పీఠిక
ఈశతకము రచించిన కవి దిట్టకవి రామయోగి దీక్షితులు. ఇతఁడు కాశ్యపగోత్రుఁడు. నందిగామ తాలూకా గొట్టుముక్కలనివాసి, చిరకాల మీకవి నూజనీటిలో నారయప్పారావు బహద్దరు వారి యాస్థానమునందుఁ బౌరాణికుఁడుగ నున్నటులఁ గవివంశీయులు చెప్పుచున్నారు. ఇక్కవి రంగారాయచరిత్రము రచించిన నారాయణకవిమనుమఁడు. ఈయనతండ్రి సుందరరామసూరి. తాత యాదవరాయకవి. జనకపితామహుల ప్రతిభావిశేషములు తెలియవు.
రామయోగికవి సంస్కృతమున నసాధారణపండితుఁడు. ఒకమా టీకవి తమ ప్రభువర్యునితోఁ గాంచీనగరమున కేగి యటనున్న మహాపండితులతో వ్యాకరణశాస్త్రమునఁ జాలదినములు వివదించి విజయ మంది బ్రహ్మరథము పీతాంబరసత్కృతి నూటపదియాఱురూపాయలు సభాసత్కారము సేలువులు
బహూకృతి పొంది గృహాభిముఖుఁ డాయెనఁట. నాఁడు మొదలు నేఁటివఱకుఁ గాంచీనగరవాసులు
ఈకవి వ్రాసిన రెండుశ్లోకము లొకజీర్ణపత్రముమీఁదనుండఁగ యథారూపముగ వ్రాసితిమి. ఈశ్లోకద్వయమువలన నీకవి సంస్కృతకవితానైపుణ్యము బోధ కాఁగలదు.
శ్లో.
మేమస్సర్వనీరదఘనాఘనతా ప్రసిద్ధి
శ్లో.
విరాజతే తోకవిరాజిరాజతా
ఈకవి కాంధ్రకవితయం దంతనైపుణ్యము లేదు. శాని సుప్రసిద్ధకవివంశజుఁడును పండితోత్తముఁడు
కవి రమారమి యేఁబది సంవత్సరములపై కాలమున నూజవీటిలో మరణించెను.
దిట్టకవి రామయోగిప్రణీత
రుక్మిణీపతిశతకము
ఉ.
శ్రీకర సారవాగమృతశీకర చారుకలాకరాస్వచా
1
చ.
జలధరనీలగాత్ర దనుజవ్రజకంఠఖనిత్ర కల్యవా
2
ఉ.
బాల నిశాకరాకలితఫాల దయాసువిశాలలోలనీ
3
ఉ.
దండితవైరితండహిమధామ సమంచితతుండవాజిరా
4
ఉ.
భూసురవారతోష పరిపూర్ణసుధాసమభాష దేవతా
5
ఉ.
అంగజరూపసన్నుతసితాంగ విహంగతురంగ సత్కృపా
6
ఉ.
దేవ మహానుభావ ఖనదీధరసన్నుతభావ దైత్యవి
7
ఉ.
రక్షితనాగభాసురపరాగ భయంకరశౌర్యవేగసం
శిక్షితదైత్యపూగ మునిసేవితపాదపరాగ సత్కటా
8
ఉ.
రాజితతేజ గుప్తగజరాజమనోజ్ఞకళామనోజసా
9
ఉ.
కోమలనీలదేహ మునికుంజరనిర్మలచిత్తగేహ పు
10
చ.
చతురవచఃకలాప మణిచారుకలాప మనోజరూప స
11
ఉ.
పాతకకాననవ్రజనిపాతసుహేతి వినాశితామరా
త్తాతతభీతి వర్ధితపదాబ్జయుగాశ్రితమానవౌఘస
12
ఉ.
విశ్వనివాస విశ్వకర విశ్వవిదూరక విశ్వవంద్య యో
13
ఉ.
