పంచతంత్రము (దూబగుంట నారాయణ)/ప్రథమాశ్వాసము
శ్రీరస్తు
పంచతంత్రము
పీఠిక
| శా. | శ్రీరామాస్తనకుంభకుంకుమరసార్ద్రీభూతవక్షస్స్థలో | 1 |
| సీ. | ఆకాశమండలం బరవిరిపూఁదోఁట, సొమ్ముపెట్టె రసాతలమ్ము తనకుఁ | |
| గీ. | శంభుఁ డానందరసకళారంభుఁ డగుచు, సమధికైశ్వర్యముల నిచ్చు సంతతంబు | 2 |
| చ. | పలుకులబోటి యాత్మసతి భావభవుండు సహోదరుండు గా | 3 |
| ఉ. | ఖండశశాంకశేఖరుఁడు కన్నకుమారుని కగ్రజుండు మా | 4 |
| చ. | మెఱసినవేల్పుఱేనితలమీఁదివియన్నది కాంతి మించి యే | 5 |
| చ. | కిసలయహస్త పీనకుచ కిన్నరకంఠి కరీంద్రయాన హే | 6 |
| వ. | అని యిష్టదేవతాప్రార్థనంబుఁ జేసి. | 7 |
| ఉ. | కొండయమంత్రియెఱ్ఱయకుఁ గూరిమినందనుఁ డైనమద్గురున్ | 8 |
| సీ. | వల్మీకభవునకు వందనం బొనరించి, సత్యవతీసూను సంస్తుతించి | |
| గీ. | శంభుదాసుని మదిలోన సంస్మరించి, మఱియు సుకవుల సత్కృపామహిమ వడసి | 9 |
| ఉ. | చెప్పిన నాకవిత్వము రుచింపనిఠావులు చూచి చెప్పుఁడీ | 10 |
| వ. | అని మద్గురుకరుణాస్మరణంబును బురాతన సత్కవిసమారాధనంబునుం జేసి యొక్క | 11 |
| సీ. | మండలాధిపమూర్ధమకుటమాణిక్యసం, భావితాంచితపాదపంకజుండు | |
| గీ. | వల్లభూపాలతమ్మభూవల్లభేంద్ర, శుక్తిముక్తాఫలం బనఁ జూడ నమరి | 12 |
| వ. | విద్వత్సంభాషణసమయంబున. | 13 |
| చ. | హరిహరభక్తు నార్యనుతు నంధ్రకవిత్వవిశారదు న్మహీ | 14 |
| క. | తలపించి హితులు చెప్పఁగఁ, బిలిపించి కవిత్వగోష్ఠిఁ బ్రియ మెసఁగంగాఁ | 15 |
| క. | తనముఖచంద్రమరీచులు, జననయనచకోరములకు సాంద్రానందం | 16 |
| చ. | సురుచిర మైననీకవిత సూరిసభాంతరయోగ్యతామనో | 17 |
| వ. | తత్ప్రబంధం బెయ్యది యంటేని. | 18 |
| గీ. | పంచతంత్ర మనఁగ సంచిత గీర్వాణ, భాష మున్ను చెప్పఁబడినయట్టి | 19 |
| వ. | అని వినయంబునం దాంబూలనవాంబరాభరణంబు లొసంగి వీడుకొల్పినం | 20 |
| చ. | పస గలనీతిశాస్త్ర మని ప్రాజ్ఞులు మెచ్చిన పంచతంత్రికిన్ | 21 |
| వ. | కావున నేతత్కృతి కధీశ్వరుం డైన బసవక్షితీశ్వరువంశం బభివర్ణించెద. | 22 |
| చ. | రవికులజేశుఁ డైనరఘురామునినందనుఁ డై కుశావనీ | 23 |
| చ. | మును బెజవాడదుర్గఁ దనముగ్ధుతనంబున మెచ్చఁ జేసి పెం | 24 |
| మ. | ఉదయించెన్ గమలాప్తవంశకరుఁ డై యుద్యత్ప్రతాపోన్నతిన్ | 25 |
| క. | ఆకొమ్మక్షితిపాల, శ్రీకాంతున కుదయ మయ్యెఁ జిరతరపుణ్య | 26 |
| చ. | అతనికి నుద్భవించె నభియాతిమహాంబుధికుంభసంభవ | 27 |
| ఉ. | బల్లిదుఁ డైనసింగనరపాలున కుద్భవ మైరి ధాత్రి శ్రీ | 28 |
| వ. | అం దగ్రజుండు. | 29 |
| చ. | తిరుగనిమందరాద్రి కళ దీయనిపూర్ణశశాంకుఁ డాజులన్ | 30 |
| క. | అన్నరపతిపుణ్యాంగన, యన్నలదేవమ్మ గెలుచు నన్నలుదేవిన్ | 31 |
| వ. | ఆదంపతులపురాకృతపుణ్యవిశేషంబున. | 32 |
| క. | సుతు లుదయించిరి సింగ, క్షితిపతియును దమ్మవిభుఁడు శ్రీతిరుమలభూ | 33 |
| వ. | అమ్మహీశ్వరులలోఁ దమ్మక్షితీశ్వరుండు. | 34 |
| సీ. | త్రిభువనాలంకారదీపిరతధావళ్య, వరకీర్తిమల్లికావల్లభుండు | |
| గీ. | నతమహీపాలమస్తకన్యస్తమృదువి, రాజమానపదాబ్జుండు రాజవరుఁడు | 35 |
| మ. | మనుమార్గుం డగుతమ్మభూపతికి వేమాజాంబకున్ బుత్త్రుఁ డై | 36 |
| వ. | మఱియు నేవంవిధగుణగణాలంకృతుం డైనబసవభూపాలుండు. | 37 |
| సీ. | రమణీయదానధారాప్రవాహంబులు, పాథోధి కతివిజృంభణము గాఁగ | |
| గీ. | రామరఘురంతిసగరధర్మజదిలీప, భోజసర్వజ్ఞసోమేశరాజసరణి | 38 |
| సీ. | నరులకుఁ జే చాఁచినను ఫలం బందని, దివిజభూరుహమువితీర్ణి యెంత | |
| గీ. | వితరణంబున శృంగారవిలసనమున, దీపితాటోపసహజప్రతాపమహిమ | 39 |
| సీ. | కుసుమకోదండంబు గుఱుతు చూడము గాని, దర్పితరూపకందర్పుఁ డనియు | |
| గీ. | ననుదినంబును దనుఁ జూచునఖిలజనులు, సమధికానందమగ్ను లై సన్నుతింప | 40 |
| క. | అసమానమానధనునకు, రసికశిఖామణికి దానరాధేయునకున్ | 41 |
| క. | వేమాజాంబాసుతునకు, భామాకంతునకు మన్యభార్గవునకు సం | 42 |
| క. | రణరంగభైరవునకున్, బ్రణమితరాజన్యహృదయపద్మార్కునకున్ | 43 |
| క. | సహకారబాంధవునకున్, సహజాలంకారదేహసౌందర్యునకున్ | 44 |
| క. | తెల్లదలాటాంకునకున్, సల్లలితకృపాకటాక్షసౌజన్యునకున్ | 45 |
| క. | కిమ్మిరాంతకబలునకు, ధమ్మిల్లనవప్రసూనధరునకుఁ దరుణీ | 46 |
మిత్త్రభేదము.
