శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 308
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 308) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [య]
అపరిత్యజ్య గార్హస్ద్యం కురురాజర్షిసత్తమ
కః పరాప్తొ వినయం బుథ్ధ్యా మొక్షతత్త్వం వథస్వ మే
2 సంన్యస్యతే యదాత్మాయం సంన్యస్తాత్మా యదా చ యః
పరం మొక్షస్య యచ చాపి తన మే బరూహి పితామహ
3 [భీ]
అత్రాప్య ఉథాహరన్తీమమ ఇతిహాసం పురాతనమ
జనకస్య చ సంవాథం సులభాయాశ చ భారత
4 సంన్యాసఫలికః కశ చిథ బభూవ నృపతిః పురా
మైదిలొ జనకొ నామ ధర్మధ్వజ ఇతి శరుతః
5 స వేథే మొక్షశాస్త్రే చ సవే చ శాస్త్రే కృతాగమః
ఇన్థ్రియాణి సమాధాయ శశాస వసుధామ ఇమామ
6 తస్య వేథవిథః పరాజ్ఞాః శరుత్వా తాం సాథు వృత్తతామ
లొకేషు సపృహయన్త్య అన్యే పురుషాః పురుషేశ్వర
7 అద ధర్మయుగే తస్మిన యొగధర్మమ అనుష్ఠితా
మహీమ అనుచచారైకా సులభా నామ భిక్షుకీ
8 తయా జగథ ఇథం సంవమ అతన్త్యా మిదిలేశ్వరః
తత్ర తత్ర శరుతొ మొక్షే కద్యమానస తరిథన్థిభిః
9 సా సుసూక్ష్మాం కదాం శరుత్వా తద్యం నేతి ససంశయా
థర్శనే జాతసంకల్పా జనకస్య బభూవ హ
10 తతః సా విప్రహాయాద పూర్వరూపం హి యొగతః
అబిభ్రథ అనవథ్యాఙ్గీ రూపమ అన్యథ అనుత్తమమ
11 చక్షుర నిమేష మాత్రేణ లఘ్వ అస్త్రగతిగామినీ
విథేహానాం పురీం సుభ్రూర జగామ కమలేక్షణా
12 సా పరాప్య మిదిలాం రమ్యాం సమృథ్ధజనసంకులామ
భైక్షచర్యాపథేశేన థథర్శ మిదిలేశ్వరమ
13 రాజా తస్యాః పరం థృష్ట్వా సౌకుమార్యం వపుస తదా
కేయం కస్య కుతొ వేతి బభూవాగత విస్మయః
14 తతొ ఽసయాః సవాగతం కృత్వా వయాథిశ్య చ వరాసనమ
పూజితాం పాథశౌచేన వరాన్నేనాప్య అతర్పయత
15 అద భుక్తవతీ పరీతా రాజానం మన్త్రిభిర వృతమ
సర్వభాష్యవిథాం మధ్యే చొథయామ ఆస భిక్షుకీ
16 సులభా తవ అస్య ధర్మేషు ముక్తొ నేతి ససంశయా
సత్త్వం సత్త్వేన యొగజ్ఞా పరవివేశ మహీపతే
17 నేత్రాభ్యాం నేత్రయొర అస్య రశ్మీన సంయొజ్య రశ్మిభిః
సా సమ సంచొథయిష్యన్తమ్యొగ బన్ధైర బబన్ధ హ
18 జనకొ ఽపయ ఉత్స్మయన రాజా భావమ అస్యా విశేషయన
పరతిజగ్రాహ భావేన భావమ అస్యా నృపొత్తమః
19 తథ ఏకస్మిన్న అధిష్ఠానే సంవాథః శరూయతామ అయమ
ఛత్త్రాథిషు విముక్తస్య ముక్తాయాశ చ తరిథణ్డకే
20 భగవత్యాః కవ చర్యేయం కృతా కవ చ గమిష్యసి
కస్య చ తవం కుతొ వేతి పప్రచ్ఛైనాం మహీపతిః
21 శరుతే వయసి జాతౌ చ సథ్భావొ నాధిగమ్యతే
ఏష్వ అర్దేషూత్తరం తస్మాత పరవేథ్యం తః సమాగమే
22 ఛత్త్రాథిషు విశేషేషు ముక్తం మాం విథ్ధి సర్వశః
స తవాం సంమన్తుమ ఇచ్ఛామి మాహార్హాసి మతా హి మే
23 యస్మాచ చైతన మయా పరాప్తం జఞానం వైశేషికం పురా
యస్య నాన్యః పరవక్తాస్తి మొక్షే తమ అపి మే శృణు
