సుందరకాండము - సర్గము 51

సర్గ – 51

తం సమీక్ష్య మహాసత్త్వం సత్త్వవాన్ హరిసత్తమః | వాక్యమర్థవదవ్యగ్రస్తమువాచ దశాననం || 5.51.1

అహం సుగ్రీవ సందేశాదిహ ప్రాప్తస్తవాలయం | రాక్షసేంద్ర హరీశస్త్వాం భ్రాతా కుశలమబ్రవీత్ || 5.51.2

భ్రాతుశ్శృణు సమాదేశం సుగ్రీవస్య మహాత్మనః | ధర్మార్థోపహితం వాక్యమిహ చాముత్ర చ క్షమం || 5.51.3

రాజా దశరథో నామ రథ కుఙ్జర వాజిమాన్ | పితేవ బంధుర్లోకస్య సురేశ్వర సమద్యుతిః || 5.51.4

జ్యేష్ఠస్తస్య మహాబాహుః పుత్రః ప్రియకరః ప్రభుః | పితుర్నిదేశాన్నిష్క్రాంతః ప్రవిష్టో దణ్డకా వనం || 5.51.5

లక్ష్మణేన సహ భ్రాత్రా సీతయా చాపి భార్యయా | రామో నామ మహాతేజా ధర్మ్యం పంథానమాస్థితః || 5.51.6

తస్య భార్యా వనే నష్టా సీతా పతిమనువ్రతా | వైదేహస్య సుతా రాజ్ఞో జనకస్య మహాత్మనః || 5.51.7

స మార్గమాణస్తాం దేవీం రాజ పుత్రః సహానుజః | ఋశ్యమూకమనుప్రాప్తః సుగ్రీవేణ సమాగతః || 5.51.8

తస్య తేన ప్రతిజ్ఞాతం సీతాయాః పరిమార్గణం | సుగ్రీవస్యాపి రామేణ హరిరాజ్యం నివేదితం || 5.51.9

తతస్తేన మృధే హత్వా రాజ పుత్రేణ వాలినం | సుగ్రీవః స్థాపితో రాజ్యే హర్యుక్షాణాం గణేశ్వరః || 5.51.10

త్వయా విజ్ఞాతపూర్వశ్చ వాలీ వానరపుఞ్గవః | రామేణ నిహతస్సంఖ్యే శరేణైకేన వానరః || 5.51.11

స సీతా మార్గణే వ్యగ్రస్సుగ్రీవః సత్యసఞ్గరః | హరీన్ సంప్రేషయామాస దిశస్సర్వా హరీశ్వరః || 5.51.12

తాం హరీణాం సహస్రాణి శతాని నియుతాని చ | దిక్షు సర్వాసు మార్గంతే హ్యధశ్చోపరి చాంబరే || 5.51.13

వైనతేయ సమాః కేచిత్కేచిత్తత్రానిలోపమాః | అసంగ గతయశ్శీఘ్రా హరి వీరా మహాబలాః || 5.51.14

అహం తు హనుమాన్నామ మారుతస్యోరసస్సుతః | సీతాయాస్తు కృతే తూర్ణం శత యోజనమాయతం || 5.51.15

సముద్రం లంఘయిత్వైవ తాం దిదృక్షురిహాగతః | భ్రమతా చ మయా దృష్టా గృహే తే జనకాత్మజా || 5.51.16

తద్భవాన్ దృష్ట ధర్మార్థస్తపః కృత పరిగ్రహః | పర దారాన్ మహాప్రాజ్ఞ నోపరోద్ధుం త్వమర్హసి || 5.51.17

న హి ధర్మ విరుద్ధేషు బహ్వపాయేషు కర్మసు | మూల ఘాతిషు సజ్జంతే బుద్ధిమంతో భవద్విధాః || 5.51.18

కశ్చ లక్ష్మణ ముక్తానాం రామ కోపానువర్తినాం | శరాణామగ్రతః స్థాతుం శక్తో దేవాసురేష్వపి || 5.51.19

న చాపి త్రిషు లోకేషు రాజన్విద్యేత కశ్చన | రాఘవస్య వ్యలీకం యః కృత్వా సుఖమవాప్నుయాత్ || 5.51.20

తత్ త్రికాల హితం వాక్యం ధర్మ్యమర్థానుబంధి చ | మన్యస్వ నర దేవాయ జానకీ ప్రతిదీయతాం || 5.51.21

దృష్టా హీయం మయా దేవీ లబ్ధం యదిహ దుర్లభం | ఉత్తరం కర్మ యచ్ఛేషం నిమిత్తం తత్ర రాఘవః || 5.51.22

లక్షితేయం మయా సీతా తథా శోక పరాయణా | గృహ్య యాం నాభిజానాసి పంచాస్యామివ పన్నగీం || 5.51.23

నేయం జరయితుం శక్యా సాసురైరమరైరపి | విష సంసృష్టమత్యర్థం భుక్తమన్నమివౌజసా || 5.51.24