| వ. | అభ్యుదయపరంపరాభివృద్ధిగా నా చెప్పం బూనిన పంచతంత్రి యనుమహాప్రబంధం | 47 |
| సీ. | వేదశాస్త్రపురాణవిద్యావిజృంభిత, కలితధాత్రీసురకలకలంబు | |
| గీ. | కల్పితానల్పదేవతాగారభూమి, రత్నకీలితఘనసౌధరాజితంబు | 48 |
| ఉ. | ఆపుర మేలుచుండు నమరాధిపతిప్రతిమానవైభవో | 49 |
| క. | ఆరాజు తనకుమారులు, ధారుణిఁ జాలించు నేర్పు దగిలెడు చదువున్ | 50 |
| గీ. | ఎఱుకయును ధార్మికత్వము నింత లేని, కొడుకు పుట్టిన నేటికిఁ గొఱ తలంపఁ | 51 |
| క. | పెక్కండ్రుసుతులు గల రని, లెక్కించిన ఫలము గలదె లేశంబును బెం | 52 |
| వ. | అని మఱియుఁ దనమనంబున. | 53 |
| సీ. | కలకంఠిగర్భంబు క్రాఁగిపోయిన మేలు, పుట్టినప్పుడ మృతిఁ బొంద మేలు | |
| గీ. | గాక శాస్త్రపరిజ్ఞానమనులు గాని, సుతులు గల్గినఁ దండ్రికి సొంపు గలదె | 54 |
| చ. | జనకునిపూర్వపుణ్యఫలసంపదఁ దత్తనయుం డుదారుఁడున్ | 55 |
| సీ. | కమనీయవిద్య దాఁ గామధేనువుభంగిఁ, గామితార్థంబులు గలుగఁజేయు | |
| గీ. | నగ్నిఁ గాలదు రాజుల కలవి గాదు, నీళ్ల నానదు చోరులపాలు గాదు | 56 |
| వ. | కావున. | |
| గీ. | సంతతోన్మార్గవర్తన సరవిఁ దిరుగు, సుతులఁ జదివించి సద్బుద్ధిహితులఁ జేసి | 57 |
| ఉత్సాహ. | అని సుదర్శనుండు పల్కునట్టి యవసరంబునం | 58 |
| గీ. | అఖిలనీతిశాస్త్రంబులు నాఱునెలల, నీకుమారులఁ జదివింప లేక యున్న | 59 |
| సీ. | అని విష్ణుశర్మ వల్కినప్రతిజ్ఞావచ, నంబుల కతఁడు ముదంబు నొంది | |
| గీ. | మిత్రభేద మనఁగ మెఱయ సుహృల్లాభ, మనఁగ సంధివిగ్రహం బనంగ | 60 |
| చ. | అమరినయట్టితంత్రముల నైదిటియందును సర్వనీతిశా | 61 |
| వ. | ప్రథమతంత్రం బగుమిత్రభేదం బెట్టి దనిన. | 62 |
| క. | మృగపతియును వృషభంబును, మిగులఁగ సఖ్యంబు చేసి మెలఁగఁగ వనిలో | 63 |
| గీ. | అనిన నృపకుమారు లాకథ మా కెఱిం, గింపుఁ డనుచుఁ బలుక నింపు మిగుల | 64 |
| గీ. | కలదు దక్షిణాపథమునఁ గనకరత్న, రాజితం బయి మహిళాపురం బనఁగ | 65 |
| వ. | ఇట్లున్న సార్ధవాహుఁ డొక్కనాఁడు తనధనంబు వృద్ధి నొందించుటకుఁ దలంపు | 66 |
| గీ. | అరసి లేనిచోట నర్ధ మార్జింపంగఁ దగినయది సురక్షితంబు గాఁగఁ | 67 |
| క. | నేరవలె నివ్విధంబున, నేరుపు లేకున్న వానినిలయమున ధనం | 68 |
| వ. | అవ్విధం బెట్టి దనిన. | 69 |
| సీ. | సంరక్ష సేయనిస్వర్ణ మప్పుడె చెడు, వృద్ధిఁ బొందింపనివిత్త మెడయు | |
| గీ. | ధనము లార్జించి సంరక్ష తగ నొనర్చి, వృద్ధిఁ బొందించి యనువుగా వెచ్చపఱిచి | 70 |
| వ. | అని వర్ధమానుఁడు వెండియుఁ దనమనంబున నిట్లు తలంచె. | 71 |
| చ. | తమయుదకంబు వాహినులు ద్రావనిభంగి ఫలించినట్టివృ | 72 |
| సీ. | అని వర్ధమానుండు తనమదిఁ జింతించి, శకటంబునను బెక్కు సరకు లెత్తి | |
| గీ. | పరిజనుల నాతఁ డం దున్నసరకు లెల్ల, మోవఁ గట్టడ చేసి సంజీవకునకుఁ | 73 |
| ఉ. | కావలి యున్న యాభటనికాయము నుగ్రవనంబులోపలన్ | 74 |
| క. | అని యివ్విధమున వారలు, వినయం బెసఁగంగ వచ్చి వినిపింప నిజం | 75 |
| వ. | అట సంజీవకుండు. | 76 |
| చ. | విఱిగినకాలు వచ్చి యటవీస్థలి నాయువుకల్మిఁ జేసి యే | 77 |
| గీ. | ఆవనంబునఁ బింగళకాఖ్యుఁ డయిన, సింహ మధికజంతువుల శాసింప నధికుఁ | 78 |
| క. | అభిషేకాదిక్రియలను, విభవము లేకయును ఘోరవిపినంబులలో | 79 |
| వ. | ఇట్లు సకలవనజంతునియామకుం డై పింగళాఖ్యుఁ డగుహర్యక్షముఖ్యుండు వనంబున | 80 |
| శా. | ఆసింహం బొకనాఁడు డప్పి గొని తోయం బానఁ గాంక్షించి పే | 81 |
| క. | బెడిదంబుగ నవ్విధమున, నడరిన సంజీవకునిమహాధ్వని విని య | 82 |
| గీ. | అతనిమంత్రితనయు లైనట్టికరటక, దమనకాఖ్యు లపుడు తద్విధంబుఁ | 83 |
| గీ. | ఇంతరాజు చూడు వింతశబ్దము విని, నదికి నీరు ద్రావఁ గదల వెఱచె | 84 |
| క. | మన కేమికారణం బీ, పనులు విచారింపఁ దగనిపనికిం జనినన్ | 85 |
| వ. | అనిన విని దమనకుం డవ్విధం బెట్లనినఁ గరటకుం డిట్లనియె. | 86 |
