భీష్మ పర్వము - అధ్యాయము - 24
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (భీష్మ పర్వము - అధ్యాయము - 24) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 సంజయ ఉవాచ
తం తదా కృపయావిష్టమ అశ్రుపూర్ణాకులేక్షణమ
విషీథన్తమ ఇథం వాక్యమ ఉవాచ మధుసూథనః
2 శరీభగవాన ఉవాచ
కుతస తవా కశ్మలమ ఇథం విషమే సముపస్దితమ
అనార్యజుష్టమ అస్వర్గ్యమ అకీర్తికరమ అర్జున
3 కలైబ్యం మా సమ గమః పార్ద నైతత తవయ్య ఉపపథ్యతే
కషుథ్రం హృథయథౌర్బల్యం తయక్త్వొత్తిష్ఠ పరంతప
4 అర్జున ఉవాచ
కదం భీష్మమ అహం సంఖ్యే థరొణం చ మధుసూథన
ఇషుభిః పరతియొత్స్యామి పూజార్హావ అరిసూథన
5 గురూన అహత్వా హి మహానుభావాఞ; శరేయొ భొక్తుం భైక్ష్యమ అపీహ లొకే
హత్వార్దకామాంస తు గురూన ఇహైవ; భుఞ్జీయ భొగాన రుధిరప్రథిగ్ధాన
6 న చైతథ విథ్మః కతరన నొ గరీయొ; యథ వా జయేమ యథి వా నొ జయేయుః
యాన ఏవ హత్వా న జిజీవిషామస; తే ఽవస్దితాః పరముఖే ధార్తరాష్ట్రాః
7 కార్పణ్యథొషొపహతస్వభావః; పృచ్ఛామి తవాం ధర్మసంమూఢచేతాః
యచ ఛరేయః సయాన నిశ్చితం బరూహి తన మే; శిష్యస తే ఽహం శాధి మాం తవాం పరపన్నమ
8 న హి పరపశ్యామి మమాపనుథ్యాథ; యచ ఛొకమ ఉచ్ఛొషణమ ఇన్థ్రియాణామ
అవాప్య భూమావ అసపత్నమ ఋథ్ధం; రాజ్యం సురాణామ అపి చాధిపత్యమ
9 సంజయ ఉవాచ
ఏవమ ఉక్త్వా హృషీకేశం గుడాకేశః పరంతపః
న యొత్స్య ఇతి గొవిన్థమ ఉక్త్వా తూష్ణీం బభూవ హ
10 తమ ఉవాచ హృషీకేశః పరహసన్న ఇవ భారత
సేనయొర ఉభయొర మధ్యే విషీథన్తమ ఇథం వచః
11 శరీభగవాన ఉవాచ
అశొచ్యాన అన్వశొచస తవం పరజ్ఞావాథాంశ చ భాషసే
గతాసూన అగతాసూంశ చ నానుశొచన్తి పణ్డితాః
12 న తవ ఏవాహం జాతు నాసం న తవం నేమే జనాధిపాః
న చైవ న భవిష్యామః సర్వే వయమ అతః పరమ
13 థేహినొ ఽసమిన యదా థేహే కౌమారం యౌవనం జరా
తదా థేహాన్తరప్రాప్తిర ధీరస తత్ర న ముహ్యతి
14 మాత్రాస్పర్శాస తు కౌన్తేయ శీతొష్ణసుఖథుఃఖథాః
ఆగమాపాయినొ ఽనిత్యాస తాంస తితిక్షస్వ భారత
15 యం హి న వయదయన్త్య ఏతే పురుషం పురుషర్షభ
సమథుఃఖసుఖం ధీరం సొ ఽమృతత్వాయ కల్పతే
16 నాసతొ విథ్యతే భావొ నాభావొ విథ్యతే సతః
