అనుశాసన పర్వము - అధ్యాయము - 47
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (అనుశాసన పర్వము - అధ్యాయము - 47) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [య]
సర్వశాస్త్రవిధానజ్ఞ రాజధర్మార్దవిత్తమ
అతీవ సంశయచ ఛేత్తా భవాన వై పరదితః కషితౌ
2 కశ చిత తు సంశయొ మే ఽసతి తన మే బరూహి పితామహ
అస్యామ ఆపథి కష్టాయామ అన్యం పృచ్ఛామ కం వయమ
3 యదా నరేణ కర్తవ్యం యశ చ ధర్మః సనాతనః
ఏతత సర్వం మహాబాహొ భవాన వయాఖ్యాతుమ అర్హతి
4 చతస్రొ విహితా భార్యా బరాహ్మణస్య పితామహ
బరాహ్మణీ కషత్రియా వైశ్యా శూథ్రా చ రతిమ ఇచ్ఛతః
5 తత్ర జాతేషు పుత్రేషు సర్వాసాం కురుసత్తమ
ఆనుపూర్వ్యేణ కస తేషాం పిత్ర్యం థాయాథమ అర్హతి
6 కేన వా కిం తతొ హార్యం పితృవిత్తాత పితామహ
ఏతథ ఇచ్ఛామి కదితం విభాగస తేషు యః సమృతః
7 [భ]
బరాహ్మణః కషత్రియొ వైశ్యస తరయొ వర్ణా థవిజాతయః
ఏతేషు విహితొ ధర్మొ బరాహ్మణస్య యుధిష్ఠిర
8 వైషమ్యాథ అద వా లొభాత కామాథ వాపి పరంతప
బరాహ్మణస్య భవేచ ఛూథ్రా న తు థృష్టాన్తతః సమృతా
9 శుథ్రాం శయనమ ఆరొప్య బరాహ్మణః పీడితొ భవేత
పరాయశ్చిత్తీయతే చాపి విధిథృష్టేన హేతునా
10 తత్ర జాతేష్వ అపత్యేషు థవిగుణం సయాథ యుధిష్ఠిర
అతస తే నియమం విత్తే సంప్రవక్ష్యామి భారత
11 లక్షణ్యొ గొవృషొ యానం యత పరధానతమం భవేత
బరాహ్మణ్యాస తథ ధరేత పుత్ర ఏకాంశం వై పితుర ధనాత
12 శేషం తు థశధా కార్యం బరాహ్మణ సవం యుధిష్ఠిర
తత్ర తేనైవ హర్తవ్యాశ చత్వారొ ఽంశాః పితుర ధనాత
13 కషత్రియాయాస తు యః పుత్రొ బరాహ్మణః సొ ఽపయ అసంశయః
స తు మాతృవిశేషేణ తరీన అంశాన హర్తుమ అర్హతి
14 వర్ణే తృతీయే జాతస తు వైశ్యాయాం బరాహ్మణాథ అపి
థవిర అంశస తేన హర్తవ్యొ బరాహ్మణ సవాథ యుధిష్ఠిర
15 శూథ్రాయాం బరాహ్మణాజ జాతొ నిత్యాథేయ ధనః సమృతః
అల్పం వాపి పరథాతవ్యం శూథ్ర పుత్రాయ భారత
16 థశధా పరవిభక్తస్య ధనస్యైష భవేత కరమః
సవర్ణాసు తు జాతానాం సమాన భాగాన పరకల్పయేత
17 అబ్రాహ్మణం తు మన్యన్తే శూథ్రా పుత్రమ అనైపుణాత
తరిషు వర్షేషు జాతొ హి బరాహ్మణాథ బరాహ్మణొ భవేత
18 సమృతా వర్ణాశ చ చత్వారః పఞ్చమొ నాధిగమ్యతే
హరేత తు థశమం భాగం శూథ్రా పుత్రః పితుర ధనాత
19 తత తు థత్తం హరేత పిత్రా నాథత్తం హర్తుమ అర్హతి
అవశ్యం హి ధనం థేయం శూథ్రా పుత్రాయ భారత
20 ఆనృశంస్యం పరొ ధర్మ ఇతి తస్మై పరథీయతే
