అమరకోశము/కాణ్డ ౧
.. అమరకోశ ఏవం నామలిఙ్గాఽనుశాసనం ఖాణ్డ ౧ ..
శ్రీః||
నామలిఙ్గానుశాసనం నామ అమరకోషః |
ప్రథమం కాణ్డమ్|
మఙ్గలాచరణమ్|
( ౧. ౦. ౧) యస్య జ్ఞానదయాసింధోరగాధస్యానఘా గుణాః
( ౧. ౦. ౨) సేవ్యతామక్షయో ధీరాః స శ్రియే చామృతాయ చ
ప్రస్తావనా|
( ౧. ౦. ౩) సమాహృత్యాన్యతన్త్రాణి సంక్షిప్తైః ప్రతిసంస్కృతైః
( ౧. ౦. ౪) సంపూర్ణముచ్యతే వర్గైర్నామలిఙ్గానుశాసనమ్
పరిభాషా|
( ౧. ౦. ౫) ప్రాయశో రూపభేదేన సాహచర్యాచ్చ కుత్రచిత్
( ౧. ౦. ౬) స్త్రీపుంనపుంసకం జ్ఞేయం తద్విశేషవిధేః క్వచిత్
( ౧. ౦. ౭) భేదాఖ్యానాయ న ద్వన్ద్వో నైకశేషో న సంకరః
( ౧. ౦. ౮) కృతోఽత్ర భిన్నలిఙ్గానామనుక్తానాం క్రమాదృతే
( ౧. ౦. ౯) త్రిలిఙ్గ్యాం త్రిష్వితి పదం మిథునే తు ద్వయోరితి
( ౧. ౦. ౧౦) నిషిద్ధలిఙ్గం శేషార్థం త్వన్తాథాది న పూర్వభాక్
స్వర్గవర్గః
[మార్చు]Heaven 9
( ౧. ౧. ౧౧) స్వరవ్యయం స్వర్గనాకత్రిదివత్రిదశాలయాః
( ౧. ౧. ౧౨) సురలోకో ద్యోదివౌ ద్వే స్త్రియాం క్లీబే త్రివిష్టపమ్
Deities 26
( ౧. ౧. ౧౩) అమరా నిర్జరా దేవాస్త్రిదశా విబుధాః సురాః
( ౧. ౧. ౧౪) సుపర్వాణః సుమనసస్త్రిదివేశా దివౌకసః
( ౧. ౧. ౧౫) ఆదితేయా దివిషదో లేఖా అదితినన్దనాః
( ౧. ౧. ౧౬) ఆదిత్యా ఋభవోఽస్వప్నా అమర్త్యా అమృతాన్ధసః
( ౧. ౧. ౧౭) బర్హిర్ముఖాః ఋతుభుజో గీర్వాణా దానవారయః
( ౧. ౧. ౧౮) వృన్దారకా దైవతాని పుంసి వా దేవతాః స్త్రియామ్
Some clans of deities
( ౧. ౧. ౧౯) ఆదిత్యవిశ్వవసవస్తుషితాభాస్వరానిలాః
( ౧. ౧. ౨౦) మహారాజికసాధ్యాశ్చ రుద్రాశ్చ గణదేవతాః
Some demigods
( ౧. ౧. ౨౧) విద్యాధరాప్సరోయక్షరక్షోగన్ధర్వకింనరాః
( ౧. ౧. ౨౨) పిశాచో గుహ్యకః సిద్ధో భూతోఽమీ దేవయోనయః
Antigods or titans 10
( ౧. ౧. ౨౩) అసురా దైత్యదైతేయదనుజేన్ద్రారిదానవాః
( ౧. ౧. ౨౪) శుక్రశిష్యా దితిసుతాః పూర్వదేవాః సురద్విషః
Jina or Buddha 18
( ౧. ౧. ౨౫) సర్వజ్ఞః సుగతః బుద్ధో ధర్మరాజస్తథాగతః
( ౧. ౧. ౨౬) సమన్తభద్రో భగవాన్మారజిల్లోకజిజ్జినః
( ౧. ౧. ౨౭) షడభిజ్ఞో దశబలోఽద్వయవాదీ వినాయకః
( ౧. ౧. ౨౮) మునీన్ద్రః శ్రీఘనః శాస్తా మునిః శాక్యమునిస్తు యః
Gautama Buddha 7
( ౧. ౧. ౨౯) స శాక్యసింహః సర్వార్థసిద్ధః శౌద్ధోదనిశ్చ సః
( ౧. ౧. ౩౦) గౌతమశ్చార్కబన్ధుశ్చ మాయాదేవీసుతశ్చ సః
Brahma 29
( ౧. ౧. ౩౧) బ్రహ్మాత్మభూః సురజ్యేష్ఠః పరమేష్ఠీ పితామహః
( ౧. ౧. ౩౨) హిరణ్యగర్భో లోకేశః స్వయంభూశ్చతురాననః
( ౧. ౧. ౩౩) ధాతాబ్జయోనిర్ద్రుహిణో విరిఞ్చిః కమలాసనః
( ౧. ౧. ౩౪) స్రష్టా ప్రజాపతిర్వేధా విధాతా విశ్వసృగ్విధిః
( ౧. ౧. ౩౫) నాభిజన్మాణ్డజః పూర్వో నిధనః కమలోద్భవః
( ౧. ౧. ౩౬) సదానన్దో రజోమూర్తిః సత్యకో హంసవాహనః
Vishnu 46
( ౧. ౧. ౩౭) విష్ణుర్నారాయణః కృష్ణో వైకుణ్ఠో విష్టరశ్రవాః
( ౧. ౧. ౩౮) దామోదరో హృషీకేశః కేశవో మాధవః స్వభూః
( ౧. ౧. ౩౯) దైత్యారిః పుణ్డరీకాక్షో గోవిన్దో గరుడధ్వజః
( ౧. ౧. ౪౦) పీతామ్బరోఽచ్యుతః శార్ఙ్గీ విష్వక్సేనో జనార్దనః
( ౧. ౧. ౪౧) ఉపేన్ద్ర ఇన్ద్రావరజశ్చక్రపాణిశ్చతుర్భుజః
( ౧. ౧. ౪౨) పద్మనాభో మధురిపుర్వాసుదేవస్త్రివిక్రమః
( ౧. ౧. ౪౩) దేవకీనన్దనః శౌరిః శ్రీపతిః పురుషోత్తమః
( ౧. ౧. ౪౪) వనమాలీ బలిధ్వంసీ కంసారాతిరధోక్షజః
( ౧. ౧. ౪౫) విశ్వమ్భరః కైటభజిద్విధుః శ్రీవత్సలాఞ్ఛనః
( ౧. ౧. ౪౬) పురాణపురుషో యజ్ఞపురుషో నరకాన్తకః
( ౧. ౧. ౪౭) జలశాయీ విశ్వరూపో ముకున్దో మురమర్దనః
Vasudeva: Krishna\'s Father 2
( ౧. ౧. ౪౮) వసుదేవోఽస్య జనకః స ఏవానకదున్దుభిః
Balarama 17
( ౧. ౧. ౪౯) బలభద్రః ప్రలమ్బఘ్నో బలదేవోఽచ్యుతాగ్రజః
( ౧. ౧. ౫౦) రేవతీరమణో రామః కామపాలో హలాయుధః
( ౧. ౧. ౫౧) నీలామ్బరో రౌహిణేయస్తాలాఙ్కో ముసలీ హలీ
( ౧. ౧. ౫౨) సంకర్షణః సీరపాణిః కాలిన్దీభేదనో బలః
Kamadeva: Eros 19
( ౧. ౧. ౫౩) మదనో మన్మథో మారః ప్రద్యుమ్నో మీనకేతనః
( ౧. ౧. ౫౪) కందర్పో దర్పకోఽనఙ్గః కామః పఞ్చశరః స్మరః
( ౧. ౧. ౫౫) శమ్బరారిర్మనసిజః కుసుమేషురనన్యజః
( ౧. ౧. ౫౬) పుష్పధన్వా రతిపతిర్మకరధ్వజ ఆత్మభూః
Five floral Arrows of Kamadeva
( ౧. ౧. ౫౭) అరవిన్దమశోకం చ చూతం చ నవమల్లికా
( ౧. ౧. ౫౮) నీలోత్పలం చ పఞ్చైతే పఞ్చబాణస్య సాయకాః
Five physical arrows of Kamadeva
( ౧. ౧. ౫౯) ఉన్మాదనస్తాపనశ్చ శోషణః స్తమ్భనస్తథా
( ౧. ౧. ౬౦) సంమోహనశ్చ కామశ్చ పఞ్చ బాణాః ప్రకీర్తితాః
Son of kamadeva 4
( ౧. ౧. ౬౧) బ్రహ్మసూర్విశ్వకేతుః స్యాదనిరుద్ధ ఉషాపతిః
Laxmi 14
( ౧. ౧. ౬౨) లక్ష్మీః పద్మాలయా పద్మా కమలా శ్రీర్హరిప్రియా
( ౧. ౧. ౬౩) ఇన్దిరా లోకమాతా మా క్షీరోదతనయా రమా
( ౧. ౧. ౬౪) భార్గవీ లోకజననీ క్షీరసాగరకన్యకా
Krishna\'s equipment: conch, discus, mace, sword,jewel
( ౧. ౧. ౬౫) శఙ్ఖో లక్ష్మీపతేః పాఞ్చజన్యశ్చక్రం సుదర్శనః
( ౧. ౧. ౬౬) కౌమోదకీ గదా ఖడ్గో నన్దకః కౌస్తుభో మణిః
Krishna\'s bow, mark, horses(4)
( ౧. ౧. ౬౭) చాపః శార్ఙ్గం మురారేస్తు శ్రీవత్సో లాఞ్ఛనం స్మృతమ్
( ౧. ౧. ౬౮) అశ్వాశ్చ శైవ్యసుగ్రీవమేఘపుష్పబలాహకాః
Krishna\'s charioteer, minister, younger brother
( ౧. ౧. ౬౯) సారథిర్దారుకో మన్త్రీ హ్యుద్ధవశ్చానుజో గదః
Garuda: Krishna\'s vehicle 9
( ౧. ౧. ౭౦) గరుత్మాన్గరుడస్తార్క్ష్యో వైనతేయః ఖగేశ్వరః
( ౧. ౧. ౭౧) నాగాన్తకో విష్ణురథః సుపర్ణః పన్నగాశనః
Shiva 52
( ౧. ౧. ౭౨) శమ్భురీశః పశుపతిః శివః శూలీ మహేశ్వరః
( ౧. ౧. ౭౩) ఈశ్వరః శర్వ ఈశానః శంకరశ్చన్ద్రశేఖరః
( ౧. ౧. ౭౪) భూతేశః ఖణ్డపరశుర్గిరీశో గిరిశో మృడః
( ౧. ౧. ౭౫) మృత్యుఞ్జయః కృత్తివాసాః పినాకీ ప్రమథాధిపః
( ౧. ౧. ౭౬) ఉగ్రః కపర్దీ శ్రీకణ్ఠః శితికణ్ఠః కపాలభృత్
( ౧. ౧. ౭౭) వామదేవో మహాదేవో విరూపాక్షస్త్రిలోచనః
( ౧. ౧. ౭౮) కృశానురేతాః సర్వజ్ఞో ధూర్జటిర్నీలలోహితః
( ౧. ౧. ౭౯) హరః స్మరహరో భర్గస్త్ర్యమ్బకస్త్రిపురాన్తకః
( ౧. ౧. ౮౦) గఙ్గాధరోఽన్ధకరిపుః క్రతుధ్వంసీ వృషధ్వజః
( ౧. ౧. ౮౧) వ్యోమకేశో భవో భీమః స్థాణూ రుద్ర ఉమాపతిః
( ౧. ౧. ౮౨) అహిర్బుధ్న్యోఽష్టమూర్తిశ్చ గజారిశ్చ మహానటః
Shiva\'s braided hair, bow, attendants, divine mothers
( ౧. ౧. ౮౩) కపర్దోఽస్య జటాజూటః పినాకోఽజగవం ధనుః
( ౧. ౧. ౮౪) ప్రమథా: స్యుః పారిషదా బ్రాహ్మీత్యాద్యాస్తు మాతరః
Shiva\'s powers/glory 3
( ౧. ౧. ౮౫) విభూతిర్భూతిరైశ్వర్యమణిమాదికమష్టధా
Eight Yogic achievements granted by Shiva
( ౧. ౧. ౮౬) అణిమా మహిమా చైవ గరిమా లఘిమా తథా
( ౧. ౧. ౮౭) ప్రాప్తిః ప్రాకామ్యమీశిత్వం వశిత్వం చాష్ట సిద్ధయః
Shiva\'s wife Parvati 23
( ౧. ౧. ౮౮) ఉమా కాత్యాయనీ గౌరీ కాలీ హైమవతీశ్వరీ