ఉభయొర అపి థృష్టొ ఽనతస తవ అనయొస తత్త్వథర్శిభిః
17 అవినాశి తు తథ విథ్ధి యేన సర్వమ ఇథం తతమ
వినాశమ అవ్యయస్యాస్య న కశ చిత కర్తుమ అర్హతి
18 అన్తవన్త ఇమే థేహా నిత్యస్యొక్తాః శరీరిణః
అనాశినొ ఽపరమేయస్య తస్మాథ యుధ్యస్వ భారత
19 య ఏనం వేత్తి హన్తారం యశ చైనం మన్యతే హతమ
ఉభౌ తౌ న విజానీతొ నాయం హన్తి న హన్యతే
20 న జాయతే మరియతే వా కథా చిన; నాయం భూత్వా భవితా వా న భూయః
అజొ నిత్యః శాశ్వతొ ఽయం పురాణొ; న హన్యతే హన్యమానే శరీరే
21 వేథావినాశినం నిత్యం య ఏనమ అజమ అవ్యయమ
కదం స పురుషః పార్ద కం ఘాతయతి హన్తి కమ
22 వాసాంసి జీర్ణాని యదా విహాయ; నవాని గృహ్ణాతి నరొ ఽపరాణి
తదా శరీరాణి విహాయ జీర్ణాని; అన్యాని సంయాతి నవాని థేహీ
23 నైనం ఛిన్థన్తి శస్త్రాణి నైనం థహతి పావకః
న చైనం కలేథయన్త్య ఆపొ న శొషయతి మారుతః
24 అచ్ఛేథ్యొ ఽయమ అథాహ్యొ ఽయమ అక్లేథ్యొ ఽశొష్య ఏవ చ
నిత్యః సర్వగతః సదాణుర అచలొ ఽయం సనాతనః
25 అవ్యక్తొ ఽయమ అచిన్త్యొ ఽయమ అవికార్యొ ఽయమ ఉచ్యతే
తస్మాథ ఏవం విథిత్వైనం నానుశొచితుమ అర్హసి
26 అద చైనం నిత్యజాతం నిత్యం వా మన్యసే మృతమ
తదాపి తవం మహాబాహొ నైవం శొచితుమ అర్హసి
27 జాతస్య హి ధరువొ మృత్యుర ధరువం జన్మ మృతస్య చ
తస్మాథ అపరిహార్యే ఽరదే న తవం శొచితుమ అర్హసి
28 అవ్యక్తాథీని భూతాని వయక్తమధ్యాని భారత
అవ్యక్తనిధనాన్య ఏవ తత్ర కా పరిథేవనా
29 ఆశ్చర్యవత పశ్యతి కశ చిథ ఏనమ; ఆశ్చర్యవథ వథతి తదైవ చాన్యః
ఆశ్చర్యవచ చైనమ అన్యః శృణొతి; శరుత్వాప్య ఏనం వేథ న చైవ కశ చిత
30 థేహీ నిత్యమ అవధ్యొ ఽయం థేహే సర్వస్య భారత
తస్మాత సర్వాణి భూతాని న తవం శొచితుమ అర్హసి
31 సవధర్మమ అపి చావేక్ష్య న వికమ్పితుమ అర్హసి
ధర్మ్యాథ ధి యుథ్ధాచ ఛరేయొ ఽనయత కషత్రియస్య న విథ్యతే
32 యథృచ్ఛయా చొపపన్నం సవర్గథ్వారమ అపావృతమ
సుఖినః కషత్రియాః పార్ద లభన్తే యుథ్ధమ ఈథృశమ
33 అద చేత తవమ ఇమం ధర్మ్యం సంగ్రామం న కరిష్యసి
తతః సవధర్మం కీర్తిం చ హిత్వా పాపమ అవాప్స్యసి
34 అకీర్తిం చాపి భూతాని కదయిష్యన్తి తే ఽవయయామ
సంభావితస్య చాకీర్తిర మరణాథ అతిరిచ్యతే