యత్ర తత్ర సముత్పన్నొ గుణాయైవొపలక్పతే
21 యథి వాప్య ఏకపుత్రః సయాథ అపుత్రొ యథి వా భవేత
నాధికం థశమ ఆథథ్యాచ ఛూథ్రా పుత్రాయ భారత
22 తరైవార్షికాథ యథా భక్తాథ అధికం సయాథ థవిజస్య తు
యజేత తేన థరవ్యేణ న వృదా సాధయేథ ధనమ
23 తరిసాహస్ర పరొ థాయః సత్రియొ థేయొ ధనస్య వై
తచ చ భర్త్రా ధనం థత్తం నాథత్తం భొక్తుమ అర్హతి
24 సత్రీణాం తు పతిథాయాథ్యమ ఉపభొగ ఫలం సమృతమ
నాపహారం సత్రియః కుర్యుః పతివిత్తాత కదం చన
25 సత్రియాస తు యథ భవేథ విత్తం పిత్రా థత్తం యుధిష్ఠిర
బరాహ్మణ్యాస తథ ధరేత కన్యా యదా పుత్రస తదా హి సా
సా హి పుత్రసమా రాజన విహితా కురునన్థన
26 ఏవమ ఏత సముథ్థిష్టం ధర్మేషు భరతర్షభ
ఏతథ ధర్మమ అనుస్మృత్య న వృదా సాధయేథ ధనమ
27 [య]
శూథ్రాయాం బరాహ్మణాజ జాతొ యథ్య అథేయ ధనః సమృతః
కేన పరతివిశేషేణ థశమొ ఽపయ అస్య థీయతేణ
28 బరాహ్మణ్యాం బరాహ్మణాజ జాతొ బరాహ్మణః సయాన న సంశయః
కషత్రియాయాం తదైవ సయాథ వైశ్యాయామ అపి చైవ హి
29 కస్మాత తే విషమం భాగం భజేరన నృపసత్తమ
యథా సర్వే తరయొ వర్ణాస తవయొక్తా బరాహ్మణా ఇతి
30 [భ]
థారా ఇత్య ఉచ్యతే లొకే నామ్నైకేన పరంతప
పరొక్తేన చైకనామ్నాయం విశేషః సుమహాన భవేత
31 తిస్రః కృత్వా పురొ భార్యాః పశ్చాథ విన్థేత బరాహ్మణీమ
సా జయేష్ఠా సా చ పూజ్యా సయాత సా చ తాభ్యొ గరీయసీ
32 సనానం పరసాధనం భర్తుర థన్తధావనమ అఞ్జనమ
హవ్యం కవ్యం చ యచ చాన్యథ ధర్మయుక్తం భవేథ గృహే
33 న తస్యాం జాతు తిష్ఠన్త్యామ అన్యా తత కర్తుమ అర్హతి
బరాహ్మణీ తవ ఏవ తత కుర్యాథ బరాహ్మణస్య యుధిష్ఠిర
34 అన్నం పానం చ మాల్యం చ వాసాంస్య ఆభరణాని చ
బరాహ్మణ్యై తాని థేయాని భర్తుః సా హి గరీయసీ
35 మనునాభిహితం శాస్త్రం యచ చాపి కురునన్థన
తత్రాప్య ఏష మహారాజ థృష్టొ ధర్మః సనాతనః
36 అద చేథ అన్యదా కుర్యాథ యథి కామాథ యుధిష్ఠిర
యదా బరాహ్మణ చణ్డాలః పూర్వథృష్టస తదైవ సః
37 బరాహ్మణ్యాః సథృశః పుత్రః కషత్రియాయాశ చ యొ భవేత
రాజన విశేషొ నాస్త్య అత్ర వర్ణయొర ఉభయొర అపి
38 న తు జాత్యా సమా లొకే బరాహ్మణ్యాః కషత్రియా భవేత
బరాహ్మణ్యాః పరదమః పుత్రొ భూయాన సయాథ రాజసత్తమ
భూయొ ఽపి భూయసా హార్యం పితృవిత్తాథ యుధిష్ఠిర
39 యదా న సథృశీ జాతు బరాహ్మణ్యాః కషత్రియా భవేత
కషత్రియాయాస తదా వైశ్యా న జాతు సథృశీ భవేత
40 శరీశ చ రాజ్యం చ కొశశ చ కషత్రియాణాం యుధిష్ఠిర