( ౧. ౧. ౮౯) శివా భవానీ రుద్రాణీ శర్వాణీ సర్వమఙ్గలా
( ౧. ౧. ౯౦) అపర్ణా పార్వతీ దుర్గా మృడానీ చణ్డికామ్బికా
( ౧. ౧. ౯౧) ఆర్యా దాక్షాయణీ చైవ గిరిజా మేనకాత్మజా
( ౧. ౧. ౯౨) కర్మమోటీ తు చాముణ్డా చర్మముణ్డా తు చర్చికా
Shiva\'s son Ganapati 8
( ౧. ౧. ౯౩) వినాయకో విఘ్నరాజద్వైమాతురగణాధిపాః
( ౧. ౧. ౯౪) అప్యేకదన్తహేరమ్బలమ్బోదరగజాననాః
Shiva\'s son Kartikeya 17
( ౧. ౧. ౯౫) కార్తికేయో మహాసేనః శరజన్మా షడాననః
( ౧. ౧. ౯౬) పార్వతీనన్దనః స్కన్దః సేనానీరగ్నిభూర్గుహః
( ౧. ౧. ౯౭) బాహులేయస్తారకజిద్విశాఖః శిఖివాహనః
( ౧. ౧. ౯౮) షాణ్మాతురః శక్తిధరః కుమారః క్రౌఞ్చదారణః
Shiva\'s vehicle: Nandi Bull 6
( ౧. ౧. ౯౯) శృఙ్గీ భృఙ్గీ రిటిస్తుణ్డీ నన్దికో నన్దికేశ్వరః
Indra 35
( ౧. ౧. ౧౦౦) ఇన్ద్రో మరుత్వాన్మఘవా బిడౌజాః పాకశాసనః
( ౧. ౧. ౧౦౧) వౄద్ధశ్రవాః సునాసీరః పురుహూతః పురన్దరః
( ౧. ౧. ౧౦౨) జిష్ణుర్లేఖర్షభః శక్రః శతమన్యుర్దివస్పతిః
( ౧. ౧. ౧౦౩) సుత్రామా గోత్రభిద్వజ్రీ వాసవో వృత్రహా వృషా
( ౧. ౧. ౧౦౪) బాస్తోష్పతిః సురపతిర్బలారాతిః శచీపతిః
( ౧. ౧. ౧౦౫) జమ్భభేదీ హరిహయః స్వారాణ్నముచిసూదనః
( ౧. ౧. ౧౦౬) సంక్రన్దనో దుశ్చ్యవనస్తురాషాణ్మేఘవాహనః
( ౧. ౧. ౧౦౭) ఆఖణ్డలః సహస్రాక్ష ఋభుక్షాస్తస్య తు ప్రియా
Indra\'s wife Shachi 3, city 1
( ౧. ౧. ౧౦౮) పులోమజా శచీన్ద్రాణీ నగరీ త్వమరావతీ
Indra\'s horse, charioteer, son, garden, palace, son(2)
( ౧. ౧. ౧౦౯) హయ ఉచ్చైఃశ్రవా సూతో మాతలిర్నన్దనం వనమ్
( ౧. ౧. ౧౧౦) స్యాత్ప్రాసాదో వైజయన్తో జయన్తః పాకశాసనిః
Indra\'s vehicle: elephant (4), thunderbolt (10)
( ౧. ౧. ౧౧౧) ఐరావతోఽభ్రమాతఙ్గైరావణాఽభ్రమువల్లభాః
( ౧. ౧. ౧౧౨) హ్రాదినీ వజ్రమస్త్రీ స్యాత్ కులిశం భిదురం పవిః
( ౧. ౧. ౧౧౩) శతకోటిః స్వరుః శమ్బో దమ్భోలిరశనిర్ద్వయోః
Airplane (2), divine sages, council (2), nectar (3)
( ౧. ౧. ౧౧౪) వ్యోమయానం విమానోఽస్త్రీ నారదాద్యాః సురర్షయః
( ౧. ౧. ౧౧౫) స్యాత్ సుధర్మా దేవసభా పీయూషమమృతం సుధా
Divine river: Milky way (4), Golden mountain Meru (5)
( ౧. ౧. ౧౧౬) మన్దాకినీ వియద్గఙ్గా స్వర్ణదీ సురదీర్ఘికా
( ౧. ౧. ౧౧౭) మేరుః సుమేరుర్హేమాద్రీ రత్నసానుః సురాలయః
Five divine trees
( ౧. ౧. ౧౧౮) పఞ్చైతే దేవతరవో మన్దారః పారిజాతకః
( ౧. ౧. ౧౧౯) సన్తానః కల్పవృక్షశ్చ పుంసి వా హరిచన్దనమ్
Sanatkumara (2), divine doctors: ashvins (6), nymphs (2)
( ౧. ౧. ౧౨౦) సనత్కుమారో వైధాత్రః స్వర్వైద్యావశ్వినీసుతౌ
( ౧. ౧. ౧౨౧) నాసత్యావశ్వినౌ దస్రావాశ్వినేయౌ చ తావుభౌ
( ౧. ౧. ౧౨౨) స్త్రియాం బహుష్వప్సరసః స్వర్వేశ్యా ఉర్వశీముఖాః
Divine musicians (2), Fire (34), Marine fire (3)
( ౧. ౧. ౧౨౩) హాహా హూహూశ్చైవమాద్యా గన్ధర్వాస్త్రిదివౌకసామ్
( ౧. ౧. ౧౨౪) అగ్నిర్వైశ్వానరో వహ్నిర్వీతిహోత్రో ధనఞ్జయః
( ౧. ౧. ౧౨౫) కృపీటయోనిర్జ్వలనో జాతవేదాస్తనూనపాత్
( ౧. ౧. ౧౨౬) బర్హిః శుష్మా కృష్ణవర్త్మా శోచిష్కేశ ఉపర్బుధః
( ౧. ౧. ౧౨౭) ఆశ్రయాశో బృహద్భానుః కృశానుః పావకోఽనలః
( ౧. ౧. ౧౨౮) రోహితాశ్వో వాయుసఖః శిఖావానాశుశుక్షణిః
( ౧. ౧. ౧౨౯) హిరణ్యరేతా హుతభుగ్ దహనో హవ్యవాహనః
( ౧. ౧. ౧౩౦) సప్తార్చిర్దమునాః శుక్రశ్చిత్రభానుర్విభావసుః
( ౧. ౧. ౧౩౧) శుచిరప్పిత్తమౌర్వస్తు వాడవో వడవానలః
Flame (5), Spark (2), Burn (2)
( ౧. ౧. ౧౩౨) వహ్నేర్ద్వయోర్జ్వాలకీలావర్చిర్హేతిః శిఖాః స్త్రియామ్
( ౧. ౧. ౧౩౩) త్రిషు స్ఫులిఙ్గోఽగ్నికణః సంతాపః సంజ్వరః సమౌ
Meteor (1), Ash (5), Forest fire (3)
( ౧. ౧. ౧౩౪) ఉల్కా స్యాత్ నిర్గతజ్వాలా భూతిర్భసితభస్మనీ
( ౧. ౧. ౧౩౫) క్షారో రక్షా చ దావస్తు దవో వనహుతాశనః
Yama: god of death (14)
( ౧. ౧. ౧౩౬) ధర్మరాజః పితృపతిః సమవర్తీ పరేతరాట్
( ౧. ౧. ౧౩౭) కృతాన్తో యమునాభ్రాతా శమనో యమరాడ్ యమః
( ౧. ౧. ౧౩౮) కాలో దణ్డధరః శ్రాద్ధదేవో వైవస్వతోఽన్తకః
( ౧. ౧. ౧౩౯) రాక్షసః కోణపః క్రవ్యాత్ క్ర్వ్యాదోఽస్రప ఆశరః
Giant, demon (15)
( ౧. ౧. ౧౪౦) రాత్రిఞ్చరో రాత్రిచరః కర్బురో నికషాత్మజః
( ౧. ౧. ౧౪౧) యాతుధానః పుణ్యజనో నైరృతో యాతురక్షసీ
Varuna: god of the sea (5)
( ౧. ౧. ౧౪౨) ప్రచేతా వరుణః పాశీ యాదసాంపతిరప్పతిః
Vayu: (god of the) wind (20)
( ౧. ౧. ౧౪౩) శ్వసనః స్పర్శనో వాయుర్మాతరిశ్వా సదాగతిః
( ౧. ౧. ౧౪౪) పృషదశ్వో గన్ధవహో గన్ధవాహాఽనిలాఽఽశుగాః
( ౧. ౧. ౧౪౫) సమీరమారుతమరుత్ జగత్ప్రాణసమీరణాః
( ౧. ౧. ౧౪౬) నభస్వద్వాతపవనపవమానప్రభఞ్జనాః
Whirlwind, storm
( ౧. ౧. ౧౪౭) ప్రకమ్పనో మహావాతో ఝఞ్ఝావాతః సవృష్టికః
Five bodily winds in Ayurvedic classification, speed (5)
( ౧. ౧. ౧౪౮) ప్రాణోఽపానః సమానశ్చోదానవ్యానౌ చ వాయవః
( ౧. ౧. ౧౪౯) శరీరస్థా ఇమే రంహస్తరసీ తు రయః స్యదః
( ౧. ౧. ౧౫౦) జవోఽథ శీఘ్రం త్వరితం లఘు క్షిప్రమరం ద్రుతమ్
Quickly (11)
( ౧. ౧. ౧౫౧) సత్వరం చపలం తూర్ణమవిలమ్బితమాశు చ
Eternal (9), Excessive (14)
( ౧. ౧. ౧౫౨) సతతేఽనారతాఽశ్రాన్తసంతతావిరతానిశమ్
( ౧. ౧. ౧౫౩) నిత్యాఽనవరతాఽజస్రమప్యథాఽతిశయో భరః
( ౧. ౧. ౧౫౪) అతివేలభృశాఽత్యర్థాఽతిమాత్రోద్గాఢనిర్భరమ్
( ౧. ౧. ౧౫౫) తీవ్రైకాన్తనితాన్తాని గాఢబాఢదృఢాని చ
( ౧. ౧. ౧౫౬) క్లీబే శీఘ్రాఽఽద్యసత్త్వే స్యాత్ త్రిష్వేషాం సత్త్వగామి యత్
Kubera: god of wealth (17)
( ౧. ౧. ౧౫౭) కుబేరస్త్ర్యమ్బకసఖో యక్షరాడ్ గుహ్యకేశ్వరః
( ౧. ౧. ౧౫౮) మనుష్యధర్మా ధనదో రాజరాజో ధనాధిపః
( ౧. ౧. ౧౫౯) కిన్నరేశో వైశ్రవణః పౌలస్త్యో నరవాహనః
( ౧. ౧. ౧౬౦) యక్షైకపిఙ్గైలవిలశ్రీదపుణ్యజనేశ్వరాః
Kubera\'s garden, son, place, city, attendants (4)
( ౧. ౧. ౧౬౧) అస్యోద్యానం చైత్రరథం పుత్రస్తు నలకూబరః
( ౧. ౧. ౧౬౨) కైలాసః స్థానమలకా పూర్విమానం తు పుష్పకమ్
( ౧. ౧. ౧౬౩) స్యాత్ కిన్నరః కిమ్పురుషస్తురఙ్గవదనో మయుః
Treasure (2), the list of nine treasures is below:
( ౧. ౧. ౧౬౪) నిధిర్నాశేవధిర్భేదాః పద్మశఙ్ఖాఽఽదయో నిధేః
( ౧. ౧. ౧౬౫) మహాపద్మశ్చ పద్మశ్చ శఙ్ఖో మకరకచ్ఛపౌ
( ౧. ౧. ౧౬౬) ముకున్దకున్దనీలాశ్చ ఖర్వశ్చ నిధయో నవ
వ్యోమవర్గః
[మార్చు]Sky or atmosphere (26)
( ౧. ౨. ౧౬౭) ద్యోదివౌ ద్వే స్త్రియామభ్రం వ్యోమ పుష్కరమమ్బరమ్
( ౧. ౨. ౧౬౮) నభోఽన్తరిక్షం గగనమనన్తం సురవర్త్మ ఖమ్
( ౧. ౨. ౧౬౯) వియద్ విష్ణుపదం వా తు పుంస్యాకాశవిహాయసీ
( ౧. ౨. ౧౭౦) విహాసయోఽపి నాకోఽపి ద్యురపి స్యాత్ తదవ్యమ్
( ౧. ౨. ౧౭౧) తారాపథోఽన్తరిక్షం చ మేఘాధ్వా చ మహాబిలమ్
( ౧. ౨. ౧౭౨) విహాయాః శకునే పుంసి గగనే పుంనపుంసకమ్
దిగ్వర్గః
