అనుశాసన పర్వము - అధ్యాయము - 53
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (అనుశాసన పర్వము - అధ్యాయము - 53) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [య]
తస్మిన్న అన్తర్హితే విప్రే రాజా కిమ అకరొత తథా
భార్యా చాస్య మహాభాగా తన మే బరూహి పితామహ
2 [భ]
అథృష్ట్వా స మహీపాలస తమ ఋషిం సహ భార్యయా
పరిశ్రాన్తొ నివవృతే వరీడితొ నష్టచేతనః
3 స పరవిశ్య పురీం థీనొ నాభ్యభాషత కిం చన
తథ ఏవ చిన్తయామ ఆస చయవనస్య విచేష్టితమ
4 అద శూన్యేన మనసా పరవివేశ గృహం నృపః
థథర్శ శయనే తస్మిఞ శయానం భృతునన్థనమ
5 విస్మితౌ తౌ తు థృష్ట్వా తం తథ ఆశ్చర్యం విచిన్త్య చ
థర్శనాత తస్య చ మునేర విశ్రాన్తౌ సంబభూవతుః
6 యదాస్దానం తు తౌ సదిత్వా భూయస తం సంవవాహతుః
అదాపరేణ పార్శ్వేన సుష్వాప స మహామునిః
7 తేనైవ చ స కాలేన పరత్యబుధ్యత వీర్యవాన
న చ తౌ చక్రతుః కిం చిథ వికారం భయశఙ్కితౌ
8 పరతిబుథ్ధస తు స మునిస తౌ పరొవాచ విశాం పతే
తైలాభ్యఙ్గొ థీయతాం మే సనాస్యే ఽహమ ఇతి భారత
9 తదేతి తౌ పరతిశ్రుత్య కషుధితౌ శరమకర్శితౌ
శతపాకేన తైలేన మహార్హేణొపతస్దతుః
10 తతః సుఖాసీనమ ఋషిం వాగ్యతౌ సంవవాహతుః
న చ పర్యాప్తమ ఇత్య ఆహ భార్గవః సుమహాతపాః
11 యథా తౌ నిర్వికారౌ తు లక్షయామ ఆస భార్గవః
తత ఉత్దాయ సహసా సనానశాలాం వివేశ హ
కౢప్తమ ఏవ తు తత్రాసీత సనానీయం పార్దివొచితమ
12 అసత్కృత్య తు తత సర్వం తత్రైవాన్తరధీయత
స మునిః పునర ఏవాద నృపతేః పశ్యతస తథా
నాసూయాం చక్రతుస తౌ చ థమ్పతీ భరతర్షభ
13 అద సనాతః స భగవాన సింహాసనగతః పరభుః
థర్శయామ ఆస కుశికం సభార్యం భృగునన్థనః
14 సంహృష్టవథనొ రాజా సభార్యః కుశికొ మునిః
సిథ్ధమ అన్నమ ఇతి పరహ్వొ నిర్వికారొ నయవేథయత
15 ఆనీయతామ ఇతి మునిస తం చొవాచ నరాధిపమ
రాజా చ సముపాజహ్రే తథన్నం సహ భార్యయా
16 మాంసప్రకారాన వివిధాఞ శాకాని వివిధాని చ
వేసవార వికారాంశ చ పానకాని లఘూని చ
17 రసాలాపూపకాంశ చిత్రాన మొథకాన అద షాడవాన
రసాన నానాప్రకారాంశ చ వన్యం చ మునిభొజనమ
18 ఫలాని చ విచిత్రాణి తదా భొజ్యాని భూరిశః
బథరేఙ్గుథ కాశ్మర్య భల్లాతక వటాని చ
19 గృహస్దానాం చ యథ భొజ్యం యచ చాపి వనవాసినామ
సర్వమ ఆహారయామ ఆస రాజా శాపభయాన మునేః
20 అద సర్వమ ఉపన్యస్తమ అగ్రతశ చయవనస్య తత
తతః సర్వం సమానీయ తచ చ శయ్యాసనం మునిః
21 వస్త్రైః శుభైర అవచ్ఛాథ్య భొజనొపస్కరైః సహ
సర్వమ ఆథీపయామ ఆస చయవనొ భృగునన్థనః
22 న చ తౌ చక్రతుః కొపం థమ్పతీ సుమహావ్రతౌ
తయొః సంప్రేక్షతొర ఏవ పునర అన్తర్హితొ ఽభవత