| చ. | ఒకనగరంబుచేరువ మహోన్నతదేవగృహంబు జీర్ణ మై | 87 |
| క. | ఇయ్యకొని నగరు గట్టుచు, నయ్యెడ నొకచేవదూల మది పలకలుగా | 88 |
| గీ. | ప్రొద్దు చేరఁబడినఁ బోయి రిండ్లకు వార, లాసమీపతరుల నాశ్రయించి | 89 |
| సీ. | గుడియొక్క తరులపైఁ గుప్పించునవియును, దరువులపైనుండి దాఁటునవియు | |
| గీ. | నిట్లు వానరయూధంబు లిట్టు నట్టు, సహజ మగుచాపలంబున సంభ్రమింప | 90 |
| క. | కీలాకీర్ణస్తంభము, లోలతమై నెక్కి నెఱియలో నండంబుల్ | 91 |
| క. | బిగు వెడలి సీల యూడిన, నగచరు బీజంబు లిఱుక నానొప్పిఁ గడున్ | 92 |
| వ. | కావునఁ దమకుం గారణంబు లేనిపనికిం జొచ్చినమానవుల తెఱం గిప్పుడు చెప్పిన | 93 |
| క. | మిత్రుల కుపకారంబును, శత్రుల కపకారమును నిజంబుగఁ జేయన్ | 94 |
| క. | ఒక్కరునిఁబ్రతుకువలనన్, బెక్కండ్రు మహాసమృద్ధిఁ బెరుఁగక యున్నన్ | 95 |
| సీ. | స్వల్పవసాస్నాయుసంయుతకఠినాస్థిఁ గొఱుకు నాఁకలి మానుకొఱకుఁ గుక్క | |
| గీ. | రఖిలకర్మంబులను గాన నాత్మశక్తి, కనుగుణం బైనఫలములె యావహిల్లు | 96 |
| వ. | అదియునుం గాక. | 97 |
| సీ. | వాలంబు నులిచియు నేలఁ గా ళ్ళడఁచియు, ధాత్రిపైఁ బొరలియుఁ దాల్మి విడిచి | |
| గీ. | నెంతకార్పణ్యపడినను హీనజాతి, కెవ్వరును నీరు కడు నల్ప మిచ్చిరేని | 98 |
| క. | ఘనవిద్యావిక్రమములు, మనుజేంద్రులు సూచి మెచ్చ మఱి బ్రతికినఁ గా | 99 |
| గీ. | పౌరుషజ్ఞానకీర్తులఁ బరఁగెనేని, వానిసంపద యొకపూఁట యైనఁ జాలు | 100 |
| గీ. | అల్పజలముల మొరపవా గడరి పాఱు, నల్పధాన్య మొదవు మూషకాంజలికిని | |
| క. | సరవి హితాహితగుణముల, వెర వెఱుఁగక చవికిఁ జదువు వింతగ నాత్మో | 101 |
| వ. | అనినఁ గరటకుం డిట్లనియె. | 102 |
| క. | మనము ప్రధానులమే యే, పనులకుఁ గర్తలము గాము బహునీతులకుం | 103 |
| గీ. | భాగ్యవశమున బుద్ధిసంపన్నుఁ డగును, బుద్ధిబలమున నృపులకుఁ బూజ్యుఁ డగును | 104 |
| వ. | కావునఁ బ్రధానపదవికిం బ్రాప్తంబు గలిగినం గలుగుఁ గాక దాన నేమిచోద్యంబు | 105 |
| చ. | నడవడి మంచి దైనను జనంబులు పెద్దఁగఁ జూతు రాతనిన్ | 106 |
| చ. | ఒడికముతోఁ బ్రయత్నమున నొక్కమహాశిలఁ గొండమీఁదికిన్ | 107 |
| క. | అని దమనకుండు సెప్పిన, విని కరటకుఁ డతనితోడ వివరించితి వీ | 108 |
| మ. | అనినన్ వానికి నిట్లనున్ దమనకుం దత్యంతభీతస్థితిన్ | 109 |
| చ. | పలికినస న్నెఱిఁగి పశుపంక్తులు సెప్పినయట్ల చేయు శి | 110 |
| ఉ. | కావున నిప్పు డివ్విభునిఁ గన్గొని చిత్తము వచ్చునట్లుగా | 111 |
| గీ. | అతిసమర్థుల కిల నసాధ్యంబు లేదు, పోల నుద్యోగికిని దూరభూమి లేదు | 112 |
| వ. | అనినం గరటకుం డతని కిట్లనియె మనస్వామిచిత్తవృత్తి యెఱుఁగనినీకుం గదియ నెట్ల | 113 |
| ఉ. | వీనికి విద్య లే దనరు వీఁడు కులస్థుఁడు గాఁ డనారు మే | 114 |
| క. | కోపప్రసాదచిహ్నము, లేపార్థివునందు భృత్యుఁ డెఱిఁగి చరించున్ | 115 |
| వ. | అనినం గరటకుండు నేఁడు నీవు రాజుసమ్ముఖంబునకుం బోయి యేమని పలుకంగల | 116 |
| క. | ఉత్తరమునఁ బొడమెడుఁ బ్ర, త్యుత్తర ముత్తరము లేక యుత్తర మగునే | 117 |
| వ. | అని మఱియును. | 118 |
| చ. | నరుల కపాయదర్శనమునం బ్రభవించిన యావిపత్తియున్ | 119 |
| వ. | కావున నిమ్మహీపతికి సంప్రాప్తకాలం బైనవిన్నపంబు చేయుఁదు నెట్లనిన నప్రాప్త | 120 |
| క. | తననడవడి సత్పురుషులు, కొనియాడఁగ నుబ్బ కదియ గుణముగఁ దద్వ | 121 |
| వ. | అని మఱియు నిట్లనియె సేవకులు రాజులం గొలువ నెట్లు వచ్చు వారు పర్వతంబులుం | 122 |
| గీ. | ఎవ్వరెవ్వరియాత్మల కెద్ది హితము, వారివారికి ననుగుణవర్తనమున | 123 |
| గీ. | చటులసింహశరభశార్దూలగజముల, వశ్యములుగఁ జేయవచ్చు ననఁగ | 124 |
| వ. | అనినం గరటకుండు దమనకా నీకుఁ కార్యసిద్ధి యయ్యెడు మరుగు మనిన దమన | 125 |
| గీ. | కర్ణములతీఁట దంతనిర్ఘర్షణంబు, వేఱుతృణకాష్ఠములఁ గాని తీఱ దనిన | 126 |
| ఉ. | ఒప్పమి సజ్జనోత్తమున కొక్కయెడన్ బ్రభవించెనేనియున్ | 127 |