24 పారాశర్యస గొత్రస్య వృథ్ధస్య సుమహాత్మనః
భిక్షొః పఞ్చశిఖస్యాహం శిష్యః పరమసంమతః
25 సాంఖ్యజ్ఞానే తదా యొగే మహీపాల విధౌ తదా
తరివిధే మొక్షధర్మే ఽసమిన గతాధ్వా ఛిన్నసంశయః
26 స యదాశాస్త్రథృష్టేన మార్గేణేహ పరివ్రజన
వార్షికాంశ చతురొ మాసాన పురా మయి సుఖొషితః
27 తేనాహం సాంక్య ముఖ్యేన సుథృష్టార్దేన తత్త్వతః
శరావితస తరివిధం మొక్షం న చ రాజ్యాథ విచాలిద
28 సొ ఽహం తామ అఖిలాం వృత్తిం తరివిధాం మొక్షసంహితామ
ముక్తరాగశ చరామ్య ఏకః పథే పరమకే సదితః
29 వైరాగ్యం పునర ఏతస్య మొక్షస్య పరమొ విధిః
జఞానాథ ఏవ చ వైరాగ్యం జాయతే యేన ముచ్యతే
30 జఞానేన కురుతే యత్నం యత్నేన పరాప్యతే మహత
మహథ థవన్థ్వప్రమొక్షాయ సా సిథ్ధిర యా వయొ ఽతిగా
31 సేయం పరమికా బుథ్ధిః పరాప్తా నిర్థ్వన్థ్వతా మయా
ఇహైవ గతమొహేన చరతా ముక్తసఙ్గినా
32 యదా కషేత్రం మృథూ భూతమ అథ్భిర ఆప్లావితం తదా
జనయత్య అఙ్కురం కర్మ నృణాం తథ్వత పునర్భవమ
33 యదా చొత్తాపితం బీజం కపాలే యత్ర యత్ర వా
పరాప్యాప్య అఙ్కుర హేతుత్వమ అబీజత్వాన న జాయతే
34 తథ్వథ భగవతా తేన శిఖా పరొక్తేన భిక్షుణా
జఞానం కృతమ అబీజం మే విషయేషు న జాయతే
35 నాభిషజ్జతి కస్మింశ చిన నానర్దే న పరిగ్రహే
నాభిరజ్యతి చైతేషు వయర్దత్వాథ రాగథొషయొః
36 యశ చ మే థక్షిణం బాహుం చన్థనేన సముక్షయేత
సవ్యం వాస్యా చ యస తక్షేత సమావ ఏతావ ఉభౌ మమ
37 సుఖీ సొ ఽహమ అవాప్తార్దః సమలొక్షాశ్మ కాఞ్చనః
ముక్తసఙ్గః సదితొ రాజ్యే విశిష్టొ ఽనయైస తరిథన్థిభిః
38 మొక్షే హి తరివిధా నిష్ఠా థృష్టా పూర్వైర మహర్షిభిః
జఞానం లొకొత్తరం యచ చ సర్వత్యాగశ చ కర్మణామ
39 జఞాననిష్ఠాం వథన్త్య ఏకే మొక్షశాస్త్రవిథొ జనాః
కర్మ నిష్ఠాం తదైవాన్యే యతయః సూక్ష్మథర్శినః
40 పరహాయొభయమ అప్య ఏతజ జఞానం కర్మ చ కేవలమ
తృతీయేయం సమాఖ్యాతా నిష్ఠా తేన మహాత్మనా
41 యమే చ నియమే చైవ థవేషే కామే పరిగ్రహే
మానే థమ్భే తదా సనేహే సథృశాస తే కుటుమ్బిభిః
42 తరిథణ్డాథిషు యథ్య అస్తి మొక్షొ జఞానేన కేన చిత
ఛత్త్రాథిషు కదం న సయాత తుల్యహేతౌ పరిగ్రహే
43 యేన యేన హి యస్యార్దః కారణేనేహ కస్య చిత
తత తథ ఆలమ్బతే థరవ్యం సర్వః సవే సవే పరిగ్రహే
44 థొషథర్శీ తు గార్హస్ద్యే యొ వరజత్య ఆశ్రమాన్తరమ
ఉత్సృజన పరిగృహ్నంశ చ సొ ఽపి సఙ్గాన న ముచ్యతే
45 ఆధిపత్యే తదా తుల్యే నిగ్రహానుగ్రహాత్మని
రాజర్షిభిక్షుకాచార్యా ముచ్యన్తే కేన కేతునా
46 అద సత్యాధిపత్యే ఽపి జఞానేనైవేహ కేవలమ
ముచ్యన్తే కిం న ముచ్యన్తే పథే పరమకే సదితః
47 కాసాయ ధారణం మౌన్థ్యం తరివిష్టబ్ధః కమన్థలుః
లిఙ్గాన్య అత్యర్దమ ఏతాని న మొక్షాయేతి మే మతిః
