సుందరకాండము - సర్గము 24

సర్గ – 24

తతః సీతాముపాగమ్య రాక్షస్యో వికృతాననాః | పరుషం పరుషా నార్య ఊచుస్తాం వాక్యమప్రియం || 5.24.1

కిం త్వమంతఃపురే సీతే సర్వభూతమనోహరే | మహార్హశయనోపేతే న వాసమనుమన్యసే || 5.24.2

మానుషీ మానుషస్యైవ భార్యాత్వం బహుమన్యసే | ప్రత్యాహర మనో రామాన్న త్వం జాతు భవిష్యసి || 5.24.3

త్రైలోక్యవసుభోక్తారం రావణం రాక్షసేశ్వరం | భర్తారముపసంగమ్య విహరస్వ యథాసుఖం || 5.24.4

మానుషీ మానుషం తం తు రామమిచ్ఛసి శోభనే | రాజ్యాద్భ్రాష్టమసిద్ధార్థం విక్లబం త్వమనిందితే || 5.24.5

రాక్షసీనాం వచః శ్రుత్వా సీతా పద్మనిభేక్షణా | నేత్రాభ్యామశ్రుపూర్ణాభ్యామిదం వచనమబ్రవీత్ || 5.24.6

యదిదం లోకవిద్విష్టముదాహరథ సంగతాః | నైతన్మనసి వాక్యం మే కిల్బిషం ప్రతిభాతి వః || 5.24.7

న మానుషీ రాక్షసస్య భార్యా భవితుమర్హతి | కామం ఖాదత మాం సర్వా న కరిష్యామి వో వచః || 5.24.8

దీనో వా రాజ్యహీనో వా యో మే భర్తా స మే గురుః | తం నిత్యమనురక్తాస్మి యథా సూర్యం సువర్చలా || 5.24.9

యథా శచీ మహాభాగా శక్రం సముపతిష్ఠతి | అరుంధతీ వసిష్ఠం చ రోహిణీ శశినం యథా || 5.24.10

లోపాముద్రా యథాగస్త్యం సుకన్యాచ్యవనం యథా | సావిత్రీ సత్యవంతం చ కపిలం శ్రీమతీ యథా || 5.24.11

సౌదాసం మదయంతీవ కేశినీ సగరం యథా | నైషధం దమయంతీవ భైమీ పతిమనువ్రతా || 5.24.12

తథా హమిక్ష్వాకువరం రామం పతిమనువ్రతా | సీతాయా వచనం శ్రుత్వా రాక్షస్యః క్రోధమూర్చితాః || 5.24.13

భర్త్సయంతి స్మ పరుషైర్వాక్యై రావణచోదితాః | అవలీనః స నిర్వాక్యో హనుమాన్ శింశుపాద్రుమే || 5.24.14

సీతాం సంతర్జయంతీస్తా రాక్షసీరశృణోత్ కపిః | తామభిక్రమ్య సంక్రుద్దా వేపమానాం సమంతతః || 5.24.15

భృశం సంలిలిహుర్దీప్తాన్ ప్రలబ్మన్ దశనచ్ఛదాన్ | ఊచుశ్చ పరమక్రుద్ధాః ప్రగృహ్యాశు పరశ్వధాన్ || 5.24.16

నేయమర్హతి భర్తారం రావణం రాక్షసాధిపం | సా భర్తస్యమానా భీమాభీ రాక్షసీభిర్వరాననా || 5.24.17

సబాష్పమపసర్పంతీ శింశుపాం తాముపాగమత్ | తతస్తాం శింశుపాం సీతా రాక్షసీభిః సమావృతా || 5.24.18

అభిగమ్య విశాలాక్షీ తస్థౌ శోకపరిప్లుతా | తాం కృశాం దీనవదనాం మలినాంబరధారిణీం || 5.24.19

భర్త్సయాఙ్చక్రిరే సీతాం రాక్షస్యస్తాం సమంతతః | తతస్తాం వినతా నామ రాక్షసీ భీమదర్శనా || 5.24.20

అబ్రవీత్కుపితాకారా కరాళా నిర్ణతోదరీ | సీతే పర్యాప్తమేతావద్భర్తుః స్నేహో నిదర్శితః || 5.24.21

సర్వాత్రాతికృతం భద్రే వ్యసనాయోపకల్పతే | పరితుష్టాస్మి భద్రం తే మానుషస్తే కృతో విధిః || 5.24.22

మమాపి తు వచః పథ్యం బ్రువంత్యాః కురు మైథిలి | రావణం భజ భర్తారం భర్తారం సర్వరక్షసాం || 5.24.23

విక్రాంతం రూపవంతం చ సురేశమివ వాసవం | దక్షిణం త్యాగశీలం చ సర్వస్య ప్రియదర్శనం || 5.24.24

