భారత సావిత్రీ
భారత సావిత్రీ
--o)0(o--
వ్యాసం వసిష్ఠనప్తారం శక్తేః పౌత్రమకల్మషమ్ |
పరాశరాత్మజం వన్దే శుకతాతం తపోనిధిమ్ || ౧ ||
వ్యాసాయ విష్ణురూపాయ వ్యాసరూపాయ విష్ణవే |
నమో వై బ్రహ్మనిధయే వాసిష్ఠాయ నమోనమః || ౨ ||
అచతుర్వదనో బ్రహ్మా ద్విబాహురపరో హరిః |
అఫాలలోచనః శంభుర్భగవాన్ బాదరాయణః || ౩ ||
మునిం స్నిగ్ధాంబుజాభాసం వేదవ్యాసమకల్మషమ్ |
వేదవ్యాసం సరస్వత్యావాసం వ్యాసం నమామ్యహమ్ || ౪ ||
సఞ్జయ ఉవాచ
ద్వారవత్యాం స్థితం కృష్ణం చిన్తయామాస వై పురా |
సన్ధ్యర్థం ప్రేషయామాస కురూణాం పాణ్డవైః సహ || ౫ ||
పాణ్డవానాం హితార్థాయ శీఘ్రం కృష్ణేన గమ్యతామ్ |
శ్రీకృష్ణో రథ వేగేన గత్వా వై హస్తినాపురీమ్ || ౬ ||
విదురస్య గృహమ్ గత్వా దృష్టస్తేన జనార్దనః |
విదురశ్చాగతం దృష్ట్వా ఇదం వచనమబ్రవిత్ || ౭ ||
భవద్దర్శనమాత్రేణ కృతకృత్యోఽస్మ్యహం ప్రభో |
అద్య మే సఫలమ్ జన్మ అద్య మే సఫలమ్ తపః |
అద్య మే పితరస్తుష్టా గోవిన్దే గృహమాగతే || ౮ ||
అద్యాష్టమీ చ నవమీ చ చతుర్దశీ చ |
అద్యాయనమ్ చ విషువం చ దినత్రయమ్ చ |
అద్యైవ పిణ్డపితృయజ్ఞమఖస్య కాలో |
దామోదరేణ సహసా గృహమాగతేన || ౯ ||||
శ్రీభగవానువాచ
సాధు సాధు మహాప్రాజ్ఞ సర్వశాస్త్రవిశారద |
తుష్టోఽస్మి చ వరమ్ బ్రూహి దాస్యామి కురునన్దన || ౧౦||
విదుర ఉవాచ
భోజనం విప్రసంకీర్ణం బన్ధుసంకీర్ణమన్దిరమ్ |
శయనం సుతసంకీర్ణం దేహి మే మధుసూదన || ౧౧ ||
సఞ్జయ ఉవాచ
కృష్ణస్యాగమనం శ్రుత్వా రాజరాజః సుయోధనః |
విదురస్య గృహం గత్వా ఇదం వచనమబ్రవీత్ || ౧౨ ||
దుర్యోధన ఉవాచ
భీష్మద్రోణౌ పరిత్యజ్య మాం చైవ మధుసూదనః |
కిమర్థం పున్డరీకాక్ష కృతం వృషలిభోజనమ్ || ౧౩ ||
శ్రీభగవానువాచ
న శూద్రా భగవద్భక్తా విప్రా భాగవతాః స్మృతాః |
సర్వవర్ణేషు తే శూద్రా యే హ్యభక్తా జనార్దనే || ౧౪ ||
శుద్ధం భాగవతస్యాన్నం శుద్ధం భాగీరథీజలమ్ |
శుద్ధం విష్ణుపదం దివ్యం శుద్ధమేకాదశీవ్రతమ్ || ౧౫ ||
చాణ్డాలం మమ భక్తమ్ వా నావమన్యేత బుద్ధిమాన్ |
యోఽవమన్యేత మూఢాత్మా రౌరవం నరకం వ్రజేత్ || ౧౬ ||
కస్య దోష కులే నాస్తి వ్యాధినా కో న పీడితః |
