అనిరుద్ధచరిత్రము/ప్రథమాశ్వాసము
శ్రీరామచన్ద్రాయ నమః
అనిరుద్ధచరిత్రము
పీఠిక
| 1 |
| చ. | సరసతఁ గౌఁగిలింప గిరిజాకుచపాళి నిజాంగలిప్తభా | 2 |
| మ. | అకలంకం బగుచిత్తశుద్ధికొఱకై యశ్రాంతమున్ మ్రొక్కెదన్ | 3 |
| చ. | కలిమికిఁ బుట్టినిల్లు సురకన్యల కేలికసాని ముజ్జగం | 4 |
| శా. | శ్రీవిద్యాబగళాముఖీ భగవతీ చింతామణీ శ్యామలా | |
| | త్రావిర్భూతనిజాంశ లాశ్రితుల కిష్టైశ్వర్యముల్ చేయఁ జి | 5 |
| చ. | రవరమణీయకీరసుకరంబు నభీష్టఫలోదయంబు మా | 6 |
| ఉ. | అంబుజగర్భనిర్జరవరాదులచేత సపర్యలందు హే | 7 |
| మ. | దీనరాట్తేజులఁ గాళిదాసు భవభూతిన్ దండి బాణున్ మయూ | 8 |
| చ. | చతురకవిత్వతత్వపటుసంపద యొక్కరిసొమ్ము గాదు భా | 9 |
| తే. | కాళిదాసాదులకునైనఁ గలవు తప్పు | 10 |
| తే. | భగవదర్పితకార్యంబుపట్ల నెరసు, లున్న దూషింపవలదు మాయన్నలార | 11 |
| చ. | సుకవులసూక్తులందు సరసుల్ నెరసుల్ వెదుకంగఁబోరు మ | 12 |
| వ. | అని యిట్లు ప్రధానదేవతానమస్కరణంబును బురాతనాద్యతనసుకవిపురస్కరణం | 13 |
| సీ. | శ్రీమంగళాద్రి లక్ష్మీనృసింహుల కటాక్షాంచలామృతవృష్టి నంకురించి | |
| | రసికరాజన్యముఖ్యసమాజబహుమానసతతవసంతాభిరతిఁ జిగిర్చి | 14 |
| క. | చదువులకు మేర యెయ్యది, చదివినమాత్రంబె చాలు సరసవచస్సం | 15 |
| మ. | అతిదాక్షిణ్యుఁ డతండు పూర్వక వికావ్యప్రౌఢవాచారసో | 16 |
| క. | భగవంతుని సద్గుణములు, పొగడువివేకంబై తమ కపూర్వైశ్వర్యం | 17 |
| మ. | హరినామాంకితకావ్య మెట్టిదయిన న్నానందమై సజ్జనా | 18 |
| చ. | కృతులు నిజాంకితంబు లొనరించిన నిష్టధనంబు లిచ్చి స | 19 |
| వ. | అని తలంచి యొక్కనాఁటిరాత్రియందు నాయిష్టదైవం బైన శ్రీమంగళాచలనృసింహ | 20 |
| సీ. | సంపూర్ణపూర్ణి మాచంద్రబింబమువంటి మోమునఁ జిఱునవ్వు మొలక లెత్త | 21 |
| క. | కని సాష్టాంగముగా వం, దనములు గావించి లేచి తత్సామీప్యం | 22 |
| క. | బాలత్వమందె నీకు ద, యాళుఁడనై యొసఁగితి మదర్పితకవితా | 23 |
| క. | అనిరుద్ధచరిత్రయుఁ జ, క్కని ముచ్చట విస్తరించి కణఁగి ప్రబంధం | 24 |
| వ. | అని పలికినఁ బరమానందభరితహృదయుండనై తద్వచనంబు మహాప్రసాదంబుగా నంగీ | 25 |
| ఉ. | ఓ కమలామనోరమణ యో పరమేశ్వర యో జగత్పతీ | 26 |
| వ. | అని పునఃపునఃప్రణామంబులు చేసి తదనుజ్ఞ వడసి యందుండి మరలి గృహంబునకు | 27 |
| సీ. | శుభకరాపస్తంభసూత్రుండు కౌండిన్యగోత్రుండు నార్వేలకులపవిత్రుఁ | 28 |
| ఉ. | నిండుమనంబు సత్యమును నీతియు శాంతము గల్గి కీర్తివం | 29 |
| తే. | అమ్మహాత్ముని గేహిని యైనపుణ్య, వతికి లక్ష్మాంబ కుదయించె సుతయుగంబు | 30 |
