Jump to content

పుట:భరతరసప్రకరణము.pdf/75

వికీసోర్స్ నుండి
ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది


రాగప్రకాశనపరాశ్చేష్టాస్స్వాత్మప్రకాశనం,
వ్యాజోక్తయశ్చ విజనే స్థితిరిత్యాదయో౽పి చ.

295


తత్ర సంచారిణో గ్లానిశ్శంకాసూయా భ్రమో భయం,
నిర్వేదౌత్సుక్యదైన్యాని చింతానిద్రే ప్రబుద్ధతా.

296


విషాదజడతోన్మాదా మోహో మరణమేవ చ,
తత్తత్సంచారిభావానాముచితాపి దశా భవేత్.

297


క్రమేణ ప్రాక్తనైరస్య దశావస్థాస్సమాసతః,
ప్రోక్తాస్తదసుసారేణ భరతేన మహాత్మనా.

298

అతిప్రేమగల నాయికానాయకులకు ప్రథమసమాగమమునకు మునుపు గలవిప్రలంభము అయోగవిప్రలంభ మనఁబడును. ఇందు నాయకుని జూచి యింటిలోపలికిఁ బోవుట, బయట వచ్చుట, ఊరక అతనిచూపున కగపడుట, తనఆసను బయలుపఱచుచేష్టలు, తనదేహమును ప్రకాశపఱచుట, వ్యాజోక్తులు, విజనస్థలమం దుండుట మొదలయినవి గలవు. గ్లానియు, శంకయు, అసూయయు, భ్రమము, భయము, నిర్వేదము, ఔత్సుక్యము, దైన్యము, చింత, నిద్ర, ప్రబోధము, విషాదము, జాడ్యము, ఉన్మాదము, మోహము, మరణము - ఈవ్యభిచారిభావములకు యథోచితముగ ప్రవేశము గలదు. ఈయయోగవిప్రలంభమునకు దశావస్థలు గలవని ప్రాచీనులమతము ననుసరించి భరతుని చేతను జెప్పఁబడినవి.

దశావస్థా నిరూపయతి

చక్షుఃప్రీతిశ్చింతా సంకల్పో గుణనుతిః క్రియాద్వేషః,
తాపో లజ్జాత్యాగోన్మాదౌ మూర్ఛా మృతిర్దశావస్థాః.

299

చక్షుఃప్రీతి, చింత, సంకల్పము, గుణనుతి, క్రియాద్వేషము, తాపము, లజ్జాత్యాగము, ఉన్మాదము, మూర్ఛ, మృతి అనునవి పదియవస్థలు.