శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 306
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 306) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [యా]
అవ్యక్తస్దం పరం యత తత పృష్టస తే ఽహం నరాధిప
పరం గుహ్యమ ఇమం పరశ్నం శృణుష్వావహితొ నృప
2 యదార్షేణేహ విధినా చరతావమతేన హ
మయాథిత్యాథ అవాప్తాని యజూంసి మిదిలాధిప
3 మహతా తపసా థేవస తపిష్ఠః సేవితొ మయా
పరీతేన చాహం విభునా సూర్యేణొక్తస తథానఘ
4 వరం వృణీష్వ విప్రర్షే యథ ఇష్టం తే సుథుర్లభమ
తత తే థాస్యామి పరీతాత్మా మత్ప్రసాథొ హి థుర్లభః
5 తతః పరనమ్య శిరసా మయొక్తస తపతాం వరః
యజూంసి నొపయుక్తాని కషిప్రమ ఇచ్ఛామి వేథితుమ
6 తతొ మాం భగవాన ఆహ వితరిష్యామి తే థవిజ
సరస్వతీహ వాగ భూతా శరీరం తే పరవేక్ష్యతి
7 తతొ మామ ఆహ భగవాన ఆస్యం సవం వివృతం కురు
వివృతం చ తతొ మే ఽఽసయం పరవిష్టా చ సరస్వతీ
8 తతొ విథహ్యమానొ ఽహం పరవిష్టొ ఽమభస తథానఘ
అవిజ్ఞానాథ అమర్షాచ చ భాస్కరస్య మహాత్మనః
9 తతొ విథహ్యమానం మామ ఉవాచ భగవాన రవిః
ముహూర్తం సహ్యతాం థాహస తతః శీతీ భవిష్యతి
10 శీతీ భూతం చ మాం థృష్ట్వా భగవాన ఆహ భాస్కరః
పరతిష్ఠాస్యతి తే వేథః సొత్తరః సఖిలొ థవిజ
11 కృత్స్నం శతపదం చైవ పరణేష్యసి థవిజర్షభ
తస్యాన్తే చాపునర్భావే బుథ్ధిస తవ భవిష్యతి
12 పరాప్స్యసే చ యథ ఇష్టం తత సాంక్య యొగేప్సితం పథమ
ఏతావథ ఉక్త్వా భగవాన అస్తమ ఏవాభ్యవర్తత
13 తతొ ఽనువ్యాహృతం శరుత్వా గతే థేవే విభావసౌ
గృహమ ఆగత్య సంహృష్టొ ఽచిన్తయం వై సరస్వతీమ
14 తతః పరవృత్తాతిశుభా సవరవ్యఞ్జన భూషితా
ఓంకారమ ఆథితః కృత్వా మమ థేవీ సరస్వతీ
15 తతొ ఽహమ అర్ఘ్యం విధివత సరస్వత్యై నయవేథయమ
తపతాం చ వరిష్ఠాయ నిషణ్ణస తత్పరాయనః
16 తతః శతపదం కృత్స్నం సహరస్య ససంగ్రహమ
చక్రే సపరిశేషం చ హర్షేణ పరమేణ హ
17 కృత్వా చాధ్యయనం తేషాం శిష్యాణాం శతమ ఉత్తమమ
విప్రియార్దం సశిష్యస్య మాతులల్స్య మహాత్మనః
18 తతః సశిష్యేణ మయా సూర్యేణేవ గభస్తిభిః
వయాప్తొ యజ్ఞొ మహారాజ పితుస తవ మహాత్మనః
19 మిషతొ థేవలస్యాపి తతొ ఽరధం హృతవాన అహమ
సవవేథ థక్షిణాయాద విమర్థే మాతులేన హ
