అయోధ్యాకాండము - సర్గము 18

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే అష్టాదశః సర్గః |౨-౧౮|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

స దదర్శ ఆసనే రామః నిషణ్ణం పితరం శుభే |

కైకేయీ సహితం దీనం ముఖేన పరిశుష్యతా |౨-౧౮-౧|

స పితుః చరణౌ పూర్వం అభివాద్య వినీతవత్ |

తతః వవందే చరణౌ కైకేయ్యాః సుసమాహితః |౨-౧౮-౨|

రామ ఇతి ఉక్త్వా చ వచనం వాష్ప పర్యాకుల ఈక్షణః |

శశాక న్ఋపతిర్ దీనో న ఈక్షితుం న అభిభాషితుం |౨-౧౮-౩|

తత్ అపూర్వం నర పతేర్ ద్ఋష్ట్వా రూపం భయ ఆవహం |

రామః అపి భయం ఆపన్నః పదా స్ప్ఋష్ట్వా ఇవ పన్నగం |౨-౧౮-౪|

ఇంద్రియైః అప్రహ్ఋష్టైఅః తం శోక సంతాప కర్శితం |

నిహ్శ్వసంతం మహా రాజం వ్యథిత ఆకుల చేతసం |౨-౧౮-౫|

ఊర్మి మాలినం అక్షోభ్యం క్షుభ్యంతం ఇవ సాగరం |

ఉపప్లుతం ఇవ ఆదిత్యం ఉక్త అన్ఋతం ఋషిం యథా |౨-౧౮-౬|

అచింత్య కల్పం హి పితుస్ తం శోకం ఉపధారయన్ |

బభూవ సమ్రబ్ధతరః సముద్రైవ పర్వణి |౨-౧౮-౭|

చింతయాం ఆస చ తదా రామః పిత్ఋ హితే రతః |

కింస్విద్ అద్య ఏవ న్ఋపతిర్ న మాం ప్రత్యభినందతి |౨-౧౮-౮|

అన్యదా మాం పితా ద్ఋష్ట్వా కుపితః అపి ప్రసీదతి |

తస్య మాం అద్య సంప్రేక్ష్య కిం ఆయాసః ప్రవర్తతే |౨-౧౮-౯|

స దీనైవ శోక ఆర్తః విషణ్ణ వదన ద్యుతిః |

కైకేయీం అభివాద్య ఏవ రామః వచనం అబ్రవీత్ |౨-౧౮-౧౦|

కచ్చిన్ మయా న అపరాధం అజ్ఞానాత్ యేన మే పితా |

కుపితః తన్ మమ ఆచక్ష్వ త్వం చైవ ఏనం ప్రసాదయ |౨-౧౮-౧౧|

అప్రసన్నమనాః కిం ను సదా మాం ప్రతి వత్సలః |

వివర్ణ వదనో దీనో న హి మాం అభిభాషతే |౨-౧౮-౧౨|

శారీరః మానసో వా అపి కచ్చిత్ ఏనం న బాధతే |

సంతాపో వా అభితాపో వా దుర్లభం హి సదా సుఖం |౨-౧౮-౧౩|

కచ్చిన్ న కించిత్ భరతే కుమారే ప్రియ దర్శనే |

శత్రుఘ్నే వా మహా సత్త్వే మాత్ఋఋణాం వా మమ అశుభం |౨-౧౮-౧౪|

అతోషయన్ మహా రాజం అకుర్వన్ వా పితుర్ వచః |

ముహూర్తం అపి న ఇచ్చేయం జీవితుం కుపితే న్ఋపే |౨-౧౮-౧౫|

యతః మూలం నరః పశ్యేత్ ప్రాదుర్భావం ఇహ ఆత్మనః |

కథం తస్మిన్ న వర్తేత ప్రత్యక్షే సతి దైవతే |౨-౧౮-౧౬|

కచ్చిత్ తే పరుషం కించిత్ అభిమానాత్ పితా మమ |

ఉక్తః భవత్యా కోపేన యత్ర అస్య లులితం మనః |౨-౧౮-౧౭|

ఏతత్ ఆచక్ష్వ మే దేవి తత్త్వేన పరిప్ఋచ్చతః |

కిం నిమిత్తం అపూర్వో అయం వికారః మనుజ అధిపే |౨-౧౮-౧౮|

ఏవముక్తా తు కైకేయీ రాఘవేణ మహాత్మనా |

ఉవాచేదం సునిర్లజ్జా ధృష్టమాత్మహితం వచః |౨-౧౮-౧౯|

న రాజా కుపితో రామ వ్యసనం నాస్య కించన |

కించిన్మనోగతం త్వస్య త్వద్భయాన్నాభిభాషతే |౨-౧౮-౨౦|

ప్రియం త్వామప్రియం వక్తుం వాణీ నాస్యోపపర్తతే |

