అయోధ్యాకాండము - సర్గము 39

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే ఏకోనచత్వారింశః సర్గః |౨-౩౯|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

రామస్య తు వచః శ్రుత్వా ముని వేష ధరం చ తం |

సమీక్ష్య సహ భార్యాభీ రాజా విగత చేతనః |౨-౩౯-౧|

న ఏనం దుహ్ఖేన సంతప్తః ప్రత్యవైక్షత రాఘవం |

న చ ఏనం అభిసంప్రేక్ష్య ప్రత్యభాషత దుర్మనాః |౨-౩౯-౨|

స ముహూర్తం ఇవ అసంజ్ఞో దుహ్ఖితః చ మహీ పతిః |

విలలాప మహా బాహూ రామం ఏవ అనుచింతయన్ |౨-౩౯-౩|

మన్యే ఖలు మయా పూర్వం వివత్సా బహవః కృతాః |

ప్రాణినో హింసితా వా అపి తస్మాత్ ఇదం ఉపస్థితం |౨-౩౯-౪|

న తు ఏవ అనాగతే కాలే దేహాచ్ చ్యవతి జీవితం |

కైకేయ్యా క్లిశ్యమానస్య మృత్యుర్ మమ న విద్యతే |౨-౩౯-౫|

మో అహం పావక సంకాశం పశ్యామి పురతః స్థితం |

విహాయ వసనే సూక్ష్మే తాపస ఆచ్చాదం ఆత్మజం |౨-౩౯-౬|

ఏకస్యాః ఖలు కైకేయ్యాః కృతే అయం క్లిశ్యతే జనః |

స్వ అర్థే ప్రయతమానాయాః సంశ్రిత్య నికృతిం త్విమాం |౨-౩౯-౭|

ఏవం ఉక్త్వా తు వచనం బాష్పేణ పిహిత ఈక్ష్ణహ |

రామ ఇతి సకృద్ ఏవ ఉక్త్వా వ్యాహర్తుం న శశాక హ |౨-౩౯-౮|

సంజ్ఞాం తు ప్రతిలభ్య ఏవ ముహూర్తాత్ స మహీ పతిః |

నేత్రాభ్యాం అశ్రు పూర్ణాభ్యాం సుమంత్రం ఇదం అబ్రవీత్ |౨-౩౯-౯|

ఔపవాహ్యం రథం యుక్త్వా త్వం ఆయాహి హయ ఉత్తమైః |

ప్రాపయ ఏనం మహా భాగం ఇతః జన పదాత్ పరం |౨-౩౯-౧౦|

ఏవం మన్యే గుణవతాం గుణానాం ఫలం ఉచ్యతే |

పిత్రా మాత్రా చ యత్ సాధుర్ వీరః నిర్వాస్యతే వనం |౨-౩౯-౧౧|

రాజ్ఞో వచనం ఆజ్ఞాయ సుమంత్రః శీఘ్ర విక్రమః |

యోజయిత్వా ఆయయౌ తత్ర రథం అశ్వైః అలంకృతం |౨-౩౯-౧౨|

తం రథం రాజ పుత్రాయ సూతః కనక భూషితం |

ఆచచక్షే అంజలిం కృత్వా యుక్తం పరమ వాజిభిః |౨-౩౯-౧౩|

రాజా సత్వరం ఆహూయ వ్యాపృతం విత్త సంచయే |

ఉవాచ దేశ కాలజ్ఞో నిశ్చితం సర్వతః శుచి |౨-౩౯-౧౪|

వాసాంసి చ మహా అర్హాణి భూషణాని వరాణి చ |

వర్షాణి ఏతాని సంఖ్యాయ వైదేహ్యాః క్షిప్రం ఆనయ |౨-౩౯-౧౫|

నర ఇంద్రేణ ఏవం ఉక్తః తు గత్వా కోశ గృహం తతః |

ప్రాయచ్చత్ సర్వం ఆహృత్య సీతాయై క్షిప్రం ఏవ తత్ |౨-౩౯-౧౬|

సా సుజాతా సుజాతాని వైదేహీ ప్రస్థితా వనం |

భూషయాం ఆస గాత్రాణి తైః విచిత్రైః విభూషణైః |౨-౩౯-౧౭|

వ్యరాజయత వైదేహీ వేశ్మ తత్ సువిభూషితా |

ఉద్యతః అంశుమతః కాలే ఖం ప్రభా ఇవ వివస్వతః |౨-౩౯-౧౮|

తాం భుజాభ్యాం పరిష్వజ్య శ్వశ్రూర్ వచనం అబ్రవీత్ |

అనాచరంతీం కృపణం మూధ్ని ఉపాఘ్రాయ మైథిలీం |౨-౩౯-౧౯|

అసత్యః సర్వ లోకే అస్మిన్ సతతం సత్కృతాః ప్రియైః |

భర్తారం న అనుమన్యంతే వినిపాత గతం స్త్రియః |౨-౩౯-౨౦|

ఏష స్వభావో నారీణామనుభూయ పురా సుఖం |