20 సుమన్తు నాద పైలేన తద జైమినినా చ వై
పిత్రా తే మునిభిశ చైవ తతొ ఽహమ అనుమానితః
21 థశ పఞ్చ చ పరాప్తాని యజూంస్య అర్కాన మయానఘ
తదైవ లొమహర్షాచ చ పురాణమ అవధారితమ
22 బీజమ ఏతత పురస్కృత్య థేవీం చైవ సరస్వతీమ
సూర్యస్య చానుభావేన పరవృత్తొ ఽహం నరాధిప
23 కర్తుం శతపదం వేథమ అపూర్వం కారితం చ మే
యదాభిలసితం మార్దం తదా తచ చొపపాథితమ
24 శిష్యాణామ అఖిలం కృత్స్నమ అనుజ్ఞాతం ససంగ్రహమ
సర్వే చ శిష్యాః శుచయొ గతాః పరమహర్షితాః
25 శాఖాః పఞ్చథశేమాస తు విథ్యా భాస్కరథర్శితాః
పరతిష్ఠాప్య యదాకామం వేథ్యం తథ అనుచిన్తయమ
26 కిమ అత్ర బరహ్మణ్యమ ఋతం కిం చ వేథ్యమ అనుత్తమమ
చిన్తయే తత్ర చాగత్య గన్ధర్వొ మామ అపృచ్ఛత
27 విశ్వావసుస తతొ రాజన వేథాన్తజ్ఞానకొవిథః
చతుర్వింశతికాన పరశ్నాన పృష్ట్వా వేథస్య పార్దివ
పఞ్చవింశతిమం పరశ్నం పప్రచ్ఛాన్విక్షికీం తదా
28 విశ్వా విశ్వం తదాశ్వాశ్వం మిత్రం వరుణమ ఏవ చ
జఞానం జఞేయం తదాజ్ఞొ ఽజఞః కస తపా అపతా తదా
సూర్యాథః సూర్య ఇతి చ విథ్యావిథ్యే తదైవ చ
29 వేథ్యావేథ్యం తదా రాజన్న అచలం చలమ ఏవ చ
అపూర్వమ అక్షయం కషయ్యమ ఏతత పరశ్నమ అనుత్తమమ
30 అదొక్తశ చ మయా రాజన రాజా గన్ధర్వసత్తమః
పృష్టవాన అనుపూర్వేణ పరశ్నమ ఉత్తమమ అర్దవత
31 ముహూర్తం మృష్యతాం తావథ యావథ ఏనం విచిన్తయే
బాధమ ఇత్య ఏవ కృత్వా స తూస్నీం గన్ధర్వ ఆస్దితః
32 తతొ ఽనవచిన్తయమ అహం భూయొ థేవీం సరస్వతీమ
మనసా స చ మే పరశ్నొ థధ్నొ ఘృతమ ఇవొథ్ధృతమ
33 తత్రొపనిషథం చైవ పరిశేషం చ పార్దివ
మఘ్నామి మనసా తాత థృష్ట్వా చాన్వీక్షికీం పరామ
34 చతుర్దీ రాజశార్థూల విథ్యైషా సామ్పరాయికీ
ఉథీరితా మయా తుభ్యం పఞ్చవింశే ఽధి ధిష్ఠితా
35 అదొతస తు మయా రాజన రాజా విశ్వావసుస తథా
శరూయతాం యథ భవాన అస్మాన పరశ్నం సంపృష్టవాన ఇహ
36 విశ్వా విశ్వేతి యథ ఇథం గన్ధర్వేన్థ్రానుపృచ్ఛసి
విశ్వావ్యక్తం పరం విథ్యాథ భూతభవ్య భయంకరమ
37 తరిగుణం గుణకర్తృత్వాథ అశిశ్వొ నిష్కలస తదా
అశ్వస తదైవ మిదునమ ఏవమ ఏవానుథృశ్యతే
38 అవ్యక్తం పరకృతిం పరాహుః పురుషేతి చ నిర్గుణమ
తదైవ మిత్రం పురుషం వరుణం పరకృతిం తదా