35 భయాథ రణాథ ఉపరతం మంస్యన్తే తవాం మహారదాః
యేషాం చ తవం బహుమతొ భూత్వా యాస్యసి లాఘవమ
36 అవాచ్యవాథాంశ చ బహూన వథిష్యన్తి తవాహితాః
నిన్థన్తస తవ సామర్ద్యం తతొ థుఃఖతరం ను కిమ
37 హతొ వా పరాప్స్యసి సవర్గం జిత్వా వా భొక్ష్యసే మహీమ
తస్మాథ ఉత్తిష్ఠ కౌన్తేయ యుథ్ధాయ కృతనిశ్చయః
38 సుఖథుఃఖే సమే కృత్వా లాభాలాభౌ జయాజయౌ
తతొ యుథ్ధాయ యుజ్యస్వ నైవం పాపమ అవాప్స్యసి
39 ఏషా తే ఽభిహితా సాంఖ్యే బుథ్ధిర యొగే తవ ఇమాం శృణు
బుథ్ధ్యా యుక్తొ యయా పార్ద కర్మబన్ధం పరహాస్యసి
40 నేహాభిక్రమనాశొ ఽసతి పరత్యవాయొ న విథ్యతే
సవల్పమ అప్య అస్య ధర్మస్య తరాయతే మహతొ భయాత
41 వయవసాయాత్మికా బుథ్ధిర ఏకేహ కురునన్థన
బహుశాఖా హయ అనన్తాశ చ బుథ్ధయొ ఽవయవసాయినామ
42 యామ ఇమాం పుష్పితాం వాచం పరవథన్త్య అవిపశ్చితః
వేథవాథరతాః పార్ద నాన్యథ అస్తీతి వాథినః
43 కామాత్మానః సవర్గపరా జన్మకర్మఫలప్రథామ
కరియావిశేషబహులాం భొగైశ్వర్యగతిం పరతి
44 భొగైశ్వర్యప్రసక్తానాం తయాపహృతచేతసామ
వయవసాయాత్మికా బుథ్ధిః సమాధౌ న విధీయతే
45 తరైగుణ్యవిషయా వేథా నిస్త్రైగుణ్యొ భవార్జున
నిర్థ్వన్థ్వొ నిత్యసత్త్వస్దొ నిర్యొగక్షేమ ఆత్మవాన
46 యావాన అర్ద ఉథపానే సర్వతః సంప్లుతొథకే
తావాన సర్వేషు వేథేషు బరాహ్మణస్య విజానతః
47 కర్మణ్య ఏవాధికారస తే మా ఫలేషు కథా చన
మా కర్మఫలహేతుర భూర మా తే సఙ్గొ ఽసత్వ అకర్మణి
48 యొగస్దః కురు కర్మాణి సఙ్గం తయక్త్వా ధనంజయ
సిథ్ధ్యసిథ్ధ్యొః సమొ భూత్వా సమత్వం యొగ ఉచ్యతే
49 థూరేణ హయ అవరం కర్మ బుథ్ధియొగాథ ధనంజయ
బుథ్ధౌ శరణమ అన్విచ్ఛ కృపణాః ఫలహేతవః
50 బుథ్ధియుక్తొ జహాతీహ ఉభే సుకృతథుష్కృతే
తస్మాథ యొగాయ యుజ్యస్వ యొగః కర్మసు కౌశలమ
51 కర్మజం బుథ్ధియుక్తా హి ఫలం తయక్త్వా మనీషిణః
జన్మబన్ధవినిర్ముక్తాః పథం గచ్ఛన్త్య అనామయమ
52 యథా తే మొహకలిలం బుథ్ధిర వయతితరిష్యతి
తథా గన్తాసి నిర్వేథం శరొతవ్యస్య శరుతస్య చ
53 శరుతివిప్రతిపన్నా తే యథా సదాస్యతి నిశ్చలా
సమాధావ అచలా బుథ్ధిస తథా యొగమ అవాప్స్యసి
54 అర్జున ఉవాచ