| క. | ధీనిధి రాయనమంత్రికి, మానవతీమణికి నరసబాంబకు జననం | 31 |
| క. | నరసింహపాదభక్తుఁడ, నరసింహకృపాప్రసాదనయలబ్ధమతిన్ | 32 |
| వ. | ఇట్టి నాచేత విరచనీయంబగు నేతత్ప్రబంధసామ్రాజ్యంబునకు మూర్థాభిషిక్తుండగు | 33 |
| సీ. | శ్రీవైష్ణవాలయశ్రేణులందుఁ జెలంగు ద్రావిడగంధనాదములవలన | 34 |
| క. | తిరుపతులు నూటయెనిమిది, పురుషోత్తమశేషశైలములు మొదలుగ నా | 35 |
| మ. | జగదానందకరంబు మోక్షపదవీసోపానమార్గంబు యో | 36 |
| ఉ. | ఆమహనీయశైలశిఖరాగ్రమునందు నృసింహమూర్తి తే | 37 |
| చ. | గిరిదిగువన్ వినూత్నమణికీలితమండపమధ్యభాగభా | 38 |
| తే. | ఇట్టిమంగళగిరియందు నెగువదిగువ, తిరుపతుల రెంటిమధ్యప్రదేశమందు | 39 |
| సీ. | కళ్యాణసరసిలోఁ గదిసి మజ్జనమాడి ధౌతవస్త్రంబు లందముగఁ దాల్చి | 40 |
| సీ. | వేంకటాచలమున వేసటనొందక వడలు భుజింపఁగాఁ బొడము దప్పి | 41 |
| ఉ. | ముంగిటికల్పభూరుహము మూలధనంబు నివేశనంబులో | 42 |
షష్ఠ్యంతములు
| క. | ఈదృగ్విధకల్యాణగు, ణోదారప్రాభవునకు మద్యల్లీలా | 43 |
| క. | అతులితమతియుతనుతగుణ, యతికృతసుధ్యానగతనిరాకారునకున్ | 44 |
| క. | భూషాలంకారునకును, దోషాటభటచ్ఛటానుదోత్కటగజహృ | 45 |
| క. | మందారకుందచందన, మందస్మితసుందరైకమందిరనయనా | 46 |
| క. | వరసుగుణభక్తజనకృత, సరసగుణాంభోర్ధపానసౌఖ్యునకు శుభా | 47 |
కథాప్రారంభము
| వ. | అంకితంబుగా నేరచియింపంబూనిన యనిరుద్ధచరిత్రంబునకుఁ గథాప్రకారం బెట్టిదనిన | 48 |
| చ. | జలజభవాభవప్రముఖసంస్తవనీయశేషవిష్ణుని | 49 |
| క. | అనిరుద్ధునిచారిత్రము, వినుటకు మాహృదయములను వేడుక పొడమెన్ | 50 |
| వ. | అనిన విని యమ్మునీంద్రుల కతం డిట్లనియె. | 51 |
| క. | మీరడిగినసత్కథ వినఁ, గోరి పరిక్షిన్నృపాలకుంజరుఁ డడుగన్ | 52 |
| సీ. | ప్రాకారగోపురప్రాసాదపద్మరాగప్రభాచుంబితగగనతలము | 53 |
| ఉ. | లోకములన్నియుం దనకులోనుగ నుండఁగఁ దన్ను లోనుగాఁ | 54 |
| మ. | అల్లసుధాపయోధివపురంతరమౌ లవణాబ్ధియందు హృ | 55 |
| మ. | అలకౌన్నత్యపురీవరావరణరేఖాగ్రప్రదేశంబులం | 56 |
| క. | అగణితతారాగణచణ, గగనాంతము నిశలఁ దనరు ఘనలీలఁ బురిన్ | 57 |
| సీ. | సహచరీశంకాప్రసక్తామరీహూయమానకర్బురపుత్రికానుతములు | 58 |
| చ. | ఉదయనగేంద్ర మెక్కి యినుఁ డున్నతమై గగనంబుఁ దాఁకు ద | |
| | మదిఁ దలపోసి తిన్ననగుమార్గమునం జను డంతకంతకున్ | 59 |
| మ. | పగలున్ రేయి సమప్రకాశతను జీవం జీవబంధుండు సొం | 60 |
| ఉ. | నిర్మలభర్మరత్నమయనిర్మితవిస్ఫుటహర్మ్యసంచయాం | 61 |
| తే. | మీఁద నున్నట్టికుంభసింహాదికములు, తారకామండలంబునఁ దగిలియుండఁ | 62 |