వ్యసనం కైర్న సంప్రాప్తమ్ కస్య సౌఖ్యం నిరన్తరమ్ || ౧౭ ||
భోజనం పృచ్ఛసే రాజన్నాదరం కిం న పృచ్ఛసి |
భోజనం గతజీర్ణం స్యాదాదరస్స్వజరామరః || ౧౮ ||
ఆదరేణోపనీతాని శాకాన్నాని సుయోధన |
ప్రీణన్తి మమ గాత్రాణి నామృతమ్ మానవర్జితమ్ || ౧౯ ||
సంప్రీతిభోజ్యాన్యన్నాని ఆపద్భోజ్యాని వా పునః |
న చ సంప్రీయసే రాజన్ న వై చాపద్గతా వయమ్ || ౨౦ ||
ద్విషదన్నం న భోక్తవ్యం ద్విషన్తమ్ నైవ భోజయేత్ |
పాణ్డవాన్ద్వేష్టి భో రాజన్ మమ ప్రాణా హి పాణ్డవాః || ౨౧ ||
మమ వాక్యం కురుశ్రేష్ఠః శాన్తిమిచ్ఛ సుయోధన |
రాజ్యం తేషాం సమం దత్త్వా యూయం పఞ్చోత్తరం శతమ్ || ౨౨ ||
గోత్రక్షయో న కర్తవ్యో రాజ్ఞామ్ బన్ధుజనైః సహ |
కుర్వన్తో తే హితం వాక్యం మమ బోధం విబోధయ || ౨౩ ||
వనే ద్వాదశ వర్షాణి అజ్ఞాతం చ త్రయోదశమ్ |
పఞ్చ గ్రామార్థినో రాజన్ పాణ్డవా ధర్మచారిణః || ౨౪ ||
దుర్యోధన ఉవాచ
యన్త్రస్య గుణదోషోఽస్తి యన్త్రిణః పురుషోత్తమ |
అహం యన్త్రో భవాన్ యన్త్రీ మమ దోషో న విద్యతే || ౨౫ ||
శ్రీభగవానువాచ
ఇన్ద్రప్రస్థమ్ యమప్రస్థమవన్తీమ్ వారుణాపురీ |
దేహి మే చతురో గ్రామాన్పఞ్చమం హస్తినాపురీమ్ || ౨౬ ||
దుర్యోధన ఉవాచ
ఇన్ద్రప్రస్థం గురోర్దత్తం యమప్రస్థం కృపస్య చ |
వారుణావతకం భీష్మే అవన్తీ సూర్యనన్దనే || ౨౭ ||
హస్తినాపురమస్మాకం పఞ్చ గ్రామాననుక్రమాత్ |
ఏవం వ్యవస్థితాన్గ్రామాన్ శృణు దేవకినన్దన || ౨౮ ||
సూచ్యగ్రేణ సుతీక్ష్ణేన యవద్భిద్యతి మేదినీ |
తావన్న హి ప్రదాస్యామి వినా యుద్ధేన కేశవ || ౨౯ ||
శ్రీభగవానువాచ
ద్వావిమౌ పురుషౌ మూర్ఖౌ దుర్యోధనదశాననౌ |
గోగ్రహమ్ వనభఙ్గమ్ చ దృష్ట్వా యుద్ధం పునః పునః || ౩౦ ||
యదా యదా పశ్యతి వానరధ్వజమ్
ధనుర్ధరం పాణ్డవమధ్యమం రణే |
గదాప్రహారం బలినం వృకోదరమ్
తదా తదా దాస్యసి సర్వమేదినీమ్ || ౩౧ ||
యదా యదా ద్రోణవికర్ణకర్ణైః
సంక్షిప్తమాత్రే ఖలు భీష్మశల్యౌ |
కృపశ్చ యోధాః పతితా రణాఙ్గణే
తదా తదా దాస్యసి సర్వమేదినీమ్ || ౩౨ ||
దుర్యోధన ఉవాచ
హిరణ్యవర్ణం పరిపూర్ణగాత్రం
మేఘోన్నతం మత్తగజేన్ద్రతుల్యమ్ |
