.
ఈశతకము రచించినది తిరువాయిపాటి వెంకటకవి. పరాంకుశునికుమారుఁడు. ఇతఁడు రచించిన శతకము యాదగిరినృసింహ యనుమకుటము గల కందశతక మింకను ముద్రితము కాలేదు. కవికులస్థలము లీశతకమునందు లేకున్నను బ్రవాదములనుబట్టి యెఱుంగవచ్చును. కవి నిజామురాష్ట్రములోని నల్లగొండమండలమునకు జెందిన కొలనుపాకలోఁ గొంతకాలము నివసించెననియు సాతానివైప్ణవుఁడనియు ఎనుబదిసంవత్సరములక్రిందట నుండియుండెననియుఁ గొందఱు చెప్పిరి. ఇత రాధారములు లభించువఱకీ ప్రవాదమును విశ్వసింపక తప్పదు.
ఈశతకమకుటమునందలి యాదగిరి నృసింహక్షేత్రము. ఇది నిజామురాష్ట్రమునందు సుప్రసిద్ధదుర్గమగు భువనగిరికి ఆరుకోసుల దూరమునను వంగపల్లి స్టేషనుకు మూఁడునాలుగుమైళ్ల దూరమునను గల గుట్టపై నున్నది. మార్గశిర శుద్దమునం దిచట గొప్పయుత్సవములు జరుగుచున్నవి. యాదగిరినే కృష్ణామండలమునందలి వేదగిరిగాఁ గొందఱు భావించిరిగాని యది ప్రమాదము, యాదగిరి నరసింహునిగూర్చి వాయఁబడినశతకములు యక్షగానములు గేయములు పెక్కులు గలవు. నిజామురాష్ట్రీయసోదరులతోడ్పాటుతో నవి యన్నియు నార్జించిన వాఙ్మయమున కెంతయో సేవగావించినటు లగును. ఈ యముద్రితశతకమును ముద్రణమున కొసంగిన రఘునాథరావుగారియెడలఁ గృతజ్ఞులము.
యాదగిరీంద్రశతకము
ఉ.
శ్రీనరసింహ దోషగజసింహ రమేశ మహానుభావ యో
1
చ.
యతిగణప్రాసలక్షణరహస్య మెఱుంగను బద్యశైలియున్
2
ఉ.
నీదుబలంబుఁ జూచుకొని నిక్కముగా రచియింపఁ బూనితిన్
3
ఉ.
సంశయ మేల నీకు సురసన్నుతగాత్ర రమాకళత్ర నే
4
ఉ.
శ్రీతరుణీసమేత మునిసేవిత భక్తజనాళిపోష పా
5
ఉ.
నమ్ముకయున్నవాఁడ సుమి నారదసన్నుత లక్ష్మినాథ నీ
6
ఉ.
దుష్టజనంబులం దొడరి త్రుంచిన దివ్యపరాక్రమాఢ్య నీ
7
ఉ.
భావములోన నిన్నుఁ గడుభక్తి దలంచుచు నున్నవాఁడ నన్
గావవె సర్వలోకజనకర్తవు భర్తవు దాత దైవమున్
8
ఉ.
ధారుణి నెట్టివాని సతతంబును నమ్ముక యున్నమానవున్
9
ఉ.
నిన్ను మదిం దలంచితిని నీరజలోచన నీమహత్వమున్
10
ఉ.
కంటిని పాదపద్మములు కంటిని జంఘలు మధ్యదేశముం
11
ఉ.
చూచెద ఫాలమందుఁ దిరుచూర్ణపురేఖలు కోరమీసముల్
జూచెద హాటకాంబరము చోద్యపుగంటలు గజ్జె లందెలున్
12
ఉ.
ఎంతని వేఁడుకొందు నిఁక నేమని కోరుదు నిందిరేశ నీ
13
ఉ.
పిల్లకుఁ దల్లిచందమునఁ బ్రేమను నుగ్గును బోసినట్లు ని
14
ఉ.
ఏ రిఁక వేల్పు నీకు సరి యెందును గాంచినఁ గానరారు నీ
15
ఉ.