39 జఞానం తు పరకృతిం పరాహుర జఞేయం నిష్కలమ ఏవ చ
అజ్ఞశ చ జఞశ చ పురుషస తస్మాన నిష్కల ఉచ్యతే
40 కస తపా అతపాః పరొక్తాః కొ ఽసౌ పురుష ఉచ్యతే
తపాః పరకృతిర ఇత్య ఆహుర అతపా నిష్కలః సమృతః
41 తదైవావేథ్యమ అవ్యక్తం వేధః పురుష ఉచ్యతే
చలాచలమ ఇతి పరొక్తం తవయా తథ అపి మే శృణు
42 చలాం తు పరకృతిం పరాహుః కారణం కషేప సర్గయొః
అక్షేప సర్గయొః కర్తా నిశ్చలః పురుషః సమృతః
43 అజావ ఉభావ అప్రజనుచాక్షయౌ చాప్య ఉభావ అపి
అజౌనిత్యావ ఉభౌ పరాహుర అధ్యాత్మగతినిశ్చయాః
44 అక్షయత్వాత పరజననే అజమ అత్రాహుర అవ్యయమ
అక్షయం పురుషం పరాహుః కషయొ హయ అస్య న విథ్యతే
45 గుణక్షయత్వాత పరకృతిః కర్తృత్వాథ అక్షయం బుధాః
ఏషా తే ఽఽనవీక్షికీ విథ్యా చతుర్దీ సామ్పరాయికీ
46 విథ్యొపేతం ధనం కృత్వా కర్మణా నిత్యకర్మణి
ఏకాన్తథర్శనా వేథాః సర్వే విశ్వావసొ సమృతాః
47 జాయన్తే చ మరియన్తే చ యస్మిన్న ఏతే యతశ చయుతాః
వేథార్దం యే న జానన్తి వేథ్యం గన్ధర్వసత్తమ
48 సాఙ్గొపాఙ్గాన అపి యథి పఞ్చ వేథాన అధీయతే
వేథ వేథ్యం న జానీతే వేథ భారవహొ హి సః
49 యొ ఘృతార్దీ ఖరీ కషీరం మదేథ గన్ధర్వసత్తమ
విష్ఠాం తత్రానుపశ్యేత న మన్థం నాపి వా ఘృతమ
50 తదా వేథ్యమ అవేథ్యం చ వేథ విథ్యొ న విన్థతి
స కేవలం మూఢ మతిర జఞానభార వహః సమృతః
51 థరష్టవ్యౌ నిత్యమ ఏవైతౌ తత్పరేణాన్తర ఆత్మనా
యదాస్య జన్మ నిధనే న భవేతాం పునః పునః
52 అజస్రం జన్మ నిధనం చిన్తయిత్వా తరయీమ ఇమామ
పరిత్యజ్య కషయమ ఇహ అక్షయం ధర్మమ ఆస్దితః
53 యథా తు పశ్యతే ఽతయన్తమ అహన్య అహని కాశ్యప
తథా స కేవలీ భూతః సథ్వింసమ అనుపశ్యతి
54 అన్యశ చ శశ్వథ అవ్యక్తస తదాన్యః పఞ్చవింశకః
తస్య థవావ అనుపశ్యేత తమ ఏకమ ఇతి సాధవః
55 తేనైతన నాభిజానన్తి పఞ్చవింశకమ అచ్యుతమ
జన్మమృత్యుభయాథ యొగాః సాంఖ్యాశ చ పరమైషిణః
56 [విష్వావసు]
పఞ్చవింశం యథ ఏతత తే పరొక్తం బరాహ్మణసత్తమ
తదా తన న తదా వేతి తథ భవాన వక్తుమ అర్హతి
57 జైగీసవ్యస్యాసితస్య థేవలస్య చ మే శరుతమ
పరాశరస్య విప్రర్షేర వార్షగణ్యస్య ధీమతః
58 భిక్షొః పఞ్చశిఖస్యాద కపిలస్య శుకస్య చ
గౌతమస్యార్ష్టిషేణస్య గర్గస్య చ మహాత్మనః
