అనుశాసన పర్వము - అధ్యాయము - 128
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (అనుశాసన పర్వము - అధ్యాయము - 128) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [మహేష్వర]
తిలొత్తమా నామ పురా బరహ్మణా యొషిథ ఉత్తమా
తిలం తిలం సముథ్ధృత్య రత్నానాం నిర్మితా శుభా
2 సాభ్యగచ్ఛత మాం థేవి రూపేణాప్రతిమా భువి
పరథక్షిణం లొభయన్తీ మాం శుభే రుచిరాననా
3 యతొ యతః సా సుథతీ మామ ఉపాధావథ అన్తికే
తతస తతొ ముఖం చారు మమ థేవి వినిర్గతమ
4 తాం థేథృక్షుర అహం యొగాచ చతుర్మూర్తిత్వమ ఆగతః
చతుర్ముఖశ చ సంవృత్తొ థర్శయన యొగమ ఆత్మనః
5 పూర్వేణ వథనేనాహమ ఇన్థ్రత్వమ అనుశాస్మి హ
ఉత్తరేణ తవయా సార్ధం రమామ్య అహమ అనిన్థితే
6 పశ్చిమం మే ముఖం సౌమ్యం సర్వప్రాణి సుఖావహమ
థక్షిణం భీమసంకాశం రౌథ్రం సంహరతి పరజాః
7 జటిలొ బరహ్మ చారీ చ లొకానాం హితకామ్యయా
థేవకార్యార్ద సిథ్ధ్యర్దం పినాకం మే కరే సదితమ
8 ఇన్థ్రేణ చ పురా వజ్రం కషిప్తం శరీకాఙ్క్షిణా మమ
థగ్ధ్వా కణ్ఠం తు తథ యాతం తేన శరీకణ్ఠతా మమ
9 [ఉమా]
వాహనేషు పరభూతేషు శరీమత్స్వ అన్యేషు సత్సు తే
కదం గొవృషభొ థేవ వాహనత్వమ ఉపాగతః
10 [మహేష్వర]
సురభీం ససృజే బరహ్మామృత ధేనుం పయొ ముచమ
సా సేష్టా బహుధా జాతా కషరమాణా పయొ ఽమృతమ
11 తస్యా వత్స ముఖొత్సృష్టః ఫేనొ మథ గాత్రమ ఆగతః
తతొ థగ్ధా మయా గావొ నానావర్ణత్వమ ఆగతః
12 తతొ ఽహం లొకగురుణా శమం నీతొ ఽరదవేథినా
వృషం చేమం ధవజార్దం మే థథౌ వాహనమ ఏవ చ
13 [ఉమా]
నివాసా బహురూపాస తే విశ్వరూపగుణాన్వితాః
తాంశ చ సంత్యజ్య భగవఞ శమశానే రమసే కదమ
14 కేశాస్ది కలిలే భీమే కపాలఘట సంకులే
గృధ్రగొమాయుకలిలే చితాగ్నిశతసంకులే
15 అశుచౌ మాంసకలిలే వసా శొణితకర్థమే
వినికీర్ణామిష చయే శివానాథ వినాథితే
16 [మ]
మేధ్యాన్వేషీ మహీం కృత్స్నాం విచరామి నిశాస్వ అహమ
న చ మేధ్యతరం కిం చిచ ఛమశానాథ ఇహ విథ్యతే
17 తేన మే సర్వవాసానాం శమశానే రమతే మనః
నయగ్రొధశాఖా సంఛన్నే నిర్భుక్త సరగ్వి భూషితే
18 తత్ర చైవ రమన్తే మే భూతసంఘాః శుభాననే
న చ భూతగణైర థేవి వినాహం వస్తుమ ఉత్సహే
19 ఏష వాసొ హి మే మేధ్యః సవర్గీయశ చ మతొ హి మే