48 యథి సత్య అపి లిఙ్గే ఽసమిఞ జఞానమ ఏవాత్ర కారణమ
నిర్మొక్షాయేహ థుఃఖస్య లిఙ్గమాత్రం నిరర్దకమ
49 అద వా థుఃఖశైదిల్యం వీక్ష్య లిఙ్గే కృతా మతిః
కిం తథ ఏవార్దసామాన్య ఛత్త్రాథిషు న లక్ష్యతే
50 ఆకించన్యే చ మొక్షొ ఽసతి కైంచన్యే నాస్తి బన్ధనమ
కైంచన్యే చేతరే చైవ జన్తుర జఞానేన ముచ్యతే
51 తస్మాథ ధర్మార్దకామేషు తదా రాజ్యపరిగ్రహే
బన్ధనాయతనేష్వ ఏషు విథ్ధ్య అబన్ధే పథే సదితమ
52 రాజ్యైశ్వర్యమయః పాశః సనేహాయతన బన్ధనః
మొక్షాశ్మ నిశితేనేహ ఛిన్నస తయాగాసినా మయా
53 సొ ఽహమ ఏవంగతొ ముక్తొ జాతాస్దస తవయి భిక్షుకి
అయదార్దొ హి తే వర్ణొ వక్ష్యామి శృణు తన మమ
54 సౌకుమార్యం తదారూపం వపుర అగ్ర్యం తదా వయః
తవైతాని సమస్తాని నియమశ చేతి సంశయః
55 యచ చాప్య అననురూపం తే లిఙ్గస్యాస్య విచేష్టితమ
ముక్తొ ఽయం సయాన న వేత్య అస్మాథ ధర్షితొ మత్పరిగ్రహః
56 న చ కామసమాయుక్తే ముక్తే ఽపయ అస్తి తరిథణ్డకమ
న రక్ష్యతే తవయా చేథం న ముక్తస్యాస్తి గొపనా
57 మత పక్షసంశ్రయాచ చాయం శృణు యస తే వయతిక్రమః
ఆశ్రయన్త్యాః సవభావేన మమ పూర్వపరిగ్రహమ
58 పరవేశస తే కృతః కేన మమ రాస్త్రే పురే తదా
కస్య వా సంనిసర్గాత తవం పరవిష్టా హృథయం మమ
59 వర్ణప్రవర ముఖ్యాసి బరాహ్మణీ కషత్రియొ హయ అహమ
నావయొర ఏకయొగొ ఽసతి మా కృదా వర్ణసంకరమ
60 వర్తసే మొక్షధర్మేషు గార్హస్ద్యే తవ అహమ ఆశ్రమే
అయం చాపి సుకస్తస తే థవితీయొ ఽఽశరమసంకరః
61 సగొత్రాం వాసగొత్రాం వా న వేథ తవాం న వేత్ద మామ
సగొత్రమ ఆవిశన్త్యాస తే తృతీయొ గొత్ర సంకరః
62 అద జీవతి తే భర్తా పరొషితొ ఽపయ అద వా కవ చిత
అగమ్యా పరభార్యేతి చతుర్దొ ధర్మసంకరః
63 సా తవమ ఏతాన్య అకార్యాణి కార్యాపేక్షా వయవస్యసి
అవిజ్ఞానేన వా యుక్తా మిద్యా జఞానేన వా పునః
64 అద వాపి సవతన్త్రాస్తి సవథొషేణేహ కేన చిత
యథి కిం చిచ ఛరుతం తే ఽసి సర్వం కృతమ అనర్దకమ
65 ఇథమ అన్యత తృతీయం తే భావస్పర్శ విఘాతకమ
థుష్టాయా లక్ష్యతే లిఙ్గం పరవక్తవ్యం పరకాశితమ
66 న మయ్య ఏవాభిసంధిస తే జయైషిణ్యా జయే కృతః
యేయం మత్పరిషత కృత్స్నా జేతుమ ఇచ్ఛసి తామ అపి
67 తదా హయ ఏవం పునశ చ తవం థృష్టిం సవాం పరతిముఞ్చసి
మత పక్షప్రతిఘాతాయ సవపక్షొథ్భావనాయ చ
68 సా సవేనామర్షజేన తవమ ఋథ్ధిమొహేన మొహితా
భూయః సృజసి యొగాస్త్రం విషామృతమ ఇవైకధా
69 ఇచ్ఛతొర హి థవయొర లాభః సత్రీపుంసొర అమృతొపమః
అలాభశ చాప్య అరక్తస్య సొ ఽతర థొషొ విషొపమః
70 మా సప్రక్షీః సధు జానీస్వ సవశాస్త్రమ అనుపాలయ
కృతేయం హి విజిజ్ఞాసా ముక్తొ నేతి తవయా మమ
ఏతత సర్వం పరతిచ్ఛన్నం మయి నార్హసి గూహితుమ
71 సా యథి తవం సవకార్యేణ యథ్య అన్యస్య మహీపతేః
తత్త్వం సత్త్ర పరతిచ్ఛన్నా మయి నార్హసి గూహితుమ