59 నారథస్యాసురేశ చైవ పులస్త్యస్య చ ధీమతః
సనత్కుమారస్య తతః శుక్రస్య చ మహాత్మనః
60 కశ్యపస్య పితుశ చైవ పూర్వమ ఏవ మయా శరుతమ
తథనన్తరం చ రుథ్రస్య విశ్వరూపస్య ధీమతః
61 థైవతేభ్యః పితృభ్యశ చ థైత్యేభ్యశ చ తతస తతః
పరాప్తమ ఏతన మయా కృత్స్నం వేథ్యం నిత్యం వథన్త్య ఉత
62 తస్మాత తథ వై భవథ బుథ్ధ్యా శరొతుమ ఇచ్ఛామి బరాహ్మణ
భవాన పరవర్హః శాస్త్రాణాం పరగల్భశ చాతిబుథ్ధిమాన
63 న తవావిథితం కిం చిథ భవాఞ శరుతినిధిః సమృతః
కద్యతే థేవలొకే చ పితృలొకే చ బరాహ్మణ
64 బరహ్మలొకగతాశ చైవ కదయన్తి మహర్షయః
పతిశ చ తపతాం శశ్వథ ఆథిత్యస తవ భాసతే
65 సాంఖ్యజ్ఞానం తవయా బరహ్మన్న అవాప్తం కృత్స్నమ ఏవ చ
తదైవ యొగజ్ఞానం చ యాజ్ఞవల్క్య విశేషతః
66 నిఃసంథిగ్ధం పరబుథ్ధస తవం బుధ్యమానశ చరాచరమ
శరొతుమ ఇచ్ఛామి తజ జఞానం ఘృతం మన్థమయం యదా
67 [యా]
కృత్స్నధారిణమ ఏవ తవాం మన్యే గన్ధర్వసత్తమ
జిజ్ఞాససి చ మాం రాజంస తన నిబొధ యదా శరుతమ
68 అబుధ్యమానాం పరకృతిం బుధ్యతే పఞ్చవింశకః
న తు బుధ్యతి గన్ధర్వ పరకృతిః పఞ్చవింశకమ
69 అనేనాప్రతిబొధేన పరధానం పరవథన్తి తమ
సాంఖ్యయొగాశ చ తత్త్వజ్ఞా యదా శరుతినిథర్శనాత
70 పశ్యంస తదైవాపశ్యంశ చ పశ్యత్య అన్యస తదానఘ
సథ్వింశః పఞ్చవింశం చ చతుర్వింశం చ పశ్యతి
న తు పశ్యతి పశ్యంస తు యశ చైనమ అనుపశ్యతి
71 పఞ్చవింశొ ఽభిమన్యేత నాన్యొ ఽసతి పరమొ మమ
న చతుర్వింశకొ ఽగరాహ్యొ మనుజైర జఞానథర్శిభిః
72 మత్స్యేవొథకమ అన్వేతి పరవర్తతి పరవర్తనాత
యదైవ బుధ్యతే మత్స్యస తదైషొ ఽపయ అనుబుధ్యతే
సస్నేహః సహ వాసాచ చ సాభిమానశ చనిత్యశః
73 స నిమజ్జతి కాలస్య యథైకత్వం న బుధ్యతే
ఉన్మజ్జతి హి కాలస్య మమత్వేనాభిసంవృతః
74 యథా తు మన్యతే ఽనయొ ఽహమ అన్య ఏష ఇతి థవిజః
తథా స కేవలీ భూతః సథ్వింశమ అనుపశ్యతి
75 అన్యశ చ రాజన్న అవరస తదాన్యః పఞ్చవింశకః
తత్స్దత్వాథ అనుపశ్యన్తి ఏక ఏవేతి సాధవః
76 తేనైతన నాభినన్థన్తి పఞ్చవింశకమ అచ్యుతమ
జన్మమృత్యుభయాథ భీతా యొగాః సాంఖ్యాశ చ కాశ్యప
సథ్వింసమ అనుపశ్యన్తి శుచయస తత్పరాయనాః
77 యథా స కేవలీ భూతః సథ్వింశమ అనుపశ్యతి
తథా స సర్వవిథ విథ్వాన న పునర్జన్మ విన్థతి
