అయోధ్యాకాండము - సర్గము 16

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే షోడశః సర్గః |౨-౧౬|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

స తత్ అంతః పుర ద్వారం సమతీత్య జన ఆకులం |

ప్రవివిక్తాం తతః కక్ష్యాం ఆససాద పురాణవిత్ |౨-౧౬-౧|

ప్రాస కార్ముక బిభ్రద్భిర్ యువభిర్ మృష్ట కుణ్డలైః |

అప్రమాదిభిర్ ఏక అగ్రైః స్వనురక్తైః అధిష్ఠితాం |౨-౧౬-౨|

తత్ర కాషాయిణో వృద్ధాన్ వేత్ర పాణీన్ స్వలంకృతాన్ |

దదర్శ విష్ఠితాన్ ద్వారి స్త్ర్య్ అధ్యక్షాన్ సుసమాహితాన్ |౨-౧౬-౩|

తే సమీక్ష్య సమాయాంతం రామ ప్రియ చికీర్షవః |

సహ భార్యాయ రామాయ క్షిప్రం ఏవ ఆచచక్షిరే |౨-౧౬-౪|

ప్రతివేదితం ఆజ్ఞాయ సూతం అభ్యంతరం పితుః |

తత్ర ఏవ ఆనాయయాం ఆస రాఘవః ప్రియ కామ్యయా |౨-౧౬-౫|

తే రామముపసంగమ్య భర్తుః ప్రియచికీర్షవః |

సహభార్యాయ రామాయ క్షిప్రమేవాచచక్షిరే |౨-౧౬-౬|

ప్రతివేదితమాజ్ఞాయ సూతమభ్యంతరం పితుః |

తత్రైవానాయయామాస రాఘవః పియకామ్యయా |౨-౧౬-౭|

తం వైశ్రవణ సంకాశం ఉపవిష్టం స్వలంకృతం |

దాదర్శ సూతః పర్యంకే సౌవణో స ఉత్తరచ్ చదే |౨-౧౬-౮|

వరాహ రుధిర ఆభేణ శుచినా చ సుగంధినా |

అనులిప్తం పర అర్ధ్యేన చందనేన పరం తపం |౨-౧౬-౯|

స్థితయా పార్శ్వతః చ అపి వాల వ్యజన హస్తయా |

ఉపేతం సీతయా భూయః చిత్రయా శశినం యథా |౨-౧౬-౧౦|

తం తపంతం ఇవ ఆదిత్యం ఉపపన్నం స్వ తేజసా |

వవందే వరదం బందీ నియమజ్ఞో వినీతవత్ |౨-౧౬-౧౧|

ప్రాంజలిస్ తు సుఖం పృష్ట్వా విహార శయన ఆసనే |

రాజ పుత్రం ఉవాచ ఇదం సుమంత్రః రాజ సత్కృతః |౨-౧౬-౧౨|

కౌసల్యా సుప్రభా దేవ పితా త్వం ద్రష్టుం ఇచ్చతి |

మహిష్యా సహ కైకేయ్యా గమ్యతాం తత్ర మాచిరం |౨-౧౬-౧౩|

ఏవం ఉక్తః తు సమ్హృష్టః నర సిమ్హో మహా ద్యుతిః |

తతః సమ్మానయాం ఆస సీతాం ఇదం ఉవాచ హ |౨-౧౬-౧౪|

దేవి దేవః చ దేవీ చ సమాగమ్య మద్ అంతరే |

మంత్రేయేతే ధ్రువం కించిత్ అభిషేచన సమ్హితం |౨-౧౬-౧౫|

లక్షయిత్వా హి అభిప్రాయం ప్రియ కామా సుదక్షిణా |

సంచోదయతి రాజానం మద్ అర్థం మదిర ఈక్షణా |౨-౧౬-౧౬|

సా ప్రహృష్టా మహారాజం హితకామానువర్తినీ |

జననీ చార్థకామా మే కేకయాధిపతేస్సుతా |౨-౧౬-౧౭|

దిష్ట్యా ఖలు మహారాజో మహిష్యా ప్రియయా సహ |

సుమంత్రం ప్రాహిణోద్దూత మర్థకామకరం మమ |౨-౧౬-౧౮|

యాదృశీ పరిషత్ తత్ర తాదృశో దూతాగతః |

ధ్రువం అద్య ఏవ మాం రాజా యౌవరాజ్యే అభిషేక్ష్యతి |౨-౧౬-౧౯|

హంత శీఘ్రం ఇతః గత్వా ద్రక్ష్యామి చ మహీ పతిః |

సహ త్వం పరివారేణ సుఖం ఆస్స్వ రమస్య చ |౨-౧౬-౨౦|

పతి సమ్మానితా సీతా భర్తారం అసిత ఈక్షణా |

ఆద్వారం అనువవ్రాజ మంగలాని అభిదధ్యుషీ |౨-౧౬-౨౧|

రాజ్యం ద్విజాతిభిర్జుష్టం రాజసూయాభిషేచనం |

కర్తుమర్హతి తే రాజా వాసవస్యేవ లోకకృత్ |౨-౧౬-౨౨|

దీక్షితం వ్రతసంపన్నం వరాజినధరం శుచిం |

కురఙ్గపాణిం చ పశ్యంతీ త్వాం భజామ్యహం |౨-౧౬-౨౩|

పూర్వాం దిశం వజ్రధరో దక్షిణాం పాతు తే యమః |

వరుణః పశ్చిమామాశాం ధనేశస్తూత్తరాం దిశం |౨-౧౬-౨౪|

అథ సీతామనుజ్ఞాప్య కృతకౌతుకమగళః |