72 న రాజానం మృషా గచ్ఛేన న థవిజాతిం కదంచనన
న సత్రియం సత్రీ గుణొపేతాం హన్యుర హయ ఏతే మృషా గతాః
73 రాజ్ఞాం హి బలమ ఐశ్వర్యం బరహ్మ బరహ్మవిథాం బలమ
రూపయౌవన సౌభాగ్యం సత్రీణాం బలమ అనుత్తమమ
74 అత ఏతైర బలైర ఏత బలినః సవార్దమ ఇచ్ఛతా
ఆర్జవేనాభిగన్తవ్యా వినాశాయ హయ అనార్జవమ
75 సా తవం జాతిం శరుతం వృత్తం భావం పరకృతిమ ఆత్మనః
కృత్యమ ఆగమనే చైవ వక్తుమ అర్హసి తత్త్వతః
76 ఇత్య ఏతైర అసుఖైర వాక్యైర అయుక్తైర అసమఞ్జసైః
పరత్యాథిష్టా నరేన్థ్రేణ సులభా న వయకమ్పత
77 ఉక్తవాక్యే తు నృపతౌ సులభా చారుథర్శనా
తతశ చారుతరం వాక్యం పరచక్రామాద భాసితుమ
78 నవభిర నవభిశ చైవ థొషైర వాగ్బుథ్ధిథూసనైః
అపేతమ ఉపపన్నార్దమ అస్తా థశగుణాన్వితమ
79 సౌక్ష్మ్యం సంఖ్యా కరమౌ చొభౌ నిర్నయః సప్రయొజనః
పఞ్చైతాన్య అర్దజాతాని వాక్యమ ఇత్య ఉచ్యతే నృప
80 ఏషామ ఏకైకశొ ఽరదానాం సౌక్ష్మ్యాథీనాం సులక్షణమ
శృణు సంసార్యమాణానాం పథార్దైః పథవాక్యతః
81 జఞానం జఞేయేషు భిన్నేషు యదా భేథేన వర్తతే
తత్రాతిశయినీ బుథ్ధిస తత సౌక్ష్మ్యమ ఇతి వర్తతే
82 థొషాణాం చ గుణానాం చ పరమాణం పరైవిభాగశః
కం చిథ అర్దమ అభిప్రేత్య సా సంఖ్యేత్య ఉపధార్యతామ
83 ఇథం పూర్వమ ఇథం పశ్చాథ వక్తవ్యం యథ వివక్షితమ
కరమయొగం తమ అప్య ఆహుర వాక్యం వాక్యవిథొ జనాః
84 ధర్మార్దకామమొక్షేషు పరతిజ్ఞాయ విశేషతః
ఇథం తథ ఇతి వాక్యాన్తే పరొచ్యతే స వినిర్నయః
85 ఇచ్ఛా థవేషభవైర థుఃఖైః పరకర్షొ యత్ర జాయతే
తత్ర యా నృపతే వృత్తిస తత పరయొజనమ ఇష్యతే
86 తాన్య ఏతాని యదొక్తాని సైక్ష్మ్యాథీని జనాధిప
ఏకార్దసమవేతాని వాక్యం మమ నిశామయ
87 ఉపేతార్దమ అభిన్నార్దం నాపవృత్తం న చాధికమ
నాశ్లక్ష్ణం న చ సంథిగ్ధం వక్ష్యామి పరమం తవ
88 న గుర్వ అక్షరసంబథ్ధం పరాఙ్ముఖ ముఖం న చ
నానృతం న తరివర్గేణ విరుథ్ధం నాప్య అసంక్షృతమ
89 న నయూనం కస్త శబ్థం వా వయుత్క్రమాభిహితం న చ
న శేషం నానుకల్పేన నిష్కారణమ అహేతుకమ
90 కామాత కరొధాథ భయాల లొభాథ థైన్యాథ ఆనార్యకాత తదా
హరీతొ ఽనుక్రొశతొ మానాన న వక్ష్యామి కదం చన
91 వక్తా శరొతా చ వాక్యం చ యథా తవావికలం నృప
సమమ ఏతి వివక్షాయాం తథా సొ ఽరదః పరకాశతే
92 వక్తవ్యే తు యథా వక్తా శరొతారమ అవమన్యతే
సవార్దమ ఆహ పరార్దం వా తథా వాక్యం న రొహతి
93 అద యః సవార్దమ ఉత్సృజ్య పరార్దం పరాహ మానవః
విశఙ్కా జాయతే తస్మిన వాక్యం తథ అపి థొషవత
94 యస తు వక్తా థవయొర అర్దమ అవిరుథ్ధం పరభాసతే
శరొతుశ చైవాత్మనశ చైవ స వక్తా నేతరొ నృప
95 తథర్దవథ ఇథం వాక్యమ ఉపేతం వాక్యసంపథా
అవిక్షిప్త మనా రాజన్న ఏకాగ్రః శరొతుమ అర్హసి
96 కాసి కస్య కుతొ వేతి తవయాహమ అభిచొథితా