బంగరుచేలగప్పి సదపాంగవిలోకనలీలనొప్పి న
14
ఉ.
దండము గోపయౌవతకదంబకుచస్థలపత్రలేఖనా
15
చ.
దరదరవిందలోచన సుధారసభాసురహాసయోధరా
ఖరకరచారుతేజ భవకాననపావక రుక్మిణీపతీ.
16
ఉ.
తమ్ముల కెమ్మెచే మలినదమ్మగు నెమ్మొగమున్ గరమ్ము భ
17
ఉ.
పాతకతూలసంహతికిఁ బావకకీల నిరంతరంబు కం
18
ఉ.
వందన మాచరింతు సురవందితసుందరపాద దేవకీ
19
ఉ.
సంచితపుణ్యరాశి యగుచంద్రనిభానన నీవు గల్గఁగాఁ
20
ఉ.
భక్తచకోరజాలపరిపాలనచంద్ర ధురావహంబులై
21
ఉ.
నందునియందు నాద్రుపదనందినియందు యశోదయందు నా
22
ఉ.
శంకరమిత్ర నీచరణసారస మాత్మ నిరంతరంబు ని
23
ఉ.
కోరితి మీపదాంబుజము కూరిమిచేఁ బరదేవతాతతిన్
24
ఉ.
మిమ్ముల నమ్ముకొంటి నిటమీఁద మఱెవ్వరి వేఁడనంటి మీ
తమ్ముల గేరునెమ్మొగ ముదంచితరీతిని జూపుమంటి నా
25
చ.
గజపతిఁ బ్రోచినాఁడవని కామిని కోర్కు లొసంగితంచు స
26
ఉ.
చల్లడమున్ జెఱంగు నిరుచక్కిఁ జెలంగెడుగట్టిజాళువా
27
చ.
పరమపవిత్రతావక సుపాదసరోజపరాగరాజి సం
28
ఉ.
పంకజనేత్ర మీపతితపావననామసుధారసంబు ని
ట్కింకరచక్రవాళకముగీ టడఁగించుట మోక్షలక్ష్మీచే
29
ఉ.
శక్ర విరించి శంభునుతి చక్రవిరాజిత భూరిభూష ని
30
ఉ.
నెమ్మది నమ్ముకొంటి శయనీకృతవేషఫణామణిప్రభా
31
ఉ.
దండము దేవదేవ హరి దండము కుండలదీప్తిసమ్మిళ
32
ఉ.
నీరధిలోన భూరితరనిర్మలనైజరుగావళుల్ మహా
చోరక సోమకాసురనిషూదనతన్ దొలుపల్కులోలిమై
33
ఉ.
కవ్వము గాఁగ మందరనగంబు భుజంగమరాజు రజ్జుగా
34
ఉ.
భీకరసూకరాత్మకత బిట్టదరంగ నజాండభాండముల్
35
చ.
పటపటలీనఁ గంబమున బల్విడి వెల్వడి శాతహేతి ను
36
ఉ.
వేదపురాణశాస్త్రముఖవిద్య నమేయత దేవతావనా
37
చ.
పరువడి రాజసంఘములఁ బట్టి కఠోరకుఠారధారతో
38
ఉ.
దేవత లుబ్బఁగాఁ బితృనిదేశమునన్ బహుజంతుసంతతో
39
చ.
హలహతిచేఁ గళిందతనయాపరిభేదన మాచరించి దో
40
ఉ.
సుందరరూపలౌ త్రిపురసుందరులన్ వరియించి బౌద్ధతన్
41
చ.
తురగము నెక్కి ఘోరతరదుష్కృతసాంద్రమలీమసంబునౌ
తరతమతావిహీనభువి దార్కొని చేత నసిన్ ధరించి స
42
ఉ.
మీఱు మనోజుమేనిపస మీఱు సొబంగులతీఱు ముత్తెపుం
43
ఉ.
