సుందరకాండము - సర్గము 64

సర్గ – 64

సుగ్రీవేణైవముక్తస్తు హృష్టో దధిముఖః కపిః | రాఘవం లక్ష్మణం చైవ సుగ్రీవం చాభ్యవాదయత్ || 5.64.1

స ప్రణమ్య చ సుగ్రీవం రాఘవౌ చ మహాబలౌ | వానరైః సహితైః శూరైర్దివమేవోత్పపాత హ || 5.64.2

స యథైవ గతః పూర్వం తథైవ త్వరితం గతః నిపత్య గగనాద్భూమౌ తద్వనం ప్రవివేశ హ || 5.64.3

స ప్రవిష్టో మధువనం దదర్శ హరియూథపాన్ | విమదానుద్ధతాన్ సర్వాన్ మేహమానాన్ మధూదకం || 5.64.4

స తానుపాగమద్వీరో బద్ధ్వా కర పుటాఙ్జలిం | ఉవాచ వచనం శ్లక్ష్ణమిదం హృష్టవదంగదం || 5.64.5

సౌమ్య రోషో న కర్తవ్యో యదేతప్యరివారితం | అజ్ఞానాద్రక్షిభిః క్రోధాద్భవంతః ప్రతిషేధితాః || 5.64.6

యువ రాజస్త్వమీశశ్చ వనస్యాస్య మహాబల | మౌర్ఖ్యాత్ పూర్వం కృతో దోషస్తం భవాన్ క్షంతుమర్హతి || 5.64.7

ఆఖ్యాతం హి మయా గత్వా పితృవ్యస్య తవానఘ | ఇహోపయానం సర్వేషామేతేషాం వన చారిణాం || 5.64.8

స త్వదాగమనం శ్రుత్వా సహైభిర్హరి యూథపైః | ప్రహృష్టో న తు రుష్టో సౌ వనం శ్రుత్వా ప్రధర్షితం || 5.64.9

ప్రహృష్టో మాం పితృవ్యస్తే సుగ్రీవో వానరేశ్వరః | శీఘ్రం ప్రేషయ సర్వాంస్తానితి హోవాచ పార్థివః || 5.64.10

శ్రుత్వా దధిముఖస్యేదం వచనం శ్లక్ష్ణమంగదః | అబ్రవీత్తాన్ హరిశ్రేష్ఠో వాక్యం వాక్యవిశారదః || 5.64.11

శంకే శ్రుతో యం వృత్తాంతో రామేణ హరియూథపాః | తత్ క్షమం నేహ నః స్థాతుం కృతే కార్య పరంతపాః || 5.64.12

పీత్వా మధు యథాకామం విశ్రాంతా వనచారిణః | కిం శేషం గమనం తత్ర సుగ్రీవో యత్ర మే గురుః || 5.64.13

సర్వే యథా మాం వక్ష్యంతి సమేత్య హరియూథపాః | తథాస్మి కర్తా కర్తవ్యే భవద్భిః పరవానహం || 5.64.14

నాజ్ఞాపయితుమీశో హం యువరాజో స్మి యద్యపి | అయుక్తం కృత కర్మాణో యూయం ధర్షయితుం మయా || 5.64.15

బ్రువతశ్చాంగదశ్యైవం శ్రుత్వా వచనమవ్యయం | ప్రహృష్ట మనసో వాక్యమిదమూచుర్వనౌకసః || 5.64.16

ఏవం వక్ష్యతి కో రాజన్ ప్రభుస్సన్ వానరర్షభ | ఐశ్వర్య మద మత్తో హి సర్వో హమితి మన్యతే || 5.64.17

తవ చేదం సుసదృశం వాక్యం నాన్యస్య కస్యచిత్ | సన్నతిర్హి తవాఖ్యాతి భవిష్యచ్ఛుభ భాగ్యతాం || 5.64.18

సర్వే వయమపి ప్రాప్తాస్తత్ర గంతుం కృత క్షణాః | స యత్ర హరి వీరాణాం సుగ్రీవః పతిరవ్యయః || 5.64.19

త్వయా హ్యనుక్తైర్హరిభిర్నైవ శక్యం పదాత్పదం | క్వచిద్గంతుం హరి శ్రేష్ఠ బ్రూమః సత్యమిదం తు తే || 5.64.20