తత్రొత్తరమ ఇథం వాక్యం రాజన్న ఏకమనాః శృణు
97 యదా జతు చ కాష్ఠం చ పాంసవశ చొథ బిన్థుభిః
సుశ్లిష్టాని తదా రాజన పరానినామ ఇహ సంభవః
98 శబ్థః సపర్శొ రసొ రూపం గన్ధః పఞ్చేన్థ్రియాణి చ
పృదగ ఆత్మా థశాత్మానః సంశ్లిష్టా జతు కాష్ఠవత
99 న చైషాం చొథనా కా చిథ అస్తీత్య ఏష వినిశ్చయః
ఏకైకస్యేహ విజ్ఞానం నాస్త్య ఆత్మని తదా పరే
100 న వేథ చక్షుశ చక్షుస తవం శరొత్రం నాత్మని వర్తతే
తదైవ వయభిచారేణ న వర్తన్తే పరస్పరమ
సంశ్లిష్టా నాభిజాయన్తే యదాప ఇహ పాంసవః
101 బాహ్యాన అన్యాన అపేక్షన్తే గుణాంస తాన అపి మే శృణు
రూపం చక్షుః పరకాశశ చ థర్శనే హేతవస తరయః
యదైవాత్ర తదాన్యేషు జఞానజ్ఞేయేషు హేతవః
102 జఞానజ్ఞేయాన్తరే తస్మిన మనొ నామాపరొ గుణః
విచారయతి యేనాయం నిశ్చయే సాధ్వసాధునీ
103 థవాథశస తవ అపరస తత్ర బుథ్ధిర నామ గుణః సమృతః
యేన సంశయ పూర్వేషు బొథ్ధవ్యేషు వయవస్యతి
104 అద థవాథశకే తస్మిన సత్త్వం నామాపరొ గుణః
మహాసత్త్వొ ఽలపసత్త్వొ వా జన్తుర యేనానుమీయతే
105 కషేత్రజ్ఞ ఇతి చాప్య అన్యొ గుణస తత్ర చతుర్థశః
మమాయమ ఇతి యేనాయం మన్యతే న చ మన్యతే
106 అద పఞ్చథశొ రాజన గుణస తత్రాపరః సమృతః
పృదక కలా సమూహస్య సామగ్ర్యం తథ ఇహొచ్యతే
107 గుణస తవ ఏవాపరస తత్ర సంఘాత ఇతి సొథశః
ఆకృతిర వయక్తిర ఇత్య ఏతౌ గుణౌ యస్మిన సమాశ్రితౌ
108 సుఖథుఃఖే జరామృత్యూ లాభాలాభౌ పరియాప్రియే
ఇతి చైకొనవింశొ ఽయం థవన్థ్వయొగ ఇతి సమృతః
109 ఊర్ధ్వమ ఏకొనవింశత్యాః కాలొ నామాపరొ గుణః
ఇతీమం విథ్ధి వింశత్యా భూతానాం పరభవాప్యయమ
110 విశ్మకశ చైష సంఘాతొ మహాభూతాని పఞ్చ చ
సథసథ భావయొగౌ చ గుణావ అన్యౌ పరకాశకౌ
111 ఇత్య ఏవం వింశతిశ చైవ గుణాః సప్త చ యే సమృతాః
విధిః శుక్రం బలం చేతి తరయ ఏతే గుణాః పరే
112 ఏకవింశశ చ థశ చ కలాః సంఖ్యానతః సమృతాః
సమగ్రా యత్ర వర్తన్తే తచ ఛరీరమ ఇతి సమృతమ
113 అవ్యక్తం పరకృతిం తవ ఆసాం కలానాం కశ చిథ ఇచ్ఛతి
వయక్తం చాసాం తదైవాన్యః సదూలథర్శీ పరపశ్యతి
114 అవ్యక్తం యథి వా వయక్తం థవయీమ అద చతుష్టయీమ
పరకృతిం సర్వభూతానాం పశ్యన్త్య అధ్యాత్మచిన్తకాః
115 సేయం పరకృతిర అవ్యక్తా కలాభిర వయక్తతాం గతా
అహం చ తవం చ రాజేన్థ్ర యే చాప్య అన్యే శరీరిణః
116 బిన్థున్యాసాథయొ ఽవస్దాః శుక్రశొనిత సంభవాః
యాసామ ఏవ నిపాతేన కలలం నామ జాయతే
117 కలలాథ అర్బుథొత్పత్తిః పేశీ చాప్య అర్బుథొథ్భవా
పేశ్యాస తవ అఙ్గాభినిర్వృత్తిర నఖరొమాణి చాఙ్గతః
118 సంపూర్ణే నవమే మాసే జన్తొర జాతస్య మైదిల
జాయతే నామ రూపత్వం సత్రీ పుమాన వేతి లిఙ్గతః
119 జాతమాత్రం తు తథ రూపం థృష్ట్వా తామ్రనఖాఙ్గులి
కౌమార రూపమ ఆపన్నం రూపతొ న పలభ్యతే