ఆదిత్యపుత్రం బహుశత్రునాశం
పశ్యామి కర్ణం రథమారుహన్తమ్ || ౩౩ ||
శ్రీభగవానువాచ
నరే చతుష్కం తురగే చ షోడశం
గజే శతం పన్చశతం రథేషు |
దృష్ట్వాఽర్జునో ముఞ్చతి బాణవర్షం
స్వాతీగతః శుక్ర ఇవాతివృష్టిమ్ || ౩౪ ||
ఏకధా దశధా చైవ శతధా చ సహస్రధా |
రణే పార్థశరా వృష్టిర్దానం బ్రహ్మవిదో యథా || ౩౫ ||
కిం కర్ణేన సహస్రేణ దుర్యోధనశతైరపి |
శరగర్జితమేఘేన వృధా కర్ణేన గర్జితమ్ || ౩౬ ||
ఏకాకీ పాదచారేణ యది నాయాసి కౌరవ |
ధర్మశాస్త్రప్రవర్తకారో మన్వాద్యా మద్యపాయినః || ౩౭ ||
ధృతరాష్ట్ర ఉవాచ
బ్రూహి సఞ్జయ యద్వృత్తం యుద్ధే తేషాం మహాత్మనామ్ |
పాణ్డవానాం కురూణాం చ సంప్రవృత్తే మహాక్షయే || ౩౮ ||
కే తత్ర ప్రముఖా యోధాః కే చ తత్ర మహారథాః |
మహాబలాశ్చ కే తత్ర కథం తే వినిపాతితాః || ౩౯ ||
భీష్మద్రోణౌ కథం భగ్నౌ కర్ణశల్యౌ కథం హతౌ |
కథం దుర్యోధనో రాజ భీమసేనేన పాతితః || ౪౦||
సఞ్జయ ఉవాచ
మేదినీభారనిర్హారమ్ పార్థసారథిమచ్యుతమ్ |
ప్రణమామి హృషీకేశం దుర్లభం చక్రపాణినమ్ || ౪౧ ||
దుర్లభా విప్రగోష్టీ చ దుర్లభా భారతీ కథా |
దుర్లభా హరిభక్తిః చ గఙ్గాస్నానం చ దుర్లభమ్ || ౪౨ ||
సద్భిశ్చ సహవాసేన జాహ్నవ్యా దర్శనేన చ |
విష్ణోః స్మరణమాత్రేణ సర్వపాపైః ప్రముచ్యతే || ౪౩ ||
అర్జునః సాత్యకిశ్చైవ ధృష్టద్యుమ్నో ఘటోత్కచః |
శిఖణ్డిశ్చాభిమన్యుశ్చ వాయుపుత్రో మహాబలః || ౪౪ ||
నకులః సహదేవశ్చ ధర్మరాజో యుధిష్ఠిరః |
విరాటశ్చోత్తరశ్చైవ ద్రుపదశ్చ మహారథాః || ౪౫ ||
పాణ్డవానాం బలే యోధాః సర్వే విష్ణుపరాక్రమాః |
కౌరవానాం బలే యోధాః సర్వే సంకర్షణప్రభాః || ౪౬ ||
శకునిః సౌబలో భీష్మః కృతవర్మా జయద్రధః |
భూరిశ్రవాశ్చ బాహ్లికో భగదత్తస్తథైవ చ || ౪౭ ||
ఉలూకః సోమదత్తశ్చ శశిబిన్దుశ్చ పార్థివః |
ద్రోణో ద్రోణిః కృపః శల్యో వృషసేనో హలాయుధః || ౪౮ ||
వైకర్తనో వికర్ణశ్చ కలిఙ్గస్తు తథైవ చ |
దుఃశాసనశ్చ కర్ణశ్చ రాజా దుర్యోధనస్తథా || ౪౯ ||
ఏతే ద్వావింశతిః ప్రోక్తా భరతేషు మహారథాః |
కౌరవాః పాణ్డవాశ్చైవ ఏతే యుద్ధవిశారదాః || ౫౦||
భీష్మ ఉవాచ