సదితప్రజ్ఞస్య కా భాషా సమాధిస్దస్య కేశవ
సదితధీః కిం పరభాషేత కిమ ఆసీత వరజేత కిమ
55 పరజహాతి యథా కామాన సర్వాన పార్ద మనొగతాన
ఆత్మన్య ఏవాత్మనా తుష్టః సదితప్రజ్ఞస తథొచ్యతే
56 థుఃఖేష్వ అనుథ్విగ్నమనాః సుఖేషు విగతస్పృహః
వీతరాగభయక్రొధః సదితధీర మునిర ఉచ్యతే
57 యః సర్వత్రానభిస్నేహస తత తత పరాప్య శుభాశుభమ
నాభినన్థతి న థవేష్టి తస్య పరజ్ఞా పరతిష్ఠితా
58 యథా సంహరతే చాయం కూర్మొ ఽఙగానీవ సర్వశః
ఇన్థ్రియాణీన్థ్రియార్దేభ్యస తస్య పరజ్ఞా పరతిష్ఠితా
59 విషయా వినివర్తన్తే నిరాహారస్య థేహినః
రసవర్జం రసొ ఽపయ అస్య పరం థృష్ట్వా నివర్తతే
60 యతతొ హయ అపి కౌన్తేయ పురుషస్య విపశ్చితః
ఇన్థ్రియాణి పరమాదీని హరన్తి పరసభం మనః
61 తాని సర్వాణి సంయమ్య యుక్త ఆసీత మత్పరః
వశే హి యస్యేన్థ్రియాణి తస్య పరజ్ఞా పరతిష్ఠితా
62 ధయాయతొ విషయాన పుంసః సఙ్గస తేషూపజాయతే
సఙ్గాత సంజాయతే కామః కామాత కరొధొ ఽభిజాయతే
63 కరొధాథ భవతి సంమొహః సంమొహాత సమృతివిభ్రమః
సమృతిభ్రంశాథ బుథ్ధినాశొ బుథ్ధినాశాత పరణశ్యతి
64 రాగథ్వేషవియుక్తైస తు విషయాన ఇన్థ్రియైశ చరన
ఆత్మవశ్యైర విధేయాత్మా పరసాథమ అధిగచ్ఛతి
65 పరసాథే సర్వథుఃఖానాం హానిర అస్యొపజాయతే
పరసన్నచేతసొ హయ ఆశు బుథ్ధిః పర్యవతిష్ఠతే
66 నాస్తి బుథ్ధిర అయుక్తస్య న చాయుక్తస్య భావనా
న చాభావయతః శాన్తిర అశాన్తస్య కుతః సుఖమ
67 ఇన్థ్రియాణాం హి చరతాం యన మనొ ఽనువిధీయతే
తథ అస్య హరతి పరజ్ఞాం వాయుర నావమ ఇవామ్భసి
68 తస్మాథ యస్య మహాబాహొ నిగృహీతాని సర్వశః
ఇన్థ్రియాణీన్థ్రియార్దేభ్యస తస్య పరజ్ఞా పరతిష్ఠితా
69 యా నిశా సర్వభూతానాం తస్యాం జాగర్తి సంయమీ
యస్యాం జాగ్రతి భూతాని సా నిశా పశ్యతొ మునేః
70 ఆపూర్యమాణమ అచలప్రతిష్ఠం; సముథ్రమ ఆపః పరవిశన్తి యథ్వత
తథ్వత కామా యం పరవిశన్తి సర్వే; స శాన్తిమ ఆప్నొతి న కామకామీ
71 విహాయ కామాన యః సర్వాన పుమాంశ చరతి నిఃస్పృహః
నిర్మమొ నిరహంకారః స శాన్తిమ అధిగచ్ఛతి
72 ఏషా బరాహ్మీ సదితిః పార్ద నైనాం పరాప్య విముహ్యతి
సదిత్వాస్యామ అన్తకాలే ఽపి బరహ్మనిర్వాణమ ఋచ్ఛతి