నిశ్చక్రామ సుమంత్రేణ సహ రామో నివేశనాత్ |౨-౧౬-౨౫|

పర్వతాదివ నిష్క్రమ్య సిమ్హో గిరిగుహాశయః |

లక్ష్మణం ద్వారిసోఽపశ్యత్ ప్రహ్వఞ్జలిపుటం స్థితం |౨-౧౬-౨౬|

అథ మధ్యమకక్ష్యాయాం సమాగచ్ఛత్ సుహృజ్జనైః |

స సర్వాన్ అర్థినో దృష్ట్వా సమేత్య ప్రతినంద్య చ |౨-౧౬-౨౭|

తతః పావక సంకాశం ఆరురోహ రథ ఉత్తమం |

వైయాఘ్రం పురుష్వ్యా ఘో రాజితం రాజనందనః |౨-౧౬-౨౮|

మేఘనాదమసంబాధం మణిహేమవిభూశితం |

ముష్ణంతం ఇవ చక్షూమ్షి ప్రభయా హేమ వర్చసం |౨-౧౬-౨౯|

కరేణు శిశు కల్పైః చ యుక్తం పరమ వాజిభిః |

హరి యుక్తం సహస్ర అక్షో రథం ఇంద్రైవ ఆశుగం |౨-౧౬-౩౦|

ప్రయయౌ తూర్ణం ఆస్థాయ రాఘవో జ్వలితః శ్రియా |

స పర్జన్యైవ ఆకాశే స్వనవాన్ అభినాదయన్ |౨-౧౬-౩౧|

నికేతాన్ నిర్యయౌ శ్రీమాన్ మహా అభ్రాత్ ఇవ చంద్రమాః |

చత్ర చామర పాణిస్ తు లక్ష్మణో రాఘవ అనుజః |౨-౧౬-౩౨|

జుగోప భ్రాతరం భ్రాతా రథం ఆస్థాయ పృష్ఠతః |

తతః హల హలా శబ్దః తుములః సమజాయత |౨-౧౬-౩౩|

తస్య నిష్క్రమమాణస్య జన ఓఘస్య సమంతతః |

తతో హయవరా ముఖ్యా నాగాశ్చ గిరిసన్నిభాః |౨-౧౬-౩౪|

అనుజగ్ముస్తదా రామం శతశోఽథ సహస్రశః |

అగ్రతశ్చాస్య సన్నద్ధాశ్చందనాగురుభూషితాః |౨-౧౬-౩౫|

ఖడ్గచాపధరాః శూరా జగ్మురాశంసవో జనాః |

తతో వాదిత్రశబ్దాశ్చ స్తుతిశబ్దాశ్చ వందినాం |౨-౧౬-౩౬|

సిమ్హనాదాశ్చ శూరాణాం తదా శుశ్రువిరే పథి |

హర్మ్యవాతాయనస్థాభిర్భూషితాభిః సమంతతః |౨-౧౬-౩౭|

కీర్యమాణః సుపుష్పౌఘైర్యయౌ స్త్రీభిరరిందమః |

రామం సర్వానవద్యాణ్గ్యో రామపిప్రీషయా తతః |౨-౧౬-౩౮|

వచోభిరగ్ర్యైర్హర్మ్యస్థాః క్షితిస్థాశ్చ వవందిరే |

నూనం నంధితి తే మాతా కౌసల్యా మాతృనందన |౨-౧౬-౩౯|

పశ్యంతీ సిద్ధయాత్రం త్వాం పిత్ర్యం రాజ్యముపస్థితం |

సర్వసీమంతినీభ్యశ్చ సీతాం సీమంతినీం వరాం |౨-౧౬-౪౦|

అమన్యంత హి తా నార్యో రామస్య హృదయప్రియాం |

తయా సుచరితం దేవ్యా పురా నూనం మహత్తపః |౨-౧౬-౪౧|

రోహిణీవ శశాఙ్కేన రామసమ్యోగమాప యా |

ఇతి ప్రాసాదశృఙ్గేషు ప్రమదాభిర్నరోత్తమః |౨-౧౬-౪౨|

శుశ్రావ రాజమార్గస్థః ప్రియా వాచ ఉదాహృతాః |

స రాఘవః తత్ర కథా ప్రలాపం |

శుశ్రావ లోకస్య సమాగతస్య |

ఆత్మ అధికారా వివిధాః చ వాచః |

ప్రహృష్ట రూపస్య పురే జనస్య |౨-౧౬-౪౩|

ఏష శ్రియం గచ్చతి రాఘవో అద్య|

రాజ ప్రసాదాత్ విపులాం గమిష్యన్ |

ఏతే వయం సర్వ సమృద్ధ కామా|

యేషాం అయం నో భవితా ప్రశాస్తా |౨-౧౬-౪౪|

లాభో జనస్య అస్య యద్ ఏష సర్వం |

ప్రపత్స్యతే రాష్ట్రం ఇదం చిరాయ |

స ఘోషవద్భిః చ హయైః సనాగైః |

పురహ్సరైః స్వస్తిక సూత మాగధైః |౨-౧౬-౪౫|

స ఘోషవద్భిశ్చ హయైః సనాగైః |

పురస్సరైః స్వస్తికసూతమాగధైః |

మహీయమానః ప్రవరైః చ వాదకైః |

అభిష్టుతః వైశ్రవణో యథా యయౌ|౨-౧౬-౪౬|

కరేణు మాతంగ రథ అశ్వ సంకులం |

మహా జన ఓఘైః పరిపూర్ణ చత్వరం |

పభూతరత్నం బహుపణ్యసంచయం |

దదర్శ రామో విమలం మహాపథం |౨-౧౬-౪౭|

ఇతి శ్రీమద్రామయణే షోడశ సర్గః

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే షోడశః సర్గః |౨-౧౬|