[మార్చు]Directions or quarters (5), four directions or quarters,belonging to a direction
( ౧. ౩. ౧౭౩) దిశస్తు కకుభః కాష్ఠా ఆశాశ్చ హరితశ్చ తాః
( ౧. ౩. ౧౭౪) ప్రాచ్యవాచీప్రతీచ్యస్తాః పూర్వదక్షిణపశ్చిమాః
( ౧. ౩. ౧౭౫) ఉత్తరాదిగుదీచీ స్యాద్దిశ్యం తు త్రిషు దిగ్భవే
Belonging to respective direction or quarter
( ౧. ౩. ౧౭౬) అవాగ్భవమవాచీనముదీచీచీనముదగ్భవమ్
( ౧. ౩. ౧౭౭) ప్రత్యగ్భవం ప్రతీచీనం ప్రాచీనం ప్రాగ్భవం త్రిషు
Respective lords of the eight directions
( ౧. ౩. ౧౭౮) ఇన్ద్రో వహ్నిః పితృపతిర్నైరృతో వరుణో మరుత్
( ౧. ౩. ౧౭౯) కుబేర ఈశః పతయః పూర్వాఽఽదీనాం దిశాం క్రమాత్
Respective planets associated to the eight directions
( ౧. ౩. ౧౮౦) రవిః శుక్రో మహీసూనుః స్వర్భానుర్భానుజో విధుః
( ౧. ౩. ౧౮౧) బుధో బృహస్పతిశ్చేతి దిశాం చైవ తథా గ్రహాః
Respective elephants associated to the eight directions
( ౧. ౩. ౧౮౨) ఐరావతః పుణ్డరీకో వామనః కుముదోఽఞ్జనః
( ౧. ౩. ౧౮౩) పుష్పదన్తః సార్వభౌమః సుప్రతీకశ్చ దిగ్గజాః
Respective wives of the elephants
( ౧. ౩. ౧౮౪) కరిణ్యోఽభ్రముకపిలాపిఙ్గలాఽనుపమాః క్రమాత్
( ౧. ౩. ౧౮౫) తామ్రకర్ణీ శుభ్రదన్తీ చాఽఙ్గనా చాఽఞ్జనావతీ
Sector between directions (2), Inner space (2), Horizon (2)
( ౧. ౩. ౧౮౬) క్లీబాఽవ్యయం త్వపదిశం దిశోర్మధ్యే విదిక్ స్త్రియామ్
( ౧. ౩. ౧౮౭) అభ్యన్తరం త్వన్తరాలం చక్రవాలం తు మణ్డలమ్
Cloud (15), line of clouds (2),Belonging to clouds
( ౧. ౩. ౧౮౮) అభ్రం మేఘో వారివాహః స్తనయిత్నుర్బలాహకః
( ౧. ౩. ౧౮౯) ధారాధరో జలధరస్తడిత్వాన్ వారిదోఽమ్బుభృత్
( ౧. ౩. ౧౯౦) ఘనజీమూతముదిరజలముగ్ధూమయోనయః
( ౧. ౩. ౧౯౧) కాదమ్బినీ మేఘమాలా త్రిషు మేఘభవేఽభ్రియమ్
Thundering (3), Lightening (10), Thunderclap (2), Lightening flash (2)
( ౧. ౩. ౧౯౨) స్తనితం గర్జితమ్ మేఘనిర్ఘోషే రసితాఽది చ
( ౧. ౩. ౧౯౩) శమ్పా శతహ్రదాహ్రాదిన్యైరావత్యః క్షణప్రభా
( ౧. ౩. ౧౯౪) తడిత్సౌదామినీ విద్యుచ్చ్ఞ్చలా చపలా అపి
( ౧. ౩. ౧౯౫) స్ఫూర్జథుర్వజ్రనిర్ఘోషో మేఘజ్యోతిరిరంమదః
Rainbow (3),
( ౧. ౩. ౧౯౬) ఇన్ద్రాయుధం శక్రధనుస్తదేవ ఋజురోహితమ్
Rain (2), Drought (2), Continuous rain (2), Droplets
( ౧. ౩. ౧౯౭) వృష్టివర్షం తద్విఘాతేఽవగ్రాహాఽవగ్రహౌ సమౌ
( ౧. ౩. ౧౯౮) ధారాసమ్పాత ఆసారః శీకరోమ్బుకణాః స్మృతాః
Hail (2), Cloudy day
( ౧. ౩. ౧౯౯) వర్షోపలస్తు కరకా మేఘచ్ఛన్నేఽహ్ని దుర్దినమ్
Covering (8)
( ౧. ౩. ౨౦౦) అన్తర్ధా వ్యవధా పుంసి త్వన్తర్ధిరపవారణమ్
( ౧. ౩. ౨౦౧) అపిధానతిరోధానపిధానాఽఽచ్ఛాదనాని చ
Moon (20)
( ౧. ౩. ౨౦౨) హిమాంశుశ్చన్ద్రమాశ్చన్ద్ర ఇన్దుః కుముదబాన్ధవః
( ౧. ౩. ౨౦౩) విధుః సుధాంశుః శుభ్రాంశురోషధీశో నిశాపతిః
( ౧. ౩. ౨౦౪) అబ్జో జైవాతృకః సోమో గ్లౌర్మృగాఙ్కః కలానిధిః
( ౧. ౩. ౨౦౫) ద్విజరాజః శశధరో నక్షత్రేశః క్షపాకరః
Moon\'s sixteenth part, Full moon (2)
( ౧. ౩. ౨౦౬) కలా తు షోడశో భాగో బిమ్బోఽస్త్రీ మణ్డలం త్రిషు
Piece, part (4), Half
( ౧. ౩. ౨౦౭) భిత్తం శకలఖణ్డే వా పుంస్యర్ధోఽర్ధం సమేంశకే
Moonlight (3), Purity or brightness (2)
( ౧. ౩. ౨౦౮) చన్ద్రికా కౌముదీ జ్యోత్స్నా ప్రసాద్స్తు ప్రసన్నతా
Mark or spot (6)
( ౧. ౩. ౨౦౯) కలఙ్కాఙ్కౌ లాఞ్ఛనం చ చిహ్నం లక్ష్మ చ లక్షణమ్
Exquisite beauty, Splendour (4)
( ౧. ౩. ౨౧౦) సుషమా పరమా శోభా శోభా కాన్తిర్ద్యుతిశ్చ్ఛవిః
Snow or frost (7), Snowdrift, accumulated snow (2)
( ౧. ౩. ౨౧౧) అవశ్యాయస్తు నీహారస్తుషారస్తుహినం హిమమ్
( ౧. ౩. ౨౧౨) ప్రాలేయం మిహికా చాఽథ హిమానీ హిమసంహతిః
Coldness, Cold (7)
( ౧. ౩. ౨౧౩) శీతం గుణే తద్వదర్థాః సుషీమః శిశిరో జడః
( ౧. ౩. ౨౧౪) తుషారః శీతలః శీతో హిమః సప్తాఽన్యలిఙ్గకాః
Dhruva (2), Agastya (3), Agastya\'s wife (also star names)
( ౧. ౩. ౨౧౫) ధ్రువ ఔత్తానపాదిః స్యాత్ అగస్త్యః కుమ్భసమ్భవః
( ౧. ౩. ౨౧౬) మైత్రావరుణిరస్యైవ లోపాముద్రా సధర్మిణీ
Star or asterism (6), Names of the 27 constellations and their parts
( ౧. ౩. ౨౧౭) నక్షత్రమృక్షం భం తారా తారకాఽప్యుడు వా స్త్రియామ్
( ౧. ౩. ౨౧౮) దాక్షాయిణ్యోఽశ్వినీత్యాదితారా అశ్వయుగశ్వినీ
( ౧. ౩. ౨౧౯) రాధావిశాఖా పుష్యే తు సిధ్యతిష్యౌ శ్రవిష్ఠయా
( ౧. ౩. ౨౨౦) సమా ధనిష్ఠాః స్యుః ప్రోష్ఠపదా భాద్రపదాః స్త్రియః
( ౧. ౩. ౨౨౧) మృగశీర్షం మృగశిరస్తస్మిన్నేవాఽఽగ్రహాయణీ
( ౧. ౩. ౨౨౨) ఇల్వలాస్తచ్ఛిరోదేశే తారకా నివసన్తి యాః
Planet Jupiter (9)
( ౧. ౩. ౨౨౩) బృహస్పతిః సురాచార్యో గీష్పతిర్ధిషణో గురుః
( ౧. ౩. ౨౨౪) జీవ ఆఙ్గిరసో వాచస్పతిశ్చిత్రశిఖణ్డిజః
Planet Venus (6)
( ౧. ౩. ౨౨౫) శుక్రో దైత్యగురుః కావ్య ఉశనా భార్గవః కవిః
Planet Mars (5), Planet Mercury (3)
( ౧. ౩. ౨౨౬) అఙ్గారకః కుజో భౌమో లోహితాఙ్గో మహీసుతః
( ౧. ౩. ౨౨౭) రౌహిణేయో బుధః సౌమ్యః సమౌ సౌరిశనైశ్వరౌ
Rahu or the ascending node (5)
( ౧. ౩. ౨౨౮) తమస్తు రాహుః స్వర్భానుః సైంహికేయో విధున్తుదః
Ursa major
( ౧. ౩. ౨౨౯) సప్తర్షయో మరీచ్యత్రిముఖాశ్చిత్రశిఖణ్డినః
Rising of the Zodiac signs(Lagna), The zodiac
( ౧. ౩. ౨౩౦) రాశీనాముదయో లగ్నం తే తు మేషవృషాదయః
Sun (54)
( ౧. ౩. ౨౩౧) సూరసూర్యార్యమాదిత్యద్వాదశాత్మదివాకరాః
( ౧. ౩. ౨౩౨) భాస్కరాహస్కరబ్రధ్నప్రభాకరవిభాకరాః
( ౧. ౩. ౨౩౩) భాస్వద్వివస్వత్సప్తాశ్వహరిదశ్వోష్ణరశ్మయః
( ౧. ౩. ౨౩౪) వికర్తనార్కమార్తణ్డమిహిరారుణపూషణః
( ౧. ౩. ౨౩౫) ద్యుమణిస్తరణిర్మిత్రశ్చిత్రభానుర్విరోచనః
( ౧. ౩. ౨౩౬) విభావసుర్గ్రహపతిస్త్విషాంపతిరహర్పతిః
( ౧. ౩. ౨౩౭) భానుర్హంసః సహస్రాంశుస్తపనః సవితా రవిః
( ౧. ౩. ౨౩౮) పద్మాక్షస్తేజసాంరాశిశ్ఛాయానాథస్తమిస్రహా
( ౧. ౩. ౨౩౯) కర్మసాక్షీ జగచ్చక్షుర్లోకబన్ధుస్త్రయీతనుః
( ౧. ౩. ౨౪౦) ప్రద్యోతనో దినమణిః ఖద్యోతో లోకబాన్ధవః
( ౧. ౩. ౨౪౧) ఇనో భగో భామనిధిశ్చాంఽశుమాల్యఞ్జినీపతిః
Sun\'s three attendants, Sun\'s son (5), Halo (4)
( ౧. ౩. ౨౪౨) మాఠరః పిఙ్గలో దణ్డశ్చణ్డాంశోః పరిపార్శ్వకాః
( ౧. ౩. ౨౪౩) సూరసూతోఽరుణోఽనూరుః కాశ్యపిర్గరుడాగ్రజః
( ౧. ౩. ౨౪౪) పరివేషస్తుపరిధిరుపసూర్యకమణ్డలే
Ray (11), Light or brightness (11), Sunlight (3)
( ౧. ౩. ౨౪౫) కిరణోస్రమయూఖాంఽశుగభస్తిఘృణిరశ్మయః
( ౧. ౩. ౨౪౬) భానుః కరో మరీచిః స్త్రీపుంసయోర్దీధితిః స్త్రియామ్
( ౧. ౩. ౨౪౭) స్యుః ప్రభారుగ్రుచిస్త్విడ్భాభాశ్ఛవిద్యుతిదీప్తయః
( ౧. ౩. ౨౪౮) రోచిః శోచిరుభే క్లీబే ప్రకాశో ద్యోత ఆతపః
Lukewarm (4), Very hot (4), Mirage (2)