| వ. | అని మఱియు విశేషజ్ఞుం డైనమహీవల్లభునకు సర్వంబును మున్ను గానంబడు | 128 |
| మ. | హలికుం డోపి సమస్తబీజముల నయ్యైవేళలం జల్లుచో | 129 |
| క. | నరపతి భృత్యులఁ దొడవుల, నొరసి తగిననెలవులందు నునుపక యున్నన్ | 130 |
| గీ. | కుందనము గూర్ప నర్హ మై యందపడిన, పృథులరత్నంబు వెండిలోఁ బెట్టెనేని | 131 |
| ఉ. | ఈతఁడు బుద్ధిమంతుఁ డగు నీతఁడు నా కనురక్తుఁ డేలఁగా | 132 |
| క. | తురగంబులు నాయుధములు, నరుదుగ శాస్త్రములు వీణ యావాణియు నే | 133 |
| క. | అని పలికి దమనకుం డి, ట్లను నన్ను సృగాలమాత్ర మని నీచిత్తం | 134 |
| సీ. | సూకరరూపంబు భీకరంబుగఁ దాల్చి, పుండరీకాక్షుండు పొగడు వడఁడె | |
| గీ. | యల్పజంతువు లని వారి నాదరింప, కుండెనే తొల్లి సురమునిమండలంబు | 135 |
| వ. | అని మఱియును. | |
| క. | అసమర్థుఁ డైనహితుఁడును, నసమానసమర్థుఁ డైనయహితుండును న | 136 |
| వ. | అని పల్కి వెండియు. | 137 |
| సీ. | అవివేకి యగు రాజు నంటిన ప్రజలందు, నెట్టివారును మతిహీను లగుదు | |
| | పెద్దలు విడిచినఁ బెరిఁగి యన్యాయంబు, ప్రబలంబు గాఁగ ధర్మంబు తొలఁగు | |
| గీ. | రాజు పరిసరవర్తులు రాష్ట్రజనము, మున్న నశియించి చనుటకు మోస లేదు | 138 |
| గీ. | అనుచు నిట్లు దమనకాఖ్యుండు పలికిన, నర్ధిఁ బింగళుండు నతని కనియెఁ | 139 |
| క. | అన నతఁడు విన్నవించెద, ననఘా! యుదకార్థి నగుచు యమునానదికిం | 140 |
| వ. | అనిన నాతం డిట్లనియె. | 141 |
| సీ. | ఈయున్నవన మెల్ల నాయధీనం బిది సర్వసత్త్వవ్రాతసంకులంబు | |
| గీ. | శబ్ద మూహింప నుత్కృష్టజంతువునకుఁ, గాని యల్పజంతువునకుఁ గలదె యట్టి | 142 |
| వ. | దేవా శబ్దమాత్రంబునకు శంకింపం బని లే దవధరింపు మని యిట్లనియె. | 143 |
| గీ. | బహుజలంబుల సేతువు పగిలిపోవు, విను మరక్షితమంత్రంబు విఱిసిపోవుఁ | 144 |
| వ. | అని మఱియును. | 145 |
| క. | నీ విన్న శబ్ద మిప్పుడ, యే విని తెలిసితిని బుద్ధి నెంతయు మును దా | 146 |
| వ. | అనినం బింగళకుం డవ్విధంబు తెలియం జెప్పు మనిన నతం డి ట్లనియె. | 147 |
| గీ. | ఎసఁగునాఁకటిపెల్లున నిందు నందు, నడవిఁ జరియించి యాహార మబ్బకునికి | 148 |
| సీ. | అఱిముఱి నంతంతఁ దఱుచుప్రోవులు గట్టి, యఱవఱలై యున్నయరదములును | |
| గీ. | గలిగి భీభత్సరౌద్రశృంగారములకు, నాస్పదంబుగఁ గనుపట్టునట్టినేల | 149 |
| సీ. | అమ్మహాధ్వని విని యత్యంతభయముతో, మృగధూర్త మట్టిట్టు మెదల వెఱచి | |
| గీ. | యప్పు డిది గాన నేరక యధికభీతిఁ, బాఱిపోవఁగఁ జూచితిఁ బట్టు విడిచి | 150 |
| గీ. | ఇది మహాభోజ్య మిచ్చట నొదవె నాకు, నిప్పు డిది వ్రచ్చుకొని చొచ్చి హిత మెలర్ప | 151 |
| వ. | ఆమృగధూర్తం బందు నేమియుం గానక వృథాస్థూలం బని పోయెం గాన శబ్దమా | 152 |
| సీ. | ఎఱుఁగు మృగేంద్రునిహితభృత్యుగా నన్ను, నతఁడు నీయున్నెడ కరుగు మనిన | |
| గీ. | సమ్మతించిన మృగపతిసమ్ముఖమునఁ దాను మును నిల్చి మృగనాథ యేను బోయి | 153 |
| వ. | అది కావించినయతండు దేవర మన్నింప నర్హుం డని చెప్పి మఱియు నిట్లనియె. | 154 |
| సీ. | అడరి మహాబలుం డధికసత్త్వంబున, నురుతరువ్రజముల నురులఁ గొట్టి | |
| గీ. | సాధుజంతుమాత్రంబుల బాధపఱిచి, యుదరపోషణ మొనరించుచున్న హరులు | 155 |
| క. | అని కీర్తించుచుఁ దమనకుఁ, డనఘా నీ వపుడు వినఁగ నార్భట మటఁ జే | 156 |
| తరల. | అతఁడు నీకును మంత్రి గాఁదగు నాయనం గొనివత్తు నే | 157 |
| క. | అది మొదలుగ సంజీవకు, వదలక మృగనాథుఁ డధికవాత్సల్యం బిం | 158 |
| మాలిని. | కరటకదమనకాఖ్యుల్ గాఢచింతాంతరంగ | 159 |
| గీ. | సరవి నిన్నాళ్ళు నీమహేశ్వరుఁడు మనలఁ, బ్రజల నొక్కర లేకుండ భ క్తిఁబ్రోచె | 160 |
| వ. | అనిన వానికి దమనకుం డిట్లనియె. | 161 |
| ఉ. | వావిరి రాజు ప్రాఁతపరివారము నెల్లఁ బరిత్యజించి సం | 162 |
| వ. | అని దమనకుం డస్మత్కృతదోషంబునకు వగవం బని లేదు విను మని యిట్లనియె. | 163 |