78 ఏవమ అప్రతిబుథ్ధశ చ బుధ్యమానశ చ తే ఽనఘ
బుథ్ధశ చొక్తొ యదాతత్త్వం మయా శరుతినిథర్శనాత
79 పశ్యాపశ్యం యొ ఽనుపశ్యేత కషేమం తత్త్వం చ కాశ్యప
కేవలాకేవలం చాథ్యం పఞ్చవింశాత పరం చ యత
80 [విష్వావసు]
తద్యం శుభం చైతథ ఉక్తం తవయా భొః; సమ్యక కషేమ్యం థేవతాథ్యం యదావత
సవస్త్య కషయం భవతశ చాస్తు నిత్యం; బుథ్ధ్యా సథా బుధి యుక్తం నమస తే
81 [యా]
ఏవమ ఉక్త్వా సంప్రయాతొ థివం స; విభ్రాజన వై శరీమత థర్శనేన
తుష్టశ చ తుష్ట్యా పరయాభినన్థ్య; పరథక్షిణం మమ కృత్వా మహాత్మా
82 బరహ్మాథీనాం ఖేచరాణాం కషితౌ చ; యే చాధస్తాత సంవసన్తే నరేన్థ్ర
తత్రైవ తథ థర్శనం థర్శయన వై; సమ్యక కషేమ్యం యే పదం సంశ్రితా వై
83 సాంఖ్యాః సర్వే సాంఖ్యధర్మే రతాశ చ; తథ్వథ యొగా యొగధర్మే రతాశ చ
యే చాప్య అన్యే మొక్షకామా మనుష్యాస; తేషామ ఏతథ థర్శనంజ్ఞాన థృష్టమ
84 జఞానాన మొక్షొ జాయతే పూరుషానాం; నాస్త్య అజ్ఞానాథ ఏవమ ఆహుర నరేన్థ్ర
తస్మాజ జఞానం తత్త్వతొ ఽనవేషితవ్యం; యేనాత్మానం మొక్షయేజ జన్మమృత్యొః
85 పరాప్య జఞానం బరాహ్మణాత కషత్రియాథ వా; వైశ్యాచ ఛూథ్రాథ అపి నీచాథ అభీక్ష్ణమ
శరథ్ధాతవ్యం శరథ్థధానేన నిత్యం; న శరథ్ధినం జన్మమృత్యూ విశేతామ
86 సర్వే వర్ణా బరాహ్మణా బరహ్మజాశ చ; సర్వే నిత్యం వయాహరన్తే చ బరహ్మ
తత్త్వం శాస్త్రం బరహ్మ బుథ్ధ్యా బరవీమి; సర్వం విశ్వం బరహ్మ చైతత సమస్తమ
87 బరహ్మాస్యతొ బరాహ్మణాః సంప్రసూతా; బాహుభ్యాం వై కషత్రియాః సంప్రసూతాః
నాభ్యాం వైశ్యాః పాథతశ చాపి శూథ్రాః; సర్వే వర్ణా నాన్యదా వేథితవ్యాః
88 అజ్ఞానతః కర్మ యొనిం భజన్తే; తాం తాం రాజంస తే యదా యాన్త్య అభావమ
తదా వర్ణా జఞానహీనాః పతన్తే; ఘొరాథ అజ్ఞానాత పరాకృతం యొనిజాలమ
89 తస్మాజ జఞానం సర్వతొ మార్గితవ్యం; సర్వత్రస్ద చైతథ ఉక్తం మయా తే
తస్దౌ బరహ్మా తస్దివాంశ చాపరొ యస; తస్మై నిత్యం మొక్షమ ఆహుర థవిజేన్థ్రాః
90 యత తే పృష్ఠం తన మయా చొపథిష్టం; యాదాతద్యం తథ విశొకొ భవస్వ
రాజన గచ్ఛస్వైతథ అర్దస్య పారం; సమ్యక పరొక్తం సవస్తి తే ఽసత్వ అత్ర నిత్యమ
91 [భీ]
స ఏవమ అనుశాస్తస తు యాజ్ఞవల్క్యేన ధీమతా