చక్కనివాఁడ వంటి సరసంబు లెఱింగినసామి వంటి నీ
నిక్కము నమ్మియుంటి నిఁక నేర్పునఁ బ్రోవుమి యంటి నీసుతుల్
16
ఉ.
కంజదళాక్ష నిన్ను నవకంజదళాక్షిని కండ్లగాంచెదన్
17
ఉ.
భూమిని దుష్టచిత్తమున భూరిగఁ జేసితి పాపసంఘముల్
18
ఉ.
రోగము రాఁగ మీపదసరోరుహతీర్థము లిచ్చి కావవే
19
ఉ.
నిక్కము నీదుదాసులను నిందలు జేయుచు నుంటి దాతలున్
20
చ.
అడవి జరించుపక్షులకు నన్నిటి కెవ్వఁడు మేఁత యిచ్చెనో
21
ఉ.
శ్రీశ పరాశరాదిమునిసేవిత భాస్కరవంశభూషణా
22
ఉ.
శ్రీధర మేరుధీర మునిసేవిత కౌస్తుభవక్ష దుష్టదు
23
ఉ.
వాదము చేయఁగా నరులు వాక్యపరుండని యెగ్గు చేతురున్
24
ఉ.
తల్లియుఁ దండ్రియున్ మఱియుఁ దమ్ముల నన్నల మేనమామలన్
ఉల్లములోన నమ్ముకొనియున్ జెడిపోయితి నిన్ను గానకే
25
ఉ.
చేతులతోడ నీదుపదసేవ యొనర్చెద నెల్లకాలముం
26
ఉ.
మందరధీర విద్య గలమానవు లందఱు నీకు భక్తులే
27
ఉ.
కాలము రాఁగ నిన్ను మది గ్రక్కున నెంచినవాఁడె ముక్తుఁడౌ
28
చ.
దురమున శత్రులన్ దొలఁగఁ ద్రోయఁగవచ్చు మహాబలంబుమై
జెఱువుల నున్ననక్రములఁ జెందఁగవచ్చు ఫలం బదేమి నీ
29
ఉ.
ధారుణిలోన దుష్టు లగుతాటక పూతన దుష్టకంసునిన్
30
ఉ.
ధాత మహేశ్వరున్ నరుని దంతిపతిన్ విదురార్కసూనులన్
31
ఉ.
శ్రీహరి యంచుఁ బిల్చితిని శీఘ్రమ పల్క వదేమి పాపమో
32
ఉ.
భక్తి మనంబునన్ నిలుప భాగవతుండ ధ్రువుండ నౌదునా
33
ఉ.
కుండలిశాయి సద్విమలకోమలపాద మురారి మాధవా
34
ఉ.
కారణపుణ్యమూర్తి యగుకాముని గన్న మహానుభావ బృం
35
ఉ.
శ్రీరమణీకళత్ర బుధసేవిత భూరిభవాబ్ధినావ స
36
ఉ.
నీరజనేత్ర నామనవి నీచెవి సోకఁగ విన్నవించెదన్
37
ఉ.
మందరగోత్రధారి వనమాలి మదాసురజాలహంత గో
పండితమౌనిబృందసురవాసవసన్నుతపంకజాననా
38
ఉ.
మానము నేల ద్రౌపదికి మన్ననఁ గోకలఁ బెక్కు లిచ్చితౌ
39
చ.
గిరిభరణప్రవీణ నవకీర్తిసమంచిత దిద్దిగంతరా
40
చ.
తిరుమల వేంకటేశుఁడవు ధీయుతకాంచిపురీనివాసుఁడున్
41
చ.
కురుకులవంశనాశ యదుగోత్రవిభూష మురారి మాధవా
42
చ.
నిరతము నిన్ను నమ్మితిని నీరజలోచన నామనంబునన్
43
చ.
సునయముతోడ నన్నుఁ బరిశుద్ధుని జేసియు నేలరాదె స
44
ఉ.
సత్యము బల్క కెల్లపు డసత్యము లాడుచుఁ బ్రొద్దువుచ్చితిన్
45
ఉ.
వక్షమునందు లక్ష్మి గలవాఁడ వటంచుఁ దలంచుచుంటి నీ
46
చ.