అల్పామప్యాపదం ప్రాప్య దుష్యంతి ప్రజహత్యపి |౨-౩౯-౨౧|

అసత్యశీలా వికృతా దుర్ర్గాహ్యాహృదయాస్తథా |

యువత్యః పాపసంకల్పాః క్షణమాత్రాద్విరాగిణః |౨-౩౯-౨౨|

న కులం న కృతం విద్యా న దత్తం నాపి సంగ్రహః |

స్త్రీణాం గృహ్ణాతి హృదయమనిత్యహృదయా హి తాః |౨-౩౯-౨౩|

సాధ్వీనాం హి స్థితానాం తు శీలే సత్యే శ్రుతే శమే |

స్త్రీణాం పవిత్రం పరమం పతిరేకో విశిష్యతే |౨-౩౯-౨౪|

స త్వయా న అవమంతవ్యః పుత్రః ప్రవ్రాజితః మమ |

తవ దైవతం అస్తు ఏష నిర్ధనః సధనో అపి వా |౨-౩౯-౨౫|

విజ్ఞాయ వచనం సీతా తస్యా ధర్మ అర్థ సమ్హితం |

కృత అంజలిర్ ఉవాచ ఇదం శ్వశ్రూం అభిముఖే స్థితా |౨-౩౯-౨౬|

కరిష్యే సర్వం ఏవ అహం ఆర్యా యద్ అనుశాస్తి మాం |

అభిజ్ఞా అస్మి యథా భర్తుర్ వర్తితవ్యం శ్రుతం చ మే |౨-౩౯-౨౭|

న మాం అసజ్ జనేన ఆర్యా సమానయితుం అర్హతి |

ధర్మాత్ విచలితుం న అహం అలం చంద్రాత్ ఇవ ప్రభా |౨-౩౯-౨౮|

న అతంత్రీ వాద్యతే వీణా న అచక్రః వర్తతే రథః |

న అపతిః సుఖం ఏధతే యా స్యాత్ అపి శత ఆత్మజా |౨-౩౯-౨౯|

మితం దదాతి హి పితా మితం మాతా మితం సుతః |

అమితస్య హి దాతారం భర్తారం కా న పూజయేత్ |౨-౩౯-౩౦|

సా అహం ఏవం గతా శ్రేష్ఠా శ్రుత ధర్మ పర అవరా |

ఆర్యే కిం అవమన్యేయం స్త్రీణాం భర్తా హి దైవతం |౨-౩౯-౩౧|

సీతాయా వచనం శ్రుత్వా కౌసల్యా హృదయం గమం |

శుద్ధ సత్త్వా ముమోచ అశ్రు సహసా దుహ్ఖ హర్షజం |౨-౩౯-౩౨|

తాం ప్రాంజలిర్ అభిక్రమ్య మాతృ మధ్యే అతిసత్కృతాం |

రామః పరమ ధర్మజ్ఞో మాతరం వాక్యం అబ్రవీత్ |౨-౩౯-౩౩|

అంబ మా దుహ్ఖితా భూస్ త్వం పశ్య త్వం పితరం మమ |

క్షయో హి వన వాసస్య క్షిప్రం ఏవ భవిష్యతి |౨-౩౯-౩౪|

సుప్తాయాః తే గమిష్యంతి నవ వర్షాణి పంచ చ |

సా సమగ్రం ఇహ ప్రాప్తం మాం ద్రక్ష్యసి సుహృద్ వృతం |౨-౩౯-౩౫|

ఏతావద్ అభినీత అర్థం ఉక్త్వా స జననీం వచః |

త్రయః శత శత అర్ధా హి దదర్శ అవేక్ష్య మాతరః |౨-౩౯-౩౬|

తాః చ అపి స తథైవ ఆర్తా మాతృఋర్ దశరథ ఆత్మజః |

ధర్మ యుక్తం ఇదం వాక్యం నిజగాద కృత అంజలిః |౨-౩౯-౩౭|

సంవాసాత్ పరుషం కించిత్ అజ్ఞానాత్ వా అపి యత్ కృతం |

తన్ మే సమనుజానీత సర్వాః చ ఆమంత్రయామి వః |౨-౩౯-౩౮|

వచనం రాఘవస్యైతద్ధర్మయుక్తం సమాహితం |

శుశ్రువు స్తాః స్త్రియం సర్వాః శోకోపహతచేతసః |౨-౩౯-౩౯|

జజ్ఞే అథ తాసాం సమ్నాదః క్రౌంచీనాం ఇవ నిహ్స్వనః |

మానవ ఇంద్రస్య భార్యాణాం ఏవం వదతి రాఘవే |౨-౩౯-౪౦|

మురజ పణవ మేఘ ఘోషవ |

ద్దశరథ వేశ్మ బభూవ యత్ పురా |

విలపిత పరిదేవన ఆకులం |

వ్యసన గతం తత్ అభూత్ సుదుహ్ఖితం |౨-౩౯-౪౧|

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే ఏకోనచత్వారింశః సర్గః |౨-౩౯|