సుందరకాండము - సర్గము 37

సర్గ – 37

సా సీతా తద్వచనం శ్రుత్వా పూర్ణ చంద్ర నిభాననా | హనూమంతమువాచేదం ధర్మార్థ సహితం వచః || 5.37.1

అమృతం విష సంసృష్టం త్వయా వానర భాషితం | యచ్చ నాన్య మనా రామో యచ్చ శొక పరాయణః || 5.37.2

ఐశ్వర్యే వా సువిస్తీర్ణే వ్యసనే వా సుదారుణే | రజ్జ్వేవ పురుషం బద్ధ్వా కృతాంతః పరికర్షతి || 5.37.3

విధిర్నూనమసంహార్యః ప్రాణినాం ప్లవగోత్తమ | సౌమిత్రిం మాం చ రామం చ వ్యసనైః పశ్య మోహితాన్ || 5.37.4

శోకస్యాస్య కదా పారం రాఘవో ధిగమిష్యతి | ప్లవమానః పరిశ్రాంతో హత నౌః సాగరే యథా || 5.37.5

రాక్షసానాం క్షయం కృత్వా సూదయిత్వా చ రావణం | లంకామున్మూలితాం కృత్వా కదా ద్రక్ష్యతి మాం పతిః || 5.37.6

స వాచ్యస్సంత్వరస్వేతి యావదేవ న పూర్యతే | అయం సంవత్సరః కాలస్తావద్ధి మమ జీవితం || 5.37.7

వర్తతే దశమో మాసో ద్వౌ తు శేషౌ ప్లవంగమ | రావణేన నృశంసేన సమయో యః కృతో మమ || 5.37.8

విభీశణేన చ భ్రాత్రా మమ నిర్యాతనం ప్రతి | అనునీతః ప్రయత్నేన న చ తత్ కురుతే మతిం || 5.37.9

మమ ప్రతిప్రదానం హి రావణస్య న రోచతే | రావణం మార్గతే సంఖ్యే మృత్యుః కాల వశం గతం || 5.37.10

జ్యేష్ఠా కన్యానలా నామ విభీషణ సుతా కపే | తయా మమేదమాఖ్యాతం మాత్రా ప్రహితయా స్వయం || 5.37.11

అసంశయం హరి శ్రేష్ఠ క్షిప్రం మాం ప్రాప్స్యతే పతిః | అంతరాత్మా చ మే శుద్ధస్తస్మింశ్చ బహవో గుణాః || 5.37.12

ఉత్సాహః పౌరుషం సత్త్వమానృశంస్యం కృతజ్ఞతా | విక్రమశ్చ ప్రభావశ్చ సంతి వానర రాఘవే || 5.37.13

చతుర్దశ సహస్రాణి రాక్షసానాం జఘాన యః | జన స్థానే వినా భ్రాత్రా శత్రుః కస్తస్య నోద్విజేత్ || 5.37.14

న స శక్యస్తులయితుం వ్యసనైః పురుషర్షభః | అహం తస్య ప్రభావజ్ఞా శక్రస్యేవ పులోమజా || 5.37.15

శర జాలాంశుమాన్ శూరః కపే రామ దివాకరః | శత్రు రక్షోమయం తోయముపశోషం నయిష్యతి || 5.37.16

ఇతి సంజల్పమానాం తాం రామార్థే శోక కర్శితాం | అశ్రు సంపూర్ణ వదనామువాచ హనుమాన్ కపిః || 5.37.17

శ్రుత్వైవ తు వచో మహ్యం క్షిప్రమేశ్యతి రాఘవః | చమూం ప్రకర్షన్ మహతీం హర్యుక్ష గణ సంకులాం || 5.37.18

అథవా మోచయిష్యామి త్వామద్యైవ వరాననే | అస్మాద్దుఃఖాదుపారోహ మమ పృష్ఠమనిందితే || 5.37.19

త్వం హి పృష్ఠ గతాం కృత్వా సంతరిశ్యామి సాగరం | శక్తిరస్తి హి మే వోఢుం లంకామపి సరావణాం || 5.37.20

అహం ప్రస్రవణస్థాయ రాఘవాయాద్య మైథిలి | ప్రాపయిశ్యామి శక్రాయ హవ్యం హుతమివానలః || 5.37.21

ద్రక్ష్యస్యద్యైవ వైదేహి రాఘవం సహ లక్ష్మణం | వ్యవసాయ సమాయుక్తం విష్ణుం దైత్య వధే యథా || 5.37.22