తపస్సంతాప లబ్ధస్తే యో యం ధర్మ పరిగ్రహః | న స నాశయితుం న్యాయ్యాత్మ ప్రాణ పరిగ్రహః || 5.51.25

అవధ్యతాం తపోభిర్యాం భవాన్ సమనుపశ్యతి | ఆత్మనః సాసురైర్దేవైర్హేతుస్తత్రాప్యయం మహాన్ || 5.51.26

సుగ్రీవో న హి దేవో యం నాసురో న చ రాక్షసః | న దానవో న గంధర్వో న యక్షో న చ పన్నగః || 5.51.27

తస్మాత్ ప్రాణ పరిత్రాణం కథం రాజన్ కరిష్యసి | న తు ధర్మోపసంహారమధర్మ ఫల సంహితం || 5.51.28

తదేవ ఫలమన్వేతి ధర్మశ్చాధర్మ నాశనః | ప్రాప్తం ధర్మ ఫలం తావద్భవతా నాత్ర సంశయః || 5.51.29

ఫలమస్యాప్యధర్మస్య క్షిప్రమేవ ప్రపత్స్యసే | జన స్థాన వధం బుద్ధ్వా బుద్ధ్వా వాలి వధం తథా || 5.51.30

రామ సుగ్రీవ సఖ్యం చ బుధ్యస్వ హితమాత్మనః | కామం ఖల్వహమప్యేకస్సవాజి రథ కుంజరాం || 5.51.31

లంకాం నాశయితుం శక్తస్తస్యైష తు వినిశ్చయః | రామేణ హి ప్రతిజ్ఞాతం హర్యుక్ష గణ సన్నిధౌ || 5.51.32

ఉత్సాదనమమిత్రాణాం సీతా యైస్తు ప్రధర్షితా | అపకుర్వన్ హి రామస్య సాక్షాదపి పురందరః || 5.51.33

న సుఖం ప్రాప్నుయాదన్యః కిం పునస్త్వద్విధో జనః | యాం సీతేత్యభిజానాసి యేయం తిష్ఠతి తే వశే || 5.51.34

కాలరాత్రీతి తాం విద్ధి సర్వ లంకా వినాశినీం | తదలం కాల పాశేన సీతా విగ్రహ రూపిణా || 5.51.35

స్వయం స్కంధావసక్తేన క్షేమమాత్మని చింత్యతాం | సీతాయాస్తేజసా దగ్ధాం రామ కోప ప్రపీడితాం || 5.51.36

దహ్యమనామిమాం పశ్య పురీం సాట్ట ప్రతోలికాం | స్వాని మిత్రాణి మంత్రీంశ్చ జ్ఞాతీన్ భ్రాతృన్ సుతాన్ హితాన్ || 5.51.37

భోగాన్ దారాంశ్చ లఞ్కాం చ మా వినాశముపానయ | సత్యం రాక్షసరాజేంద్ర శృణుష్వ వచనం మమ || 5.51.38

రామదాసస్య దూతస్య వానరస్య విశేషతః | సర్వాన్ లోకాన్ సుసంహృత్య సభూతాన్ సచరాచరాన్ || 5.51.39

పునరేవ తథా స్రష్టుం శక్తో రామో మహాయశాః | దేవాసురనరేంద్రేషు యక్షరక్షోగణేషు చ || 5.51.40

విద్యాధరేషు సర్వేషు గంధర్వేషూరగేషు చ | సిద్ధేషు కిన్నరేంద్రేషు పతత్రిషు చ సర్వతః || 5.51.41

సర్వభూతేషు సర్వత్ర సర్వకాలేషు నాస్తి సః | యో రామం ప్రతియుధ్యేత విష్ణుతుల్యపరాక్రమం || 5.51.42

సర్వలోకేశ్వరస్యైవం కృత్వా విప్రియముత్తమం | రామస్య రాజసింహస్య దుర్లభం తవ జీవితం || 5.51.43

దేవాశ్చ దైత్యాశ్చ నిశాచరేంద్ర | గంధర్వవిద్యాధరనాగయక్షాః | రామస్య లోకత్రయనాయకస్య | స్థాతుం న శక్తాస్సమరేషు సర్వే || 5.51.44

బ్రహ్మా స్వయంభూశ్చ తురాననో వా | రుద్రస్త్రిణేత్రస్త్రిపురాంతకో వా | ఇంద్రో మహేంద్రస్సురనాయకో వా | త్రాతుం న శక్తా యుధి రామవధ్యం || 5.51.45

స సౌష్ఠవోపేతమదీన వాదినః | కపేర్నిశమ్యాప్రతిమో ప్రియం వచః | దశాననః కోప వివృత్త లోచనః | సమాదిశత్తస్య వధం మహాకపేః || 5.51.46

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయ ఆదికావ్యే సుందరకాణ్డే ఏకపఙ్చాశస్సర్గః