పరీతిమాన అభవథ రాజా మిదిలాధిపతిస తథా
92 గతే మునివరే తస్మిన కృతే చాపి పరథక్షిణే
థైవరాతిర నరపతిర ఆసీనస తత్ర మొక్షవిత
93 గొకొతిం సపర్శయామ ఆస హిరణ్యస్య తదైవ చ
రత్నాఞ్జలిమ అదైకం చ బరాహ్మణేభ్యొ థథౌ తథా
94 విథేహరాజ్యం చ తదా పరతిష్ఠాప్య సుతస్య వై
యతి ధర్మమ ఉపాసంశ చాప్య అవసన మిదిలాధిపః
95 సాంఖ్యజ్ఞానమ అధీయానొ యొగశాస్త్రం చ కృత్స్నశః
ధర్మాధర్మౌ చ రాజేన్థ్ర పరాకృతం పరిగర్హయన
96 అనన్తమ ఇతి కృత్వా స నిత్యం కేవలమ ఏవ చ
ధర్మాధర్మౌ పుణ్యపాపే సత్యాసత్యే తదైవ చ
97 జన్మమృత్యూ చ రాజేన్థ్ర పరాకృతం తథ అచిన్తయత
బరహ్మావ్యక్తస్య కర్మేథమ ఇతి నిత్యం నరాధిప
98 పశ్యన్తి యొగాః సాంఖ్యాశ చ సవశాస్త్రకృతలక్షణాః
ఇష్టానిష్ట వియుక్తం హి తస్దౌ బరహ్మ పరాత పరమ
నిత్యం తమ ఆహుర విథ్వాంసః శుచిస తస్మాచ ఛుచిర భవ
99 థీయతే యచ చ లభతే థత్తం యచ చానుమన్యతే
థథాతి చ నరశ్రేష్ఠ పరతిగృహ్ణాతి యచ చ హ
థథాత్య అవ్యక్తమ ఏవైతత పరతిగృహ్ణాతి తచ చ వై
100 ఆత్మా హయ ఏవాత్మనొ హయ ఏకః కొ ఽనయస తవత్తొ ఽధికొ భవేత
ఏవం మన్యస్వ సతతమ అన్యదా మా విచిన్తయ
101 యస్యావ్యక్తం న విథితం సగుణం నిర్గుణం పునః
తేన తీర్దాని యజ్ఞాశ చ సేవితవ్యావిపశ్చితా
102 న సవాధ్యాయైస తపొభిర వా యజ్ఞైర వా కురునన్థన
లభతే ఽవయక్తసంస్దానం జఞాత్వావ్యక్తం మహీపతే
103 తదైవ మహతః సదానమ ఆహంకారికమ ఏవ చ
అహంకారాత పరం చాపి సదానాని సమవాప్నుయాత
104 యే తవ అవ్యక్తాత పరం నిత్యం జానతే శాస్త్రతత్పరాః
జన్మమృత్యువియుక్తం చ వియుక్తం సథ అసచ చ యత
105 ఏతన మయాప్తం జనకాత పురస్తాత; తేనాపి చాప్తం నృప యాజ్ఞవల్క్యాత
జఞానం విశిష్టం న తదా హి యజ్ఞా; జఞానేన థుర్గం తరతే న యజ్ఞైః
106 థుర్గం జన్మ నిధనం చాపి రాజన; న భూతికం జఞానవిథొ వథన్తి
యజ్ఞైస తపొభిర నియమైర వరతైశ చ; థివం సమాసాథ్య పతన్తి భూమౌ
107 తస్మాథ ఉపాసస్వ పరం మహచ ఛుచి; శివం విమొక్షం విమలం పవిత్రమ
కషేత్రజ్ఞవిత పార్దివ జఞానయజ్ఞమ; ఉపాస్య వై తత్త్వమ ఋషిర భవిష్యసి
108 ఉపనిషథమ ఉపాకరొత తథా వై జనక నృపస్య పురా హి యాజ్ఞవల్క్యః
యథ ఉపగణితశాశ్వతావ్యయం తచ; ఛుభమ అమృతత్వమ అశొకమ ఋచ్ఛతీతి