అశ్వమేధ పర్వము - అధ్యాయము - 50
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (అశ్వమేధ పర్వము - అధ్యాయము - 50) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [బర]
భూతానామ అద పఞ్చానాం యదైషామ ఈశ్వరం మనః
నియమే చ విసర్గే చ భూతాత్మా మన ఏవ చ
2 అధిష్ఠాతా మనొ నిత్యం భూతానాం మహతాం తదా
బుథ్ధిర ఐశ్వర్యమ ఆచష్టే కషేత్రజ్ఞః సర్వ ఉచ్యతే
3 ఇన్థ్రియాణి మనొ యుఙ్క్తే సథశ్వాన ఇవ సారదిః
ఇన్థ్రియాణి మనొ బుథ్ధిం కషేత్రజ్ఞొ యుఞ్జతే సథా
4 మహాభూతసమాయుక్తం బుథ్ధిసంయమనం రదమ
తమ ఆరుహ్య స భూతాత్మా సమన్తాత పరిధావతి
5 ఇన్థ్రియగ్రామసంయుక్తొ మనః సారదిర ఏవ చ
బుథ్ధిసంయమనొ నిత్యం మహాన బరహ్మమయొ రద
6 ఏవం యొ వేత్తి విథ్వాన వై సథా బరహ్మమయం రదమ
స ధీరః సర్వలొకేషు న మొహమ అధిగచ్ఛతి
7 అవ్యక్తాథి విశేషాన్తం తరస సదావరసంకులమ
చన్థ్రసూర్యప్రభాలొకం గరహనక్షత్రమణ్డితమ
8 నథీ పర్వత జాలైశ చ సర్వతః పరిభూషితమ
వివిధాబిఃస తదాథ్భిశ చ సతతం సమలంకృతమ
9 ఆజీవః సర్వభూతానాం సర్వప్రాణభృతాం గతిః
ఏతథ బరహ్మ వనం నిత్యం యస్మింశ చరతి కషేత్రవిత
10 లొకే ఽసమిన యాని భూతాని సదావరాణి చరాణి చ
తాన్య ఏవాగ్రే పరలీయన్తే పశ్చాథ భూతకృతా గుణాః
గుణేభ్యః పఞ్చ భూతాని ఏష భూతసముచ్ఛ్రయః
11 థేవా మనుష్యా గన్ధర్వాః పిశాచాసురరాక్షసాః
సర్వే సవభావతః సృష్టా న కరియాభ్యొ న కారణాత
12 ఏతే విశ్వకృతొ విప్రా జాయన్తే హ పునః పునః
తేభ్యః పరసూతాస తేష్వ ఏవ మహాభూతేషు పఞ్చసు
పరలీయన్తే యదాకాలమ ఊర్మయః సాగరే యదా
13 విశ్వసృగ్భ్యస తు భూతేభ్యొ మహాభూతాని గచ్ఛతి
భూతేభ్యశ చాపి పఞ్చభ్యొ ముక్తొ గచ్ఛేత పరజాపతిమ
14 పరజాపతిర ఇథం సర్వం తపసైవాసృజత పరభుః
తదైవ వేథాన ఋషయస తపసా పరతిపేథిరే
15 తపసశ చానుపూర్వ్యేణ ఫలమూలాశినస తదా
తరైలొక్యం తపసా సిథ్ధాః పశ్యన్తీహ సమాహితాః
16 ఓషధాన్య అగథాథీనీ నానా విథ్యాశ చ సర్వశః
తపసైవ పరసిధ్యన్తి తపొ మూలం హి సాధనమ
17 యథ థురాపం థురామ్నాయం థురాధర్షం థురన్వయమ
తత సర్వం తపసా సాధ్యం తపొ హి థురతిక్రమమ
18 సురాపొ బరహ్మహా సతేయీ భరూణహా గురుతల్పగః
తపసైవ సుతప్తేన ముచ్యన్తే కిల్బిషాత తతః
19 మనుష్యాః పితరొ థేవాః పశవొ మృగపక్షిణః
యాని చాన్యాని భూతాని తరసాని సదావరాణి చ
20 తపః పరాయణా నిత్యం సిధ్యన్తే తపసా సథా
తదైవ తపసా థేవా మహాభాగా థివం గతాః
21 ఆశీర యుక్తాని కర్మాణి కుర్వతే యే తవ అతన్థ్రితాః
అహంకారసమాయుక్తాస తే సకాశే పరజాపతేః
22 ధయానయొగేన శుథ్ధేన నిర్మమా నిరహంకృతాః
పరాప్నువన్తి మహాత్మానొ మహాన్తం లొకమ ఉత్తమమ
23 ధయానయొగాథ ఉపాగమ్య పరసన్నమతయః సథా
సుఖొపచయమ అవ్యక్తం పరవిశన్త్య ఆత్మవత్తయా
24 ధయానయొగాథ ఉపాగమ్య నిర్మమా నిరహంకృతాః
అవ్యక్తం పరవిశన్తీహ మహాన్తం లొకమ ఉత్తమమ
25 అవ్యక్తాథ ఏవ సంభూతః సమయజ్ఞొ గతః పునః
తమొ రజొభ్యాం నిర్ముక్తః సత్త్వమ ఆస్దాయ కేవలమ
