అయోధ్యాకాండము - సర్గము 105
| వాల్మీకి రామాయణము | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||
తతహ్ పురుష సిమ్హానాం వృ్ఇతానాం తైహ్ సుహృ్ఇద్ గణైహ్ |
షొచతాం ఎవ రజనీ దుహ్ఖెన వ్యత్యవర్తత || 2-105-1
రజన్యాం సుప్రభాతాయాం భ్రాతరహ్ తె సుహృ్ఇద్ వృ్ఇతాహ్ |
మందాకిన్యాం హుతం జప్యం కృ్ఇత్వా రామం ఉపాగమన్ || 2-105-2
తూష్ణీం తె సముపాసీనా న కష్చిత్ కించిద్ అబ్రవీత్ |
భరతహ్ తు సుహృ్ఇన్ మధ్యె రామ వచనం అబ్రవీత్ || 2-105-3
సాంత్వితా మామికా మాతా దత్తం రాజ్యం ఇదం మమ |
తద్ దదామి తవ ఎవ అహం భుంక్ష్వ రాజ్యం అకణ్టకం || 2-105-4
మహతా ఇవ అంబు వెగెన భిన్నహ్ సెతుర్ జల ఆగమె |
దురావారం త్వద్ అన్యెన రాజ్య ఖణ్డం ఇదం మహత్ || 2-105-5
గతిం ఖర ఇవ అష్వస్య తార్క్ష్యస్య ఇవ పతత్రిణహ్ |
అనుగంతుం న షక్తిర్ మె గతిం తవ మహీ పతె || 2-105-6
సుజీవం నిత్యషహ్ తస్య యహ్ పరైర్ ఉపజీవ్యతె |
రామ తెన తు దుర్జీవం యహ్ పరాన్ ఉపజీవతి || 2-105-7
యథా తు రొపితొ వృ్ఇక్షహ్ పురుషెణ వివర్ధితహ్ |
హ్రస్వకెన దురారొహొ రూఢ స్కంధొ మహా ద్రుమహ్ || 2-105-8
స యదా పుష్పితొ భూత్వా ఫలాని న విదర్షయెత్ |
స తాం న అనుభవెత్ ప్రీతిం యస్య హెతొహ్ ప్రభావితహ్ || 2-105-9
ఎషా ఉపమా మహా బాహొ త్వం అర్థం వెత్తుం అర్హసి |
యది త్వం అస్మాన్ ఋ్ఇషభొ భర్తా భృ్ఇత్యాన్ న షాధి హి || 2-105-10
ష్రెణయహ్ త్వాం మహా రాజ పష్యంతు అగ్ర్యాహ్ చ సర్వషహ్ |
ప్రతపంతం ఇవ ఆదిత్యం రాజ్యె స్థితం అరిం దమం || 2-105-11
తవ అనుయానె కాకుత్ష్థ మత్తా నర్దంతు కుఝ్ణ్జరాహ్ |
అంతహ్ పుర గతా నార్యొ నందంతు సుసమాహితాహ్ || 2-105-12
తస్య సాధు ఇత్య్ అమన్యంత నాగరా వివిధా జనాహ్ |
భరతస్య వచహ్ ష్రుత్వా రామం ప్రత్యనుయాచతహ్ || 2-105-13
తం ఎవం దుహ్ఖితం ప్రెక్ష్య విలపంతం యషస్వినం |
రామహ్ కృ్ఇత ఆత్మా భరతం సమాష్వాసయద్ ఆత్మవాన్ || 2-105-14
న ఆత్మనహ్ కామ కారొ అస్తి పురుషొ అయం అనీష్వరహ్ |
ఇతహ్ చ ఇతరతహ్ చ ఎనం కృ్ఇత అంతహ్ పరికర్షతి || 2-105-15
సర్వె క్షయ అంతా నిచయాహ్ పతన అంతాహ్ సముగ్చ్ఛ్రయాహ్ |
సమ్యొగా విప్రయొగ అంతా మరణ అంతం చ జీవితం || 2-105-16
యథా ఫలానం పక్వానాం న అన్యత్ర పతనాద్ భయం |
ఎవం నరస్య జాతస్య న అన్యత్ర మరణాద్ భయం || 2-105-17
యథా అగారం దృ్ఇఢ స్థూణం జీర్ణం భూత్వా అవసీదతి |
తథా అవసీదంతి నరా జరా మృ్ఇత్యు వషం గతాహ్ || 2-105-18
అత్యెతి రజనీ యా తు సా న ప్రతినివర్తతె |
యాత్యెవ యమునా పూర్ణా సముద్రముదకాకులం || 2-105-19
అహొ రాత్రాణి గగ్చ్ఛంతి సర్వెషాం ప్రాణినాం ఇహ |
ఆయూమ్షి క్షపయంత్య్ ఆషు గ్రీష్మె జలం ఇవ అమ్షవహ్ || 2-105-20
ఆత్మానం అనుషొచ త్వం కిం అన్యం అనుషొచసి |
ఆయుహ్ తె హీయతె యస్య స్థితస్య చ గతస్య చ || 2-105-21
సహ ఎవ మృ్ఇత్యుర్ వ్రజతి సహ మృ్ఇత్యుర్ నిషీదతి |
గత్వా సుదీర్ఘం అధ్వానం సహ మృ్ఇత్యుర్ నివర్తతె || 2-105-22
గాత్రెషు వలయహ్ ప్రాప్తాహ్ ష్వెతాహ్ చైవ షిరొ రుహాహ్ |
జరయా పురుషొ జీర్ణహ్ కిం హి కృ్ఇత్వా ప్రభావయెత్ || 2-105-23
