అయోధ్యాకాండము - సర్గము 54

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే చతుఃపఞ్చాశః సర్గః |౨-౫౪|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

తే తు తస్మిన్ మహా వృక్షౌషిత్వా రజనీం శివాం |

విమలే అభ్యుదితే సూర్యే తస్మాత్ దేశాత్ ప్రతస్థిరే |౨-౫౪-౧|

యత్ర భాగీరథీ గంగా యమునాం అభివర్తతే |

జగ్ముస్ తం దేశం ఉద్దిశ్య విగాహ్య సుమహద్ వనం |౨-౫౪-౨|

తే భూమిం ఆగాన్ వివిధాన్ దేశామః చ అపి మనో రమాన్ |

అదృష్ట పూర్వాన్ పశ్యంతః తత్ర తత్ర యశస్వినః |౨-౫౪-౩|

యథా క్షేమేణ గచ్చన్ స పశ్యమః చ వివిధాన్ ద్రుమాన్ |

నివృత్త మాత్రే దివసే రామః సౌమిత్రిం అబ్రవీత్ |౨-౫౪-౪|

ప్రయాగం అభితః పశ్య సౌమిత్రే ధూమం ఉన్నతం |

అగ్నేర్ భగవతః కేతుం మన్యే సమ్నిహితః మునిః |౨-౫౪-౫|

నూనం ప్రాప్తాః స్మ సంభేదం గంగా యమునయోః వయం |

తథా హి శ్రూయతే శంబ్దో వారిణా వారి ఘట్టితః |౨-౫౪-౬|

దారూణి పరిభిన్నాని వనజైః ఉపజీవిభిః |

భరద్వాజ ఆశ్రమే చ ఏతే దృశ్యంతే వివిధా ద్రుమాః |౨-౫౪-౭|

ధన్వినౌ తౌ సుఖం గత్వా లంబమానే దివా కరే |

గంగా యమునయోహ్ సంధౌ ప్రాపతుర్ నిలయం మునేః |౨-౫౪-౮|

రామః తు ఆశ్రమం ఆసాద్య త్రాసయన్ మృగ పక్షిణః |

గత్వా ముహూర్తం అధ్వానం భరద్వాజం ఉపాగమత్ |౨-౫౪-౯|

తతః తు ఆశ్రమం ఆసాద్య మునేర్ దర్శన కాంక్షిణౌ |

సీతయా అనుగతౌ వీరౌ దూరాత్ ఏవ అవతస్థతుః |౨-౫౪-౧౦|

స ప్రవిశ్య మహాత్మానమృషిం శిష్యగణైర్వఋతం |

సంశితవ్రతమేకాగ్రం తపసా లబ్ధచక్షుషం |౨-౫౪-౧౧|

హుత అగ్ని హోత్రం దృష్ట్వా ఏవ మహా భాగం కృత అంజలిః |

రామః సౌమిత్రిణా సార్ధం సీతయా చ అభ్యవాదయత్ |౨-౫౪-౧౨|

న్యవేదయత చ ఆత్మానం తస్మై లక్ష్మణ పూర్వజః |

పుత్రౌ దశరథస్య ఆవాం భగవన్ రామ లక్ష్మణౌ |౨-౫౪-౧౩|

భార్యా మమ ఇయం వైదేహీ కల్యాణీ జనక ఆత్మజా |

మాం చ అనుయాతా విజనం తపో వనం అనిందితా |౨-౫౪-౧౪|

పిత్రా ప్రవ్రాజ్యమానం మాం సౌమిత్రిర్ అనుజః ప్రియః |

అయం అన్వగమద్ భ్రాతా వనం ఏవ దృఢ వ్రతః |౨-౫౪-౧౫|

పిత్రా నియుక్తా భగవన్ ప్రవేష్యామః తపో వనం |

ధర్మం ఏవ ఆచరిష్యామః తత్ర మూల ఫల అశనాః |౨-౫౪-౧౬|

తస్య తత్ వచనం శ్రుత్వా రాజ పుత్రస్య ధీమతః |

ఉపానయత ధర్మ ఆత్మా గాం అర్ఘ్యం ఉదకం తతః |౨-౫౪-౧౭|

నానావిధానన్నరసాన్ వన్యమూలఫలాశ్రయాన్ |

తేభ్యో దదౌ తప్తతపా వాసం చైవాభ్యకల్పయత్ |౨-౫౪-౧౮|

మృగ పక్షిభిర్ ఆసీనో మునిభిః చ సమంతతః |

రామం ఆగతం అభ్యర్చ్య స్వాగతేన ఆహ తం మునిః |౨-౫౪-౧౯|

ప్రతిగృహ్య చ తాం అర్చాం ఉపవిష్టం స రాఘవం |

భరద్వాజో అబ్రవీద్ వాక్యం ధర్మ యుక్తం ఇదం తదా |౨-౫౪-౨౦|

చిరస్య ఖలు కాకుత్స్థ పశ్యామి త్వాం ఇహ ఆగతం |

శ్రుతం తవ మయా చ ఇదం వివాసనం అకారణం |౨-౫౪-౨౧|