అర్జునః సహ పుత్రేణ ద్రోణః సహ సుతేన చ |
అహం భూరిశ్రవాశ్చైవ షడేతేఽతిరథాః స్మృతాః || ౫౧ ||
కృపశ్చ కృతవర్మా చ మద్రరాజో యుధిష్ఠిరః |
విరాటో భీమసేనశ్చ షడేతే చ మహారథాః || ౫౨ ||
సాత్యకిశ్చ శిఖణ్డిశ్చ ధృష్టద్యుమ్నో విరాటజః |
శకునీ రాజపుత్రశ్చ ఏతే సమరథాః స్మృతాః || ౫౩ ||
దుఃశాసనశ్చ కర్ణశ్చ వృషసేనోఽపి సైన్ధవః |
నకులః సహదేవశ్చ షడేతేఽర్థరథాః స్మృతాః || ౫౪ ||
అహమేకం త్రిభిర్ద్రోణః పఞ్చభిః సూర్యనన్దనః |
నిమేషం ద్రోణపుత్రస్తు నిముషార్ధం ధనఞ్జయః || ౫౫ ||
చతుర్వింశతిరేతే వై (వీరా) భారతసత్తమాః |
నానాశస్త్రప్రహరణాః సర్వే యుద్ధవిశారదాః || ౫౬ ||
ఆదిపర్వ సభాపర్వ పర్వ ఆరణ్యకం తథా |
విరాటపర్వ విజ్ఞేయం చతుర్థం తదనన్తరమ్ || ౫౭ ||
ఉద్యోగం పఞ్చమం పర్వ భీష్మపర్వ అతః పరమ్ |
సప్తమం ద్రోణపర్వ తు కర్ణపర్వ అథాష్టమమ్ || ౫౮ ||
నవమం శల్యపర్వ చ గదాపర్వ అతః పరమ్ |
సౌషుప్తికమ్ తదా పర్వ గర్భపాతనమేవ చ || ౫౯ ||
త్రయోదశం తు స్త్రీపర్వ ప్రదానముదకస్య చ |
శాన్తి పర్వ అతః ప్రోక్తమాశ్వమేదికమేవ చ || ౬౦||
స్వర్గారోహణ పర్వ తు హరివంశస్తథైవ చ |
ఇత్యష్టాదశపర్వాణి సంఖ్యా ద్వైపాయనేన తు || ౬౧ ||
భాతి సర్వేషు వేదేషు రతిః సర్వేషు జన్తుషు |
తరణం సర్వపాపానాం యస్మాద్భారతముచ్యతే || ౬౨ ||
భారతస్య సముద్రస్య మేరోర్నారాయణస్య చ |
అప్రమేయాణి చత్వారి పుణ్యం తోయం గుహాగుణాః || ౬౩ ||
హేమన్తే ప్రథమే మాసే శుక్లపక్షే త్రయోదశీ |
ప్రవృత్తం భారతం యుద్ధం నక్షత్రమ్ యమదైవతమ్ || ౬౪ ||
ఫాల్గున్యాం నిహతో భీష్మః కృష్ణ పక్షే చ సప్తమీ |
అష్టమ్యాం చైవ సౌభద్రో నవమ్యాం చ జయద్రథః || ౬౫ ||
దశమ్యాం భగదత్తస్తు మహాయుద్ధే నిపాతితాః |
ఏకాదశ్యామర్ధరాత్రౌ హతో వీరో ఘటోత్కచః || ౬౬ ||
తతః ప్రభాతసమయే విరాటద్రుపదౌ హతౌ |
ద్వాదశ్యాం చైవ మధ్యాహ్నే ద్రోణాచార్యో రణే హతః || ౬౭ ||
త్రయోదశ్యాం తు మధ్యాహ్నే వృషసేనో నిపాతితః |
చతుర్దశ్యామ్ తు పూర్వాహ్ణే రణే దుఃశాసనో హతః || ౬౮ ||
తస్మిన్నేవ మహాయుద్ధే వర్తమానే చతుర్దశీ |
ధనఞ్జయేన మధ్యాహ్నే కర్ణో వైకర్తనో హతః || ౬౯ ||