120 కౌమారాథ యౌవనం చాపి సదావిర్యం చాపి యౌవనాత
అనేన కరమయొగేన పూర్వం పూర్వం న లభ్యతే
121 కలానాం పృదగ అర్దానాం పరతిభేథః కషణే కషణే
వర్తతే సర్వభూతేషు సౌక్ష్మ్యాత తు న విభావ్యతే
122 న చైషామ అప్యయొ రాజఁల లక్ష్యతే పరభవొ న చ
అవస్దాయామ అవస్దాయాం థీపస్యేవార్చిషొ గతిః
123 తస్యాప్య ఏవం పరభావస్య సథశ్వస్యేవ ధావతః
అజస్రం సర్వలొకస్య కః కుతొ వా న వా కుతః
124 కస్యేథం కస్య వా నేథం కుతొ వేథం న వా కుతః
సంబన్ధః కొ ఽసతి భూతానాం సవైర అప్య అవయవైర ఇహ
125 యదాథిత్యాన మణేశ చైవ వీరుథ్భ్యశ చైవ పావకః
భవేత్య ఏవం సముథయాత కలానామ అపి జన్తవః
126 ఆత్మన్య ఏవాత్మనాత్మానం యదా తవమ అనుపశ్యసి
ఏవమ ఏవాత్మనాత్మానమ అన్యస్మిన కిం న పశ్యసి
యథ్య ఆత్మని పరస్మింశ చ సమతామ అధ్యవస్యసి
127 అద మాం కాసి కస్యేతి కిమర్దమ అనుపృచ్ఛసి
ఇథం మే సయాథ ఇథం నేతి థవన్థ్వైర ముక్తస్య మైదిల
కాసి కస్య కుతొ వేతి వచనే కిం పరయొజనమ
128 రిపౌ మిత్రే ఽద మధ్యస్దే విజయే సంధివిగ్రహే
కృతవాన యొ మహీపాల కిం తస్మిన ముక్తలక్షణమ
129 తరివర్గే సప్తధా వయక్తం యొ న వేథేహ కర్మసు
సఙ్గవాన యస తరివర్గే చ కిం తస్మిన ముక్తలక్షణమ
130 పరియే చైవాప్రియే చైవ థుర్బలే బలవత్య అపి
యస్య నాస్తి సమం చక్షుః కిం తస్మిన ముక్తలక్షణమ
131 తథ అముక్తస్య తే మొక్షే యొ ఽభిమానొ భవేన నృప
సుహృథ్భిః స నివార్యస తే విచిత్తస్యేవ భేషజైః
132 తాని తాన్య అనుసంథృశ్య సఙ్గస్దానాన్య అరింథమ
ఆత్మనాత్మని సంపశ్యేత కిం తస్మిన ముక్తలక్షణమ
133 ఇమాన్య అన్యాని సూక్ష్మాణి మొక్షమ ఆశ్రిత్య కాని చిత
చతురఙ్గ పరవృత్తాని సఙ్గస్దానాని మే శృణు
134 య ఇమాం పృదివీం కృత్స్నామ ఏకఛత్త్రాం పరశాస్తి హ
ఏకమ ఏవ స వై రాజా పురమ అధ్యావసత్య ఉత
135 తత పురే చైకమ ఏవాస్య గృహం యథ అధితిష్ఠతి
గృహే శయనమ అప్య ఏకం నిశాయాం యత్ర లీయతే
136 శయ్యార్ధం తస్య చాప్య అత్ర సత్రీపూర్వమ అధితిష్ఠతి
తథ అనేన పరసఙ్గేన ఫలేనైవేహ యుజ్యతే
137 ఏవమ ఏవొపభొగేషు భొజనాచ ఛాథనేషు చ
గుణేషు పరిమేయేషు నిగ్రహానుగ్రహౌ పరతి
138 పరతన్త్రః సథా రాజా సవల్పే సొ ఽపి పరసజ్యతే
సంధివిగ్రహయొగే చ కుతొ రాజ్ఞః సవతన్త్రతా
139 సత్రీషు కరీథా విహారేషు నిత్యమ అస్యాస్వతన్త్రతా
మన్త్రే చామాత్య సమితౌ కుత ఏవ సవతన్త్రతా
140 యథా తవ ఆజ్ఞాపయత్య అన్యాంస తథాస్యొక్తా సవతన్త్రతా
అవశః కార్యతే తత్ర తస్మింస తస్మిన గుణే సదితః
141 సవప్తు కామొ న లభతే సవప్తుం కార్యార్దిభిర జనైః
శయనే చాప్య అనుజ్ఞాతః సుప్త ఉత్దాప్యతే ఽవశః
142 సనాహ్య ఆలభ పిబ పరాశ జుహుధ్య అగ్నీన యజేతి చ
వథస్య శృణు చాపీతి వివశః కార్యతే పరైః
143 అభిగమ్యాభిగమ్యైనం యాచన్తే సతతం నరాః