త్వద్దర్శన కృతోత్సాహమాశ్రమస్థం మహాబలం | పురందరమివాసీనం నాగ రాజస్య మూర్ధని || 5.37.23

పృష్ఠమారోహ మే దేవి మా వికాంక్షస్వ శోభనే | యోగమన్విచ్ఛ రామేణ శశాంకేనేవ రోహిణీ || 5.37.24

కథయంతీవ చంద్రేణ సూర్యేణ చ మహార్చిషా | మత్ పృష్ఠమధిరుహ్య త్వం తరాకాశ మహార్ణవౌ || 5.37.25

న హి మే సంప్రయాతస్య త్వామితో నయతో ఞ్గనే | అనుగంతుం గతిం శక్తా స్సర్వే లంకా నివాసినః || 5.37.26

యథైవాహమిహ ప్రాప్త స్తథైవాహమసంశయం | యాస్యామి పశ్య వైదేహి త్వాముద్యమ్య విహాయసం || 5.37.27

మైథిలీ తు హరి శ్రేష్ఠాత్ శ్రుత్వా వచనమద్భుతం | హర్శ విస్మిత సర్వాంగీ హనూమంతమథాబ్రవీత్ || 5.37.28

హనూమన్ దూరమధ్వానం కథం మాం వోఢుమిచ్ఛసి | తదేవ ఖలు తే మన్యే కపిత్వం హరి యూథప || 5.37.29

కథం వాల్ప శరీరస్త్వం మామితో నేతుమిచ్ఛసి | సకాశం మానవేంద్రస్య భర్తుర్మే ప్లవగర్షభ || 5.37.30

సీతాయా వచనం శ్రుత్వా హనూమాన్ మారుతాత్మజః | చింతయామాస లక్ష్మీవాన్నవం పరిభవం కృతం || 5.37.31

ఇతి సంచింత్య హనుమాన్ తదా ప్లవగ సత్తమః | దర్శయామాస వైదేహ్యాః స్వరూపమరి మర్దనః || 5.37.33

స తస్మాత్ పాదపాద్ధీమానాప్లుత్య ప్లవగర్షభః | తతో వర్ధితుమారేభే సీతా ప్రత్యయ కారణాత్ || 5.37.34

మేరు మందార సంకాశో బభౌ దీప్తానల ప్రభః | అగ్రతో వ్యవతస్థే చ సీతాయా వానరోత్తమః || 5.37.35

హరిః పర్వత సంకాశ స్తామ్ర వక్త్రో మహాబలః | వజ్ర దంష్ట్ర నఖో భీమో వైదేహీమిదమబ్రవీత్ || 5.37.36

సపర్వత వనోద్దేశాం సాట్ట ప్రాకార తోరణాం | లంకామిమాం సనథాం వా నయితుం శక్తిరస్తి మే || 5.37.37

తదవస్థాప్య తాం బుద్ధిరలం దేవి వికాంక్షయా | విశోకం కురు వైదేహి రాఘవం సహ లక్ష్మణం || 5.37.38

తం దృష్ట్వా భీమసంకాశమువాచ జనకాత్మజా | పద్మ పత్ర విశాలాక్షీ మారుతస్యౌరసం సుతం || 5.37.39

తవ సత్త్వం బలం చైవ విజానామి మహాకపే | వాయోరివ గతిం చైవ తేజశ్చాగ్నిరివాద్భుతం || 5.37.40

ప్రాకృతో న్యః కథం చేమాం భూమిమాగంతుమర్హతి | ఉదధేరప్రమేయస్య పారం వానర పుంగవ || 5.37.41

జానామి గమనే శక్తిం నయనే చాపి తే మమ | అవశ్యం సంప్రధార్యాశు కార్య సిద్ధిర్మహాత్మనః || 5.37.42

అయుక్తం తు కపి శ్రేష్ఠ మయా గంతుం త్వయా నఘ | వాయు వేగ సవేగస్య వేగో మాం మోహయేత్తవ || 5.37.43

అహమాకాశమాపన్నా హ్యుపర్యుపరి సాగరం | ప్రపతేయం హి తే పృష్ఠా ద్భయాద్వేగేన గచ్ఛతః || 5.37.44 పతితా సాగరే చాహం తిమి నక్ర ఝశాకులే | భవేయమాశు వివశా యాదసామన్నముత్తమం || 5.37.45

న చ శక్ష్యే త్వయా సార్ధం గంతుం శత్రు వినాశన | కలత్రవతి సందేహ స్త్వయ్యపి స్యాదసంశయం || 5.37.46

