స్త. 1.
ఇంద్రాణీ సప్తశతీ
189
23. అద్భుతశక్తియుక్తమై, వృషాకపికి దర్శనమైనట్టి 'సంహోత్ర' మనెడి నీ యొక్క వేదమంత్రము నెవడు భజించునో, ఓ దేవి ! వాని కీ జగత్తునం దసాధ్యమైన దేదియు నుండదు.
ఆ మంత్రమిది : - "సంహోత్రం స్మపురా నారీ సమనం వావ గచ్ఛతి, వేధా ఋసత్య వీరిణీంద్ర పత్నీ మహీయతే, విశ్వ స్మాదింద్ర ఉత్తరః"
(వృషాకపికి నామాంతరమగు గణపతికి (అనగా నీ కవికి) ఒక వేదమంత్రము దర్శనమయ్యెను. అది యింద్రాణీ యనబడు చండీ మంత్రమై, అగ్నిహోత్రమునందర్పితమగు సంహోత్రసంబంధము గలది గావున నీ శ్లోకమందు శ్లేషచే కవి దానిని ధ్వనింపజేసి నట్లును భావించవచ్చును. వైదిక మంత్రములందు తాంత్రికమంత్రములందువలె బీజాక్షరము లుండవు. ఎందువల్లననగా. తాంత్రిక మంత్రములు శబ్ద ప్రధానములుకాగా, వైదిక మంత్రము లర్ధ (తేజ) ప్రధానములు. అట్లైనను, తాంత్రిక మంత్రములలో శ్రేష్ఠమైన వాటికి తత్త్వార్థము లుండకపోవు. దర్శనమైన వేదమంత్ర మింద్రాణీ మహావిద్యయనియు. విరాణ్మహా మంత్ర మనియు. వజ్రాస్త్రవిద్యయనియు, రేణుకా విద్యయనియు బహువిధములుగా వేదమందు స్తుతింపబడి, యిహపరముల రెండింటియందును సకలార్ద సిద్ధిదాయక మగుచున్నది. అంతే గాక. మంత్రార్థముచే సహస్రారసిద్ధికి మించిన హృదయసిద్ధినిచ్చునది యగుచున్నది)
"రాయస్కామో వజ్రహస్తం సుదక్షిణం పుత్రోన పితరంహువే."
(స్త్రీలు జపించునప్పుడు 'పుత్రీణ' అని 'పుత్రోన' కు బదులుగా మార్చవలెను. ఈ మంత్రమునకు 'స్వాహా' అనిచేర్చి, దీనిచే నగ్ని యందు హోమములు చేయబడును.)
అర్థము : - రాయస్ = సకలార్థ కామమోక్షములను, కామో = కోరు చున్నవాడనై, వజ్రహస్తం = వజ్రాయుధమును హస్తమందు ధరించువాడను (ఇంద్రుడు) - లేదా ఆధ్యాత్మి కార్థముచే వజ్రదండ మనబడు సుషుమ్నా శక్తియుతమగు వెన్నెముకను హస్తముచే హృదయస్థానమునుండి ధరించువాడును, సుదక్షిణం = దానముచేయుటకు సుప్రసిద్ధమైన దక్షిణహస్తము కలవాడును