( ౧. ౩. ౨౪౯) కోష్ణం కవోష్ణం మన్దోష్ణం కదుష్ణం త్రిషు తద్వతి
( ౧. ౩. ౨౫౦) తిగ్మం తీక్ష్ణం ఖరం తద్వన్మృగతృష్ణా మరీచికా
కాలవర్గః
[మార్చు]Time (4), First (lunar calendar) day (2), Lunar day
( ౧. ౪. ౨౫౧) కాలో దిష్టోఽప్యనేహాపి సమయోఽప్యథ పక్షతిః
Day (5), Morning (9), Evening (4)
( ౧. ౪. ౨౫౨) ప్రతిపద్ ద్వే ఇమే స్త్రీత్వే తదాఽఽద్యాస్తిథయో ద్వయోః
( ౧. ౪. ౨౫౩) ఘస్రో దినాఽహనీ వా తు క్లీబే దివసవాసరౌ
( ౧. ౪. ౨౫౪) ప్రత్యూషోఽహర్ముఖం కల్యముషఃప్రత్యుషసీ అపి
( ౧. ౪. ౨౫౫) వ్యుష్టం విభాతం ద్వే క్లీబే పుంసి గోసర్గ ఇష్యతే
( ౧. ౪. ౨౫౬) ప్రభాతం చ దినాన్తే తు సాయం సంధ్యా పితృప్రసూః
Three parts of the day, Night (12)
( ౧. ౪. ౨౫౭) ప్రాహ్ణాపరాహ్ణమధ్యాహ్నస్త్రిసంధ్యమథ శర్వరీ
( ౧. ౪. ౨౫౮) నిశా నిశీథినీ రాత్రిస్త్రియామా క్షణదా క్షపా
( ౧. ౪. ౨౫౯) విభావరీ తమస్విన్యౌ రజనీ యామినీ తమీ
Dark night, Moonlit night
( ౧. ౪. ౨౬౦) తమిస్రా తామసీ రాత్రిర్జ్యౌత్స్నీ చన్ద్రికయాఽన్వితా
Night together with adjoining days
( ౧. ౪. ౨౬౧) ఆగామివర్తమానార్హయుక్తాయాం నిశి పక్షిణీ
Collection of nights, Late evening (2)
( ౧. ౪. ౨౬౨) గణరాత్రం నిశా బహ్వ్యః ప్రదోషో రజనీముఖమ్
Midnight (2), A period of 3 hours (2)
( ౧. ౪. ౨౬౩) అర్ధరాత్రనిశీథౌ ద్వౌ ద్వౌ యామప్రహరౌ సమౌ
Join of fortnights, Last days of fortnights (20)
( ౧. ౪. ౨౬౪) స పర్వసంధిః ప్రతిపత్పఞ్చదశ్యోర్యదన్తరమ్
Full moon day (2)
( ౧. ౪. ౨౬౫) పక్షాన్తౌ పఞ్చదశ్యౌ ద్వే పౌర్ణమాసీ తు పౌర్ణిమా
Night of the almost full moon, Night of the really full moon
( ౧. ౪. ౨౬౬) కలాహీనే సాఽనుమతిః పూర్ణే రాకా నిశాకరే
New moon day (4)
( ౧. ౪. ౨౬౭) అమావాస్యా త్వమావస్యా దర్శః సూర్యేన్దుసంగమః
Night mostly wihout moon, Night without any moon
( ౧. ౪. ౨౬౮) సా దృష్టేన్దుః సినీవాలీ సా నష్టేన్దుకలా కుహూః
Eclipse, Eclipsed Sun or Moon
( ౧. ౪. ౨౬౯) ఉపరాగో గ్రహో రాహుగ్రస్తే త్విన్దౌ చ పూష్ణి చ
( ౧. ౪. ౨౭౦) సోపప్లవోపరక్తౌ ద్వౌ అగ్న్యుత్పాత ఉపాహితః
Sun and Moon
( ౧. ౪. ౨౭౧) ఏకయోక్త్యా పుష్పవన్తౌ దివాకరనిశాకరౌ
Nimesha: Time needed for flickering of an eye
18 Nimesha = Kashtha, 30 Kashtha = Kala
( ౧. ౪. ౨౭౨) అష్టాదశ నిమేషాస్తు కాష్టా త్రింశత్ తు తాః కలా
30 Kala = Kshana, 12 Kshana = Muhurta
( ౧. ౪. ౨౭౩) తాస్తు త్రింశత్ క్షణస్తే తు ముహూర్తో ద్వాదశాఽస్త్రియామ్
30 Muhurta = (Full) day (24 Hours), 15 Days = Paksha (fortnight)
( ౧. ౪. ౨౭౪) తే తు త్రింశదహోరాత్రః పక్షస్తే దశపఞ్చ చ
First and second fortnight, 2 fortnights = (Lunar) Month
( ౧. ౪. ౨౭౫) పక్షౌ పూర్వాఽపరౌ శుక్లకృష్ణౌ మాసస్తు తావుభౌ
Two months = Ritu (season), 3 Ritus = Ayana (Semester)
( ౧. ౪. ౨౭౬) ద్వౌ ద్వౌ మార్గాది మాసౌ స్యాదృతుస్తైరయనం త్రిభిః
2 Ayana = Year, Equinox
( ౧. ౪. ౨౭౭) అయనే ద్వే గతిరుదగ్దక్షిణాఽర్కస్య వత్సరః
( ౧. ౪. ౨౭౮) సమరాత్రిదివే కాలే విషువద్విషువం చ తత్
Constellation names determine names for Full moon days and their months
For example, Pushya constellation names Paushi full moon night and Pausha month.
( ౧. ౪. ౨౭౯) పుష్పయుక్తా పౌర్ణమాసీ పౌషీ మాసే తు యత్ర సా
( ౧. ౪. ౨౮౦) నామ్నా స పౌషో మాఘాఽఽద్యాశ్చైవమేకాదశాఽపరే
Margashirsha (9 th month) (4), Pausha (10 th) (3)
( ౧. ౪. ౨౮౧) మార్గశీర్షే సహా మార్గ ఆగ్రహాయణికశ్చ సః
( ౧. ౪. ౨౮౨) పౌషే తైషసహస్యౌ ద్వౌ తపా మాఘేఽథ ఫాల్గునే
Magha (11 th) (2) Falguna (12 th) (3), Chaitra (1 st ) (3)
( ౧. ౪. ౨౮౩) స్యాత్తపస్యః ఫాల్గునికః స్యాచ్చైత్రే చైత్రికో మధుః
Vaishakh (2 nd ) (3), Jyeshtha (3 rd ) (2)
( ౧. ౪. ౨౮౪) వైశాఖే మాధవో రాధో జ్యేష్ఠే శుక్రః శుచిస్త్వయమ్
Ashadha (4 th) (2), Shravana (5 th) (3)
( ౧. ౪. ౨౮౫) ఆషాఢే శ్రావణే తు స్యాన్నభాః శ్రావణికశ్చ సః
Bhadrapada (6 th) (4), Ashvin (7 th) (3)
( ౧. ౪. ౨౮౬) స్యుర్నభస్యప్రౌష్ఠపదభాద్రభాద్రపదాః సమాః
( ౧. ౪. ౨౮౭) స్యాదాశ్విన ఇషోఽప్యాశ్వయుజోఽపి స్యాత్తుకార్తికే
Kartika (8 th) (4), Fall (Months 9-10), Winter (Months 11-12)
( ౧. ౪. ౨౮౮) బాహులోర్జౌ కార్తికికో హేమన్తః శిశిరోఽస్త్రియామ్
Spring (Months 1-2) (3), Summer (Months 3-4) (7)
( ౧. ౪. ౨౮౯) వసన్తే పుష్పసమయః సురభిర్గ్రీష్మ ఊష్మకః
( ౧. ౪. ౨౯౦) నిదాఘ ఉష్ణోపగమ ఉష్ణ ఊష్మాగమస్తపః
Monsoon (Months 5-6) (2), Autumn (Months 7-8)
( ౧. ౪. ౨౯౧) స్త్రియాం ప్రావృట్ స్త్రియాం భూమ్ని వర్షా అథ శరత్స్త్రియామ్
Season, Year (6)
( ౧. ౪. ౨౯౨) షడమీ ఋతవః పుంసి మార్గాదీనాం యుగైః క్రమాత్
( ౧. ౪. ౨౯౩) సంవత్సరో వత్సరోఽబ్దో హాయనోఽస్త్రీ శరత్సమాః
Human Month = Ancestral day, Human year = Divine day
( ౧. ౪. ౨౯౪) మాసేన స్యాదహోరాత్రః పైత్రో వర్షేణ దైవతః
Human Yuga quartet = Divine Yuga, Divine 2000 Yuga = Brahma\'s day = Human kalpa
( ౧. ౪. ౨౯౫) దైవే యుగసహస్రే ద్వే బ్రాహ్మః కల్పౌ తు తౌ నృణామ్
Manvantara = 71 Divine yuga
( ౧. ౪. ౨౯౬) మన్వన్తరం తు దివ్యానాం యుగానామేకసప్తతిః
Destruction of world (between epochs) (5)
( ౧. ౪. ౨౯౭) సంవర్తః ప్రలయః కల్పః క్షయః కల్పాన్త ఇత్యపి
Sin (12), Virtue or merit (5)
( ౧. ౪. ౨౯౮) అస్త్రీ పఙ్కం పుమాన్పాప్మా పాపం కిల్బిషకల్మషమ్
( ౧. ౪. ౨౯౯) కలుషం వృజినైనోఽఘమంహో దురితదుష్కృతమ్
( ౧. ౪. ౩౦౦) స్యాద్ధర్మమస్త్రియాం పుణ్యశ్రేయసీ సుకృతం వృషః
Joy or happiness (12), Prosperity, blessing (12)
( ౧. ౪. ౩౦౧) ముత్ప్రీతిః ప్రమదో హర్షః ప్రమోదాఽఽమోదసమ్మదాః
( ౧. ౪. ౩౦౨) స్యాదానన్దథురానన్దః శర్మశాతసుఖాని చ
( ౧. ౪. ౩౦౩) శ్వః శ్రేయసం శివం భద్రం కల్యాణం మఙ్గలం శుభమ్
( ౧. ౪. ౩౦౪) భావుకం భవికం భవ్యం కుశలం క్షేమమస్త్రియామ్
( ౧. ౪. ౩౦౫) శస్తం చాఽథ త్రిషు ద్రవ్యే పాపం పుణ్యం సుఖాది చ
Excellent! (5), Good luck
( ౧. ౪. ౩౦౬) మతల్లికా మచర్చికా ప్రకాణ్డముద్ధతల్లజౌ
( ౧. ౪. ౩౦౭) ప్రశస్తవాచకాన్యమూన్యయః శుభాఽఽవహో విధిః
Destiny or luck (6), Cause (3), Root cause
( ౧. ౪. ౩౦౮) దైవం దిష్టం భాగధేయం భాగ్యం స్త్రీ నియతిర్విధిః
( ౧. ౪. ౩౦౯) హేతుర్నా కారణం బీజం నిదానం త్వాదికారణమ్
Soul (3), State (of body etc.), Three Qualities (of all things)
( ౧. ౪. ౩౧౦) క్షేత్రజ్ఞ ఆత్మా పురుషః ప్రధానం ప్రకృతిః స్త్రియామ్