పుణ్యః పరమకశ చైవ మేధ్య కామైర ఉపాస్యతే
20 [ఉమా]
భగవన సర్వభూతేశ సర్వధర్మభృతాం వర
పినాక పాణే వరథ సంశయొ మే మహాన అయమ
21 అయం మునిగణః సర్వస తపస తప ఇతి పరభొ
తపొ ఽనవేష కరొ లొకే భరమతే వివిధాకృతిః
22 అస్య చైవర్షిసంఘస్య మమ చ పరియకామ్యయా
ఏతం మమేహ సంథేహం వక్తుమ అర్హస్య అరింథమ
23 ధర్మః కిం లక్షణః పరొక్తః కదం వాచరితుం నరైః
శక్యొ ధర్మమ అవిన్థథ్భిర ధర్మజ్ఞ వథ మే పరభొ
24 [నారథ]
తతొ మునిగణః సర్వస తాం థేవీం పరత్యపూజయత
వాగ్భిర ఋగ భూషితార్దాభిః సతవైశ చార్దవిథాం వర
25 [మ]
అహింసా సత్యవచనం సర్వభూతానుకమ్పనమ
శమొ థానం యదాశక్తి గార్హస్ద్యొ ధర్మ ఉత్తమః
26 పరథారేష్వ అసంకల్పొ నయాసస్త్రీ పరిరక్షణమ
అథత్తాథాన విరమొ మధు మాంసస్య వర్జనమ
27 ఏష పఞ్చ విధొ ధర్మొ బహుశాఖః సుఖొథయః
థేహిభిర ధర్మపరమైః కర్తవ్యొ ధర్మసంచయః
28 [ఉమా]
భగవన సంశయం పృష్టస తం మే వయాఖ్యాతుమ అర్హసి
చాతుర్వర్ణ్యస్య యొ ధర్మః సవే సవే వర్ణే గుణావహః
29 బరాహ్మణే కీథృశొ ధర్మః కషత్రియే కీథృశొ భవేత
వైశ్యే కిం లక్షణొ ధర్మః శూథ్రే కిం లక్షణొ భవేత
30 [మ]
నయాయతస తే మహాభాగే సంశయః సముథీరితః
భూమిథేవా మహాభాగాః సథా లొకే థవిజాతయః
31 ఉపవాసః సథా ధర్మొ బరాహ్మణస్య న సంశయః
స హి ధర్మార్దమ ఉత్పన్నొ బరహ్మభూయాయ కల్పతే
32 తస్య ధర్మక్రియా థేవి వరతచర్యా చ నయాయతః
తదొపనయనం చైవ థవిజాయైవొపపథ్యతే
33 గురు థైవతపూజార్దం సవాధ్యాయాభ్యసనాత్మకః
థేహిభిర ధర్మపరమైశ చర్తవ్యొ ధర్మసంభవః
34 [ఉమా]
భగవన సంశయొ మే ఽతర తం మే వయాఖ్యాతుమ అర్హసి
చాతుర్వర్ణ్యస్య ధర్మం హి నైపుణ్యేన పరకీర్తయ
35 [మ]
రహస్యశ్రవణం ధర్మొ వేథ వరతనిషేవణమ
వరతచర్యా పరొ ధర్మొ గురు పాథప్రసాథనమ
36 భైక్ష చర్యా పరొ ధర్మొ ధర్మొ నిత్యొపవాసితా
నిత్యస్వాధ్యాయితా ధర్మొ బరహ్మచర్యాశ్రమస తదా
37 గురుణా తవ అభ్యనుజ్ఞాతః సమావర్తేత వై థవిజః
విన్థేతానన్తరం భార్యామ అనురూపాం యదావిధి
38 శూథ్రాన్న వర్జనం ధర్మస తదా సత్పద సేవనమ
ధర్మొ నిత్యొపవాసిత్వం బరహ్మచర్యం తదైవ చ
39 ఆహితాగ్నిర అధీయానొ జుహ్వానః సంయతేన్థ్రియః
విఘసాశీ యతాహారొ గృహస్దః సత్యవాక శుచిః