మాణాం తు మాం దృష్ట్వా రాక్షసా భీమ విక్రమాః | అనుగచ్ఛేయురాదిష్టా రావణేన దురాత్మనా || 5.37.47

తైస్త్వం పరివృతశ్శూరైశ్శూలముద్గర పాణిభిః | భవేస్త్వం సంశయం ప్రాప్తో మయా వీర కలత్రవాన్ || 5.37.48

సాయుధా బహవో వ్యోమ్ని రాక్షసాస్త్వం నిరాయుధః | కథం శక్ష్యసి సంయాతుం మాం చైవ పరిరక్షితుం || 5.37.49

యుధ్యమానస్య రక్షోభిస్తవ తైః క్రూర కర్మభిః | ప్రపతేయం హి తే పృష్ఠద్భయార్తా కపి సత్తమ || 5.37.50

అథ రక్షాంసి భీమాని మహాంతి బలవంతి చ | కథఙ్చిత్ సాంపరాయే త్వాం జయేయుర్కపి సత్తమ || 5.37.51

అథవా యుధ్యమానస్య పతేయం విముఖస్య తే | పతితాం చ గృహీత్వా మాం నయేయుః పాప రాక్షసాః || 5.37.52

మాం వా హరేయుస్త్వద్ధస్తాద్విశసేయురథాపి వా | అవ్యవస్థౌ హి దృశ్యేతే యుద్ధే జయ పరాజయౌ || 5.37.53

అహం వాపి విపద్యేయం రక్షోభిరభితర్జితా | త్వత్ ప్రయత్నో హరి శ్రేష్ఠ భవేన్నిష్ఫల ఏవ తు || 5.37.54

కామం త్వమపి పర్యాప్తో నిహంతుం సర్వ రాక్షసాన్ | రాఘవస్య యశో హీయేత్ త్వయా శస్తైస్తు రాక్షసైః || 5.37.55

అథవా దాయ రక్షాంసి న్యస్యేయు స్సంవృతే హి మాం | యత్ర తే నాభిజానీయుర్హరయో నాపి రాఘవౌ || 5.37.56

ఆరంభస్తు మదర్థో యం తతస్తవ నిరర్థకః | త్వయా హి సహ రామస్య మహానాగమనే గుణః || 5.37.57

మయి జీవితమాయత్తం రాఘవస్య మహాత్మనః | భ్రాతౄణాం చ మహాబాహో తవ రాజ కులస్య చ || 5.37.58

తౌ నిరాశౌ మదర్థం తు శోక సంతాప కర్శితౌ | సహ సర్వర్క్ష హరిభిస్త్యక్ష్యతః ప్రాణ సంగ్రహం || 5.37.59

భర్తుర్భక్తిం పురస్కృత్య రామాదన్యస్య వానర | న స్పృశామి శరీరం తు పృంసో వానరపుఞ్గవ || 5.37.60

యదహం గాత్ర సంస్పర్శం రావణస్య బలాద్గతా | అనీశా కిం కరిశ్యామి వినాథా వివశా సతీ || 5.37.61

యది రామో దశగ్రీవమిహ హత్వా సబాంధవం | మామితో గృహ్య గచ్ఛేత తత్తస్య సదృశం భవేత్ || 5.37.62

శ్రుతా హి దృష్టాశ్చ మయా పరాక్రమా | మహాత్మన స్తస్య రణావమర్దినః | న దేవ గంధర్వ భుజంగ రాక్షసా | భవంతి రామేణ సమా హి సమ్యుగే || 5.37.63

సమీక్ష్య తం సమ్యతి చిత్ర కార్ముకం | మహాబలం వాసవ తుల్య విక్రమం | సలక్ష్మణం కో విషహేత రాఘవం | హుతాశనం దీప్తమివానిలేరితం || 5.37.64

సలక్ష్మణం రాఘవమాజి మర్దనం | దిశా గజం మత్తమివ వ్యవస్థితం | సహేత కో వానర ముఖ్య సమ్యుగే | యుగాంత సూర్య ప్రతిమం శరార్చిశం || 5.37.65

స మే హరి శ్రేష్ఠ సలక్ష్మణం పతిం | సయూథపం క్షిప్రమిహోపపాదయ | చిరాయ రామం ప్రతి శోక కర్శితాం | కురుష్వ మాం వానర ముఖ్య హర్షితాం || 5.37.66

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయ ఆదికావ్యే సుందరకాణ్డే సప్తత్రింశస్సర్గః