వాసవుఁ డల్కమీఱి జడివాన మహాశనిసంయుతంబుగాఁ
44
ఉ.
ఘోరదరిద్రతాభరవిఘూర్ణితమానసుఁడౌ కుచేలుఁ డా
45
ఉ.
వేణునినాదవిశ్రుతిని వ్రేతలమానసముల్ హరించి యా
ద్రాణమనోజకేళికల రంజిలఁజేసిన మీకథాసుధన్
46
ఉ.
ముద్దియలెల్ల మొఱ్ఱలిడ బుద్ధులు సెప్ప యశోద ఱోట ని
47
ఉ.
నమ్మను నెమ్మనంబున ననాథజనావన నిన్ను మిన్న నే
48
చ.
కరమున పాదపద్మము ముఖంబునఁ జేర్చి పయఃపయోధి ని
49
ఉ.
ద్రోణసుతప్రయుక్తఖరరోపముచే హతినొంది కుంది ని
ర్వాణఫలప్రదాత యదువర్ధన కృష్ణ ముకుంద యన్యనిన్
50
ఉ.
వ్రేతలచేలముల్ మిగులవేడుక మ్రుచ్చిలితెచ్చి వారి న
51
ఉ.
చిన్నతనంబునన్ విసపుచేవునఁ బాలనొసంగుపూతనన్
52
ఉ.
కొన్నిదినంబు లజ్ఞతను గొన్నిదినంబులు శైశవంబునన్
53
ఉ.
నీవె ధనంబు బంధుఁడవు నీవె సఖుండవు నీవె తల్లియున్
54
ఉ.
బంధువు లేమి చేయుదురు భార్యయుఁ దల్లియుఁ దండ్రియైననున్
55
ఉ.
పాణితలంబునందు మృదుభవ్యనినాదతరంగయుక్తమౌ
56
ఉ.
కందసమానగాత్ర పరకందఖనిత్ర మునీశకీరమా
57
ఉ.
పంకజపత్రవారివిధి పారదభంగి నిరంతరంబు నా
58
ఉ.
ఏమితపంబు చేసెనొ కరీశుఁడు నందుఁడు పూర్వజన్మమం
దేమిమహావ్రతంబు జను లెంచఁగఁ జేసెనొ గోపకౌఘ మే
59
ఉ.
శ్రీస్తనభూరిభూమిధరసీమల నండలనుండి సర్వలో
60
ఉ.
మాధవ శౌరి శార్ఙ్గి వనమాలి మురారి మనోజ్ఞహారి ని
61
ఉ.
కొంకక కృష్ణకృష్ణ యనుకోరికకున్ మతిబుట్టునట్లుగా
62
ఉ.
బాలత నాయశోదచనుబాలు రయంబున నానుచున్ విలో
బాలముతోడ నందునినివాసము ముంగిట నాడుచుండుగో
63
ఉ.
ఏకమతిన్ భవత్స్మరణ మెప్పుడు జేయక యంతమందునన్
64
ఉ.
బంధురసత్కృపామతిని బంకజలోచన మీపదాబ్జసం
65
ఉ.
ఆడుచు గోపకామినులయంబరముల్ మఱపించితెచ్చి బల్
66
ఉ.
అన్యుల వేఁడఁ దావకపదాబ్జమె మా కిఁకఁ దోడునీడఁగా
జన్యులఁ జూడఁ గామ్యముల సౌఖ్యపుజాడలఁ గూడ సన్నస
67
ఉ.
వేసటఁ జెంది వేసములు వేయివిధంబులుగా నొనర్చుచున్
68
చ.
పిలిచినఁ బల్కవేమిటను బేదలపాలిటి దైవరాయ నిన్
69
ఉ.
సుందరఫాలమం దిడిన చొక్కపుఁగస్తురిచుక్కయందు నం
70
ఉ.
ఆసలఁ జెంది విత్తముల నన్యుల కీయక యంత్యమందునన్
71
ఉ.