40 అతిదివ్రతతా ధర్మొ ధర్మస తరేతాగ్నిధారణమ
ఇష్టీశ చ పశుబన్ధాంశ చ విధిపూర్వం సమాచరేత
41 యజ్ఞశ చ పరమొ ధర్మస తదాహింసా చ థేహిషు
అపూర్వ భొజనం ధర్మొ విఘసాశిత్వమ ఏవ చ
42 భుక్తే పరిజనే పశ్చాథ భొజనం ధర్మ ఉచ్యతే
బరాహ్మణస్య గృహస్దస్య శరొత్రియస్య విశేషతః
43 థమ్పత్యొః సమశీలత్వం ధర్మశ చ గృహమేధినామ
గృహ్యాణాం చైవ థేవానాం నిత్యం పుష్పబలి కరియా
44 నిత్యొపలేపనం ధర్మస తదా నిత్యొపవాసితా
సుసంమృష్టొపలిప్తే చ సాజ్య ధూమొథ్గమే గృహే
45 ఏష థవిజ జనే ధర్మొ గార్హస్ద్యొ లొకధారణః
థవిజాతీనాం సతాం నిత్యం సథైవైష పరవర్తతే
46 యస తు కషత్రగతొ థేవి తవయా ధర్మ ఉథీరితః
తమ అహం తే పరవక్ష్యామి తం మే శృణు సమాహితా
47 కషత్రియస్య సమృతొ ధర్మః పరజాపాలనమ ఆథితః
నిర్థిష్ట ఫలభొక్తా హి రాజా ధర్మేణ యుజ్యతే
48 పరజాః పాలయతే యొ హి ధర్మేణ మనుజాధిపః
తస్య ధర్మార్జితా లొకాః పరజాపాలనసంచితాః
49 తత్ర రాజ్ఞః పరొ ధర్మొ థమః సవాధ్యాయ ఏవ చ
అగ్నిహొత్రపరిస్పన్థొ థానాధ్యయనమ ఏవ చ
50 భృత్యానాం భరణం ధర్మః కృతే కర్మణ్య మొఘతా
51 సమ్యగ థణ్డే సదితిర ధర్మొ ధర్మొ వేథ కరతుక్రియాః
వయవహార సదితిర ధర్మః సత్యవాక్యరతిస తదా
52 ఆర్తహస్తప్రథొ రాజా పరేత్య చేహ మహీయతే
గొబ్రాహ్మణార్దే విక్రాన్తః సంగ్రామే నిధనం గతః
అశ్వమేధ జితాఁల లొకాన పరాప్నొతి తరిథివాలయే
53 వైశ్యస్య సతతం ధర్మః పాశుపాల్యం కృషిస తదా
అగ్నిహొత్రపరిస్పన్థొ థానాధ్యయనమ ఏవ చ
54 వాణిజ్యం సత్పద సదానమ ఆతిద్యం పరశమొ థమః
విప్రాణాం సవాగతం తయాగొ వైశ్య ధర్మః సనాతనః
55 తిలాన గన్ధాన రసాంశ చైవ న విక్రీణీత వై కవ చిత
వణిక పదమ ఉపాసీనొ వైశ్యః సత్పదమ ఆశ్రితః
56 సర్వాతిద్యం తరివర్గస్య యదాశక్తి యదార్హతః
శూథ్ర ధర్మః పరొ నిత్యం శుశ్రూషా చ థవిజాతిషు
57 స శూథ్రః సంశితతపాః సత్యసంధొ జితేన్థ్రియః
శుశ్రూషన్న అతిదిం పరాప్తం తపః సంచినుతే మహత
58 తయక్తహింసః శుభాచారొ థేవతా థవిజ పూజకః
శూథ్రొ ధర్మఫలైర ఇష్టైః సంప్రయుజ్యేత బుథ్ధిమాన
59 ఏతత తే సర్వమ ఆఖ్యాతం చాతుర్వర్ణ్యస్య శొభనే
ఏకైకస్యేహ సుభగే కిమ అన్యచ ఛరొతుమ ఇచ్ఛసి