న చాప్య ఉత్సహతే థాతుం విత్తరక్షీ మహాజనాత
144 థానే కొశక్షయొ హయ అస్య వైరం చాప్య అరయచ్ఛతః
కషణేనాస్యొపవర్తన్తే థొషా వైరాగ్య కారకాః
145 పరాజ్ఞాఞ శూరాంస తదైవాధ్యాన ఏకస్దానే ఽపి శఙ్కతే
భయమ అప్య అభయే రాజ్ఞొ యైశ చ నిత్యమ ఉపాస్యతే
146 యథా చైతే పరథుష్యన్తి రాజన యే కీర్తితా మయా
తథైవాస్య భయం తేభ్యొ జాయతే పశ్య యాథృశమ
147 సర్వః సవే సవే గృహే రాజా సర్వః సవే సవే గృహే గృహీ
నిగ్రహానుగ్రహౌ కుర్వంస తుల్యొ జనకరాజభిః
148 పుత్రా థారాస తదైవాత్మా కొశొ మిత్రాణి సంచయః
పరైః సాధారణా హయ ఏతే తైస తైర ఏవాస్య హేతుభిః
149 హతొ థేశః పురం థగ్ధం పరధానః కుఞ్జరొ మృతః
లొకసాధారణేష్వ ఏషు మిద్యా జఞానేన తప్యతే
150 అముక్తొ మానసైర థుఃఖైర ఇఛా థవేషప్రియొథ్భవైః
శిరొ రొగాథిభీ రొగైస తదైవ వినిపాతిభిః
151 థవన్థ్వైస తైస తైర ఉపహతః సర్వతః పరిశఙ్కితః
బహు పరత్యర్దికం రాజ్యమ ఉపాస్తే గణయన నిశాః
152 తథ అల్పసుఖమ అత్యర్దం బహుథుఃఖమ అసారవత
కొ రాజ్యమ అభిపథ్యేత పరాప్య చొపశమం లభేత
153 మమేథమ ఇతి యచ చేథం పురం రాస్త్రం చ మన్యసే
బలం కొశమ అమాత్యాంశ చ కస్యైతాని న వా నృప
154 మిత్రామాత్యం పురం రాస్త్రం థన్థః కొశొ మహీపతిః
సప్తాఙ్గశ చక్రసంఘాతొ రాజ్యమ ఇత్య ఉచ్యతే నృప
155 సప్తాఙ్గస్యాస్య రాజ్యస్య తరిథణ్డస్యేవ తిష్ఠతః
అన్యొన్యగుణయుక్తస్య కః కేన గుణతొ ఽధికః
156 తేషు తేషు హి కాలేషు తత తథ అఙ్గం విశిష్యతే
యేన యత సిధ్యతే కార్యం తత పరాధాన్యాయ కల్పతే
157 సప్తాఙ్గశ చాపి సంఘాతస తరయశ చాన్యే నృపొత్తమ
సంభూయ థశవర్గొ ఽయం భుఙ్క్తే రాజ్యం హి రాజవత
158 యశ చ రాజా మహొత్సాహః కషత్రధర్మరతొ భవేత
స తుష్యేథ థశ భాగేన తతస తవ అన్యొ థశావరైః
159 నాస్త్య అసాధారణొ రాజా నాస్తి రాజ్యమ అరాజకమ
రాజ్యే ఽసతి కుతొ ధర్మొ ధర్మే ఽసతి కుతః పరమ
160 యొ ఽపయ అత్ర పరమొ ధర్మః పవిత్రం రాజరాజ్యయొః
పృదివీ థక్షిణా యస్య సొ ఽశవమేధొ న విథ్యతే
161 సాహమ ఏతాని కర్మాణి రాజ్యథుఃఖాని మైదిల
సమర్దా శతశొ వక్తుమ అద వాపి సహస్రశః
162 సవథేహే నాభిషఙ్గొ మే కుతః పరపరిగ్రహే
న మామ ఏవంవిధాం ముక్తామ ఈథృశం వక్తుమ అర్హసి
163 నను నామ తవయా మొక్షః కృత్స్నః పఞ్చ శిఖాచ ఛరుతః
సొపాయః సొపనిషథః సొపాసఙ్గః సనిశ్చయః
164 తస్య తే ముక్తసఙ్గస్య పాశాన ఆక్రమ్య తిష్ఠతః
ఛత్త్రాథిషు విశేషేషు కదం సఙ్గః పునర నృప
165 శరుతం తే న శరుతం మన్యే మిద్యా వాపి శరుతం శరుతమ
అద వా శరుతసంకాశం శరుతమ అన్యచ ఛరుతం తవయా
166 అదాపీమాసు సంజ్ఞాసు లౌకికీషు పరతిష్ఠసి
అభిషఙ్గావరొధాభ్యాం బథ్ధస తవం పరాకృతొ మయా
167 సత్త్వేనానుప్రవేశొ హి యొ ఽయం తవయి కృతొ మయా
కిం తవాపకృతం తత్ర యథి ముక్తొ ఽసి సర్వతః
