అయోధ్యాకాండము - సర్గము 109
| వాల్మీకి రామాయణము | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||
జాబాలెహ్ తు వచహ్ ష్రుత్వా రామహ్ సత్య ఆత్మనాం వరహ్ |
ఉవాచ పరయా యుక్త్యా స్వ బుద్ధ్యా చ అవిపన్నయా || 2-109-1
భవాన్ మె ప్రియ కామ అర్థం వచనం యద్ ఇహ ఉక్తవాన్ |
అకార్యం కార్య సంకాషం అపథ్యం పథ్య సమ్మితం || 2-109-2
నిర్మర్యాదహ్ తు పురుషహ్ పాప ఆచార సమన్వితహ్ |
మానం న లభతె సత్సు భిన్న చారిత్ర దర్షనహ్ || 2-109-3
కులీనం అకులీనం వా వీరం పురుష మానినం |
చారిత్రం ఎవ వ్యాఖ్యాతి షుచిం వా యది వా అషుచిం || 2-109-4
అనారయ్హ్ తు ఆర్య సంకాషహ్ షౌచాద్ద్ హీనహ్ తథా షుచిహ్ |
లక్షణ్యవద్ అలక్షణ్యొ దుహ్షీలహ్ షీలవాన్ ఇవ || 2-109-5
అధర్మం ధర్మ వెషెణ యది ఇమం లొక సంకరం |
అభిపత్స్యె షుభం హిత్వా క్రియా విధి వివర్జితం || 2-109-6
కహ్ చెతయానహ్ పురుషహ్ కార్య అకార్య విచక్షణహ్ |
బహు మంస్యతి మాం లొకె దుర్వృ్ఇత్తం లొక దూషణం || 2-109-7
కస్య యాస్యామ్య్ అహం వృ్ఇత్తం కెన వా స్వర్గం ఆప్నుయాం |
అనయా వర్తమానొ అహం వృ్ఇత్త్యా హీన ప్రతిజ్ఞయా || 2-109-8
కామ వృ్ఇత్తహ్ తు అయం లొకహ్ కృ్ఇత్స్నహ్ సముపవర్తతె |
యద్ వృ్ఇత్తాహ్ సంతి రాజానహ్ తద్ వృ్ఇత్తాహ్ సంతి హి ప్రజాహ్ || 2-109-9
సత్యం ఎవ ఆనృ్ఇషంస్యం చ రాజ వృ్ఇత్తం సనాతనం |
తస్మాత్ సత్య ఆత్మకం రాజ్యం సత్యె లొకహ్ ప్రతిష్ఠితహ్ || 2-109-10
ఋ్ఇషయహ్ చైవ దెవాహ్ చ సత్యం ఎవ హి మెనిరె |
సత్య వాదీ హి లొకె అస్మిన్ పరమం గగ్చ్ఛతి క్షయం || 2-109-11
ఉద్విజంతె యథా సర్పాన్ నరాద్ అనృ్ఇత వాదినహ్ |
ధర్మహ్ సత్యం పరొ లొకె మూలం స్వర్గస్య చ ఉచ్యతె || 2-109-12
సత్యం ఎవ ఈష్వరొ లొకె సత్యం పద్మా సమాష్రితా |
సత్య మూలాని సర్వాణి సత్యాన్ న అస్తి పరం పదం || 2-109-13
దత్తం ఇష్టం హుతం చైవ తప్తాని చ తపాంసి చ |
వెదాహ్ సత్య ప్రతిష్ఠానాహ్ తస్మాత్ సత్య పరొ భవెత్ || 2-109-14
ఎకహ్ పాలయతె లొకం ఎకహ్ పాలయతె కులం |
మజ్జత్య్ ఎకొ హి నిరయహ్ ఎకహ్ స్వర్గె మహీయతె || 2-109-15
సొ అహం పితుర్ నిదెషం తు కిం అర్థం న అనుపాలయె |
సత్య ప్రతిష్రవహ్ సత్యం సత్యెన సమయీ కృ్ఇతహ్ || 2-109-16
న ఎవ లొభాన్ న మొహాద్ వా న చ అజ్ఞానాత్ తమొ అన్వితహ్ |
సెతుం సత్యస్య భెత్స్యామి గురొహ్ సత్య ప్రతిష్రవహ్ || 2-109-17
అసత్య సంధస్య సతహ్ చలస్య అస్థిర చెతసహ్ |
న ఎవ దెవా న పితరహ్ ప్రతీగ్చ్ఛంతి ఇతి నహ్ ష్రుతం || 2-109-18
ప్రత్యగ్ ఆత్మం ఇమం ధర్మం సత్యం పష్యామ్య్ అహం స్వయం |
భారహ్ సత్ పురుష ఆచీర్ణహ్ తద్ అర్థం అభినంద్యతె || 2-109-19
క్షాత్రం ధర్మం అహం త్యక్ష్యె హ్య్ అధర్మం ధర్మ సమ్హితం |
క్షుద్రౌర్ నృ్ఇషంసైర్ లుబ్ధైహ్ చ సెవితం పాప కర్మభిహ్ || 2-109-20
కాయెన కురుతె పాపం మనసా సంప్రధార్య చ |