భువిఁ గమలాప్తవంశమునఁ బుట్టినసద్గుణుఁ డంబరీషభూ
యువిదను మా కొసంగుమన నొప్పునె యిద్దఱ కీయ నంచనన్
47
ఉ.
సూరకులాబ్ధిచంద్ర భవశోషణ కాంచనచేలధారి స
48
ఉ.
దుష్టుఁడు పాపకర్ముఁ డని దూరము చేయక వేగ బ్రేమచే
49
ఉ.
అండజవాహ మంగళగిరచ్యుత కూర్మగిరీశవాడప
50
దశావతారములు
ఉ.
ఆదియుగంబునందు నిగమాదులకైవడి మీనరూపమున్
బాదుగఁ బట్టి త్రుంచితివి పద్మదళాక్ష జగత్ప్రకాశ నీ
51
ఉ.
భీకరమైన కూర్మమున బింకముతో వడి కొండ నెత్తి ల
52
ఉ.
ఆదివరాహరూపమున నాకనకాక్షుని బట్టి త్రుంచియున్
58
ఉ.
ఆకనకాక్షు నగ్రజునికై మును స్తంభమునందు బుట్టి యా
54
ఉ.
వామనరూపి వయ్యు బలివద్దకుఁ జేరియు మూఁడుపాదముల్
జామున వంచి వేసితివి సామజరక్షక నీప్రతాపసు
55
ఉ.
భార్గవరామమూర్తివయి పట్టి వధించి తనేకరాజులన్
56
ఉ.
తాటకఁ ద్రుంచి యాగమును దత్క్షణమే మును గాచి ఱాతినిన్
57
ఉ.
యాదవవంశమం దుదయమై బలరామసమాఖ్య నొప్పియున్
58
ఉ.
భూవర భక్తరక్ష పరిపూర్ణదయాకర లోకపాలకై
59
ఉ.
ఏకులముందుఁ గాంచినను నింత సుశీలము జ్ఞానభక్తులున్
60
రామచరితము
చ.
దశరథరాజుగర్భమున ధారుణియందు జనించి మించి యా
61
చ.
జనకునియాజ్ఞఁ బుచ్చుకొని జానకి లక్ష్మణమూర్తి నీవు స
62
ఉ.
తాపసవర్యులందఱ కుదారతతో నభయంబు లిచ్చి య
63
ఉ.
ధీరుఁడవై యరణ్యమునఁ దేజముమై నిలుచుండియుండ బల్
64
చ.
దురమున దూషణుండు మఱి ద్రోహి త్రిశీర్షుఁడు సేన గొల్వఁగా
65
చ.
కపటముతోడ దానవుఁడు గ్రక్కునఁ దాను కురంగరూపుఁడై
66
ఉ.
సీతను దేరిపైన నిడి శీఘ్రంబుగాఁ జను రావణాసురున్
67
చ.
ఇభపరిరక్షకా శబరి యిష్టఫలంబులఁ దెచ్చి యీయఁగా
68
చ.
వనచరుఁ డైనవాయుసుతువాక్యములన్ విని భానుసూను స
69
ఉ.
భక్తునిమాట మీఱకయె భారము దాలిచి కాననుండ నా
70
చ.
అనిలజుఁ జేరఁ బిల్చుకొని యంబుధి దాఁటియు లంక కేఁగి సీ
71
చ.
పరువడి లంక కేఁగి యలపావని జానకిజాడ దీసి బల్
గరిమ శిరోమణిం గొనియుఁ గాలునివీటికి నక్షయాసురున్
72
చ.
వనచరసేనతోడఁ జని వార్ధిసమీపముఁ జేరియున్న మి
73
ఉ.
వారిధి దాఁటి లంకకును వానరసైన్యముతోడఁ జేరఁగా
74
ఉ.
రావణివచ్చి నాగప్రదరంబును వేయఁ బ్లవంగసంచయం
75
చ.
అసురవరుండు రావణున కాత్మజుఁడై తగునింద్రజిత్తుఁడున్
క్కసునిశిరంబు వేగ శితకాండముతో వధియింపఁజేసితౌ
76
ఉ.
కాటకుఁ డైనదైత్యుఁ డతికాయుఁడు దివ్యరథంబు నెక్కి నీ
77
ఉ.