మానుషం కృపణం రామం త్యక్త్వా రావణమాశ్రయ | దివ్యాఞ్గరాగా వైదేహి దివ్యాభరణభూషితా || 5.24.25

అద్యప్రభృతి సర్వేషాం లోకనామీశ్వరీ భవ | అగ్నేః స్వాహా యథా దేవీ శిచీ వేంద్రస్య శోభనే || 5.24.26

కిం తే రామేణ వైదేహి కృపణేన గతాయిషా | ఏతదుక్తం చ మే వాక్యం యది త్వం న కరిష్యసి || 5.24.27

అస్మిన్ముహూర్తే సర్వాస్త్వాం భక్షయిష్యామహే వయం | అన్యా తు వికటా నామ లబమానపయోధరా || 5.24.28

అబ్రవీత్కుపితా సీతాం ముష్టిముద్యమ్య గర్జతీ | బహూన్యప్రియరూపాణి వచనాని సుదుర్మతే || 5.24.29

అనుక్రోశాన్మృదుత్వాచ్చ సోఢాని తవ మైథిలి | న చ నః కురుషే వాక్యం హితం కాలపురుస్కృతం || 5.24.30

అనీతాసి సముద్రస్య పారమన్యైర్దురాసదం | రావణాంతఃపురం ఘోరం ప్రవిష్టా చాసి మైథిలి || 5.24.31

రావణస్య గృహే రుద్ధామస్మాభిస్తు సురక్షితాం | న త్వాం శక్తః పరిత్రాతుమపి సాక్షాత్పురందరః || 5.24.32

కురుష్వ హితవాదిన్యా వచనం మమ మైథిలి | అలమశ్రుప్రపాతేన త్యజ శోకమనర్థకం || 5.24.33

భజ ప్రీతిం చ హర్షం చ త్యజైతాం నిత్యదైన్యతాం | సీతే రాక్షసరాజేన సహ క్రీడ యథాసుఖం || 5.24.34

జానాసి హి యథా భీరు స్త్రీణాం యౌవనమధ్రువం | యావన్న తే వ్యతిక్రామేత్తావత్సుఖమవాప్నుహి || 5.24.35

ఉద్యానాని చ రమ్యాణి పర్వతోపవనాని చ | సహ రాక్షసరాజేన చర త్వం మదిరేక్షణే || 5.24.36

స్త్రీసహస్రాణి తే సప్త వశే స్థాస్యంతి సుందరి | రావణం భజ భర్తారం భర్తారం సర్వరక్షసాం || 5.24.37

ఉత్పాట్య వా తే హృదయం భక్షయిష్యామి మైథిలి | యది మే వ్యాహృతం వాక్యం న యథావత్కరిష్యసి || 5.24.38

తతశ్చణ్డోదరీ నామ రాక్షసీ క్రోధమూర్చ్హితా | భ్రామయంతీ మహచ్చూలమిదం వచనమబ్రవీత్ || 5.24.39

ఇమాం హరిణలోలాక్షీం త్రాసోత్కంపిపయోధరాం | రావణేన హృతాం దృష్ట్వా దౌహృదో మే మహానభూత్ || 5.24.40

యకృత్ల్పీహమథోత్పీడం హృదయం చ సబంధనం | అంత్రాణ్యపి తథా శీర్షం ఖాదేయమితి మే మతిః || 5.24.41

తతస్తు ప్రఘసా నామ రాక్షసీ వాక్యమబ్రవీత్ | కణ్ఠమస్యా నృశంసాయాః పీడయామ కిమాస్యతే || 5.24.42

నివేద్యతాం తతో రాజ్ఝ్ణే మానుషీ సా మృతేతి హ | నాత్ర కశ్చన సందేహః ఖాదతేతి స వక్ష్యతి || 5.24.43

తతస్త్వజాముఖీ నామ రాక్షసీ వాక్యమబ్రవీత్ | విశస్యేమాం తతః సర్వాః సమాన్ కురుత పిణ్డకాన్ || 5.24.44

విభజామ తతః సర్వా వివాదో మే న రోచతే | పేయమానీయతాం క్షిప్రం లేహ్యముచ్చావచం బహు || 5.24.45

తతః శూర్పణఖా నామ రాక్షసీ వాక్యమబ్రవీత్ | అజాముఖ్యా యదుక్తం హి తదేవ మమ రోచతే || 5.24.46

సురా చానీయతాం క్షిప్రం సర్వశోకవినాశినీ | మానుషం మాం సమాస్వాద్య నృత్యామో థ నికుంభిలాం || 5.24.47

ఏవం సంభర్త్స్యమానా సా సీతా సురసుతోపమా | రాక్షసీభిః సుఘోరాభిర్ధైర్యముత్సృజ్య రోదితి || 5.24.48

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయ ఆదికావ్యే సుందరకాణ్డే చతుర్వింశస్సర్గః