| సీ. | అతనిజన్మస్థాన మగువిష్ణునాభికి నూర్ధ్వమౌ ముఖమున నుదయమైరి | 63 |
| సీ. | సముదీర్ణచంద్రహాసకళావినోదముల్ ముఖములం దురణోన్ముఖములందు | 64 |
| సీ. | తనలోనిరత్నసంతతు లధోగతిపాలు పంచుకోఁడేని సాగరుఁడు సాటి | 65 |
| సీ. | జన్మస్థలంబు నిర్జరశిఖాకుసుమగంధావాసితంబైనహరిపదంబు | |
| | ప్రారంభ మఖిలవర్ణాశ్రమజసతిర్యగాదిజీవన మైనహాలికంబు | 66 |
| సీ. | రంజితాధరసుధారససమేతంబులై ముఖచంద్రబింబముల్ ముద్దుగులుక | 67 |
| సీ. | పలువరుసలకుందములఁ జూడఁ బ్రియమయ్య వెలయింపుసొంపునఁ బలుకఁగదవె | 68 |
| మ. | పటుదంతఫ్రచురప్రభాప్రకటశంపాజాలముల్ ఘీంకృతా | 69 |
| మ. | పురసీమన్ బురుషోత్తమానువహనస్ఫూర్తిన్ విడంబించుచున్ | 70 |
| చ. | అలఘునిజధ్వజాంచితపటాంచలజాతసమీరవారితా | 71 |
| ఉ. | బాహుబలోద్ధతుల్ సమరభాగనటద్రిపుచాతురంగిక | 72 |
| వ. | మఱియు నన్నగరీలలామంబు వైకుంఠపురంబునుంబోలె నాగనగరంబువిధంబున ననంత | 73 |
| ఉ. | ఆపురలక్ష్మికిన్ రమణుఁడై విలసిల్లుచునుండు బ్రహ్మలీ | 74 |
| సీ. | వరలీల దేవకీవసుదేవులకుఁ బుట్టి నందయశోద లున్నతిగఁ బెనుపఁ | 75 |
| మ. | హరికిన్ రుక్మిణికిన్ దనూభవుఁడు మీనాంకుండు లోకైకసుం | 76 |
| ఉ. | ఆరతివల్లభుండును శుభాంగి యనందగురుక్మికూఁతు నం | 77 |
| క. | అనిరుద్ధనామధేయుం, డనిరుద్ధవముఖ్యు లతని నరివీరులు డా | 78 |
| వ. | మఱియు బ్రహ్మజ్ఞానసూచనా సమర్థుండు గాఁగలవాఁడని బ్రహ్మసూనామకుండును, ఋ | 79 |
| సీ. | ముఖచంద్రమండలంబును నూఁగుమీసపుఁజాలు సహజలాంఛనము గాఁగ | 80 |
| సీ. | కనుమెఱుంగులు తళుక్కున నేమఱించుచూపులకు గుండియలు జల్ జల్లుమనంగ | 81 |
| తే. | వాలుఁజూపులచేత నివాళు లొసఁగి, ప్రమదజలముల నర్ఘ్యదానము లొనర్చి | 82 |
| మ. | తరుణుల్ వానివిలాససంపదకు నాంతర్యంబునం జొక్కి త | 83 |
| ఉ. | బింబము మోవిసంకుప్రతిబింబము కంఠము తారకాధిరా | 84 |
| ఉ. | సాహసధైర్యబాహుబలసంపదచేఁ జెలువొంది వాహనా | 85 |
| వ. | అంత. | 86 |
| చ. | అతనికి మేనమామసుతయై తగు రుక్మినృపాలపౌత్రి యం | 87 |
| గీ. | బంధుజీవ మయ్యె బంధుజీవం బని, యధరమునకు బింబ మధర మయ్యెఁ | 88 |
| సీ. | కట్టిఁడివగను జేకట్లకు లోనయ్యె విరసభావంబు లై విద్రుమములు | 89 |
| సీ. | శాతకుంభమునకుఁ జాంపేయమునకుఁ దా ననుగుణంబగుఁ గాంచనాంగి యనుట | 90 |
| వ. | ఇవ్విధంబునం బ్రభూతవయస్సమయమైయున్న రుక్మలోచనను వివాహంబు సేయ ను | 91 |
| ఉ. | ఈయలినీలకుంతలకు నీడును జోడును నైనవల్లభుం | 92 |
| క. | నెనరంటినచుట్టఱికం, బును గులమును గుణము రూపమును విద్య ధనం | 93 |
| వ. | అని విచారించి ద్వారవతీపురంబునకుఁ దగువారలం బంపుచు. | 94 |
