| |
బురుశుభ మెన్నఁగా హరిణయోనియు వృశ్చికరాశి నిర్జరే
శ్వరవరతార దైత్యగణసంగత(మున్)మా మగణంబు శంకరా!
| 8
|
కవిసర్పగారుడమున:—
| మ. |
ధర దైవంబు గ్రహంబు సౌమ్యుఁడు హరిద్వర్ణంబు దత్కాంతి యా
సురమూహింపగణంబు జాతి దలఁపించున్ శాద్రి(శూద్ర)యాయోనిదా
హరిణం బుజ్జ్వలతారజ్యేష్ఠ రస ముద్యద్రౌద్ర మారాశితే
లురుభద్రంబు ఫలంబు నా మగణ మింపొందున్ బుధస్తుత్యమై.
| 9
|
చమత్కారచంద్రికయందు:—
| |
"క్షేమం సర్వగురు ర్ధత్తే మగణో భూమి దైవతః”
| 10
|
సాహిత్యచంద్రోదయమున:—
| |
"సౌమ్యో౽పి మగణః క్రూరః క్రూరం గణ ముపాశ్రితః,
క్రూరగ్రహసమాయుక్త శ్శత్రుదేశే బుధో యథా,
బుధః పాపయుతః పాపీ క్షీణచంద్రో౽న్యథామతిః”
| 11
|
శ్రీధరచ్ఛందంబున:—
| క. |
మగణం బెప్పుడు శుభకర, మగు నైనన్ గ్రూరగణము నది డాసినచోఁ
దెగి చంపు బుధుఁడు క్రూరుం, డగు గ్రహమును గదిసి క్రూరుఁడై చనుమాడ్కిన్.
| 12
|
అలంకారచూడామణియందు:—
| |
"కర్తుః కారయితు శ్చైవ మగణో బుధకర్తృకః,
సగణేన సమాయుక్త స్సర్వకామఫలప్రదః.”
| 13
|
కవిగజాంకుశమున:—
| క. |
మగణంబు పద్యముఖమున, సగణముతోఁ గూర్చి చెప్పఁ జనుఁ గృతి యొండెన్
దగఁ బద్య మిడిన భర్తకు, నగణితముగ నర్థసిద్ధు లగు సత్యముగన్.
| 14
|
మఱియును, గావ్యచింతామణియందు:—
| క. |
జగతి గణంబుల కెల్లను, మగణము కారణముగాన మగణముఁ గదియన్
నిగిడించు గణము లెల్లను, దగ శుభ మొనరించుఁ గీడు తగులదు దానన్.
| 15
|
| వ. |
ఇట్లు మగణసగణముల కన్యోన్యమైత్రిగనుకఁ బద్యాదిని బ్రయోగార్హమని పూర్వ
కవులు నిశ్చయించుటచేతను మగణ మత్యుత్తమ మయ్యెను.
| 16
|
ఇందుకు లక్ష్యము, రఘువంశముమొదటఁ గాళిదాసు:—
| |
"వాగర్థావివసంపృక్తౌ" అనియెను.
|
|
