Jump to content

పుట:భరతరసప్రకరణము.pdf/22

వికీసోర్స్ నుండి
ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది

చున్నది గాని, తానే నాయకునిస్థలమునకుఁ బోవుచున్నది గాని, అభిసారిక యనఁబడును. దీనివ్యాపారములు సంతాపపడుట, చింత మొదలైనవి, యాయాసమయోచితముగ నుండును.

ఏతాసాం నాయికానాం తు త్రైవిధ్యం పరికీర్తితం,
ఉత్తమా మధ్యమా చారాప్యధమేతి ప్రభేదతః.

55

ముందు చెప్పిన 128 భేదములుగలనాయికలు, ఉత్తమ, మధ్యమ, ‘అధమ యనుభేదములచేత మూఁడువిధములు గలవారగుదురు.

ఉత్తమాలక్షణం

.

విదధత్యప్రియం పత్యౌ ప్రియమాచరతి స్వయం,
వల్లభే సాపరాధే౽పి తూష్ణీం తిష్ఠతి సోత్తమా.

56

నాయకుఁడు అహితముఁ జేయుచుండఁగ నతనికి ప్రియముగా నేపె నడచుచున్నదో, అపరాధియగు వల్లభుని చూచి యేపె ఊరకయున్నదో, ఆపె ఉత్తమనాయిక.

మధ్యమనాయికాలక్షణం

పుంసి స్వయం కామయతి కామయేద్యా చ తం వధూః,
సక్రోధే క్రుధ్యతి ముహుః సూనృతే సత్యవాదినీ.

57


సాపరాధే౽పకర్త్రీ స్యాత్ స్నిగ్ధే స్నిహ్యతి వల్లభే,
ఏవమాదిగుణోపేతా మధ్యమా సా ప్రకీర్తితా.

58

నాయకుఁడు ఇచ్ఛించిన తా నిచ్ఛించుట, అతఁడు కోపించుకొనిన తాను కోపించుట, అతఁడు నిజము పలికిన తాను నిజము పలుకుట, అతఁ దపరాధము చేసిన తా నపవాధము సేయుట, అతఁడు స్నేహించిన తాను స్నేహించుట, ఈరీతిగుణములు గలది మధ్యమనాయిక యనఁబడును.