పుట:రసాభరణము.pdf/32

వికీసోర్స్ నుండి
ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది

అవహిత్థోగ్రతలు

క.

పొడమి నహర్షాదులయెడ
నడఁకువ దెచ్చికొని యుండు టవహిత్థ మగున్
వడిఁ బ్రతిపక్షుల బొడ గని
యొడఁగూడిన చండభావ ముగ్రత యయ్యెన్.


అవహిత్థ కుదాహరణము—


క.

తరుణులు గోష్ఠివశంబున
హరిగుణములు చెప్ప నవనతానన యై తాఁ
జరణాంగుష్ఠంబును గొని
వరవర్ణిని భూతలంబు వ్రాయుచునుండెన్.


ఉగ్రత కుదాహరణము—


క.

ఆచెలువకటాక్షోల్కా
గోచరమై మిగులఁ గందెఁ గుముదాస్తునిచే
నీచెలువకుఁ దాపప్రశ
మోచితముగఁ గూర్పుమా పయోరుహనాభున్.

మతివ్యాధులు

క.

దీనికి నిది యర్థం బని
కానుపు దత్పరత చేష్ట గలుగుట మతి యెం
దేని నొక రోగమున నవ
మానంబునఁ బొడము దత్క్రమము వ్యాధి యగున్.


మతి కుదాహరణము—


క.

నాతీ సంశయ మేల మ
హీతలమునఁ జంద్రుఁ డగు నుపేంద్రుఁడు వినుమా
యాతనికరములు సోఁకిన
వ్రేతలు శశికాంతమణులవిధమై యునికిన్.


వ్యాధి కుదాహరణము—


క.

తరుణి హరిఁ బాసి[1] డెందం
బెరియఁగ శశికాంతసౌధ మెక్కిన నచటం
దరుణదళవ్యజనముఁ గ
ప్పురమును బూఁబాన్పుఁ గావిపుట్టము వలసెన్.

ఉన్మాదచరమములు

క.

ఇది చేతనం బచేతన
మిది యని వివరింపలేని దిల నున్మాదం
బదయతఁ బరమార్థోచిత
సదుపాయముఁ దలఁచెనేని చరమాఖ్య యగున్.


ఉన్మాదమున కుదాహరణము—


క.

బృందావనమున కొకవని
తం దోకొని కృష్ణుఁ డరుగఁ దక్కినవనితల్
కందర్పవికృతి నడుగుదు
రందలి తరువులను లతల నాతనిత్రోవల్.


చరమమున కుదాహరణము—


క.

మురరిపుఁ డరుదేరని తన
శరీర మేటి కని యొకవ్రజస్త్రీ గోరు
బరిపూర్ణచంద్రుపొడుపును
సురభిసమీరాగమంబుఁ జూతాంకురమున్.

  1. హరిబాళి