సంకులే |

విచిత్ర పుష్ప స్తబలైః ద్రుమైః యుతే |

వన ఉత్తమే వ్యాల మృగ అనునాదితే |

తథా విజహ్రుః సుసుఖం జిత ఇంద్రియాః |౨-౫౬-౩౭|

సురమ్యం ఆసాద్య తు చిత్ర కూటం |

నదీం చ తాం మాల్యవతీం సుతీర్థాం |

ననంద హృష్టః మృగ పక్షి జుష్టాం |

జహౌ చ దుహ్ఖం పుర విప్రవాసాత్ |౨-౫౬-౩౮|

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే షట్పఞ్చాశః సర్గః |౨-౫౬|