| గీ. | మేషయుద్ధమధ్యంబున మెలఁగి యొక్క, శివయు నాషాఢభూతిచే సిద్ధమునియుఁ | 164 |
| వ. | అనినం గరటకుం డవ్విధం బెఱింగింపు మనిన దమనకుఁ డిట్లనియె. | 165 |
| ఉ. | కలఁ డిల దేవశర్మ యనఁగా నొకయోగి యతండు పెక్కుది | 166 |
| గీ. | నామ మాషాఢభూతి నా నటన మెఱసి, కదిసి భయభక్తు లతనికిఁ గానఁబడఁగఁ | 167 |
| క. | ఈకంథ నాకు వ్రేఁ గని, చేకొన నాషాఢభూతిచే నిచ్చి యతం | 168 |
| క. | ఆచమనం బొనరింపఁగ, నాచేరువ మేషయుగళ మత్యుగ్రముగాఁ | 169 |
| గీ. | తగరుదోయితలలు దాఁకంగఁ దాఁకంగఁ, బగిలి రక్త మొలికి పడుచు గట్టి | 170 |
| వ. | ఆరక్తం బాస్వాదింపఁ గోరి మేషయుద్ధమధ్యం బని తలంప నెఱుంగక దుర్బుద్ధియ | 171 |
| క. | మును పాసి వెనుకవెనుకకుఁ జని తాకుతగళ్ళనడుముఁ జచ్చిననక్కన్ | 172 |
| వ. | వాఁ డంతకుమున్న వసుభరితం బైనయాకంథ నపహరించి చను టెఱింగి మోసపోయితి | 173 |
| క. | ఆసాలీనికులాంగన, దోసం బన కన్యవిటులతోఁ దిరుగంగా | 174 |
| సీ. | ఉన్నచో నారాత్రి యొండు బాలికఁ గూర్చి, మగఁడు వోవఁగఁ జూచి మది నెఱింగి | |
| గీ. | దఱియ భావజ్ఞుఁ డై దానిధౌర్త్య మెఱిఁగి, విసువ కొడ లెల్లఁ జెడఁ గొట్టి విఱిచికట్టి | 175 |
| వ. | అయ్యవసరంబున. | 176 |
| ఉ. | దూతిక వచ్చి నీపతి మృతుండునుబోలెను నిద్రవోయెడున్ | 177 |
| ఉ. | కంతునిఁ బోలునట్టియుపకాంతునితోడ రమించితేనియున్ | 178 |
| వ. | అని దానిరజ్జుబంధంబు లూడ్చి దానికిం బ్రియంబుగాఁ దన్ను గట్టించుకొని యయ్యు | 179 |
| ఉ. | ఓసిగులామ న న్నెఱుఁగకుండఁగ నెయ్యడ కేఁగి తిప్పు డే | 179 |
| వ. | అని మఱియును. | |
| క. | నిను విడువలేక పలికెదఁ గనికరమున నేఁడు మొదలుగా నెందేనిన్ | 180 |
| క. | అని యిట్లు పలుకుచుండఁగ, విని దూతిక యెలుఁగు చూప వీఁ డెఱుఁగునొ యం | 181 |
| వ. | ఆతంతువాయుం డంతట సముత్థితుం డై యిద్దురాత్మిక నాకుం బ్రమాణంబు సేయు | 182 |
| క. | పురుషుఁడు మేల్కని నిన్నుం, బరుషంబులు పల్కు నంచుఁ బఱతెంచితిఁ దా | 183 |
| వ. | అని పలుకఁ గన్నీ రొలుక నల్లన నల్లలన యిట్లనియె. | 184 |
| గీ. | నీవు వోవఁ దడవ నీనాథుఁ డప్పుడె, నిదుర మేలుకాంచి నీ వటంచు | 185 |
| క. | అని యొయ్యఁ బలుక దానిం, గనికర మొప్పంగ విడిచి ఘనబంధములన్ | 186 |
| వ. | ప్రబుద్ధుం డగుచు నాసన్నుండై యోదురాత్మికా యేమిచేసెద వనిన నమ్మగువ | 187 |
| ఉ. | నన్ను నకారణంబ సరినారులలోఁ దలవంపు సేయుచున్ | 188 |
| ఉ. | దేవమహోత్సవం బని సతీమణు లందఱు నేఁగ నేనునుం | |
| | గావునఁ దప్పు నావలనఁ గల్గమి నీవు దలంపకుండినన్ | 189 |
| క. | ఇలువాడుదు గరగరగాఁ, దలవాకి లెఱుంగఁ బొరుగుతరుణులఁ గూడన్ | 190 |
| వ. | అని సురమునీంద్రుల నుద్దేశించి యిట్లనియె. | 191 |
| ఉ. | ఓసురలార యోమునివరోత్తములార భవత్పదాబ్జవి | 192 |
| వ. | అని పలికి నిజనాథు నుద్దేశించి యిట్లనియె. | 193 |
| చ. | ఎఱుఁగక చేసినట్టినిను నేమన వచ్చుఁ బతివ్రతాగుణం | 194 |
| క. | అని తనవల్లభ పలికిన, విని విస్మితుఁ డగుచు లేచి విభుఁ డతిశీఘ్రం | 195 |
| క. | పొగడగని తనభామినికిన్, దడయక పదయుగము చేరి దండం బిడి య | 196 |
| వ. | భిక్షుకుండును నిద్రావిరహితుండై సర్వవృత్తాంతంబునుఁ జూచుకొనియుండె నట | 197 |
| గీ. | కత్తు లున్న సంచి కడువేగఁ గొని రమ్ము, పోయి యూడిగమ్ము సేయవలయు | 198 |
| వ. | అది పుచ్చుకొని నాపితుం డగ్నికణంబు లొలుకఁ గన్నుల దానిం జురచురం జూచి. | 199 |
| ఉ. | కత్తులతిత్తిఁ దె మ్మనినఁ గానక నా కిది యొంటికత్తి నీ | 200 |
| గీ. | వాటు దాఁకి ముక్కు వ్రయ్యలై పడె నంచు, ముదిత కోకకొంగు మూసికొనుచు | 201 |
| గీ. | అపుడు దౌవారికులు విని యవ్విధంబు, నృపుని కెఱిఁగింపఁ బిలిపించి నెలఁతఁ జూచి | 202 |
| ఉ. | తప్పొకయింత లేదు తను దైవము గాఁగఁ దలంతు నేను దా | 203 |
| వ. | అనిన విని భూమీశ్వరుండు నాప్రొద్ద నాపితుం బిలిపించి వాని కిట్లనియె. | |