నందంత్య్ ఉదిత ఆదిత్యె నందంత్య్ అస్తం ఇతె రవౌ |
ఆత్మనొ న అవబుధ్యంతె మనుష్యా జీవిత క్షయం || 2-105-24
హృ్ఇష్యంత్య్ ఋ్ఇతు ముఖం దృ్ఇష్ట్వా నవం నవం ఇహ ఆగతం |
ఋ్ఇతూనాం పరివర్తెన ప్రాణినాం ప్రాణ సంక్షయహ్ || 2-105-25
యథా కాష్ఠం చ కాష్ఠం చ సమెయాతాం మహా అర్ణవె |
సమెత్య చ వ్యపెయాతాం కాలం ఆసాద్య కంచన || 2-105-26
ఎవం భార్యాహ్ చ పుత్రాహ్ చ జ్ఞాతయహ్ చ వసూని చ |
సమెత్య వ్యవధావంతి ధ్రువొ హ్య్ ఎషాం వినా భవహ్ || 2-105-27
న అత్ర కష్చిద్ యథా భావం ప్రాణీ సమభివర్తతె |
తెన తస్మిన్ న సామర్థ్యం ప్రెతస్య అస్త్య్ అనుషొచతహ్ || 2-105-28
యథా హి సార్థం గగ్చ్ఛంతం బ్రూయాత్ కష్చిత్ పథి స్థితహ్ |
అహం అప్య్ ఆగమిష్యామి పృ్ఇష్ఠతొ భవతాం ఇతి || 2-105-29
ఎవం పూర్వైర్ గతొ మార్గహ్ పితృ్ఇ పైతామహొ ధ్రువహ్ |
తం ఆపన్నహ్ కథం షొచెద్ యస్య న అస్తి వ్యతిక్రమహ్ || 2-105-30
వయసహ్ పతమానస్య స్రొతసొ వా అనివర్తినహ్ |
ఆత్మా సుఖె నియొక్తవ్యహ్ సుఖ భాజహ్ ప్రజాహ్ స్మృ్ఇతాహ్ || 2-105-31
ధర్మ ఆత్మా స షుభైహ్ కృ్ఇత్స్నైహ్ క్రతుభిహ్ చ ఆప్త దక్షిణైహ్ |
ధూత పాపొ గతహ్ స్వర్గం పితా నహ్ పృ్ఇథివీ పతిహ్ || 2-105-32
భృ్ఇత్యానాం భరణాత్ సమ్యక్ ప్రజానాం పరిపాలనాత్ |
అర్థ ఆదానాచ్ చ ధార్మెణ పితా నహ్ త్రిదివం గతహ్ || 2-105-33
కర్మభిస్తు షుభైరిశ్టైహ్ క్రతుభిష్చావ్తదక్శిణహ్ |
స్వర్గం దషరథహ్ ప్రాప్తహ్ పితా నహ్ పృ్ఇథివీపతిహ్ || 2-105-34
ఇష్ట్వా బహువిధైర్ యజ్ఞైర్ భొగామ్హ్ చ అవాప్య పుష్కలాన్ |
ఉత్తమం చ ఆయుర్ ఆసాద్య స్వర్ గతహ్ పృ్ఇథివీ పతిహ్ || 2-105-35
ఆయురుత్తమమాసాద్య భొగానపి చ రాఘవహ్ |
స న షొచ్యహ్ పితా తాత స్వర్గతహ్ సత్కృ్ఇతహ్ సతాం || 2-105-36
స జీర్ణం మానుషం దెహం పరిత్యజ్య పితా హి నహ్ |
దైవీం ఋ్ఇద్ధిం అనుప్రాప్తొ బ్రహ్మ లొక విహారిణీం || 2-105-37
తం తు న ఎవం విధహ్ కష్చిత్ ప్రాజ్ఞహ్ షొచితుం అర్హతి |
త్వద్ విధొ యద్ విధహ్ చ అపి ష్రుతవాన్ బుద్ధిమత్తరహ్ || 2-105-38
ఎతె బహు విధాహ్ షొకా విలాప రుదితె తథా |
వర్జనీయా హి ధీరెణ సర్వ అవస్థాసు ధీమతా || 2-105-39
స స్వస్థొ భవ మా షొచొ యాత్వా చ ఆవస తాం పురీం |
తథా పిత్రా నియుక్తొ అసి వషినా వదతాము వర || 2-105-40
యత్ర అహం అపి తెన ఎవ నియుక్తహ్ పుణ్య కర్మణా |
తత్ర ఎవ అహం కరిష్యామి పితుర్ ఆర్యస్య షాసనం || 2-105-41
న మయా షాసనం తస్య త్యక్తుం న్యాయ్యం అరిం దమ |
తత్ త్వయా అపి సదా మాన్యం స వై బంధుహ్ స నహ్ పితా || 2-105-42
తద్వచహ్ పితురెవాహం సమ్మతం ధర్మచారిణహ్ |
కర్మణా పాలయిశ్యామి వనవాసెన రాఘవ || 2-105-43
ధార్మికెణానృ్ఇషంసెన నరెణ గురువర్తినా |
భవితవ్యం నరవ్యాఘ్రం పరలొకం జిగీశతా 2-105-44
ఆత్మానమనుతిశ్ఠ త్వం స్వభావెన నరర్శభ |
నిషామ్య తు షుభం వృ్ఇత్తం పితుర్దషరథస్య నహ్ 2-105-45
ఇత్యెవముక్త్వా వచనం మహాత్మా|
పితుర్నిదెషప్రతిపాలనార్థం |
యువీయసం భ్రాతరమర్థవచ్చ |
ప్రభుర్ముహూర్తాద్విరరామ రామహ్ || 2-105-46