పీఠిక
113
మత్తీరత్నాకరదోళ్
పుత్త్రికెయెనెబిళ్దళింతు బాళ్దుదెచోద్యం
క. శాంతప్రాసదభేదము
దిం తక్కుం ..........
- కవిరాజమార్గము.
వర్గాక్షరములు పరస్పరము ప్రాసములుగా నుండవచ్చుననియు వర్గప్రాసమని దానిపేరనియు, శషసలు, పరస్పరము ప్రాసముగా నుండవచ్చుననియు దానిపేరు సమీపప్రాసమనియుఁ గవిరాజమార్గమునఁ గలదు. శివకవులీ ప్రాసములఁ గూడఁ బ్రయోగించిరి. అర్వాచీనాంధ్రలాక్షణికులు ప్రాచీనకవుల ప్రయోగములఁ బెక్కింటిని సాధనాంతరములచే సమర్థించి పయిప్రాసముల క్రిందఁ బరిగణింపఁ బనిలేకుండఁ జేసికొనిరిగాని, కొన్నిపట్టుల నెట్టును సమర్థింపఁజాలక పోయిరి. శసప్రాసము, థ ధ ప్రాసము, డఢ ప్రాసము పెక్కు తెనుఁగుకృతులలోఁ గానవచ్చును. మన సోమనాథుఁడును బ్రయోగించెను. తెలుఁగునఁగూడ శాంతప్రాసములు, వర్గప్రాసములు సమీపప్రాసములు గలవు. ప్రాచీనలాక్షణికులు వానిని బరిగణించిరి. శివకవులు ప్రాచీనసంప్రదాయమును జక్కఁగాఁ బాటించిరి గాని, యితరకవులు నిర్బంధముల హెచ్చించుకొనిరి.
మఱియు, నన్నిచోడఁడు, సోమనాథుఁడును, బూర్ణబిందువునకు నర్ధబిందువునకుఁ బ్రాసముఁ గూర్చిరి.
క. పోఁడిగ నగజత పశ్శిఖి
మూఁడుజగమ్ములను దీవ్రముగఁ బర్విన బ్ర
హ్మాండముఁగాఁచిన కాంచన
భాండముక్రియఁదాల్చెఁ దత్ప్రభాభాసితమై.
- కుమారసంభవము.