| గీ. | ఓరి నీభార్య కేలరా యూర కిట్లు, వికృతవేషంబు చేసితి వెఱపు మాలి | 204 |
| క. | ధరణీశ్వరుండు నంతటఁ, బరిజనులం జూచి వీనిఁ బట్టుకొనుచు మీ | 205 |
| వ. | అంత భిక్షుకుండు తద్వృత్తాంతం బంతయు నెఱుంగుం గావున నమ్మహీశ్వరుసమ్ము | 206 |
| గీ. | మేషయుద్ధమధ్యంబున మెలఁగి యొక్క, శివయు నాషాఢభూతిచేఁ జిక్కి నేనుఁ | 207 |
| ఉ. | చెప్పిన నద్భుతం బెసఁగ శీఘ్రమె నాపితుఁ బిల్వఁ బంచి యే | 208 |
| వ. | కరటకుండు నీ వింకఁ జేయఁదలఁచినకార్యం బెయ్యది యనిన నతం డతని కిట్లనియె. | 209 |
| గీ. | దృష్టముగఁ గార్య మంతయుఁ దెలియుకొఱకు | 210 |
| ఉ. | కావున మంత్రభిన్న మయి కార్యము దప్పక యుండ నిఫ్డు సం | 211 |
| వ. | అనినం గరటకుం డది యెట్లు సాధ్యం బగు ననిన నతని కిట్లనియె. | 212 |
| చ. | చెనసి యుపాయమూలమునఁ జేయఁగ శక్యము లైనకార్యముల్ | 213 |
| వ. | అనిన నక్కథ వినవలతుం జెప్పు మనిన దమనకు డిట్లనియె. | 214 |
| ఉ. | వాయసదంపతుల్ తగునివాసముగా నొకవృక్షశాఖపైఁ | 215 |
| వ. | ఇవ్విధంబునఁ జంపి తినుచున్న కృష్ణసర్పంబునకుం దలంకి చేయునది లేక నిరంతర | 216 |
| గీ. | తగిలి యుత్తమమధ్యమాధమము లైన, మత్స్యముల నెల్ల భక్షించి మరియు బకముఁ | 217 |
| వ. | అనిన వాయసంబు తన కక్కథ వినిపింపు మనిన జంబుకం బిట్లనియె. | 218 |
| చ. | గురుసరసీతటంబునకుఁ గొక్కెరవృ ద్ధొకఁ డేఁగుదెంచి ని | 219 |
| గీ. | మిగుల నాఁకంటిపెల్లున నొగిలి నీవు, చిక్కియును మీను గదిసినఁ జీరకునికి | 220 |
| సీ. | ఏకొలంకుల నైన నిట్టట్టు మెలఁగెడు, మీనుల భక్షించి మేను పెంతుఁ | |
| గీ. | ననియెఁ గైవర్తు లిచటికి నరుగుదెంచి, వలలు నూఁతలు మొదలుగా వలయునట్టి | 221 |
| గీ. | అని కుళీరంబుతో బక మపుడు పలుక, నచటిమీనంబు లన్నియు నాలకించి | 220 |
| వ. | అనినం గొక్కెర యొక్కింతప్రొద్దు చింతించి మీకు నేఁ జేయందగినకార్యం బెద్ది | 221 |
| క. | ఇంకనిజలములు గలిగిన, నింకొక్క యగాథసరసి నిడినఁ జాలున్ | 222 |
| | అనిన నాబకం బిట్లనియె జాలరుల వారింప నశక్తుండఁ గాని మిమ్ము నొక్కొక్కరినె | 223 |
| ఉ. | ముక్కున నొక్కటిం గఱచి మొక్కల మేమియు లేక పాఱి తా | 224 |
| వ. | ఇట్లు క్రమక్రమంబునం గతిపయదినంబులు నాసరోవరంబునం గలమత్స్యంబుల నెల్ల | 225 |
| క. | ఇమ్మడువుమీనములతో నిమ్ములఁ గూడాడి పెరిఁగి యిన్నాళ్ళును బ్రే | 226 |
| క. | నావుడుఁ గుళీరమాంసం, బే వెనుకను నమలి యెఱుఁగ నిది నేఁ డొసఁగెన్ | 227 |
| క. | మును మత్స్యంబుల భక్షించినయెడకుం గొంచుఁ బోయి శిలపైఁ దా వా | 228 |
| వ. | ఇద్దురాత్ముండు కపటోపాయంబున మీనంబుల నెల్ల నిచ్చోట వధియించెనని యెఱింగి | 229 |
| క. | సాహసము లేనివానికి, నూహింపఁగ బ్రతుకు గలదె యొకట ధరిత్రిం | 230 |
| వ. | అని మఱియుం గుళీరంబు దనమనంబున. | 231 |
| ఉ. | ఏలొకొ యుద్ధభూమి నొకయించుక నిల్చి జయంబుఁ గైకొనన్ | |
| | కాలవశంబు గాక యది గానక హీనుఁడు పాఱుఁ బ్రాజ్ఞుఁ డా | 232 |
| వ. | అదియునుంగాక. | 233 |
| సీ. | వైరంబు కొఱ గాదు వసుధ నెవ్వారికి, నట్టిది బలవంత మయ్యెనేని | |
| గీ. | బాఱి కలకాల మెవ్వాఁడు బ్రతుకు నంచుఁ, బ్రాణసందేహమునఁ దెగుఁ బ్రాజ్ఞుఁ డెఱిఁగి | 234 |
| వ. | ఇట్లు చంపి యాకుళీరం బెటకేనియుం జనియె నట్లు నీవును గృష్ణసర్పంబు భంజింపు | 235 |
| ఉ. | ఆమఱునాడు వాయసము నాపుర మేలుమహీశుమందిరా | 236 |
| చ. | తన మెడ హేమసూత్ర మొకదారువునం దగిలించి గ్రక్కునం | 237 |
| క. | విని యానరపతి భృత్యులఁ, గనుఁగొని వాయసము గొన్నకంఠాభరణం | 238 |
| గీ. | వాయసంబును నెలయించి వారు సూడఁ, గనకసూత్రంబుఁ గొనిపోయి కాలసర్ప | 239 |
| గీ. | గడ్డపారలఁ బారల బెడ్డ లొదవ, వెడఁదగుద్దళ్ళ నాపుట్ట విడియఁ ద్రవ్వ | 240 |
| వ. | కఱచి యెటయేనియం బఱచునమ్మహాహిం బొదివి పోనీక కొందఱు కోదండధరులు | 241 |
| ఉ. | వారక బుద్ధిమంతుఁ డగువాఁడె బలాధికుఁ డైనవాఁడు గా | 242 |