రాక్షసరాజు నీవు రణరంగమునన్ దురమాడ లక్ష్మణుం
78
ఉ.
శ్రీరఘురామమూర్తి వయి శ్రీశితికంఠుని సూనుఁ బిల్చి బ
79
చ.
పటుతరదైత్యసంచయము బాణచయంబును బట్టి కొల్వఁగా
దటుకున వచ్చి సంగర ముదారతమై యొనరించునంతలో
80
చ.
కపటపురావణాసురుఁడు కార్ముకముల్ శరముల్ రథంబుపై
81
ఉ.
లక్షణశీలి లక్ష్మణుని లంకకుఁ బంపి విభీషణాఖ్యు న
82
ఉ.
జానకి నీవు లక్ష్మణుఁడు సారసమిత్రసుతుండు పౌరులున్
83
చ.
పరగ నయోధ్యయందు నొగి బ్రాహ్మణవర్యులు క్షత్రవైశ్యులున్
84
కృష్ణచరితము
ఉ.
అందము గాఁగ నీవు మును నభ్యుదయంబయి తల్లిదండ్రులన్
85
ఉ.
అష్టమి రోహిణీదివసమందున దేవకిదేవిగర్భమం
86
చ.
మదవతి నిద్రవోవునెడ మాయఁగ నాయమచెంతఁ జేరి యా
87
ఉ.
చేడియ తీర్థమాడునెడఁ జెండును దానిగృహాన వైచి నీ
88
చ.
రసికుఁడు శక్రుఁ డల్గి మును ఱాళులవానల నించుచుండఁగాఁ
89
ఉ.
వారిజలోచనల్ యమునవారిని దీర్థము లాడుచుండఁగాఁ
90
చ.
సతిపతు లొక్కయింట సరసంబుగ నిద్దురఁబోవుచుండఁగా
91
చ.
అరిదరహస్తదివ్యమణిహారవిభాసిత శేషతల్ప శ్రీ
92
ఉ.
ఫుల్లసరోజనేత్ర పువుబోడి యశోదయు నాగ్రహించి నీ
యల్లరిచేత లాపుకొఱకై యొకరోటికి గట్టివేయఁగా
93
చ.
నరహరి వాసుదేవ సురనాయకసన్నుత కృష్ణమూర్తివై
94
చ.
తనయులఁ బూడఁ గొట్టుకొని దైన్యపువిప్రుఁడు నిన్నుఁ గొల్వఁగా
95
చ.
ఘనమధురాపురంబునకు గ్రక్కునఁ బోవఁగ మార్గమందు స
96
చ.
పుడమిని నీవు యాదవులపూరిగృహంబుల కేఁగి పాలుఁ
బడఁతులు జూచి నీకు నిది భావ్యము గాదన వారిమోములం
97
ఉ.
గొప్పభుజంగరూపమున గొబ్బున వచ్చియుఁ ద్రోవకడ్డమై
98
ఉ.
యాదవసుందరీమణుల నందఱ గానసుధాప్తిఁ దేల్చి యా
99
ఉ.
గోపకు లెల్ల లేఁగలను గోవులఁ దోడ్కొని కాననంబునం
100
ఉ.
చిన్నతనంబునన్ మడుగుఁ జేరి భుజంగమశీర్షపీఠిపై
పన్నుని జేయఁగా నతనిభార్యలు నిన్ను నుతించినంతనే
101
ఉ.
ద్వారకపట్టణేశ మదదైత్యవినాశ మురారి యీశ య
102
చ.
నరహరి నారసింహ నిను నామదిలోపల నమ్మియుండి నీ
103
ఉ.
మంగళ మాదిదేవ పరమాత్మ దయానిధి సద్గుణాకరా
104
ఉ.
హెచ్చరి కాదిశేషశయనేందుదివాకరచారులోచనా
105
ఉ.
లాలి ముకుంద నాగనుత లాలి శుభాకర మారసుందరా
106
ఉ.
జోల మురారి మౌనినుత జోల రమేశ మురారి కేశవా
107
ఉ.
శ్రీతిరువాయిపాటి కులశేఖరుఁడౌ మణవాళ జియ్యరుం
108