అవకాశో వివిక్తః అయం మహా నద్యోహ్ సమాగమే |

పుణ్యః చ రమణీయః చ వసతు ఇహ భగాన్ సుఖం |౨-౫౪-౨౨|

ఏవం ఉక్తః తు వచనం భరద్వాజేన రాఘవః |

ప్రత్యువాచ శుభం వాక్యం రామః సర్వ హితే రతః |౨-౫౪-౨౩|

భగవన్న్ ఇతాసన్నః పౌర జానపదో జనః |

సుదర్శమిహ మాం ప్రేక్ష్య మన్యేఽహ మిమమాశ్రమం |౨-౫౪-౨౪|

ఆగమిష్యతి వైదేహీం మాం చ అపి ప్రేక్షకో జనః |

అనేన కారణేన అహం ఇహ వాసం న రోచయే |౨-౫౪-౨౫|

ఏక అంతే పశ్య భగవన్న్ ఆశ్రమ స్థానం ఉత్తమం |

రమతే యత్ర వైదేహీ సుఖ అర్హా జనక ఆత్మజా |౨-౫౪-౨౬|

ఏతత్ శ్రుత్వా శుభం వాక్యం భరద్వాజో మహా మునిః |

రాఘవస్య తతః వాక్యం అర్థ గ్రాహకం అబ్రవీత్ |౨-౫౪-౨౭|

దశ క్రోశైతః తాత గిరిర్ యస్మిన్ నివత్స్యసి |

మహర్షి సేవితః పుణ్యః సర్వతః సుఖ దర్శనః |౨-౫౪-౨౮|

గో లాంగూల అనుచరితః వానర ఋష్క నిషేవితః |

చిత్ర కూటైతి ఖ్యాతః గంధ మాదన సమ్నిభః |౨-౫౪-౨౯|

యావతా చిత్ర కూటస్య నరః శృంగాణి అవేక్షతే |

కల్యాణాని సమాధత్తే న పాపే కురుతే మనః |౨-౫౪-౩౦|

ఋషయః తత్ర బహవో విహృత్య శరదాం శతం |

తపసా దివం ఆరూధాః కపాల శిరసా సహ |౨-౫౪-౩౧|

ప్రవివిక్తం అహం మన్యే తం వాసం భవతః సుఖం |

ఇహ వా వన వాసాయ వస రామ మయా సహ |౨-౫౪-౩౨|

స రామం సర్వ కామైఅః తం భరద్వాజః ప్రియ అతిథిం |

సభార్యం సహ చ భ్రాత్రా ప్రతిజగ్రాహ ధర్మవిత్ |౨-౫౪-౩౩|

తస్య ప్రయాగే రామస్య తం మహర్షిం ఉపేయుషః |

ప్రపన్నా రజనీ పుణ్యా చిత్రాః కథయతః కథాః |౨-౫౪-౩౪|

సీతాతృతీయ కాకుత్స్థహ్ పరిశ్రాంతః సుఖోచితః |

భరద్వాజాశ్రమే రమ్యే తాం రాత్రి మవస్త్సుఖం |౨-౫౪-౩౫|

ప్రభాతాయాం రజన్యాం తు భరద్వాజం ఉపాగమత్ |

ఉవాచ నర శార్దూలో మునిం జ్వలిత తేజసం |౨-౫౪-౩౬|

శర్వరీం భవనన్న్ అద్య సత్య శీల తవ ఆశ్రమే |

ఉషితాః స్మ ఇహ వసతిం అనుజానాతు నో భవాన్ |౨-౫౪-౩౭|

రాత్ర్యాం తు తస్యాం వ్యుష్టాయాం భరద్వాజో అబ్రవీద్ ఇదం |

మధు మూల ఫల ఉపేతం చిత్ర కూటం వ్రజ ఇతి హ |౨-౫౪-౩౮|

వాసమౌపయికం మన్యే తవ రామ మహాబల |

నానానగగణోపేతః కిన్నరోరగసేవితహ్ |౨-౫౪-౩౯|

మయూరనాదాభిరుతో గజరాజనిషేవితః |

గమ్యతాం భవతా శైలశ్చిత్రకూటః స విశ్రుతః |౨-౫౪-౪౦|

పుణ్యశ్చ రమణీయశ్చ బహుమూలఫలాయుతః |

తత్ర కుంజర యూథాని మృగ యూథాని చ అభితః |౨-౫౪-౪౧|

విచరంతి వన అంతేషు తాని ద్రక్ష్యసి రాఘవ |

సరిత్ప్రస్రవణప్రస్థాన్ దరీకంధరనిర్ఘరాన్ |౨-౫౪-౪౨|

చరతః సీతయా సార్ధం నందిష్యతి మనస్తవ |

ప్రహృష్ట కోయష్టిక కోకిల స్వనైః |

ర్వినాదితం తం వసుధా ధరం శివం |

మృగైః చ మత్తైః బహుభిః చ కుంజరైః |

సురమ్యం ఆసాద్య సమావస ఆశ్రమం |౨-౫౪-౪౩|

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే చతుఃపఞ్చాశః సర్గః |౨-౫౪|