భూతికి ధాతవై స్థితివిభుత్వము నొందఁగ నచ్యుతుండవై
72
చ.
పరువులు గోరి విత్తముల పాలిటి యాసల నొంది మోహసం
73
చ.
క్రతుశతముల్ మనోహరముగా నొనరించిన సంతతంబు సు
చ.
సరసిజనేత్ర మీకథలు సైపక దుర్మతికర్ణవీథి దు
75
ఉ.
అష్టమిరోహిణీభమున నంచితలీలల రోహిణీసుద
తుష్టిగ దుష్టకంసు నని దున్మి యవక్రపరాక్రమంబునన్
76
ఉ.
ధీరదయాసరిద్వర సుధీరచితస్తవ మౌనిచిత్తకా
77
ఉ.
మీచరణంబులన్ మదిని మేలొదవన్ బచరించువాని కు
78
ఉ.
పాపము నొందువేళఁ బరిపంథిభయంబగువేళ భూరిఘో
79
ఉ.
ప్రాణభయంబుచేనయినఁ బాపసమాగమచింతనైన ని
80
ఉ.
మిమ్ములఁ గొల్చి నమ్మి మనుమేటి భవాభియుతాత్ముఁడైన గ
81
ఉ.
దీనశరణ్య కృష్ణ నతదేవముకుంద మహానుభావ దు
82
ఉ.
నిత్యనిరాదిమధ్యలయ నిర్గుణవిశ్వనివాసవేదసం
83
చ.
కరమనురక్తి మీచరణకంజము లాత్మదలంచువారికిన్
84
ఉ.
దండము కృష్ణ నీకు యమదండన మింకిటఁ జేరనీకు నీ
త్కాండచయాపరాకు భవకాననసంస్థితి బల్ చికాకు వే
85
ఉ.
చక్రముఖామరుల్ వినుతి సల్పఁగ నట్టె యపారసత్త్రియన్
86
ఉ.
శారద మేఘపార్వణనిశాకరపారదశారదానిలా
87
ఉ.
ఓయదునాథ కృష్ణపురుహూతముఖామరవంద్య చక్రి నా
88
ఉ.
దాసచకోరచంద్రహరితామరసేక్షణ భూరివాసఘో
89
ఉ.
బోటులతోడ నాటపరిపూర్ణవికాసముతోడ నాడుచున్
90
ఉ.
మామనవిన్ మదింగొనుము మామతసంస్తుతశీల పూర్ణిమా
91
ఉ.
హార మనోజ్ఞసంవిదుపహార మదాంధసురారివారసం
92
చ.
పరుసము సోకి లోహము సువర్ణతఁ జెందునటుల్ భవత్కథా
93
చ.
పరమమునీంద్రవంద్య మురభంజన కృష్ణ హరీ ముకుంద మం
ప్తరుచిరమాధురీభరితభాషితభాసితసూనమాలికా
94
ఉ.
కొందఱు నిర్గుణుండనుచుఁ గొంద ఱమేయగుణుండవంచు ని
95
ఉ.
మాయను గూడి లోక మసమాయనవైఖరి గూర్చి యబ్బయ
96
ఉ.
ఏమని యేర్పరింతు మది నేమని పాడుదు యుష్మదీయమా
97
ఉ.
కృష్ణ ముకుంద శౌరి హరి కేశవ మాధవ వాసుదేవ చం
జిష్ణువిహార నందసుత సేవకరక్షక దేవదేవ స
98
ఉ.
గోపకగోపికాజనము గోపదరీతిభవాబ్ధి దాఁటఁగా
99
ఉ.
యోగము లెన్మిదింట నవయోగము చెందఁగనీక చక్రసం
100
ఉ.
యాదవరాయ భక్తవరయాదవరాయసుపౌత్రుఁడన్ దయా
101
రుక్మీణీపతిశతకము సంపూర్ణము.
