కావ్యము
బాలకాండము
49
గౌతమాశ్రమముఁ జేరుట
చనిచని గౌతమాశ్రమము రాఘవుఁడు - కనుఁగొని పలికె నాగాధినందనుని
“సలలితపల్లవసంపద ల్గలఁగి - వెలయు మామిళ్లును వేఱుపనసలు1450
నారంగ జంబీరనారికేళములు - పారిభద్రంబులు బదరికాతతులు
మాతులుంగలవంగమంజీరతరులు - శ్రీతరుసంపంగిసింధువారములు
పొన్నలు పొగడలు పోకమ్రాఁకులును - నెన్నంగ నరఁటుల నెఱయుపుప్పొళ్లు
చిత్తజాంబకములై చెలఁగునశోక - లత్తుకదాడిమలలితమల్లికలు
తిందుకంబులు శివతిలకశాల్మలులు - చందనకర్పూరసహకారములును
భల్లాతగుగ్గులు బ్రహ్మకౌశికము - లెల్లచో నల్లిన యేలకీలతలు
అల్లిన మొల్లలు నలరు చేమంతి - చల్లనిపుష్పవాసనలఁ జెన్నొందు
కాసారములచేతఁ గడురమ్య మగుచు - భాసిల్లు పక్షుల పటురవంబులును
సమధిక మిట్టి యాశ్రమభూమి సకల - రమణీయ మయ్యు నిర్జన మేటి కయ్యె?
ము న్నిందుఁ దపమున మునివర్యుఁ డెవ్వఁ డన్నియు నెఱిఁగింపు" మనిన నిట్లనియె.1460
"గౌతమం డిక్కడఁ గడఁకతోఁ దొల్లి - యాతతనిష్ఠ నహల్యతో గూడి
యతిఘోరతపము సేయఁగ నింద్రుఁ డెఱిఁగి - యతనితపంబు దా నంతయు జెఱుపఁ
గుక్కుటంబై పోయి కుటజంబు సేరి - కొక్కొరొ యని కూయఁ గొమరొప్ప మౌని
మనమున జింతించి మఱియొక్కనాఁడు - మునినిజానుష్ఠానమునకుఁ బోవుటయు
గౌతమాకారంబు గైకొని వచ్చి - యాతనిసతి నహల్యాదేవిఁ గదిసి
"ఋతుకాల మనరు కోరికగలవారు - మతిఁ దలంపఁగఁ బొద్దు మఱి చాలఁగలదు
పొలఁతుక నీతోడి భోగేచ్ఛ నాకు - వలయుటఁ దలపోసి వచ్చితి" ననిన
నెఱిఁగి యహల్య నీ వింద్రుండ వగుట - యెఱుఁగుదు గాకేమి? యిందు రమ్మనుచు
జలజాక్షి తమపర్ణశాలలోపలికి - బలభేదిఁ గొనిపోయి పరఁగఁ గ్రీడించె.
సురనాథుఁ డప్పుడు స్రుక్కుచు భీతి - నరుగుచో గౌతముఁ డంతలో వచ్చి1470
“యోరి పాపాత్మక! యుచితమే నీకు? - నారూపు గైకొని నాపత్నిఁ గవయ
నీపాపఫలమున నీ వముష్కుండ - వై పొమ్ముపొ"మ్మని యంత శపించె.
గౌతముశాప మఖండమై తాఁకి - యాతని యండంబు లంతలోఁ దెగియె.
గౌతముఁ డహల్యకు శాప మిచ్చుట
నడరి గౌతముఁ డహల్యాదేవిఁ జూచి - "పడఁతి! పాషాణమై పడియుండు మీవు;
కర ముగ్రమగునెండ గాలి పెంధూళిఁ - బొరలుచు నెందును బొడ గానఁబడక"
అనిన "శాపమున కెయ్యది తుది నాకు" - ననిన నహల్య కిట్లనియె గౌతముఁడు
“వైకుంఠధాముఁ డవాప్తకాముండు - లోకరక్షణకళాలోలతత్పరత