| క. | శ్రీమత్సమస్తసద్గుణ, ధామాంచితకీర్తి నెన్నఁదగువసుదేవ | 95 |
| క. | క్షేమం బిక్కడ మీపరి, ణామము వ్రాయంగవలయు నాపౌత్రుని పు | 96 |
| చ. | అని శుభలేఖ లంప విని హర్షము మాకు నవశ్య మంచుఁ గ్ర | 97 |
| సీ. | కుండినపురికి నేఁగుటయు వైదర్భు లెదుర్కొని వారలఁ దోడి తెచ్చి | 98 |
| చ. | విచికిలగంధియున్ విభుఁడు వేడుకతోఁ దెరరెండువైపులన్ | 99 |
| క. | గ్రక్కునఁ దెరవాపుటయుఁ ద, ళుక్కున వెలుఁగొందె మృగవిలోచనముఖ స | 100 |
| ఉ. | బంగరుపళ్లెరంబులను బ్రౌఢిగనించినముత్తియంబు లు | 101 |
| క. | ఈవిధమున సుముహూర్తము, గావించి వివాహవేదికాస్థలమునకున్ | 102 |
| క. | చెలిపాదము చెలువుఁడు కర, జలజంబునఁ బట్టి నడపె సప్తపదంబుల్ | 103 |
| వ. | తదనంతరంబ ప్రధానహోమాదికంబులైన వైదికలౌకికప్రయోజనంబులు నడప వివిధ | 104 |
| మ. | పరమాన్నంబులుఁబిండివంటలును సూపంబుల్ గమాయించు పం | 105 |
| సీ. | చెలి పయోధరకుంభములు దాఁచుకొన నేల ఘనమయ్యెఁ దృష్ణ చేకొనఁగనిమ్ము | |
| | నలివేణి నీచేతియతిరసరుచి రసజ్ఞానందమయ్యె నేమనఁగవచ్చు | 106 |
| శా. | తాంబూలంబులు నారికేళకదళీద్రాక్షాదినానాఫలౌ | 107 |
| వ. | ఇవ్విధంబున. | 108 |
| భుజంగప్రయాతము. | వివాహప్రయత్నంబు విధ్యుక్తరీతిన్, నివర్తించి ప్రౌఢాబ్జనేత్రల్ నిషేకో | 109 |
| తే. | గంధమాల్యాదివాసనల్ గ్రమ్ముకొనఁగఁ, దోఁడుకొనివచ్చి రప్పు డాతోయజాక్షి | 110 |
| ఉ. | ఎవ్వరికోస మీవగల కేమి యిఁకన్ బదమంచు నెచ్చెలుల్ | 111 |
| ఉ. | శయ్యకుఁ జేరఁదీసి పతి సారెకు నేఁడఁగ నించుకైన మో | 112 |
| తే. | విభునితమకంబుతో నిట్లు వెలఁది సిగ్గు, పోరు టెల్లను వట్టియార్వేరమయ్యెఁ | 113 |
| వ. | తదనంతరంబ. | 114 |
| సీ. | అధికప్రయత్నసంశిథిలనీవీబంధ మభిముఖకుంచితాస్యాంబుజాత | 115 |
| క. | ఆమోదం బొనరింపఁగ, నామోదము విరియుఁ బోలె నైక్యస్థితితో | 116 |
| వ. | తదనంతరంబ యాదవసమూహం బవ్వధూవరులం దోడ్కొని కతిపయప్రయాణంబుల | 117 |
| చ. | విలసితలగ్నవేళఁ గడువేడుకతోడ గృహప్రవేశ మిం | 118 |
| సీ. | కేల నంటఁగరానిగిలిగింతచే మాఱు పెనఁగుట లొకకొన్నిదినములందు | |
| | నగుచు నారుక్మనయనాసమాగమంబు, తనమనంబున కంతకంతకుఁ బ్రమోద | 119 |
| క. | అని శుకుండు పలికె ననినం బ్రమోదహృదయులై శౌనకాదులు సూతుం గనుంగొని | 120 |
| చ. | వరవరదానశీలమదవారణవారణకృజ్జలాటభీ | 121 |
| క. | నిలయీకృతవైకుంఠా, బలవద్రిపుభయదశౌర్యపటుతాకుంఠా | 122 |
| మాలిని. | మునిహృదయనివేశా మోక్షదానప్రకాశా | 123 |
| గద్య. | ఇది శ్రీమంగళాచలనృసింహకృపాప్రసాదసంప్రాప్తవిద్యావైభవ కనుపర్తిరాయన | |