నిఃశబ్దతూర్యం హత యోధవీరమ్
ప్రశాన్తదర్పం ధృతరాష్ట్రసైన్యమ్ |
న శోభతే సూర్యసుతేన హీనమ్
వృన్దం గ్రహాణామివ చన్ద్రహీనమ్ || ౭౦||
ముఖం కమలపత్రాక్షం యథా శ్రవణవర్జితమ్ |
తథా తత్ కౌరవం సైన్యం కర్ణహీనం న శోభతే || ౭౧ ||
వ్యూఢోరస్కం కమలనయనం తప్తహేమావభాసమ్ |
పుత్రం దృష్ట్వా భువనతిలకం పార్థబాణావసక్తమ్ |
పాంసుగ్రస్తం మలినవసనం పుత్రమన్వీక్ష్య తం చ
మన్దమ్ మన్దమ్ మృదితవదనం మేదినీ మన్దరాశిః || ౭౨ ||
కృష్ణ ఉవాచ
స్వ (యా) మయా చ కున్త్యా చ ధరణ్యా వాసవేన చ |
జామదగ్న్యేన రామేణ షడ్భిః కర్ణో నిపాతితః || ౭౩ ||
సన్జయ ఉవాచ
అమాయాం ధర్మపుత్రేణ శల్యో మద్రాధిపో హతః |
ఉలూకః శకునిశ్చైవ యమాభ్యాం వినిపాతితౌ || ౭౪ ||
అమాయామర్ధరాత్రే తు రాజా దుర్యోధనో హతః |
భీమసేనస్య గదాయా తాడితో వినిపాతితః || ౭౫ ||
అభవత్తాదృశం యుద్ధం క్షత్రియాణాం మనస్వినామ్ |
అన్యథా భాషితం యుద్ధం కర్మణా కృతమన్యథా || ౭౬ ||
అమాయామేవ యామిన్యాం ద్రోణినా నిహతస్తదా |
ధృష్టాద్యుమ్నః శిఖణ్డీ చ ద్రౌపద్యాః పఞ్చ చాత్మజాః || ౭౭ ||
అష్టౌ రథసహస్రాణి నవ దన్తి శతాని చ |
రాజపుత్రసహస్రమ్ చ అశ్వత్థామ నివర్తతే || ౭౮ ||
దినాని దశ భీష్మేణ భారద్వాజేన పఞ్చ చ |
దినద్వయే తు కర్ణేన శల్యేనాఅర్ధదినమ్ తథా || ౭౯ ||
దినార్ధం తు గదాయుద్ధమేతద్భారతముచ్యతే |
ఏవమష్టాదశం హన్తి అక్షౌహిణ్యాం దినక్రమాత్ || ౮౦||
ధర్మక్షేత్రే క్షయక్షేత్రే కురుక్షేత్రే మహాత్మనా |
పార్థేనారోహయన్స్వర్గమ్ రాజపుత్రా యశశ్వినః || ౮౧ ||
నవనాగసహస్రేషు నాగే నాగే శతం రథాః |
రథే రథే శతం చాశ్వా అశ్వే అశ్వే శతం నరాః || ౮౨ ||
రణయజ్ఞే మహీయజ్ఞే దీక్షితోఽయం యుధిష్ఠిరః |
వేదిం కృత్వా కురుక్షేత్రం యూపం కృత్వా జనార్దనమ్ || ౮౩ ||
హోతారమర్జునం కృత్వా యజమానో యుధిష్ఠిరః |
పాఞ్చాలీమరణిం కృత్వా వహ్నిం కృత్వా వృకోదరమ్ || ౮౪ ||
ఆజ్యం కృత్వార్కతనయం జయద్రథముఖాన్నృపాన్ |
దుర్యోధనం పశుం కృత్వా భీష్మద్రోణౌ మహహవిః || ౮౫ ||
అయాజ్ఞికమిదం ద్రవ్యం భయమోహవివర్జితమ్ |
గాణ్డీవేన స్రువేణైవ హూయమానేషు రాజసు || ౮౬ ||