168 నియమొ హయ ఏష ధర్మేషు యతీనాం శూన్యవాసితా
శూన్యమ ఆవాసయన్త్యా చ మయా కిం కస్య థూసితమ
169 న పానిభ్యాం న బాహుభ్యాం పాథొరుభ్యాం న చానఘ
న గాత్రావయవైర అన్యైః సపృశామి తవా నరాధిప
170 కులే మహతి జాతేన హరీమతా థీర్ఘథర్శినా
నైతత సథసి వక్తవ్యం సథ వాసథ వా మిదః కృతమ
171 బరాహ్మణా గురవశ చేమే తదామాత్యా గురూత్తమాః
తవం చాద గురుర అప్య ఏషామ ఏవమ అన్యొన్యగౌరవమ
172 తథ ఏవమ అనుసంథృశ్య వాచ్యావాచ్యం పరీక్షతా
సత్రీపుంసొ సమవాయొ ఽయం తవయా వాచ్యొ న సంసథి
173 యదా పుష్కర పర్ణస్దం జలం తత్పర్ణసంస్దితమ
తిష్ఠత్య అస్పృశతీ తథ్వత్త్వయి వత్స్యామి మైదిల
174 యథి వాప్య అస్పృశన్త్యా మే సపర్శం జానాసి కం చన
జఞానం కృతమ అబీజం తే కదం తేనేహ భిక్షుణా
175 స గార్హస్ద్యాచ చయుతశ చ తవం మొక్షం నావాప్య థుర్విథమ
ఉభయొర అన్తరాలే చ వర్తసే మొక్షవాతికః
176 న హి ముక్తస్య ముక్తేన జఞస్యైకత్వ పృదక్త్వయొః
భావాభావ సమాయొగే జాయతే వర్ణసంకరః
177 వర్ణాశ్రమపృదక్త్వే చ థృష్టార్దస్యాపృదక్త్వినః
నాన్యథ అన్యథ ఇతి జఞాత్వా నాన్యథ అన్యత పరవర్తతే
178 పానౌ కున్థం తదా కున్థే పయః పయసి మక్షికాః
ఆశ్రితాశ్రయ యొగేన పృదక్త్వేనాశ్రయా వయమ
179 న తు కున్థే పయొ భావః పయశ చాపి న మక్షికాః
సవయమ ఏవాశ్రయన్త్య ఏతే భావా న తు పరాశ్రయమ
180 పృదక్త్వాథ ఆశ్రమాణాం చ వర్ణాన్యత్వే తదైవ చ
పరస్పరపృదక్త్వాచ చ కదం తే వర్ణసంకరః
181 నాస్మి వర్ణొత్తమా జాత్యా న వైశ్యా నావరా తదా
తవ రాజన సవర్ణాస్మి శుథ్ధయొనిర అవిప్లుతా
182 పరధానొ నామ రాజర్షిర వయక్తం తే శరొత్రమ ఆగతః
కులే తస్య సముత్పన్నాం సులభాం నామ విథ్ధి మామ
183 థరొణశ చ శతశృఙ్గశ చ వక్రథ్వారశ చ పర్వతః
మమ సత్త్రేషు పూర్వేషాం చితా మఘవతా సహ
184 సాహం తస్మిన కులే జాతా భర్తర్య అసతి మథ్విధే
వినీతా మొక్షధర్మేషు చరామ్య ఏకా మునివ్రతమ
185 నాస్మి సత్త్ర పరతిచ్ఛన్నా న పరస్వాభిమానినీ
న ధర్మసంకరకరీ సవధర్మే ఽసమి ధృతవ్రతా
186 నాస్దిరా సవప్రతిజ్ఞాయాం నాసమీక్ష్య పరవాథినీ
నాసమీక్ష్యాగతా చాహం తవత్సకాశం జనాధిప
187 మొక్షే తే భవితాం బుథ్ధిం శరుత్వాహం కుశలైషిణీ
తవ మొక్షస్య చాప్య అస్య జిజ్ఞాసార్దమ ఇహాగతా
188 న వర్గస్దా బరవీమ్య ఏతత సవపక్ష పరపక్షయొః
ముక్తొ న ముచ్యతే యశ చ శాన్తొ యశ చ న శామ్యతి
189 యదా శూన్యే పురాగారే భిక్షుర ఏకాం నిశాం వసేత
తదా హి తవచ ఛరీరే ఽసమిన్న ఇమాం వత్స్యామి శర్వతీమ
190 సాహమ ఆసనథానేన వాగ ఆతిద్యేన చార్చితా
సుప్తా సుశరణా పరీతా శవొ గమిష్యామిమైదిల
191 ఇత్య ఏతాని స వాక్యాని హేతుమన్త్య అర్దవన్తి చ
శరుత్వా నాధిజగౌ రాజా కిం చిథ అన్యథ అతః పరమ