అయోధ్యాకాండము - సర్గము 53
శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే త్రిపఞ్చాశః సర్గః |౨-౫౩|
| వాల్మీకి రామాయణము | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||
స తం వృక్షం సమాసాద్య సంధ్యాం అన్వాస్య పశ్చిమాం |
రామః రమయతాం శ్రేష్ఠైతి హ ఉవాచ లక్ష్మణం |౨-౫౩-౧|
అద్య ఇయం ప్రథమా రాత్రిర్ యాతా జన పదాత్ బహిః |
యా సుమంత్రేణ రహితా తాం న ఉత్కణ్ఠితుం అర్హసి |౨-౫౩-౨|
జాగర్తవ్యం అతంద్రిభ్యాం అద్య ప్రభృతి రాత్రిషు |
యోగ క్షేమః హి సీతాయా వర్తతే లక్ష్మణ ఆవయోహ్ |౨-౫౩-౩|
రాత్రిం కథంచిత్ ఏవ ఇమాం సౌమిత్రే వర్తయామహే |
ఉపావర్తామహే భూమావ్ ఆస్తీర్య స్వయం ఆర్జితైః |౨-౫౩-౪|
స తు సంవిశ్య మేదిన్యాం మహా అర్హ శయన ఉచితః |
ఇమాః సౌమిత్రయే రామః వ్యాజహార కథాః శుభాః |౨-౫౩-౫|
ధ్రువం అద్య మహా రాజో దుహ్ఖం స్వపితి లక్ష్మణ |
కృత కామా తు కైకేయీ తుష్టా భవితుం అర్హతి |౨-౫౩-౬|
సా హి దేవీ మహా రాజం కైకేయీ రాజ్య కారణాత్ |
అపి న చ్యావయేత్ ప్రాణాన్ దృష్ట్వా భరతం ఆగతం |౨-౫౩-౭|
అనాథః చైవ వృద్ధః చ మయా చైవ వినాకృతః |
కిం కరిష్యతి కామ ఆత్మా కైకేయ్యా వశం ఆగతః |౨-౫౩-౮|
ఇదం వ్యసనం ఆలోక్య రాజ్ఞః చ మతి విభ్రమం |
కామాఎవ అర్ధ ధర్మాభ్యాం గరీయాన్ ఇతి మే మతిః |౨-౫౩-౯|
కో హి అవిద్వాన్ అపి పుమాన్ ప్రమదాయాః కృతే త్యజేత్ |
చంద అనువర్తినం పుత్రం తాతః మాం ఇవ లక్ష్మణ |౨-౫౩-౧౦|
సుఖీ బత సభార్యః చ భరతః కేకయీ సుతః |
ముదితాన్ కోసలాన్ ఏకో యో భోక్ష్యతి అధిరాజవత్ |౨-౫౩-౧౧|
స హి సర్వస్య రాజ్యస్య ముఖం ఏకం భవిష్యతి |
తాతే చ వయసా అతీతే మయి చ అరణ్యం ఆశ్రితే |౨-౫౩-౧౨|
అర్థ ధర్మౌ పరిత్యజ్య యః కామం అనువర్తతే |
ఏవం ఆపద్యతే క్షిప్రం రాజా దశరథో యథా |౨-౫౩-౧౩|
మన్యే దశరథ అంతాయ మమ ప్రవ్రాజనాయ చ |
కైకేయీ సౌమ్య సంప్రాప్తా రాజ్యాయ భరతస్య చ |౨-౫౩-౧౪|
అపి ఇదానీం న కైకేయీ సౌభాగ్య మద మోహితా |
కౌసల్యాం చ సుమిత్రాం చ సంప్రబాధేత మత్ కృతే |౨-౫౩-౧౫|
మా స్మ మత్ కారణాత్ దేవీ సుమిత్రా దుహ్ఖం ఆవసేత్ |
అయోధ్యాం ఇతాఎవ త్వం కాలే ప్రవిశ లక్ష్మణ |౨-౫౩-౧౬|
అహం ఏకో గమిష్యామి సీతయా సహ దణ్డకాన్ |
అనాథాయా హి నాథః త్వం కౌసల్యాయా భవిష్యసి |౨-౫౩-౧౭|
క్షుద్ర కర్మా హి కైకేయీ ద్వేషాత్ అన్యాయ్యం ఆచరేత్ |