మాతాపితృసహస్రాణి పుత్రదారశతాని చ |
సంసారేష్వనుభూతాని యాన్తి యాస్యన్తి చాపరే || ౮౭ ||
హర్షస్థానసహస్రాణి భయస్థానశతాని చ |
దివసే దివసే మూఢం ఆవిశన్తి న పణ్డితమ్ || ౮౮ ||
ఊర్ధ్వబాహుర్విరౌమ్యేష న చ కశ్చిచ్ఛ్ఱ్^ణోతి మే |
ధర్మాదర్థశ్చ కామశ్చ స కిం అర్థం న సేవ్యతే || ౮౯ ||
న జాతు కామాన్ న భయాన్న లోభాత్
ధర్మం త్యజేజ్జీవితస్యాపి హేతోః |
నిత్యో ధర్మః సుఖదుఃఖే త్వనిత్యే
జీవో నిత్యః హేతురస్య త్వనిత్యః || ౯౦||
భారత సావిత్రి - ఫల శ్రుతి
--o)0(o--
ఇమాం భారతసావిత్రీం ప్రాతరుత్థాయ యః పఠేత్ |
సప్తజన్మ కృతైః పాపైః స ముక్తః సుఖమ్ ఏధతే || ౯౧ ||
దివా వా యది వా రాత్రౌ వనేషు విషయేషు చ |
న భయం విద్యతే కించిత్ కార్యసిద్ధిః భవిష్యతి || ౯౨ ||
యత్ ఫలం గో సహస్రస్య స్వర్ణేనాలఙ్కృతస్య చ |
దత్తస్య విధినా పాత్రే తత్ ఫలమ్ లభతే నరః || ౯౩ ||
అహోరాత్ర కృతం పాపం శ్రవణాత్ ఏవ నశ్యతి |
సంవత్సరకృతం పాపం పఠనాత్ ఏవ నశ్యతి || ౯౪ ||
పఠతాం శృణ్వతాం చైవ విష్ణోః మహాత్మ్యముత్తమమ్ |
దుఃస్వప్ననాశనం చైవ సుస్వప్నమ్ చ భవిష్యతి || ౯౫ ||
భారతం ప~చమం వేదః యః పఠేత్ శృణుయాదపి |
స ముక్త సర్వపాపేభ్యో విష్ణుసాయుజ్యమాప్నుయాత్ || ౯౬ ||
భారతం పాదమాత్రేణ శృణ్వన్ పాపైః ప్రముచ్యతే |
శృణు రాజన్ యథా వృత్తం తథా వక్ష్యామి తే కథామ్ || ౯౭ ||
సా కథా భారతీ పుణ్యా ద్రౌపదీ సా పతివ్రతా |
పాణ్డవానాం స్నుషా ధన్యా ప్రసీద పురుషోత్తమ || ౯౮ ||
గవాం శతం కనకశృఙ్గమయం దదాతి
విప్రాయ వేదవిదుషే చ బహుశ్రుతాయ |
పుణ్యాం చ భారతకథాం పఠతి శృణోతి
తుల్యం ఫలం భవతి తస్య చ తస్య చైవ || ౯౯ ||
ఆదౌ పాణ్డవధార్తరాష్ట్రజననం లాక్షాగృహే దాహనమ్
ద్యూతం శ్రీహరణం వనే విహరణం మత్స్యాలయే వర్తనమ్ |
లీలాగోగ్రహణం రణే విహరణం సంధిక్రియాజృంభణమ్
పశ్చాద్భీష్మసుయోధనఆదినిధనం హ్యేతన్మహాభారతమ్ || ౧౦౦||
ఇతి శ్రీ భారత సావిత్రీ సమాప్త
--o)0(o--
ధర్మో వివర్థతి యుధిష్ఠిరకీర్తనేన
పాపం ప్రణశ్యతి వృకోదరకీర్తనేన |
శత్రుర్వినశ్యతి ధనఞ్జయకీర్తనేన
మాద్రీసుతౌ కథయతాం న భవన్తి రోగాః ||
ఇతి శమ్