| వ. | అనినం గరటకుం డక్కథ నా కెఱింగింపు మనిన దమనకుం డిట్లనియె. | 243 |
| ఉ. | ఉగ్రవనంబులోన హరి యొక్కయెడన్ వసియించి సర్వస | 244 |
| సీ. | అవధరింపు మృగేంద్ర యడవి జంతుసమూహ, మిదె విన్నపంబున కేఁగుదెంచె | |
| గీ. | యనుప నవి వోయి నిత్యకృత్యంబు గాఁగ, నుదయ మయ్యెడికొలఁదిని నొకటిఁ బంప | 245 |
| క. | పులి కోలుకాఁడు గావున, నలయక వరు నెఱిఁగి వాని ననుపగ నొకనాఁ | 246 |
| గీ. | పలుకు విన్నమాత్రఁ బ్రాణంబు చలియంప, శశక మపుడు మూర్ఛఁ జాలఁ దూలి | 247 |
| వ. | ఆశశకంబు ముహూర్తమాత్రంబు చింతించి తెలివొంది డెందంబుకొందలం బుడిపి | 248 |
| క. | క్రూరమృగనిగ్రహోగ్ర, స్ఫారమహాబలమృగేంద్రు సాహస మెసఁగన్ | 249 |
| వ. | అని మఱియుం దనమనంబున. | 250 |
| క. | బుద్ధికి నశక్య మగుపని, యిద్ధాత్రిం గానఁ గలదె యిదె గెలిచెద నా | 251 |
| క. | అనుచుఁ దలపోసి యాశశ, మనుమానింపుచును గదలునప్పటికి నినుం | 252 |
| గీ. | అవుడు గఱచి కంఠీరవం బౌర యివ్వ, నమున మృగములు నేఁడు గర్వమున నేచి | 253 |
| క. | అడుగులు తొట్రుపడంగా, నడ లొందినయదియ పోలె నయ్యైయెడలన్ | 254 |
| క. | అప్పుడు చూచి మృగేంద్రుఁడు, నిప్పులు కనుదోయినుండి నెగయఁగ నోరీ | 255 |
| క. | అపరాహ్ణవేళదాఁకం, గపటంబున నిట్లు రానికారణ మేమీ | 256 |
| వ. | అని యివ్విధంబున రోషావేశంబునఁ బలుకుచున్నమృగేంద్రునకు సాష్టాంగదండ | 257 |
| చ. | కినియక చిత్తగింపు మొకకీడును నాదెస లేదు నేఁడు సూ | 258 |
| వ. | అనుచుఁ బెద్దయుం బ్రొ ద్దతండు నన్ను దేవరసమ్ముఖంబునకుఁ బనివిననీక నిలిపి | 259 |
| క. | నాకంటె నధికుఁ డెవ్వఁడు, నా కతనిం దెల్చి చూపిన న్నిను మెత్తున్ | 260 |
| క. | ఆవిధ మెఱిఁగించుటకై, దేవర యున్నెడకుఁ బాఱుతెంచితి నీకుం | 261 |
| క. | ఏవంక నుండు నాహరి, యేవేళకు నాకుఁ జిక్కు నే నేభంగిన్ | 262 |
| క. | సింగం బాఁకలిగొని సా, రంగాదిమృగాళి వెనుక రయమునఁ జన నీ | 263 |
| క. | అనుపలుకు విన్నమాత్రన, తనమదిఁ గ్రోధానలంబు దరికొన శశకం | 264 |
| సీ. | ఆమృగేంద్రుండు మహాజవంబునఁ బాఱ, నతనిముందఱఁ దాను నతిరయమున | |
| గీ. | డాత్మదేహంబు కూపజలాంతరమునఁ, గాంచి వేఱొకసింహంబుగాఁ దలంచి | 265 |
.
| | కావున నెంతటిబలవంతు నైనను బుద్ధిబలంబునంజేసి బుద్ధిమంతుండు గెలుచు ననఁ | 266 |
| క. | పదవిం బొందిన సచివుఁడు, పదఁపడి నృపునెదుట నెట్లుపలికిన నమరున్ | 267 |
| క. | అనినం బింగళకుం డా, తనితో నీ వేమి చెప్పఁదలఁచిన నీకం | 268 |
| క. | ఈసంజీవకుఁ డెప్పుడు, నాసన్నిధిఁ దప్పనాడి నగుచుండు నినున్ | 269 |
| చ. | అదియునుగా కతండు భవదాజ్ఞఁ జరింపక నీప్రభుత్వసం | 270 |
| గీ. | అనిన భయవిస్మయమ్ములు మనముఁ గలఁప, నేమియును బల్కకున్న మృగేంద్రుతోడ | 271 |
| గీ. | మహిమ నత్యుఛ్రయుం డగుమంత్రిమీఁదఁ, బార్థివునిమీఁద నొక్కొక్కపదము నిలిపి | 272 |
| వ. | అన నతండు వెండియు నిట్లనియె. | 273 |
| సీ. | మనుజవరుఁడు నిజామాత్యుగా నొక్కని, నిల్బఁ దద్భారంబు నిర్వహించి | |
| గీ. | దలఁచి దృఢతరముగ నేలి దళముఁ గూర్చుఁ, గూర్చి రాజ్యంబు తనకుఁ గైకొనఁగడంగుఁ | 274 |
| వ. | అని మఱియును. | 275 |
| ఉ. | పెంచి యనేకసంపదలఁ బ్రీతి వహింపఁగఁ జేసి తన్ను మ | |
| | శాంచితభూరిసంపదల కాసపడున్ పడి హానిఁ బొందు నే | 276 |
| గీ. | అతిసమర్ధుఁ డై మంత్రి కార్యములు దీర్చు, నపుడు హితమతి గాకున్న నదియుఁ గాదు | 277 |
| వ. | అని వెండియు. | 278 |
| క. | సేవకులు లోకమందును, శ్రీవిశ్రుతు లైన నేల సేవింతురు ధా | 279 |
| వ. | అనినం బింగళకుండు సంజీనకుండు నా కత్యంతస్నేహితుం డెట్లు విడువనేర్తు నని | 280 |
| గీ. | సకలదుష్టదోషసహితదేహం బిది, నాకు నేటి కనెడినరుఁడు గలఁడె | 281 |
| వ. | అని పలికి సంజీవకు నుద్దేశించి. | 282 |
| ఉ. | నమ్మిక యిచ్చి చేకొని ఘనమ్ముగఁ బూజ్యునిఁ జేసి మాటమా | 283 |