తదవశ్యం త్వయా కార్యం యదనేనాశ్రుతం మమ |౨-౧౮-౨౧|

ఏష మహ్యం వరం దత్త్వా పురా మామభిపూజ్య చ |

స పశ్చాత్తప్యతే రాజా యథాన్యః ప్రాకృతస్తథా |౨-౧౮-౨౨|

అతిసృజ్య దదానీతి వరం మమ విశాంపతిః |

స నిరర్థం గతజలే సేతుం బంధితుమిచ్ఛతి |౨-౧౮-౨౩|

ధర్మూలమిదం రామ విదితం చ సతామపి |

తత్సత్యం న త్యజేద్రాజా కుపితస్త్వత్కృతే యథా |౨-౧౮-౨౪|

యది తద్వక్ష్యతే రాజా శుభం వా యది వాఽశుభం |

కరిష్యసి తతః సర్వమాఖ్యామి పునస్త్వహం |౨-౧౮-౨౫|

యది త్వభిహితం రాజ్ఞా త్వయి తన్న విపత్స్యతే |

తతోఽహమభిధాస్యామి న హ్యేష త్వయి వక్ష్యతి |౨-౧౮-౨౬|

ఏతాత్తు వచనం శ్రుత్వా కైకేయ్యా సముదాహృతం |

ఉవాచ వ్యథితో రామస్తాం దేవీం నృపసన్నిధౌ |౨-౧౮-౨౭|

అహో ధిఙ్నార్హసే దేవి పక్తుం మామీదృశం వచః |

అహం హి వచనాత్ రాజ్ఞః పతేయం అపి పావకే |౨-౧౮-౨౮|

భక్షయేయం విషం తీక్ష్ణం మజ్జేయం అపి చ అర్ణవే |

నియుక్తః గురుణా పిత్రా న్ఋపేణ చ హితేన చ |౨-౧౮-౨౯|

తత్ బ్రూహి వచనం దేవి రాజ్ఞో యద్ అభికాంక్షితం |

కరిష్యే ప్రతిజానే చ రామః ద్విర్ న అభిభాషతే |౨-౧౮-౩౦|

తం ఆర్జవ సమాయుక్తం అనార్యా సత్య వాదినం |

ఉవాచ రామం కైకేయీ వచనం భ్ఋశ దారుణం |౨-౧౮-౩౧|

పురా దేవ అసురే యుద్ధే పిత్రా తే మమ రాఘవ |

రక్షితేన వరౌ దత్తౌ సశల్యేన మహా రణే |౨-౧౮-౩౨|

తత్ర మే యాచితః రాజా భరతస్య అభిషేచనం |

గమనం దణ్డక అరణ్యే తవ చ అద్య ఏవ రాఘవ |౨-౧౮-౩౩|

యది సత్య ప్రతిజ్ఞం త్వం పితరం కర్తుం ఇచ్చసి |

ఆత్మానం చ నర రేష్ఠ మమ వాక్యం ఇదం శ్ఋణు |౨-౧౮-౩౪|

స నిదేశే పితుస్ తిష్ఠ యథా తేన ప్రతిశ్రుతం |

త్వయా అరణ్యం ప్రవేష్టవ్యం నవ వర్షాణి పంచ చ |౨-౧౮-౩౫|

భరతస్త్వభిషిచ్యేత యదేతదభిషేచనం |

త్వదర్థే విహితం రాజ్ఞా తేన సర్వేణ రాఘవ |౨-౧౮-౩౬|

సప్త సప్త చ వర్షాణి దణ్డక అరణ్యం ఆశ్రితః |

అభిషేకం ఇమం త్యక్త్వా జటా చీర ధరః వస |౨-౧౮-౩౭|

భరతః కోసల పురే ప్రశాస్తు వసుధాం ఇమాం |

నానా రత్న సమాకీర్ణం సవాజి రథ కుంజరాం |౨-౧౮-౩౮|

ఏతేన త్వాం నరేంద్రోయం కారుణ్యేన సమాప్లుతః |

శోకసంక్లిష్టవదనో న శక్నోతి నిరీక్షితుం |౨-౧౮-౩౯|

ఏతత్కురు నరేంధ్రస్య వచనం రఘునందన |

సత్యన మహతా రామ తారయస్వ నరేశ్వరం |౨-౧౮-౪౦|

ఇతీవ తస్యాం పరుషం వదంత్యాం |

నచైవ రామః ప్రవివేశ శోకం |

ప్రవివ్యధే చాపి మహానుభావో |

రాజా తు పుత్రవ్యసనాభితప్తః |౨-౧౮-౪౧|

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే ఆదికావ్యే అయోధ్యాకాండే అష్టాదశః సర్గః

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే అష్టాదశః సర్గః |౨-౧౮|