పరిదద్యా హి ధర్మజ్ఞే భరతే మమ మాతరం |౨-౫౩-౧౮|
నూనం జాతి అంతరే కస్మింస్ స్త్రియః పుత్రైః వియోజితాః |
జనన్యా మమ సౌమిత్రే తత్ అపి ఏతత్ ఉపస్థితం |౨-౫౩-౧౯|
మయా హి చిర పుష్టేన దుహ్ఖ సంవర్ధితేన చ |
విప్రాయుజ్యత కౌసల్యా ఫల కాలే ధిగ్ అస్తు మాం |౨-౫౩-౨౦|
మా స్మ సీమంతినీ కాచిజ్ జనయేత్ పుత్రం ఈదృశం |
సౌమిత్రే యో అహం అంబాయా దద్మి శోకం అనంతకం |౨-౫౩-౨౧|
మన్యే ప్రీతి విశిష్టా సా మత్తః లక్ష్మణ సారికా |
యస్యాః తత్ శ్రూయతే వాక్యం శుక పాదం అరేర్ దశ |౨-౫౩-౨౨|
శోచంత్యాః చ అల్ప భాగ్యాయా న కించిత్ ఉపకుర్వతా |
పుర్త్రేణ కిం అపుత్రాయా మయా కార్యం అరిం దమ |౨-౫౩-౨౩|
అల్ప భాగ్యా హి మే మాతా కౌసల్యా రహితా మయా |
శేతే పరమ దుహ్ఖ ఆర్తా పతితా శోక సాగరే |౨-౫౩-౨౪|
ఏకో హి అహం అయోధ్యాం చ పృథివీం చ అపి లక్ష్మణ |
తరేయం ఇషుభిః క్రుద్ధో నను వీర్యం అకారణం |౨-౫౩-౨౫|
అధర్మ భయ భీతః చ పర లోకస్య చ అనఘ |
తేన లక్ష్మణ న అద్య అహం ఆత్మానం అభిషేచయే |౨-౫౩-౨౬|
ఏతత్ అన్యచ్ చ కరుణం విలప్య విజనే బహు |
అశ్రు పూర్ణ ముఖో రామః నిశి తూష్ణీం ఉపావిశత్ |౨-౫౩-౨౭|
విలప్య ఉపరతం రామం గత అర్చిషం ఇవ అనలం |
సముద్రం ఇవ నిర్వేగం ఆశ్వాసయత లక్ష్మణః |౨-౫౩-౨౮|
ధ్రువం అద్య పురీ రామాయోధ్యా యుధినాం వర |
నిష్ప్రభా త్వయి నిష్క్రాంతే గత చంద్రా ఇవ శర్వరీ |౨-౫౩-౨౯|
న ఏతత్ ఔపయికం రామ యద్ ఇదం పరితప్యసే |
విషాదయసి సీతాం చ మాం చైవ పురుష ఋషభ |౨-౫౩-౩౦|
న చ సీతా త్వయా హీనా న చ అహం అపి రాఘవ |
ముహూర్తం అపి జీవావో జలాన్ మత్స్యావ్ ఇవ ఉద్ధృతౌ |౨-౫౩-౩౧|
న హి తాతం న శత్రుఘ్నం న సుమిత్రాం పరం తప |
ద్రష్టుం ఇచ్చేయం అద్య అహం స్వర్గం వా అపి త్వయా వినా |౨-౫౩-౩౨|
తతస్తత్ర సుఖాసీనే నాతిదూరే నిరీక్ష్య తాం |
న్యగ్రోధే సుకృతాం శయ్యాం భేజాతే ధర్మవత్సలౌ |౨-౫౩-౩౩|
స లక్ష్మణస్య ఉత్తమ పుష్కలం వచో |
నిశమ్య చ ఏవం వన వాసం ఆదరాత్ |
సమాః సమస్తా విదధే పరం తపః |
ప్రపద్య ధర్మం సుచిరాయ రాఘవః |౨-౫౩-౩౪|
తతస్తు తస్మిన్ విజనే వనే తదా |
మహాబలౌ రాఘవవంశవర్ధనౌ |
న తౌ భయం సంభ్రమమభ్యుపేయతు |
ర్యథైవ సిమ్హౌ గిరిసానుగోచరౌ |౨-౫౩-౩౫|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే త్రిపఞ్చాశః సర్గః |౨-౫౩|