26 విముక్తః సర్వపాపేభ్యః సర్వం తయజతి నిష్కలః
కషేత్రజ్ఞ ఇతి తం విథ్యాథ యస తం వేథ స వేథవిత
27 చిత్తం చిత్తాథ ఉపాగమ్య మునిర ఆసీత సంయతః
యచ చిత్తస తన మనా భూత్వా గుహ్యమ ఏతత సనాతనమ
28 అవ్యక్తాథి విశేషాన్తమ అవిథ్యా లక్షణం సమృతమ
నిబొధత యదా హీథం గుణైర లక్షణమ ఇత్య ఉత
29 థవ్యక్షరస తు భవేన మృత్యుస తర్యక్షరం బరహ్మ శాశ్వతమ
మమేతి చ భవేన మృత్యుర న మమేతి చ శాశ్వతమ
30 కర్మ కే చిత పరశంసన్తి మన్థబుథ్ధితరా నరాః
యే తు బుథ్ధా మహాత్మానొ న పరశంసన్తి కర్మ తే
31 కర్మణా జాయతే జన్తుర మూర్తిమాన షొడశాత్మకః
పురుషం సృజతే ఽవిథ్యా అగ్రాహ్యమ అమృతాశినమ
32 తస్మాత కర్మసు నిఃస్నేహా యే కే చిత పారథర్శినః
విథ్యామయొ ఽయం పురుషొ న తు కర్మమయః సమృతః
33 అపూర్వమ అమృతం నిత్యం య ఏనమ అవిచారిణమ
య ఏనం విన్థతే ఽఽతమానమ అగ్రాహ్యమ అమృతాశినమ
అగ్రాహ్యొ ఽమృతొ భవతి య ఏభిః కారణైర ధరువః
34 అపొహ్య సర్వసంకల్పాన సంయమ్యాత్మానమ ఆత్మని
స తథ బరహ్మ శుభం వేత్తి యస్మాథ భూయొ న విథ్యతే
35 పరసాథేనైవ సత్త్వస్య పరసాథం సమవాప్నుయాత
లక్షణం హి పరసాథస్య యదా సయాత సవప్నథర్శనమ
36 గతిర ఏషా తు ముక్తానాం యే జఞానపరినిష్ఠితాః
పరవృత్తయశ చ యాః సర్వాః పశ్యన్తి పరణామజాః
37 ఏషా గతిర అసక్తానామ ఏష ధర్మః సనాతనః
ఏషా జఞానవతాం పరాప్తిర ఏతథ వృత్తమ అనిన్థితమ
38 సమేన సర్వభూతేషు నిఃస్పృహేణ నిరాశిషా
శక్యా గతిర ఇయం గన్తుం సర్వత్ర సమథర్శినా
39 ఏతథ వః సర్వమ ఆఖ్యాతం మయా విప్రర్షిసత్తమాః
ఏవమ ఆచరత కషిప్రం తతః సిథ్ధిమ అవాప్స్యద
40 [గురు]
ఇత్య ఉక్తాస తే తు మునయొ బరహ్మణా గురుణా తదా
కృతవన్తొ మహాత్మానస తతొ లొకాన అవాప్నువన
41 తవమ అప్య ఏతన మహాభాగ యదొక్తం బరహ్మణొ వచః
సమ్యగ ఆచార శుథ్ధాత్మంస తతః సిథ్ధిమ అవాప్స్యసి
42 [వా]
ఇత్య ఉక్తః స తథా శిష్యొ గురుణా ధర్మమ ఉత్తమమ
చకార సర్వం కౌన్తేయ తతొ మొక్షమ అవాప్తవాన
43 కృతకృత్యశ చ స తథా శిష్యః కురుకులొథ్వహ
తత పథం సమనుప్రాప్తొ యత్ర గత్వా న శొచతి
44 [అర్జున]
కొ నవ అసౌ బరాహ్మణః కృష్ణ కశ చ శిష్యొ జనార్థన
శరొతవ్యం చేన మయైతథ వై తత తవమ ఆచక్ష్వ మే విభొ
45 [వా]
అహం గురుర మహాబాహొ మనః శిష్యం చ విథ్ధి మే
తవత పరీత్యా గుహ్యమ ఏతచ చ కదితం మే ధనంజయ
46 మయి చేథ అస్తి తే పరీతిర నిత్యం కురుకులొథ్వహ
అధ్యాత్మమ ఏతచ ఛరుత్వా తవం సమ్యగ ఆచర సువ్రత
47 తతస తవం సమ్యగ ఆచీర్ణే ధర్మే ఽసమిన కురునన్థన
సర్వపాపవిశుథ్ధాత్మా మొక్షం పరాప్స్యసి కేవలమ
48 పూర్వమ అప్య ఏతథ ఏవొక్తం యుథ్ధకాల ఉపస్దితే
మయా తవ మహాబాహొ తస్మాథ అత్ర మనః కురు
49 మయా తు భరతశ్రేష్ఠ చిరథృష్టః పితా విభొ
తమ అహం థరష్టుమ ఇచ్ఛామి సంమతే తవ ఫల్గున
50 [వ]
ఇత్య ఉక్తవచనం కృష్ణం పరత్యువాచ ధనంజయః
గచ్ఛావొ నగరం కృష్ణ గజసాహ్వయమ అథ్య వై
51 సమేత్య తత్ర రాజానం ధర్మాత్మానం యుధిష్ఠిరమ
సమనుజ్ఞాప్య థుర్ధర్షం సవాం పురీం యాతుమ అర్హసి