అనృ్ఇతం జిహ్వయా చ ఆహ త్రివిధం కర్మ పాతకం || 2-109-21
భూమిహ్ కీర్తిర్ యషొ లక్ష్మీహ్ పురుషం ప్రార్థయంతి హి |
స్వర్గస్థం చ అనుబధ్నంతి సత్యం ఎవ భజెత తత్ || 2-109-22
ష్రెష్ఠం హ్య్ అనార్యం ఎవ స్యాద్ యద్ భవాన్ అవధార్య మాం |
ఆహ యుక్తి కరైర్ వాక్యైర్ ఇదం భద్రం కురుష్వ హ || 2-109-23
కథం హ్య్ అహం ప్రతిజ్ఞాయ వన వాసం ఇమం గురొహ్ |
భరతస్య కరిష్యామి వచొ హిత్వా గురొర్ వచహ్ || 2-109-24
స్థిరా మయా ప్రతిజ్ఞాతా ప్రతిజ్ఞా గురు సమ్నిధౌ |
ప్రహృ్ఇష్ట మానసా దెవీ కైకెయీ చ అభవత్ తదా || 2-109-25
వన వాసం వసన్న్ ఎవం షుచిర్ నియత భొజనహ్ |
మూలైహ్ పుష్పైహ్ ఫలైహ్ పుణ్యైహ్ పితృ్ఇఋ్ఇన్ దెవామ్హ్ చ తర్పయన్ || 2-109-26
సంతుష్ట పంచ వర్గొ అహం లొక యాత్రాం ప్రవర్తయె |
అకుహహ్ ష్రద్దధానహ్ సన్ కార్య అకార్య విచక్షణహ్ || 2-109-27
కర్మ భూమిం ఇమాం ప్రాప్య కర్తవ్యం కర్మ యత్ షుభం |
అగ్నిర్ వాయుహ్ చ సొమహ్ చ కర్మణాం ఫల భాగినహ్ || 2-109-28
షతం క్రతూనాం ఆహృ్ఇత్య దెవ రాట్ త్రిదివం గతహ్ |
తపాంస్య్ ఉగ్రాణి చ ఆస్థాయ దివం యాతా మహర్షయహ్ || 2-109-29
అమృ్ఇశ్యమాణహ్ పునరుగ్రతెజా |
నిషమ్య తం నాస్తికవాక్యహెతుం |
అథాబ్రవీత్తం నృ్ఇపతెస్తనూజొ |
విగర్హమాణొ వచానాని తస్య || 2-109-30
సత్యం చ ధర్మం చ పరాక్రమం చ |
భూతానుకంపాం ప్రియవాదితాం చ |
ద్విజాతిదెవాతిథిపూజనం చ |
పంథానమాహుస్త్రిదివస్య సంతహ్ || 2-109-31
తెనైవమాజ్ఝ్ణాయ యథావదర్థ |
మెకొదయం సంప్రతిపద్య విప్రాహ్ |
ధర్మం చరంతహ్ సకలం యథావ |
త్కాఝ్‌ఖ్శంతి లొకాగమమప్రమత్తాహ్ || 2-109-32
నిందామ్యహం కర్మ పితుహ్ కృ్ఇతం త |
ద్యస్త్వామగృ్ఇహ్ణాద్విశమస్థబుద్ధిం |
బుద్ధ్యానయైవంవిధయా చరంతం |
సునాస్తికం ధర్మపథాదపెతం || 2-109-33
యథా హి చొరహ్ స తథా హి బుద్ధ |
స్తథాగతం నాస్తికమత్ర విధ్హి |
తస్మాద్ధి యహ్ షణ్‌క్యతమహ్ ప్రజానాం |
న నాస్తి కెనాభిముఖొ బుధహ్ స్యాత్ 2-109-34
త్వత్తొ జనాహ్ పూర్వతరె వరాష్చ |
షుభాని కర్మాణి బహూని చక్రుహ్ |
చిత్వా సదెమం చ పరం చ లౌకం |
తస్మాద్ద్విజాహ్ స్వస్తి హుతం కృ్ఇతం చ 2-109-35
ధర్మె రతాహ్ సత్ పురుషైహ్ సమెతాహ్ |
తెజస్వినొ దాన గుణ ప్రధానాహ్ |
అహింసకా వీత మలాహ్ చ లొకె |
భవంతి పూజ్యా మునయహ్ ప్రధానాహ్ || 2-109-36
ఇతి బ్రువంతం వచనం సరొశం |
రామం మహాత్మానమదీనసత్త్వం |
ఉవాచ పథ్యం పునరాస్తికం చ |
సత్యం వచహ్ సానునయం చ విప్రహ్ || 2-109-37
న నాస్తికానాం వచనం బ్రవీమ్యహం |
న నాస్తికొ.అహం న చ నాస్తి కించన |
సమీక్శ్య కాలం పునరాస్తికొ.అభవం |
భవెయ కాలె పునరెవ నాస్తికహ్ || 2-109-38
స చాపి కాలొ.అయ ముపాగతహ్ షనైహ్ |
యథా మయా నాస్తికవాగుదీరితా |
నివర్తనార్థం తవ రామ కారణాత్ |
ప్రసాదనార్థం చ మయైతదీరితం || 2-109-39