23 తత్రైవ చ స రాజర్షిర తస్దౌ తాం రజనీం తథా
సభార్యొ వాగ్యతః శరీమాన న చ తం కొప ఆవిశత
24 నిత్యం సంస్కృతమ అన్నం తు వివిధం రాజవేశ్మని
శయనాని చ ముఖ్యాని పరిషేకాశ చ పుష్కలాః
25 వస్త్రం చ వివిధాకారమ అభవత సముపార్జితమ
న శశాక తతొ థరష్టుమ అన్తరం చయవనస తథా
26 పునర ఏవ చ విప్రర్షిః పరొవాచ కుశికం నృపమ
సభార్యొ మాం రదేనాశు వహ యత్ర బరవీమ్య అహమ
27 తదేతి చ పరాహ నృపొ నిర్విశఙ్కస తపొధనమ
కరీడా రదొ ఽసతు భగవన్న ఉత సాంగ్రామికొ రదః
28 ఇత్య ఉక్తః స మునిస తేన రాజ్ఞా హృష్టేన తథ వచః
చయవనః పరత్యువాచేథం హృష్టః పరపురంజయమ
29 సజ్జీకురు రదం కషిప్రం యస తే సాంగ్రామికొ మతః
సాయుధః స పతాకశ చ స శక్తిః కణ యష్టిమాన
30 కిఙ్కిణీశతనిర్ఘొషొ యుక్తస తొమరకల్పనైః
గథాఖడ్గనిబథ్ధశ చ పరమేషు శతాన్వితః
31 తతః స తం తదేత్య ఉక్త్వా కల్పయిత్వా మహారదమ
భార్యాం వామే ధురి తథా చాత్మానం థక్షిణే తదా
32 తరిథంష్ట్రం వర్జ సూచ్య అగ్రం పరతొథం తత్ర చాథధత
సర్వమ ఏతత తతొ థత్త్వా నృపొ వాక్యమ అదాబ్రవీత
33 భగవన కవ రదొ యాతు బరవీతు భృగునన్థనః
యత్ర వక్ష్యసి విప్రర్షే తత్ర యాస్యతి తే రదః
34 ఏవం కుతస తు భగవాన పరత్యువాచాద తం నృపమ
ఇతః పరభృతి యాతవ్యం పథకం పథకం శనైః
35 శరొమొ మమ యదా న సయాత తదా మే ఛన్థ చారిణౌ
సుఖం చైవాస్మి వొఢవ్యొ జనః సర్వశ చ పశ్యతు
36 నొత్సార్యః పదికః కశ చిత తేభ్యొ థాస్యామ్య అహం వసు
బరాహ్మణేభ్యశ చ యే కామాన అర్దయిష్యన్తి మాం పది
37 సర్వం థాస్యామ్య అశేషేణ ధనం రత్నాని చైవ హి
కరియతాం నిఖిలేనైతన మా విచారయ పార్దివ
38 తస్య తథ వచనం శరుత్వా రాజా భృత్యాన అదాబ్రవీత
యథ యథ బరూయాన మునిస తత తత సర్వం థేయమ అశఙ్కితైః
39 తతొ రత్నాన్య అనేకాని సత్రియొ యుగ్యమ అజావికమ
కృతాకృతం చ కనకం జగేన్థ్రాశ చాచలొపమాః
40 అన్వగచ్ఛన్త తమ ఋషిం రాజామాత్యాశ చ సర్వశః
హాహాభూతం చ తత సర్వమ ఆసీన నగరమ ఆర్తిమత
41 తౌ తీక్ష్ణాగ్రేణ సహసా పరతొథేన పరచొథితౌ
పృష్ఠే విథ్ధౌ కటే చైవ నిర్వికారౌ తమ ఊహతుః
42 వేపమానౌ విరాహారౌ పఞ్చాశథ రాత్రకర్శితౌ
కదం చిథ ఊహతుర వీరౌ థమ్పతీ తం రదొత్తమమ
43 బహుశొ భృశవిథ్ధౌ తౌ కషరమాణౌ కషతొథ్భవమ
థథృశాతే మహారాజ పుష్పితావ ఇవ కింశుకౌ
44 ఔ థృష్ట్వా పౌరవర్గస తు భృశం శొకపరాయణః
అభిశాపభయాత తరస్తొ న చ కిం చిథ ఉవాచ హ
45 థవన్థ్వశశ చాబ్రువన సర్వే పశ్యధ్వం తపసొ బలమ
కరుథ్ధా అపి మునిశ్రేష్ఠం వీక్షితుం నైవ శక్నుమః
46 అహొ భగవతొ వీర్యం మహర్షేర భావితాత్మనః
రాజ్ఞశ చాపి సభార్యస్య ధైర్యం పశ్యత యాథృశమ