( ౧. ౪. ౩౧౧) విశేషః కాలికోఽవస్థా గుణాః సత్త్వం రజస్తమః
Birth (6), Living being (6)
( ౧. ౪. ౩౧౨) జనుర్జననజన్మాని జనిరుత్పత్తిరుద్భవః
( ౧. ౪. ౩౧౩) ప్రాణీ తు చేతనో జన్మీ జన్తుజన్యుశరీరిణః
Kind or type (3), Individuality, Mind (7)
( ౧. ౪. ౩౧౪) జాతిర్జాతం చ సామాన్యం వ్యక్తిస్తు పృథగాత్మతా
( ౧. ౪. ౩౧౫) చిత్తం తు చేతో హృదయం స్వాన్తం హృన్మానసం మనః
ధీవర్గః
[మార్చు]Comprehension, intellect (14)
( ౧. ౫. ౩౧౬) బుద్ధిర్మనీషా ధిషణా ధీః ప్రజ్ఞా శేముషీ మతిః
( ౧. ౫. ౩౧౭) ప్రేక్షోపలబ్ధిశ్చిత్సంవిత్ప్రతిపజ్జ్ఞప్తిచేతనాః
Retentive intellect (1), Volition (1), Attention (3)
( ౧. ౫. ౩౧౮) ధీర్ధారణావతీ మేధా సంకల్పః కర్మ మానసమ్
( ౧. ౫. ౩౧౯) అవధానం సమాధానం ప్రణిధానమ్ తథైవ చ
Awareness (2), Reflection (3), Reasoning (3), Doubt (4)
( ౧. ౫. ౩౨౦) చిత్తాభోగో మనస్కారశ్చర్చా సంఖ్యా విచారణా
( ౧. ౫. ౩౨౧) విమర్శో భావనా చైవ వాసనా చ నిగద్యతే
( ౧. ౫. ౩౨౨) అధ్యాహారస్తర్క ఊహో విచికిత్సా తు సంశయః
( ౧. ౫. ౩౨౩) సందేహద్వాపరౌ చాథ సమౌ నిర్ణయనిశ్చయౌ
Heresy or atheism (2), Malice (2), Conclusion or theorem (2), Delusion (3)
( ౧. ౫. ౩౨౪) మిథ్యాదృష్టిర్నాస్తికతా వ్యాపాదో ద్రోహచిన్తనమ్
( ౧. ౫. ౩౨౫) సమౌ సిద్ధాన్తరాద్ధాన్తౌ భ్రాన్తిర్మిథ్యామతిర్భ్రమః
Agreement (10)
( ౧. ౫. ౩౨౬) సంవిదాగూః ప్రతిజ్ఞానం నియమాశ్రవసంశ్రవాః
( ౧. ౫. ౩౨౭) అఙ్గీకారాభ్యుపగమప్రతిశ్రవసమాధయః
Spiritual knowledge (1), Worldly or profane knowledge (1)
( ౧. ౫. ౩౨౮) మోక్షే ధీర్జ్ఞానమన్యత్ర విజ్ఞానం శిల్పశాస్త్రయోః
Salvation or liberation (8), Spiritual ignorance (4)
( ౧. ౫. ౩౨౯) ముక్తిః కైవల్యనిర్వాణశ్రేయోనిఃశ్రేయసామృతమ్
( ౧. ౫. ౩౩౦) మోక్షోఽపవర్గోఽథాజ్ఞానమవిద్యాఽహంమతిః స్త్రియామ్
(Listed) five sense objects (3), Sense organs (3), Intellectual organ (1)
( ౧. ౫. ౩౩౧) రూపం శబ్దో గన్ధరసస్పర్శాశ్చ విషయా అమీ
( ౧. ౫. ౩౩౨) గోచరా ఇన్ద్రియార్థాశ్చ హృషీకం విషయీన్ద్రియమ్
( ౧. ౫. ౩౩౩) కర్మేన్ద్రియం తు పాయ్వాది మనోనేత్రాది ధీన్ద్రియమ్
Astringent (2), Sweet (1), Salty (1)
( ౧. ౫. ౩౩౪) తువరస్తు కషాయోఽస్త్రీ మధురో లవణః కటుః
Pungent (hot) (1), Sour (1), Tastes (all six) (1)
( ౧. ౫. ౩౩౫) తిక్తోఽమ్లశ్చ రసాః పుంసి తద్వత్సు షడమీ త్రిషు
Aroma (1), Extremely pleasant smell (1), Permeating smell (2)
( ౧. ౫. ౩౩౬) విమర్దోత్థే పరిమలో గన్ధే జనమనోహరే
( ౧. ౫. ౩౩౭) ఆమోదః సోఽతినిర్హారీ వాచ్యలిఙ్గత్వమాగుణాత్
( ౧. ౫. ౩౩౮) సమాకర్షీ తు నిర్హారీ సురభిర్ఘ్రాణతర్పణః
Aromatics (4), Breath-freshner (2), Foul smelling (2), Rotten (1)
( ౧. ౫. ౩౩౯) ఇష్టగన్ధః సుగన్ధిః స్యాదామోదీ ముఖవాసనః
( ౧. ౫. ౩౪౦) పూతిగన్ధస్తు దుర్గన్ధో విస్రం స్యాదామగన్ధి యత్
White (16), Grey (off-white) (2), Black or dark blue (7)
( ౧. ౫. ౩౪౧) శుక్లశుభ్రశుచిశ్వేతవిశదశ్యేతపాణ్డరాః
( ౧. ౫. ౩౪౨) అవదాతః సితో గౌరోఽవలక్షో ధవలోఽర్జునః
( ౧. ౫. ౩౪౩) హరిణః పాణ్డురః పాణ్డురీషత్పాణ్డుస్తు ధూసరః
( ౧. ౫. ౩౪౪) కృష్ణే నీలాసితశ్యామకాలశ్యామలమేచకాః
Yellow (3), Green (3), Red (2), Crimson (1)
( ౧. ౫. ౩౪౫) పీతో గౌరో హరిద్రాభః పలాశో హరితో హరిత్
( ౧. ౫. ౩౪౬) లోహితో రోహితో రక్తః శోణః కోకనదచ్ఛవిః
Light pink (1), Dark pink (1), Brown (2), Purple (3)
( ౧. ౫. ౩౪౭) అవ్యక్తరాగస్త్వరుణః శ్వేతరక్తస్తు పాటలః
( ౧. ౫. ౩౪౮) శ్యావః స్యాత్కపిశో ధూమ్రధూమలౌ కృష్ణలోహితే
Tawny (6), variegated (6)
( ౧. ౫. ౩౪౯) కడారః కపిలః పిఙ్గపిశఙ్గౌ కద్రుపిఙ్గలౌ
( ౧. ౫. ౩౫౦) చిత్రం కిర్మీరకల్మాషశబలైతాశ్చ కర్బురే
Colors as words are masculine, as adjectives follow nouns
( ౧. ౫. ౩౫౧) గుణే శుక్లాదయః పుంసి గుణిలిఙ్గాస్తు తద్వతి
శబ్దవర్గః
[మార్చు]Talk or speech or language (13)
( ౧. ౬. ౩౫౨) బ్రాహ్మీ తు భారతీ భాషా గీర్వాగ్వాణీ సరస్వతీ
( ౧. ౬. ౩౫౩) వ్యాహార ఉక్తిర్లపితం భాషితం వచనం వచః
Corrupted (or changed) speech (2), word (1), Sentence (1)
( ౧. ౬. ౩౫౪) అపభ్రంశోఽపశబ్దః స్యాచ్ఛాస్త్రే శబ్దస్తు వాచకః
( ౧. ౬. ౩౫౫) తిఙ్ సుబన్తచయో వాక్యం క్రియా వా కారకాన్వితా
Vedas (scriptures) (4), Prescribed way of life (dharme) (1)
( ౧. ౬. ౩౫౬) శ్రుతిః స్త్రీ వేద ఆమ్నాయస్త్రయీ ధర్మస్తు తద్విధిః
Three vedas (listed) (1), Subsidiary vedas (vedanga) (1), Om (2)
( ౧. ౬. ౩౫౭) స్త్రియామృక్ సామయజుషీ ఇతి వేదాస్త్రయస్త్రయీ
( ౧. ౬. ౩౫౮) శిక్షేత్యాది శ్రుతేరఙ్గమోఙ్కారప్రణవౌ సమౌ
History (2), Vedic accents (1), Logic (1), Ethics (1)
( ౧. ౬. ౩౫౯) ఇతిహాసః పురావృత్తముదాత్తాద్యాస్త్రయః స్వరాః
( ౧. ౬. ౩౬౦) ఆన్వీక్షికీ దణ్డనీతిస్తర్కవిద్యాఽర్థశాస్త్రయోః
Tale (1), Epic story (1), Story (2), Riddle (2)
( ౧. ౬. ౩౬౧) ఆఖ్యాయికోపలబ్ధార్థా పురాణం పఞ్చలక్షణమ్
( ౧. ౬. ౩౬౨) ప్రబన్ధకల్పనా కథా ప్రవహ్లికా ప్రహేలికా
Social code (Dharma) (1), Compendium (2)
( ౧. ౬. ౩౬౩) స్మృతిస్తు ధర్మసంహితా సమాహృతిస్తు సంగ్రహః
Poetic challenge line for completion (1), Rumor (2)
( ౧. ౬. ౩౬౪) సమస్యా తు సమాసార్థా కింవదన్తీ జనశ్రుతిః
News (4), Name (6), Call or summons (3), Collective call (1)
( ౧. ౬. ౩౬౫) వార్తా ప్రవృత్తిర్వృత్తాన్త ఉదన్తః స్యాదథాఽహ్వయః
( ౧. ౬. ౩౬౬) ఆఖ్యాహ్వే అభిధానం చ నామధేయం చ నామ చ
( ౧. ౬. ౩౬౭) హూతిరాకారణాఽఽహ్వానం సంహూతిర్బహుభిః కృతా
Dispute or debate (2), Preface or introduction (2)
( ౧. ౬. ౩౬౮) వివాదో వ్యవహారః స్యాదుపన్యాసస్తు వాఙ్ముఖమ్
Illustration or example (2), Oath (2), Question (3), Answer (2)
( ౧. ౬. ౩౬౯) ఉపోద్ధాత ఉదాహారః శపనం శపథః పుమాన్
( ౧. ౬. ౩౭౦) ప్రశ్నోఽనుయోగః పృచ్ఛా చ ప్రతివాక్యోత్తరే సమే
Groundless demand (2), False accusation (2), Rapture or roar (1)
( ౧. ౬. ౩౭౧) మిథ్యాభియోగోఽభ్యాఖ్యానమథ మిథ్యాభిశంసనమ్
( ౧. ౬. ౩౭౨) అభిశాపః ప్రణాదస్తు శబ్దః స్యాదనురాగజః
Fame (3), Praise (4), Repetition (1), Shouting (2)
( ౧. ౬. ౩౭౩) యశః కీర్తిః సమజ్ఞా చ స్తవః స్తోత్రం స్తుతిర్నుతిః
( ౧. ౬. ౩౭౪) ఆమ్రేడితం ద్విస్త్రిరుక్తముచ్చైర్ఘుష్టం తు ఘోషణా
Trembling (of speech in stress) (1), Censure, blame or contempt (10)
( ౧. ౬. ౩౭౫) కాకుః స్త్రియాం వికారో యః శోకభీత్యాదిభిర్ధ్వనేః
( ౧. ౬. ౩౭౬) అవర్ణాఽక్షేపనిర్వాదపరీవాదాపవాదవత్.