విహితం థృశ్యతే రాజన సాగరాన్తా చ మేథినీ
41 కషత్రియొ హి సవధర్మేణ శరియం పరాప్నొతి భూయసీమ
రాజా థణ్డధరొ రాజన రక్షా నాన్యత్ర కషత్రియాత
42 బరాహ్మణా హి మహాభాగా థేవానామ అపి థేవతాః
తేషు రాజా పరవర్తేత పూజయా విధిపూర్వకమ
43 పరణీతమ ఋషిభిర జఞాత్వా ధర్మం శాశ్వతమ అవ్యయమ
లుప్యమానాః సవధర్మేణ కషత్రియొ రక్షతి పరజాః
44 థస్యుభిర హరియమాణం చ ధనం థారాశ చ సర్వశః
సర్వేషామ ఏవ వర్ణానాం తరాతా భవతి పార్దివః
45 భూయాన సయాత కషత్రియా పుత్రొ వైశ్యాపుత్రాన న సంశయః
భూయస తేనాపి హర్తవ్యం పితృవిత్తాథ యుధిష్ఠిర
46 [య]
ఉక్తం తే విధివథ రాజన బరాహ్మణ సవే పితామహ
ఇతరేషాం తు వర్ణానాం కదం వినియమొ భవేత
47 [భ]
కషత్రియస్యాపి భార్యే థవే విహితే కురునన్థన
తృతీయా చ భవేచ ఛూథ్రా న తు థృష్టాన్తతః సమృతా
48 ఏష ఏవ కరమొ హి సయాత కషత్రియాణాం యుధిష్ఠిర
అష్టధా తు భవేత కార్యం కషత్రియ సవం యుధిష్ఠిర
49 కషత్రియాయా హరేత పుత్రశ చతురొ ఽంశాన పితుర ధనాత
యుథ్ధావహారికం యచ చ పితుః సయాత స హరేచ చ తత
50 వైశ్యాపుత్రస తు భాగాం సత్రీఞ శూథ్రా పుత్రొ ఽదాష్టమమ
సొ ఽపి థత్తం హరేత పిత్రా నాథత్తం హర్తుమ అర్హతి
51 ఏకైవ హి భవేథ భార్యా వైశ్యస్య కురునన్థన
థవితీయా వా భవేచ ఛూథ్రా న తు థృష్టాన్తతః సమృతా
52 వైశ్యస్య వర్తమానస్య వైశ్యాయాం భరతర్షభ
శూథ్రాయాం చైవ కౌన్తేయ తయొర వినియమః సమృతః
53 పఞ్చధా తు భవేత కార్యం వైశ్య సవం భరతర్షభ
తయొర అపత్యే వక్ష్యామి విభాగం చ జనాధిప
54 వైశ్యాపుత్రేణ హర్తవ్యాశ చత్వారొ ఽంశః పితుర ధనాత
పఞ్చమస తు భవేథ భాగః శూథ్రా పుత్రాయ భారత
55 సొ ఽపి థత్తం హరేత పిత్రా నాథత్తం హర్తుమ అర్హతి
తరిభిర వర్ణైస తదా జాతః శూథ్రొ థేయ ధనొ భవేత
56 శూథ్రస్య సయాత సవర్ణైవ భార్యా నాన్యా కదం చన
శూథ్రస్య సమభాగః సయాథ యథి పుత్రశతం భవేత
57 జాతానాం సమవర్ణాసు పుత్రాణామ అవిశేషతః
సర్వేషామ ఏవ వర్ణానాం సమభాగొ ధనే సమృతః
58 జయేష్ఠస్య భాగొ జయేష్ఠః సయాథ ఏకాంశొ యః పరధానతః
ఏష థాయ విధిః పార్ద పూర్వమ ఉక్తః సవయమ్భువా
59 సమవర్ణాసు జాతానాం విశేషొ ఽసత్య అపరొ నృప
వివాహ వైశేష్య కృతః పూర్వః పూర్వొ విశిష్యతే
60 హరేజ జయేష్ఠః పరధానాంశమ ఏకం తుల్యా సుతేష్వ అపి
మధ్యమొ మధ్యమం చైవ కనీయాంస తు కనీయసమ
61 ఏవం జాతిషు సర్వాసు సవర్ణాః శరేష్ఠతాం గతాః
మహర్షిర అపి చైతథ వై మారీచః కాశ్యపొ ఽబరవీత