47 శరాన్తావ అపి హి కృచ్ఛ్రేణ రదమ ఏతం సమూహతుః
న చైతయొర వికారం వై థథర్శ భృగునన్థనః
48 [భ]
తతః స నిర్వికారౌ తౌ థృష్ట్వా భృగుకులొథ్వహః
వసు విశ్రాణయామ ఆస యదా వైశ్రవణస తదా
49 తత్రాపి రాజా పరీతాత్మా యదాజ్ఞప్తమ అదాకరొత
తతొ ఽసయ భగవాన పరీతొ బభూవ మునిసత్తమః
50 అవతీర్య రదశ్రేష్ఠాథ థమ్పతీ తౌ ముమొచ హ
విమొచ్య చైతౌ విధివత తతొ వాక్యమ ఉవాచ హ
51 సనిగ్ధగమ్భీరయా వాచా భార్గవః సుప్రసన్నయా
థథాని వాం వరం శరేష్ఠం తథ బరూతామ ఇతి భారత
52 సుకుమారౌ చ తౌ విథ్వాన కరాభ్యాం మునిసత్తమః
పస్పర్శామృతకల్పాభ్యాం సనేహాథ భరతసత్తమ
53 అదాబ్రవీన నృపొ వాక్యం శరమొ నాస్త్య ఆవయొర ఇహ
విశ్రాన్తౌ సవః పరభావాత తే ధయానేనైవేతి భార్గవ
54 అద తౌ భగవాన పరాహ పరహృష్టశ చయవనస తథా
న వృదా వయాహృతం పూర్వం యన మయా తథ భవిష్యతి
55 రమణీయః సముథ్థేశొ గఙ్గాతీరమ ఇథం శుభమ
కం చిత కాలం వరతపరొ నివత్స్యామీహ పార్దివ
56 గమ్యతాం సవపురం పుత్ర విశ్రాన్తః పునర ఏష్యసి
ఇహస్దం మాం సభార్యస తవం థరష్టాసి శవొ నరాధిప
57 న చ మన్యుస తవయా కార్యః శరేయస తే సముపస్దితమ
యత కాఙ్క్షితం హృథిస్దం తే తత సర్వం సంభవిష్యతి
58 ఇత్య ఏవమ ఉక్తః కుశికః పరహృష్టేనాన్తరాత్మనా
పరొవాచ మునిశార్థూలమ ఇథం వచనమ అర్దవత
59 న మే మన్యుర మహాభాగ పూతొ ఽసమి భగవంస తవయా
సంవృత్తౌ యౌవనస్దౌ సవొ వపుష్మన్తౌ బలాన్వితౌ
60 పరతొథేన వరణా యే మే సభార్యస్య కృతాస తవయా
తాన న పశ్యామి గాత్రేషు సవస్దొ ఽసమి సహ భార్యయా
61 ఇమాం చ థేవీం పశ్యామి మునే థివ్యాప్సరొపమామ
శరియా పరమయా యుక్తాం యదాథృష్టాం మయా పురా
62 తవ పరసాథాత సంవృత్తమ ఇథం సర్వం మహామునే
నైతచ చిత్రం తు భగవంస తవయి సత్యపరాక్రమ
63 ఇత్య ఉక్తః పరత్యువాచేథం వయచనః కుశికం తథా
ఆగచ్ఛేదాః సభార్యశ చ తవమ ఇహేతి నరాధిప
64 ఇత్య ఉక్తః సమనుజ్ఞాతొ రాజర్షిర అభివాథ్య తమ
పరయయౌ వపుషా యుక్తొ నగరం థేవరాజవత
65 తత ఏనమ ఉపాజగ్ముర అమాత్యాః స పురొహితాః
బలస్దా గణికా యుక్తాః సర్వాః పరకృతయస తదా
66 తైర వృతః కుశికొ రాజా శరియా పరమయా జవలన
పరవివేశ పురం హృష్టః పూజ్యమానొ ఽద బన్థిభిః
67 తతః పరవిశ్య నగరం కృత్వా సర్వాహ్ణిక కరియాః
భుక్త్వా సభార్యొ రజనీమ ఉవాస స మహీపతిః
68 తతస తు తౌ నవమ అభివీక్ష్య యౌవనం; పరస్పరం విగతజరావ ఇవామరౌ
ననన్థతుః శయనగతౌ వపుర ధరౌ; శరియా యుతౌ థవిజ వరథత్తయా తయా
69 స చాప్య ఋషిర భృగుకులకీర్తివర్ధనస; తపొధనొ వనమ అభిరామమ ఋథ్ధిమత
మనీషయా బహువిధ రత్నభూషితం; ససర్జ యన నాస్తి శతక్రతొర అపి