( ౧. ౬. ౩౭౭) ఉపక్రోశో జుగుప్సా చ కుత్సా నిన్దా చ గర్హణే
Harsh speech (2), Reproach (1), Admonition or gossip (1)
( ౧. ౬. ౩౭౮) పారుష్యమతివాదః స్యాద్ భర్త్సనం త్వపకారగీః
( ౧. ౬. ౩౭౯) యః సనిన్ద ఉపాలమ్భస్తత్ర స్యాత్పరిభాషణమ్
Accusation (of adultery) (1), Conversation (2), Rambling (speech) (1)
( ౧. ౬. ౩౮౦) తత్ర త్వాక్షారణా యః స్యాదాక్రోశో మైథునం ప్రతి
( ౧. ౬. ౩౮౧) స్యాదాభాషణమాలాపః ప్రలాపోఽనర్థకం వచః
repetitious speech (2), Lamentation (2)
( ౧. ౬. ౩౮౨) అనులాపో ముహుర్భాషా విలాపః పరిదేవనమ్
Quarrel (2), Familiar or confidential conversation (1)
( ౧. ౬. ౩౮౩) విప్రలాపో విరోధోక్తిః సంలాపో భాషణం మిథః
Good speech (2), Denial or excuse (2), Objection (3), Cursing (3)
( ౧. ౬. ౩౮౪) సుప్రలాపః సువచనమపలాపస్తు నిహ్నవః
( ౧. ౬. ౩౮౫) చోద్యమాక్షేపాఽభియోగౌ శాపాఽక్రోశౌ దురేషణా
Sweet-talk (3), Message (2)
( ౧. ౬. ౩౮౬) అస్త్రీ చాటు చటు శ్లాఘా ప్రేమ్ణా మిథ్యావికత్థనమ్
( ౧. ౬. ౩౮౭) సందేశవాగ్వాచికం స్యాద్వాగ్భేదాస్తు త్రిషూత్తరే
Following adjectives of speech take appropriate genders
Inauspicious (1), Auspicious (1), Very sweet (1), Proper or coherent (2)
( ౧. ౬. ౩౮౮) రుశతీ వాగకల్యాణీ స్యాత్కల్యా తు శుభాత్మికా
( ౧. ౬. ౩౮౯) అత్యర్థమధురం సాన్త్వం సంగతం హృదయఙ్గమమ్
Harsh (2), Obscene or crude (2), Pleasing and true (1), Contradictory (2)
( ౧. ౬. ౩౯౦) నిష్ఠురం పరుషం గ్రామ్యమశ్లీలం సూనృతం ప్రియే
( ౧. ౬. ౩౯౧) సత్యేఽథ సంకులక్లిష్టే పరస్పరపరాహతే
Slurred (1), Fast (1), Sputtered (1), Meaningless (1)
( ౧. ౬. ౩౯౨) లుప్తవర్ణపదం గ్రస్తం నిరస్తం త్వరితోదితమ్
( ౧. ౬. ౩౯౩) జమ్బూకృతం సనిష్టీవమబద్ధం స్యాదనర్థకమ్
Inappropriate (2), Oxymoron (1), Sarcastic (2), Loving (1)
( ౧. ౬. ౩౯౪) అనక్షరమవాచ్యం స్యాదాహతం తు మృషార్థకమ్
( ౧. ౬. ౩౯౫) సోల్లుఠనం తు సోత్ప్రాసం మణితం రతికూజితమ్
Plain, pleasant, clear (5), Unclear or garbled (2), False (1)
( ౧. ౬. ౩౯౬) శ్రావ్యం హృద్యం మనోహారి విస్పష్టం ప్రకటోదితమ్
( ౧. ౬. ౩౯౭) అథ మ్లిష్టమవిస్పష్టం వితథం త్వనృతం వచః
True (4)
( ౧. ౬. ౩౯౮) సత్యం తథ్యమృతం సమ్యగమూని త్రిషు తద్వతి
Sound (17), (Sound of) clothes or leaves (1)
( ౧. ౬. ౩౯౯) శబ్దే నినాదనినదధ్వనిధ్వానరవస్వనాః
( ౧. ౬. ౪౦౦) స్వాననిర్ఘోషనిర్హ్రాదనాదనిస్వాననిస్వనాః
( ౧. ౬. ౪౦౧) ఆరవాఽఽరావసంరావవిరావా అథ మర్మరః
(Sound of) ornaments (1), (sound of) string instruments (5), Same but louder (2)
( ౧. ౬. ౪౦౨) స్వనితే వస్త్రపర్ణానాం భూషణానాం తు శిఞ్జితమ్
( ౧. ౬. ౪౦౩) నిక్వాణో నిక్వణః క్వాణః క్వణః క్వణనమిత్యపి
( ౧. ౬. ౪౦౪) వీణాయాః క్వణితే ప్రాదేః ప్రక్వాణప్రక్వణాదయః
Uproar (2), Uproar by birds (1), Echo (2), Singing (2)
( ౧. ౬. ౪౦౫) కోలాహలః కలకలస్తిరశ్చాం వాశితం రుతమ్
( ౧. ౬. ౪౦౬) స్త్రీ ప్రతిశ్రుత్ప్రతిధ్వానే గీతం గానమిమే సమే
నాట్యవర్గః
[మార్చు]The seven notes. These are respectively natural sounds of:
Elephants, Cows, Goats, Peacocks, Curlews (krauncha), Horses, Cuckoos
In usual notation, these are: BDECFAG
Minute tone (1), Pleasing soft tone (1), Medium pitch (1), High pitch (1)
( ౧. ౭. ౪౦౭) నిషాదర్షభగాన్ధారషడ్జమధ్యమధైవతాః
( ౧. ౭. ౪౦౮) పఞ్చమశ్చేత్యమీ సప్త తన్త్రీకణ్ఠోత్థితాః స్వరాః
( ౧. ౭. ౪౦౯) కాకలీ తు కలే సూక్ష్మే ధ్వనీ తు మధురాఽస్ఫుటే
( ౧. ౭. ౪౧౦) కలో మన్ద్రస్తు గమ్భీరే తారోఽత్యుచ్చైస్త్రయస్త్రిషు
In the stomach form 22 low tones (Shruti). They become medium or high pitched if made in throat or head.
( ౧. ౭. ౪౧౧) నృణామురసి మధ్యస్థో ద్వావింశతివిధో ధ్వనిః
( ౧. ౭. ౪౧౨) స మన్ద్రః కణ్ఠమధ్యస్థస్తారః శిరసి గీయతే
Harmony (1), Lute (veena) (3), Seven stringed lute (1)
( ౧. ౭. ౪౧౩) సమన్వితలయస్త్వేకతాలో వీణా తు వల్లకీ
( ౧. ౭. ౪౧౪) త్రిపఞ్చీ సా తు తన్త్రీభిః సప్తభిః పరివాదినీ
String instrument (1), Drum instrument (1), Wind instrument (1), Bell or gong (1)
( ౧. ౭. ౪౧౫) తతం వీణాఽఽదికం వాద్యమానద్ధం మురజాఽఽదికమ్
( ౧. ౭. ౪౧౬) వంశాఽఽదికం తు సుషిరం కాంస్యతాలాఽఽదికం ఘనమ్
Any of these four instruments (2), Twofaced drum (2), Its three types
( ౧. ౭. ౪౧౭) చతుర్విధమిదం వాద్యం వాదిత్రాఽఽతోద్యనామకమ్
( ౧. ౭. ౪౧౮) మృదఙ్గా మురజా భేదాస్త్వఙ్క్యాఽఽలిఙ్గ్యోర్ధ్వకాస్త్రయః
Large drum (2), Kettle drum (2), Large kettle drum (2), Bow (for playing
string instrument) (1)
( ౧. ౭. ౪౧౯) స్యాద్ యశఃపటహో ఢక్కా భేరీ స్త్రీ దున్దుభిః పుమాన్
( ౧. ౭. ౪౨౦) ఆనకః పటహోఽస్త్రీ స్యాత్ కోణో వీణాఽఽది వాదనమ్
Parts of the lute: Neck (1), The bowl (2)
( ౧. ౭. ౪౨౧) వీణాదణ్డః ప్రవాలః స్యాత్ కకుభస్తు ప్రసేవకః
The body (1), String attachment (1)
( ౧. ౭. ౪౨౨) కోలమ్బకస్తు కాయోఽస్యా ఉపనాహో నిబన్ధనమ్
Six names of other special drums, (Female) dancer (2)
( ౧. ౭. ౪౨౩) వాద్యప్రభేదా డమరుమడ్డుడిణ్డిమఝర్ఝరాః
( ౧. ౭. ౪౨౪) మర్దలః పణవోఽన్యే చ నర్తకీలాసికే సమే
Dancing speeds low, medium, high, Beating time(1), Musical pause or rest (1)
( ౧. ౭. ౪౨౫) విలమ్బితం ద్రుతం మధ్యం తత్త్వమోఘో ఘనం క్రమాత్
( ౧. ౭. ౪౨౬) తాలః కాలక్రియామానం లయః సామ్యమమథాఽస్త్రియామ్
Dance (6), The musical arts (dance, song, instrument) (1)
( ౧. ౭. ౪౨౭) తాణ్డవం నటనం నాట్యం లాస్యం నృత్యం చ నర్తనే
( ౧. ౭. ౪౨౮) తౌర్యత్రికం నృత్యగీతవాద్యం నాట్యమిదం త్రయమ్
Female impersonator dancer in drama (3), Courtesan (1)
( ౧. ౭. ౪౨౯) భ్రకుంసశ్చ భ్రుకుంసశ్చ భ్రూకుంసశ్చేతి నర్తకః
( ౧. ౭. ౪౩౦) స్త్రీవేషధారీ పురుషో నాట్యోక్తౌ గణికాఞ్జుకా
Husband of sister (1), Learned man (1), Father (1), Prince (2)
( ౧. ౭. ౪౩౧) భగినీపతిరావుత్తో భావో విద్వానథాఽఽవుకః
( ౧. ౭. ౪౩౨) జనకో యువరాజస్తు కుమారో భర్తృదారకః
King (2), Princess (1), Queen (1), Other wives of a king (1)
( ౧. ౭. ౪౩౩) రాజా భట్టారకో దేవస్తత్సుతా భర్తృదారికా
( ౧. ౭. ౪౩౪) దేవీ కృతాభిషేకాయామితరాసు తు భట్టినీ
Interjection for a forbidden act (1), King\'s brother-in-law (1)
( ౧. ౭. ౪౩౫) అబ్రహ్మణ్యమవధ్యోక్తౌ రాజశ్యాలస్తు రాష్ట్రియః
Mother (1), Young lass (2), Venerable man (1), Catastrophe or end of drama (2)
( ౧. ౭. ౪౩౬) అమ్బా మాతాఽథ బాలా స్యాద్వాసూరార్యస్తు మారిషః
( ౧. ౭. ౪౩౭) అత్తికా భగినీ జ్యేష్ఠా నిష్ఠా నిర్వహణే సమే
Vocatives for different female servants (1) each, Gesture (2), Expressive gesture (2)
( ౧. ౭. ౪౩౮) హణ్డే హఞ్జే హలాఽఽహ్వానే నీచాం చేటీం సఖీం ప్రతి
( ౧. ౭. ౪౩౯) అఙ్గహారోఽఙ్గవిక్షేపో వ్యఞ్జకాఽభినయౌ సమౌ
Acting by body or expression (1), Eight types of emotions (rasa) listed
( ౧. ౭. ౪౪౦) నిర్వృత్తే త్వఙ్గసత్త్వాభ్యాం ద్వే త్రిష్వాఙ్గికసాత్త్వికే
( ౧. ౭. ౪౪౧) శృఙ్గారవీరకరుణాఽద్భుతహాస్యభయానకాః
Love emotion (3), Heroism (2), Tenderness (7), Merriment (3), Disgust(2)
( ౧. ౭. ౪౪౨) బీభత్సరౌద్రౌ చ రసాః శృఙ్గారః శుచిరుజ్జ్వలః
( ౧. ౭. ౪౪౩) ఉత్సాహవర్ధనో వీరః కారుణ్యం కరుణా ఘృణా
( ౧. ౭. ౪౪౪) కృపా దయాఽనుకమ్పా స్యాదనుక్రోశోఽప్యథో హసః
( ౧. ౭. ౪౪౫) హాసో హాస్యం చ బీభత్సం వికృతం త్రిష్విదం ద్వయమ్
Wonderment (4), Terror (9), Anger or horror (2), Fear (6)
( ౧. ౭. ౪౪౬) విస్మయోఽద్భుతమాశ్చర్యం చిత్రమప్యథ భైరవమ్
( ౧. ౭. ౪౪౭) దారుణం భీషణం భీష్మం ఘోరం భీమం భయానకమ్
( ౧. ౭. ౪౪౮) భయఙ్కరం ప్రతిభయం రౌద్రం తూగ్రమమీ త్రిషు
( ౧. ౭. ౪౪౯) చతుర్దశ దరస్త్రాసో భీతిర్భీః సాధ్వసం భయమ్
Mental sentiment or attitude (1), Expression of it (1)