ఏవం తు వదతాం తేషామంగదః ప్రత్యవాచ హ | బాఢం గచ్ఛామ ఇత్యుక్త్వ ఖముత్పేతుర్మహాబలాః || 5.64.21

ఉత్పతంతమనూత్పేతుస్సర్వే తే హరి యూథపాః | కృత్వాకాశం నిరాకాశం యంత్రోత్ క్షిప్తా ఇవాచలాః || 5.64.22

తే మ్బరం సహసోత్పత్య వేగవంతః ప్లవంగమాః | వినదంతో మహానాదం ఘనా వాతేరితా యథా || 5.64.23

అంగదే హ్యననుప్రాప్తే సుగ్రీవో వానరాధిపః | ఉవాచ శోకోపహతం రామం కమల లోచనం || 5.64.24

సమాశ్వసిహి భద్రం తే దృష్టా దేవీ న సంశయః | నాగంతుమిహ శక్యం తైరతీతే సమయే హి నః || 5.64.25

న మత్సకాశమాగచ్ఛేత్ కృత్యే హి వినిపాతితే | యువరాజో మహాబాహుః ప్లవతాం ప్రవరో 2ఞ్గదః || 5.64.26

యద్యప్యకృత కృత్యానామీదృశస్స్యాదుపక్రమః | భవేస్తు దీన వదనో భ్రాంత విప్లుత మానసః || 5.64.27

పితృ పైతామహం చైతత్ పూర్వకైరభిరక్షితం | న మే మధువనం హన్యాదహృష్టః ప్లవగేశ్వరః || 5.64.28

కౌసల్యా సుప్రజా రామ సమాశ్వసిహి సువ్రత | దృష్టా దేవీ న సందేహో న చాన్యేన హనూమతా || 5.64.29

న హ్యన్యః కర్మణే హేతుస్సాధనే స్య హనూమతః | హనూమతి హి సిద్ధిశ్చ మతిశ్చ మతి సత్తమ || 5.64.30

వ్యవసాయశ్చ వీర్యం చ సూర్యే తేజ ఇవ ధ్రువం | జాంబవాన్ యత్ర నేతా స్యాదంగదశ్చ బలేశ్వరః || 5.64.31

హనూమాంశ్చాప్యధిష్ఠాతా న తస్య గతిరన్యథా | మా భూశ్చింతా సమాయుక్తస్సంప్రత్యమిత విక్రమ || 5.64.32

తతః కిల కిలా శబ్దం శుశ్రావాసన్నమంబరే | హనూమత్ కర్మ దృప్తానాం నార్దతాం కాననౌకసాం || 5.64.33

కిష్కింధాముపయాతానాం సిద్ధిం కథయతామివ | తతశ్శ్రుత్వా నినాదం తం కపీనాం కపి సత్తమః || 5.64.34

ఆయతాంచిత లాంగూలస్సో భవద్ధృష్ట మానసః | ఆజగ్ముస్తే పి హరయో రామ దర్శన కాంక్షిణః || 5.64.35

అంగదం పురతః కృత్వా హనూమంతం చ వానరం | తే ఞ్గద ప్రముఖా వీరాః ప్రహృష్టాశ్చ ముదాన్వితాః || 5.64.36

నిపేతుర్హరి రాజస్య సమీపే రాఘవస్య చ | హనూమాంశ్చ మహాబహుః ప్రణమ్య శిరసా తతః || 5.64.37

నియతామక్షతాం దేవీం రాఘవాయ న్యవేదయత్ | దృష్టా దేవీతి హనుమద్వదనాదమృతోపమం || 5.64.38

ఆకర్ణ్య వచనం రామో హర్షమాప సలక్ష్మణః | నిశ్చితార్థం తతస్తస్మిన్ సుగ్రీవం పవనాత్మజే || 5.64.39

లక్ష్మణః ప్రీతిమాన్ ప్రీతం బహు మానాదవైక్షత | ప్రీత్యా చ రమమాణో థ రాఘవః పర వీరహా || 5.64.40 బహు మానేన మహతా హనూమంతమవైక్షత |

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయ ఆదికావ్యే సుందరకాణ్డే చతుఃషష్టితమస్సర్గః