సుందరకాండము - సర్గము 63

సర్గ – 63

తతో మూర్ధ్నా నిపతితం వానరం వానరర్షభః | దృష్ట్వైవోద్విగ్న హృదయో వాక్యమేతదువాచ హ || 5.63.1

ఉత్తిష్ఠోత్తిష్ఠ కస్మాత్త్వం పాదయోః పతితో మమ | అభయం తే భవేద్వీర సత్యమేవాభిధీయతాం || 5.63.2

స తు విశ్వాసితస్తేన సుగ్రీవేణ మహాత్మనా | ఉత్థాయ చ మహాప్రాజ్ఞో వాక్యం దధి ముఖో బ్రవీత్ || 5.63.3

నైవర్క్ష రజసా రాజన్న త్వయా నాపి వాలినా | వనం నిసృష్ట పూర్వం హి భక్షితం తచ్చ వానరైః || 5.63.4

ఏభిః ప్రధర్షితాశ్చైవ వానరా వనరక్షిభిః | మధూన్యచింతయిత్వేమాన్ భక్షయంతి పిబంతి చ || 5.63.5

శిష్టమత్రాపవిధ్యంతి భక్షయంతి తథాపరే | నివార్యమాణాస్తే సర్వే భ్రువౌ వై దర్శయంతి హి || 5.63.6

ఇమే హి సంరబ్ధతరాస్తథా తైస్సంప్రధర్షితాః | వారయంతో వనాస్తస్మాత్ క్రుద్ధైర్వానర పుంగవైః || 5.63.7

తతస్తైర్బహుభిర్వీరైర్వానరైర్వానరర్షభాః | సమ్రక్త నయనైః క్రోధాద్ధరయః సంప్రచాలితాః || 5.63.8

పాణిభిర్నిహతాః కేచిత్ కేచిజ్జానుభిరాహతాః | ప్రకృష్టాశ్చ యథా కామం దేవమార్గం చ దర్శితాః || 5.63.9

ఏవమేతే హతాశ్శూరాస్త్వయి తిష్ఠతి భర్తరి | కృత్స్నం మధు వనం చైవ ప్రకామం తైః ప్రభక్ష్యతే || 5.63.10

ఏవం విజ్ఞాప్యమానం తు సుగ్రీవం వానరర్షభం | అపృచ్ఛత్తం మహాప్రాజ్ఞో లక్ష్మణః పరవీరహా || 5.63.11

కిమయం వానరో రాజన్ వనపః ప్రత్యుపస్థితః | కం చార్థమభినిర్దిశ్య దుఃఖితో వాక్యమబ్రవీత్ || 5.63.12

ఏవముక్తస్తు సుగ్రీవో లక్ష్మణేన మహాత్మనా | లక్ష్మణం ప్రత్యువాచ్యేదం వాక్యం వాక్య విశారదః || 5.63.13

ఆర్య లక్ష్మణ సంప్రాహ వీరో దధిముఖః కపిః | అంగద ప్రముఖైర్వీరైర్భక్షితం మధు వానరైః || 5.63.14

విచిత్య దక్షిణామాశామాగతైర్హరిపుఞ్గవైః | నైషామకృత కృత్యానామీదృశస్స్యాదుపక్రమః || 5.63.15

ఆగతైశ్చ ప్రమథితం యథా మధువనం హి తైః | ధర్షితం చ వనం కృత్స్నముపయుక్తం చ వానరైః || 5.63.16

వనం యథా భిపన్నాస్తైః సాధితం కర్మ వానరైః | దృష్టా దేవీ న సందేహో న చాన్యేన హనూమతా || 5.63.17

న హ్యన్యస్సాధనే హేతుః కర్మణో స్య హనూమతః | కార్య సిద్ధిర్మతిశ్చవ తస్మిన్వానరపుంగవే || 5.63.18

వ్యవసాయశ్చ వీర్యం చ శ్రుతం చాపి ప్రతిష్ఠితం | జాంబవాన్యత్ర నేతా స్యాదంగదస్య మహాబలః || 5.63.19

హనుమాంశ్చాప్యధిష్ఠాతా న తస్య గతిరన్యథా | అంగద ప్రముఖైర్వీరైర్హతం మధువనం కిల || 5.63.20

వారయంతశ్చ సహితాస్తదా జానుభిరాహతాః | ఏతదర్థమయం ప్రాప్తో వక్తుం మధుర వాగిహ || 5.63.21

నామ్నా దధిముఖో నామ హరిః ప్రఖ్యాత విక్రమః | దృష్టా సీతా మహాబాహో సౌమిత్రే పశ్య తత్త్వతః || 5.63.22

అభిగమ్య యథా సర్వే పిబంతి మధు వానరాః | న చాప్యదృష్ట్వా వైదేహీం విశ్రుతాః పురుషర్షభ || 5.63.23

వనం దత్తవరం దివ్యం ధర్షయేయుర్వనౌకసః | తతః ప్రహృష్టో ధర్మాత్మా లక్ష్మణస్సహ రాఘవః || 5.63.24

శ్రుత్వా కర్ణ సుఖాం వాణీం సుగ్రీవ వదనాచ్చ్యుతాం | ప్రాహృష్యత భృశం రామో లక్ష్మణశ్చ మహాబలః || 5.63.25

శ్రుత్వా దధిముఖస్యేదం సుగ్రీవస్సంప్రహృష్య చ | వనపాలం పునర్వాక్యం సుగ్రీవః ప్రత్యభాషత || 5.63.26

ప్రీతో స్మి సో హం యద్భుక్తం వనం తైః కృత కర్మభిః | మర్షితం మర్షణీయం చ చేష్టితం కృత కర్మణాం || 5.63.27

ఇచ్ఛామి శీఘ్రం హనుమత్ ప్రధానాన్ | శాఖా మృగాంస్తాన్ మృగరాజ దర్పాన్ | ద్రష్టుం కృతార్థాన్ సహ రాఘవాభ్యాం | శ్రోతుం చ సీతాధిగమే ప్రయత్నం || 5.63.28

ప్రీతిస్ఫీతాక్షౌ సంప్రహృష్టౌ కుమారౌ | దృష్ట్వా సిద్ధార్థౌ వానరాణాం చ రాజా | అఞ్గైః సంహృష్టైః కర్మసిద్ధిం విదిత్వా | బాహ్వోరాసన్నాం సో తిమాత్రం ననంద || 5.63.29

ఇత్యార్శే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయ ఆదికావ్యే సుందరకాణ్డే త్రిషష్టితమస్సర్గః