( ౧. ౭. ౪౫౦) వికారో మానసో భావోఽనుభావో భావబోధకః
Pride (5), Arrogance (6), Disrespect (9)
( ౧. ౭. ౪౫౧) గర్వోఽభిమానోఽహఙ్కారో మానశ్చిత్తసమున్నతిః
( ౧. ౭. ౪౫౨) దర్పోఽవలోకోఽవష్టమ్భశ్చిత్తోద్రేకః స్మయో మదః
( ౧. ౭. ౪౫౩) అనాదరః పరిభవః పరీభావస్తిరస్క్రియా
( ౧. ౭. ౪౫౪) రీఢాఽవమాననాఽవజ్ఞాఽవహేలనమసూర్క్షణమ్
Modesty or shame (5), Bashfulness (1)
( ౧. ౭. ౪౫౫) మన్దాక్షం హ్రీస్త్రపా వ్రీడా లజ్జా సాఽపత్రపాఽన్యతః
Patience, tolerance (2), Greed (for other\'s property) (1)
( ౧. ౭. ౪౫౬) క్షాన్తిస్తితిక్షాఽభిధ్యా తు పరస్య విషయే స్పృహా
Jealousy or envy (2), Nitpicking (1), Enmity (3), Grief (3)
( ౧. ౭. ౪౫౭) అక్షాన్తిరీర్ష్యాఽసూయా తు దోషాఽఽరోపో గుణేష్వపి
( ౧. ౭. ౪౫౮) వైరం విరోధో విద్వేషో మన్యుశోకౌ తు శుక్ స్త్రియామ్
Repentance (3), Wrath or rage (7)
( ౧. ౭. ౪౫౯) పశ్చాత్తాపోఽనుతాపశ్చ విప్రతీసార ఇత్యపి
( ౧. ౭. ౪౬౦) కోపక్రోధాఽమర్షరోషప్రతిఘా రుట్ కృధౌ స్త్రియౌ
Character or good conduct (1), Insanity (2)
( ౧. ౭. ౪౬౧) శుచౌ తు చరితే శీలమున్మాదశ్చిత్తవిభ్రమః
Affection or kindness (3), Desire or wish (12), Lust (1)
( ౧. ౭. ౪౬౨) ప్రేమా నా ప్రియతా హార్దం ప్రేమస్నేహోఽథ దోహదమ్
( ౧. ౭. ౪౬౩) ఇచ్ఛా కాఙ్క్షా స్పృహేహా తృడ్ వాఞ్ఛా లిప్సా మనోరథః
( ౧. ౭. ౪౬౪) కామోఽభిలాషస్తర్షశ్చ సోఽత్యర్థం లాలసా ద్వయోః
Moral reflection (1), Mental decease (1) Recollection (3) Anxiety (2)
( ౧. ౭. ౪౬౫) ఉపాధిర్నా ధర్మచిన్తా పుంస్యాధిర్మానసీ వ్యథా
( ౧. ౭. ౪౬౬) స్యాచ్చిన్తా స్మృతిరాధ్యానముత్కణ్ఠోత్కలికే సమే
Perseverance or enthusiasm (2), Fortitude (1)
( ౧. ౭. ౪౬౭) ఉత్సాహోఽధ్యవసాయః స్యాత్ స వీర్యమతిశక్తిభాక్
Fraud or deceit (9), Carelessness or error (2)
( ౧. ౭. ౪౬౮) కపటోఽస్త్రీ వ్యాజదమ్భోపధయశ్ ఛద్మకైతవే
( ౧. ౭. ౪౬౯) కుసృతిర్నికృతిః శాఠ్యం ప్రమాదోఽనవధానతా
Eagerness or curiosity (4), Women\'s affectionate actions (six listed) (1)
( ౧. ౭. ౪౭౦) కౌతూహలం కౌతుకం చ కుతుకం చ కుతూహలమ్
( ౧. ౭. ౪౭౧) స్త్రీణాం విలాసబిబ్బోకవిభ్రమా లలితం తథా
( ౧. ౭. ౪౭౨) హేలా లీలేత్యమీ హావాఃక్రియాః శృఙ్గారభావజాః
Sport or amusement (6), Concealment or disguise (3)
( ౧. ౭. ౪౭౩) ద్రవకేలిపరీహాసాః క్రీడా లీలా చ నర్మ చ
( ౧. ౭. ౪౭౪) వ్యాజోఽపదేశో లక్ష్యం చ క్రీడా ఖేలా చ కూర్దనమ్
Sweat (3), Unconsciousness (2), camouflage (2), Excitement or hurry (2)
( ౧. ౭. ౪౭౫) ఘర్మో నిదాఘః స్వేదః స్యాత్ప్రలయో నష్టచేష్టతా
( ౧. ౭. ౪౭౬) అవహిత్థాకారగుప్తిః సమౌ సంవేగసంభ్రమౌ
Three laughs: loud articulated (1), smile (1), laugh (1), Thrill (goosepimples) (2)
( ౧. ౭. ౪౭౭) స్యాదాచ్ఛురితకం హాసః సోత్ప్రాసః స మనాక్ స్మితమ్
( ౧. ౭. ౪౭౮) మధ్యమః స్యాద్విహసితం రోమాఞ్చో రోమహర్షణమ్
Weeping (3), Yawning (2), Dishonest talk (2), Deviation or failure (2)
( ౧. ౭. ౪౭౯) క్రన్దితం రుదితమ్ క్రుష్టం జృమ్భస్తు త్రిషు జృమ్భణమ్
( ౧. ౭. ౪౮౦) విప్రలమ్భో విసంవాదో రిఙ్గణం స్ఖలనం సమే
Sleep (5), Sleepiness or lassitude (2), Frown (3)
( ౧. ౭. ౪౮౧) స్యాన్నిద్రా శయనం స్వాపః స్వప్నః సంవేశ ఇత్యపి
( ౧. ౭. ౪౮౨) తన్ద్రీ ప్రమీలా భ్రకుటిర్భ్రుకుటిర్భ్రూకుటిః స్త్రియామ్
(Angry) staring (1), Natural state or nature (5), trembling (2), Elation or festival (5)
( ౧. ౭. ౪౮౩) అదృష్టిః స్యాదసౌమ్యేఽక్ష్ణి సంసిద్ధిప్రకృతీ త్విమే
( ౧. ౭. ౪౮౪) స్వరూపం చ స్వభావశ్చ నిసర్గశ్చాథ వేపథుః
( ౧. ౭. ౪౮౫) కమ్పోఽథ క్షణ ఉద్ధర్షో మహ ఉద్ధవ ఉత్సవః
పాతాలభోగివర్గః
[మార్చు]Nether world (5), Hole or empty space (11)
The word సుషిరంhas a variant శుషిరం. Similar for సుషిఃalso
( ౧. ౮. ౪౮౬) అధోభువనపాతాలం బలిసద్మ రసాతలమ్
( ౧. ౮. ౪౮౭) నాగలోకోఽథ కుహరం సుషిరం వివరం బిలమ్
( ౧. ౮. ౪౮౮) ఛిద్రం నిర్వ్యథనం రోకం రన్ధ్రం శ్వభ్రం వపా సుషిః
Hole in the ground (2), Darkness (5), Complete darkness (1), Partial darkness (1)
( ౧. ౮. ౪౮౯) గర్తాఽవటౌ భువి శ్వభ్రే సరన్ధ్రే సుషిరం త్రిషు
( ౧. ౮. ౪౯౦) అన్ధకారోఽస్త్రియాం ధ్వాన్తం తమిస్రం తిమిరం తమః
( ౧. ౮. ౪౯౧) ధ్వాన్తే గాఢేఽన్ధతమసం క్షీణేఽవతమసం తమః
Universal darkness (1), Snake (2), King of snakes (2), A type of snake (2), Python or large snake (3)
( ౧. ౮. ౪౯౨) విష్వక్సంతమసం నాగాః కాద్రవేయాస్తదీశ్వరే
( ౧. ౮. ౪౯౩) శేషోఽనన్తో వాసుకిస్తు సర్పరాజోఽథ గోనసే
( ౧. ౮. ౪౯౪) తిలిత్సః స్యాదజగరే శయుర్వాహస ఇత్యుభౌ
Water snake (2), A type of nonpoisonous snake (2), A variegated snake (2), Shedded snake (2)
( ౧. ౮. ౪౯౫) అలగర్దో జలవ్యాలః సమౌ రాజిలడుణ్డుమౌ
( ౧. ౮. ౪౯౬) మాలుధానో మాతులాహిర్నిర్ముక్తో ముక్తకఞ్చుకః
Snake or serpent (33)
( ౧. ౮. ౪౯౭) సర్పః పృదాకుర్భుజగో భుజఙ్గోఽహిర్భుజఙ్గమః
( ౧. ౮. ౪౯౮) ఆశీవిషో విషధరశ్చక్రీ వ్యాలః సరీసృపః
( ౧. ౮. ౪౯౯) కుణ్డలీ గూఢపాచ్చక్షుఃశ్రవాః కాకోదరః ఫణీ
( ౧. ౮. ౫౦౦) దర్వీకరో దీర్ఘపృష్ఠో దన్దశూకో బిలేశయః
( ౧. ౮. ౫౦౧) ఉరగః పన్నగో భోగీ జిహ్మగః పవనాశనః
( ౧. ౮. ౫౦౨) లేలిహానో ద్విరసనో గోకర్ణః కఞ్చుకీ తథా
( ౧. ౮. ౫౦౩) కుమ్భీనసః ఫణధరో హరిర్భోగధరస్తథా
Body of a snake (1), Fang (2), Pertaining to a snake (1), Hood of a snake(2)
( ౧. ౮. ౫౦౪) అహేః శరీరం భోగః స్యాదాశీరప్యహిదంష్ట్రికా
( ౧. ౮. ౫౦౫) త్రిష్వాహేయం విషాఽస్థ్యాది స్ఫటాయాం తు ఫణా ద్వయోః
Snake\'s venom (3), List of nine specific venoms
( ౧. ౮. ౫౦౬) సమౌ కఞ్చుకనిర్మోకౌ క్ష్వేడస్తు గరలం విషమ్
( ౧. ౮. ౫౦౭) పుంసి క్లీబే చ కాకోలకాలకూటహలాహలాః
( ౧. ౮. ౫౦౮) సౌరాష్ట్రికః శౌక్లికేయో బ్రహ్మపుత్రః ప్రదీపనః
( ౧. ౮. ౫౦౯) దారదో వత్సనాభశ్చ విషభేదా అమీ నవ
Poison expert (2), Snake catcher (2)
( ౧. ౮. ౫౧౦) విషవైద్యో జాఙ్గులికో వ్యాలగ్రాహ్యహితుణ్డికః
నరకవర్గః
[మార్చు]Hell (4), Six specific hells listed, (Hell-bound) souls (1), River in hell (1), Misery (in hell) (1)
( ౧. ౯. ౫౧౧) స్యాన్నారకస్తు నరకో నిరయో దుర్గతిః స్త్రియామ్
( ౧. ౯. ౫౧౨) తద్భేదాస్తపనాఽవీచిమహారౌరవరౌరవాః
( ౧. ౯. ౫౧౩) సంఘాతః కాలసూత్రం చేత్యాద్యాః సత్త్వాస్తు నారకాః
( ౧. ౯. ౫౧౪) ప్రేతా వైతరణీ సిన్ధుః స్యాదలక్ష్మీస్తు నిర్ర్తిః
Condemnation (to hell) (2), Agony (3)
( ౧. ౯. ౫౧౫) విష్టిరాజూః కారణా తు యాతనా తీవ్రవేదనా
Pain or suffering of various types (9)
( ౧. ౯. ౫౧౬) పీడా బాధా వ్యథా దుఃఖమామనస్యం ప్రసూతిజమ్
( ౧. ౯. ౫౧౭) స్యాత్కష్టం కృచ్ఛ్రమాభీలం త్రిష్వేషాం భేద్యగామి యత్
వారివర్గః
[మార్చు]Sea or ocean (15), Specific oceans (two listed)
( ౧. ౧౦. ౫౧౮) సముద్రోఽబ్ధిరకూపారః పారావారః సరిత్పతిః
( ౧. ౧౦. ౫౧౯) ఉదన్వానుదధిః సిన్ధుః సరస్వాన్సాగరోఽర్ణవః
( ౧. ౧౦. ౫౨౦) రత్నాకరో జలనిధిర్యాదఃపతిరపామ్పతిః
( ౧. ౧౦. ౫౨౧) తస్య ప్రభేదాః క్షీరోదో లవణోదస్తథాఽపరే
Water (27), watery (2)
( ౧. ౧౦. ౫౨౨) ఆపః స్త్రీ భూమ్ని వార్వారి సలిలం కమలం జలం
( ౧. ౧౦. ౫౨౩) పయః కీలాలమమృతం జీవనం భువనం వనమ్
( ౧. ౧౦. ౫౨౪) కబన్ధముదకం పాథః పుష్కరం సర్వతోముఖమ్
( ౧. ౧౦. ౫౨౫) అమ్భోర్ణస్తోయపానీయనీరక్షీరోఽమ్బుశమ్బరమ్
( ౧. ౧౦. ౫౨౬) మేఘపుష్పం ఘనరసస్త్రిషు ద్వే ఆప్యమమ్మయమ్
Wave (4), Big wave (2), Whirlpool (1), Droplet (4)
( ౧. ౧౦. ౫౨౭) భఙ్గస్తరఙ్గ ఊర్మిర్వా స్త్రియాం వీచిరథోర్మిషు
( ౧. ౧౦. ౫౨౮) మహత్సూల్లోలకల్లోలౌ స్యాదావర్తోఽమ్భసాం భ్రమః
( ౧. ౧౦. ౫౨౯) పృషన్తి బిన్దుపృషతాః పుమాంసో విప్రుషః స్త్రియామ్
Circular motion in a water drain (4), Bank or shore (5)
( ౧. ౧౦. ౫౩౦) చక్రాణి పుటభేదాః స్యుర్భ్రమాశ్చ జలనిర్గమాః
( ౧. ౧౦. ౫౩౧) కూలం రోధశ్చ తీరం చ ప్రతీరం చ తటం త్రిషు
Two banks listed, The channel or bed of a river (1)
( ౧. ౧౦. ౫౩౨) పారావారే పరార్వాచీ తీరే పాత్రం తదన్తరమ్
Island (2), Islet in the river bank (1), Sandy beach (2)
( ౧. ౧౦. ౫౩౩) ద్వీపోఽస్త్రియామన్తరీపం యదన్తర్వారిణస్తటమ్
( ౧. ౧౦. ౫౩౪) తోయోత్థితం తత్పులినం సైకతం సికతామయమ్
Mud or clay (5), Overflow (2), Ditches (for water) made in dry beds (2)
( ౧. ౧౦. ౫౩౫) నిషద్వరస్తు జమ్బాలః పఙ్కోఽస్త్రీ శాదకర్దమౌ
( ౧. ౧౦. ౫౩౬) జలోచ్ఛ్వాసాః పరీవాహాః కూపకాస్తు విదారకాః
Navigable (1), Boat (3), Raft or small boat (3), Stream of water (1)
( ౧. ౧౦. ౫౩౭) నావ్యం త్రిలిఙ్గం నౌతార్యే స్త్రియాం నౌస్తరణిస్తరిః
( ౧. ౧౦. ౫౩౮) ఉడుపం తు ప్లవః కోలః స్రోతోఽమ్బుసరణం స్వతః
Toll (for crossing river) (2), Wooden water carrier (1), Merchants on waterways (2), Helmsman (2)
( ౧. ౧౦. ౫౩౯) ఆతరస్తరపణ్యం స్యాద్ ద్రోణీ కాష్టామ్బువాహినీ
( ౧. ౧౦. ౫౪౦) సాంయాత్రికః పోతవణిక్ కర్ణధారస్తు నావికః
Steersman or rower (2), Mast (2), Oar (2), Rudder (2)
( ౧. ౧౦. ౫౪౧) నియామకాః పోతవాహాః కూపకో గుణవృక్షకః
( ౧. ౧౦. ౫౪౨) నౌకాదణ్డః క్షేపణీ స్యాదరిత్రం కేనిపాతకః
Scraper or shovel (2), Bucket (2), Half of a boat (1), Alit (1)
( ౧. ౧౦. ౫౪౩) అభ్రిః స్త్రీ కాష్టకుద్దాలః సేకపాత్రం తు సేచనమ్
( ౧. ౧౦. ౫౪౪) క్లీబేఽర్ధనావం నావోఽర్ధేఽతీతనౌకేఽతిను త్రిషు
Clear or transparent (2), Turbid (3), Deep (3), Shallow (1)
( ౧. ౧౦. ౫౪౫) త్రిష్వాగాధాత్ప్రసన్నోఽచ్ఛః కలుషోఽనచ్ఛ ఆవిలః
( ౧. ౧౦. ౫౪౬) నిమ్నం గభీరం గమ్భీరముత్తానం తద్విపర్యయే
Bottomless or very deep (2), Fisherman (3), (Fishing) net (2), (Hemp) rope (2)
( ౧. ౧౦. ౫౪౭) అగాధమతలస్పర్శే కైవర్తే దాశధీవరౌ
( ౧. ౧౦. ౫౪౮) ఆనాయః పుంసి జాలం స్యాచ్ఛణసూత్రం పవిత్రకమ్
Fish storage (2), Fishing (2), Fish (8), Specific (flat) fish (2)
( ౧. ౧౦. ౫౪౯) మత్స్యాధానీ కువేణీ స్యాద్ బడిశం మత్స్యవేధనమ్
( ౧. ౧౦. ౫౫౦) పృథురోమా ఝషో మత్స్యో మీనో వైసారిణోఽణ్డజః
( ౧. ౧౦. ౫౫౧) విసారః శకులీ చాథ గడకః శకులార్భకః
Porpoise (2), Specific small fish (2), Type of carp (2), Type of white fish (2)
( ౧. ౧౦. ౫౫౨) సహస్రదంష్ట్రః పాఠీన ఉలూపీ శిశుకః సమౌ
( ౧. ౧౦. ౫౫౩) నలమీనశ్చిలిచిమః ప్రోష్ఠీ తు శఫరీ ద్వయోః
Tiny fish (1), List of specific seven fishes, Aquatic creatures (2)
( ౧. ౧౦. ౫౫౪) క్షుద్రాణ్డమత్స్యసంఘాతః పోతాధానమథో ఝషాః
( ౧. ౧౦. ౫౫౫) రోహితో మద్గురః శాలో రాజీవః శకులస్తిమిః
( ౧. ౧౦. ౫౫౬) తిమిఙ్గలాదయశ్చాథ యాదాంసి జలజన్తవః
List of four aquatic creatures, Crab (2), Turtle or tortoise (3)
( ౧. ౧౦. ౫౫౭) తద్భేదాః శిశుమారోద్రశఙ్కవో మకరాదయః
( ౧. ౧౦. ౫౫౮) స్యాత్కులీరః కర్కటకః కూర్మే కమఠకచ్ఛపౌ
Shark (2), Crocodile (2), Worm (3), Crocodile in Ganges (2)
( ౧. ౧౦. ౫౫౯) గ్రాహోఽవహారో నక్రస్తు కుమ్భీరోఽథ మహీలతా
( ౧. ౧౦. ౫౬౦) గణ్డూపదః కిఞ్చులకో నిహాకా గోధికా సమే
Leech (3), Pearl oyster (2), Conch (2)
( ౧. ౧౦. ౫౬౧) రక్తపా తు జలౌకాయాం స్త్రియాం భూమ్ని జలౌకసః
( ౧. ౧౦. ౫౬౨) ముక్తాస్ఫోటః స్త్రియాం శుక్తిః శఙ్ఖః స్యాత్కమ్బురస్త్రియౌ
Small shell (2), Bivalve shell (2), Frog (6)
( ౧. ౧౦. ౫౬౩) క్షుద్రశఙ్ఖాః శఙ్ఖనఖాః శమ్బూకా జలశుక్తయః
( ౧. ౧౦. ౫౬౪) భేకే మణ్డూకవర్షాభూశాలూరప్లవదర్దురాః
Small worm (2), Female frog (2), Female turtle (2)
( ౧. ౧౦. ౫౬౫) శిలీ గణ్డూపదీ భేకీ వర్షాభ్వీ కమఠీ డులిః
Female sheat fish (1), Cocle (2), Lake or pond (2), Deep lake (1)
( ౧. ౧౦. ౫౬౬) మద్గురస్య ప్రియా శృఙ్గీ దుర్నామా దీర్ఘకోశికా
( ౧. ౧౦. ౫౬౭) జలాశయా జలాధారాస్తత్రాగాధజలో హ్రదః
Trough near a well (2), Well (4)
( ౧. ౧౦. ౫౬౮) ఆహావస్తు నిపానం స్యాదుపకూపజలాశయే
( ౧. ౧౦. ౫౬౯) పుంస్యేవాఽన్ధుః ప్రహిః కూప ఉదపాన్ం తు పుంసి వా
Wooden contraption for extracting water from well (1), Facing of well
( ౧. ౧౦. ౫౭౦) నేమిస్త్రికాస్య వీనాహో ముఖబన్ధనమస్య యత్
Square or large pond (2), Natural pond (2)
( ౧. ౧౦. ౫౭౧) పుష్కరిణ్యాం తు ఖాతం స్యాదఖాతం దేవఖాతకమ్
Deep pond or tank (5), Basin (2), Large circular reservoir (2)
( ౧. ౧౦. ౫౭౨) పద్మాకరస్తడాగోఽస్త్రీ కాసారః సరసీ సరః
( ౧. ౧౦. ౫౭౩) వేశన్తః పల్వలం చాల్పసరో వాపీ తు దీర్ఘికా
Moat or ditch (2), Dike or dam (1), Watering basin around a tree (3), River (16)
( ౧. ౧౦. ౫౭౪) ఖేయం తు పరిఖాధారస్త్వమ్భసాం యత్ర ధారణమ్
( ౧. ౧౦. ౫౭౫) స్యాదాలవాలమావాలమావాపోఽథ నదీ సరిత్
( ౧. ౧౦. ౫౭౬) తరఙ్గిణీ శైవలినీ తటినీ హ్రాదినీ ధునీ
( ౧. ౧౦. ౫౭౭) స్రోతస్వినీ ద్వీపవతీ స్రవన్తీ నిమ్నగాఽపగా
( ౧. ౧౦. ౫౭౮) కూలఙ్కషా నిర్ఝరిణీ రోధోవక్రా సరస్వతీ
River Ganges (8)
( ౧. ౧౦. ౫౭౯) గఙ్గా విష్ణుపదీ జహ్నుతనయా సురనిమ్నగా
( ౧. ౧౦. ౫౮౦) భాగీరథీ త్రిపథగా త్రిస్రోతా భీష్మసూరపి
River Yamuna (4), River Narmada (4)
( ౧. ౧౦. ౫౮౧) కాలిన్దీ సూర్యతనయా యమునా శమనస్వసా
( ౧. ౧౦. ౫౮౨) రేవా తు నర్మదా సోమోద్భవా మేకలకన్యకా
River created at the time of Gauri\'s marriage (2), River brought down by కార్తవీర్యార్జున(2)
( ౧. ౧౦. ౫౮౩) కరతోయా సదానీరా బాహుదా సైతవాహినీ
River Shatardu (2), River Vipasha (2), River Shona (2), Canal (1)
( ౧. ౧౦. ౫౮౪) శతద్రుస్తు శుతుద్రిః స్యాద్విపాశా తు విపాట్ స్త్రియామ్
( ౧. ౧౦. ౫౮౫) శోణో హిరణ్యవాహః స్యాత్కుల్యాఽల్పా కృత్రిమా సరిత్
List of five rivers, additional list includes:కౌశికీ, గణ్డకీ, చర్మణ్వతీ, గోదా, వేణీ etc.
Mouth of a river (1), Channel or water-course (1)
( ౧. ౧౦. ౫౮౬) శరావతీ వేత్రవతీ చన్ద్రభాగా సరస్వతీ
( ౧. ౧౦. ౫౮౭) కావేరీ సరితోఽన్యాశ్చ సమ్భేదః సిన్ధుసఙ్గమః
( ౧. ౧౦. ౫౮౮) ద్వయోః ప్రణాలీ పయసః పదవ్యాం త్రిషు తూత్తరౌ
Things born in a river దేవికాor సరయూ: sample construction
( ౧. ౧౦. ౫౮౯) దేవికాయాం సరయ్వాం చ భవే దావికసారవౌ
Night-blooming lotus: White (2), Red (2)
( ౧. ౧౦. ౫౯౦) సౌగన్ధికం తు కల్హారం హల్లకం రక్తసంధ్యకమ్
Water lily (2), Blue (2), White (2), Root (of) lily (1), Pistia Stratiotes (2)
( ౧. ౧౦. ౫౯౧) స్యాదుత్పలం కువలయమథ నీలామ్బుజన్మ చ
( ౧. ౧౦. ౫౯౨) ఇన్దీవరం చ నీలేఽస్మిన్సితే కుముదకైరవే
( ౧. ౧౦. ౫౯౩) శాలూకమేషాం కన్దః స్యాద్వారిపర్ణీ తు కుమ్భికా
Aquatic plant, moss (3), Full of lilies (2), Full of lotuses (3)
( ౧. ౧౦. ౫౯౪) జలనీలీ తు శైవాలం శైవలోఽథ కుముద్వతీ
( ౧. ౧౦. ౫౯౫) కుముదిన్యాం నలిన్యాం తు విసినీపద్మినీముఖాః
Lotus (16)
( ౧. ౧౦. ౫౯౬) వా పుంసి పద్మం నలినమరవిన్దం మహోత్పలమ్
( ౧. ౧౦. ౫౯౭) సహస్రపత్రం కమలం శతపత్రం కుశేశయమ్
( ౧. ౧౦. ౫౯౮) పఙ్కేరుహం తామరసం సారసం సరసీరుహమ్
( ౧. ౧౦. ౫౯౯) బిసప్రసూనరాజీవపుష్కరాఽమ్భోరుహాణి చ
Lotus: white (2), red (3), Stalk of water lily (3)
( ౧. ౧౦. ౬౦౦) పుణ్డరీకం సితామ్భోజమథ రక్తసరోరుహే
( ౧. ౧౦. ౬౦౧) రక్తోత్పలం కోకనదం నాలో నాలమథాఽస్త్రియామ్
Lotus fibre (2), Collection of water lilies (1)
The words ఖణ్డాor షణ్డmean an assemblage in general.
( ౧. ౧౦. ౬౦౨) మృణాలం బిసమబ్జాదికదమ్బే ఖణ్డమస్త్రియామ్
Parts of water lily: root (2), filament (2), new leaf (2), Lotus seed (2)
( ౧. ౧౦. ౬౦౩) కరహాటః శిఫాకన్దః కిఞ్జల్కః కేసరోఽస్త్రియామ్
( ౧. ౧౦. ౬౦౪) సంవర్తికా నవదలం బీజకోశో వరాటకః
కాణ్డసమాప్తిః
[మార్చు]All the 10 sections of the first part with main and related words are thus finished.
( ౧. ౧౧. ౬౦౫) ఉక్తం స్వర్వ్యోమదిక్కాలధీశబ్దాది సనాట్యకమ్
( ౧. ౧౧. ౬౦౬) పాతాలభోగినరకం వారి చైషాం చ సఙ్గతమ్
( ౧. ౧౧. ౬౦౭) ఇత్యమరసింహకృతౌ నామలిఙ్గానుశాసనే
( ౧. ౧౧. ౬౦౮) స్వరాదికాణ్డః ప్రథమః సాఙ్గ ఏవ సమర్థితః