| వ. | అనిన విని దమనకుం డిట్లనియె. | 284 |
| ఉ. | ఎంతయు గారవించి తను నింతయమాత్యునిఁ జేసి రాజ్య మి | 285 |
| వ. | మఱియును. | 286 |
| గీ. | అన్నదమ్ముఁడైన నాత్మజుం డైనను, సచివపదవిఁ బనులు జరుపుచోట | 287 |
| చ. | సుజనహితోక్తి కర్ణముల సోఁకఁగనీయ కహర్నిశంబునుం | 288 |
| ఉ. | అప్పటి కప్రియం బయి నిజాత్మకు మీఁదటికిన్ బ్రియంబుగాఁ | |
| | తప్పక చెప్పు నుత్తముఁడు ధారుణిఁ బుట్టరు పుట్టిరేని న | 289 |
| క. | ప్రాఁత యగుమంత్రి తనకుం జేఁతఱికముఁ జేసె ననుచు శిక్షించి యొరున్ | 290 |
| సీ. | పాటించి తన ప్రాఁతపరివారమును బ్రోచి, హత్తిననృపునకు హాని గలదె | |
| గీ. | నెవ్విధంబున నైన మహీశువలని, మన్ననకుఁ జాల నిలుతురు మఱవ కెపుడు | 291 |
| క. | అనినం బింగళకుం డి, ట్లను సంజీవకున కభయ మట్లొసఁగి పద | 292 |
| వ. | అనిన దమనకుం డిట్లనియె. | 293 |
| గీ. | ఎంతసఖ్యంబు జేసిన నెంతప్రియము, చేసి తిరిగిన దుర్జనుచిత్త మేల | 294 |
| క. | కొఱ యగుపదార్థ మెందుం, గొఱ యగుఁ గొఱ గాని దైనఁ గొఱ గా దెచటన్ | 295 |
| ఉ. | వారక యుత్తముండు దనవారి కపాయము వచ్చువేళ ము | 296 |
| వ. | అని వెండియు నిట్లనియె. | 297 |
| సీ. | వ్యసనదూరుం డైనవాఁడె పో సిద్ధుండు, గీర్తితం బగునదె వర్తనంబు | |
| గీ. | కారణము లేకయును బరకార్యములకు, నోపి తీర్చినయాతండె యుత్తముండు | 298 |
| వ. | అని పలికి దమనకుండు సంజీవకునిమీఁదఁ బింగళకునిచిత్తంబు తిరుగంబడకుండుట | 299 |
| సీ. | అధికకామాసక్తుఁ డైనభూపాలుండు, మొనసి కార్యాకార్యముల నెఱుంగ | |
| గీ. | కహితమృగములచే నొండె నాత్మభృత్య, దావపావకపటుశిఖాతతుల నొండె | 300 |
| వ. | అని చెప్పినఁ బింగళకుఁ డిట్లనియె సంజీవకుండు నాకుఁ బ్రతికూలుం డై కీడు సేయ | 301 |
| క. | మందవిసర్పిణి యన నా, నందముతోఁ జీరపేను నరపతిశయ్యం | 302 |
| క. | అచ్చోటికి నొకతెఱఁగునఁ, గ్రచ్చఱ నరుదెంచి డిండికం బను నామం | 303 |
| శా. | నీపాదంబుల కేను మ్రొక్కెదఁ దగ న్నీవాఁడ నీచుట్టముం | 304 |
| వ. | అని మఱియును. | 305 |
| క. | న న్నేమియడుగుకొఱకై, సన్నుతగుణ ప్రియము చెప్పఁ జనుదెంచితి నా | 306 |
| వ. | అనిన నమ్మాటకు జండికాఖ్యం బగుమత్కుణం బిట్లనియె. | 307 |
| సీ. | కలిమిలేములు చూచి కాంక్షించునా యర్థి, తనకు నక్కఱ యైనఁ దగులుఁ గాక | |
| గీ. | తెల్ల బట్టలవార్వెంట నెల్లఁ దిరిగి, తనదు నేర్పున నడుగంగ దాత మెచ్చి | 308 |
| వ. | అని పలికి డిండికుండు వెండియు నిట్లనియె. | 309 |
| గీ. | అర్థి తారతమ్య మడుగంగఁ జెప్పితి, నర్థకాంక్ష నిన్ను నడుగ రాను | 310 |
| ఉ. | మానక మున్ను నేఁ జెనఁటిమానవరక్తముఁ ద్రావుచుండుదుం | 311 |
| వ. | ఇవ్విధంబున నువ్విళ్ళూరిన కారణం బెట్లంటేని. | 312 |
| సీ. | శాల్యన్నఘృతసూపశాకభక్ష్యములతో, వాసన గలరసావళులతోడ | |
| గీ. | జతురశృంగారవతు లైనసతులతోడ, ననుదినంబును భోగించునవనిపతుల | 313 |
| వ. | అనుడిండికంబుపలుకు లాకర్ణించి కటకటంబడి మందవిసర్పిణి యిట్లనియె. | 314 |
| చ. | చలనము లేక యీనృపతిశయ్య నహర్నిశమున్ సుఖించునా | 315 |
| వ. | అనిన మందవిసర్పిణికి డిండికుం డిట్లనియె. | 316 |
| క. | నీదగు నెలవున నాకుం, గా దవు నన బలిమి లేదు కరుణాన్విత నీ | 317 |
| వ. | దాక్షిణ్యంబుకతంబున నొడంబడి యిట్లనియె. | 318 |
| క. | వెర వెఱిఁగి వేగిరింపక, సురతశ్రమపారవశ్యసుఖసుప్తిమెయిన్ | 319 |
| క. | కక్కురితకాఁడు కార్యము, చక్కటి యెఱుఁగండు సంధ్యజామున నతనిన్ | 320 |
| గీ. | అనిన నట్ల కాక యని నల్లియును జీర, పేను నేకశయ్యఁ బ్రీతి నుండఁ | 321 |
| వ. | అప్పు డమ్మహీపతి నిద్రావిరహితుండై యుండుటం జేసి యదరిపడి తనపదతలంబు | 322 |
| ఉ. | దీవియఁ దెచ్చి చూడుఁడు మదీయశరీరము తేలు కుట్టిన | 323 |
| క. | పొడగాంచి యిదియె కఱిచెం, బుడమిధవునిదేహ మనుచుఁ బొడవడఁగింపన్ | 324 |
| వ. | అని యిట్లు దమనకుండు చెప్పిన విని పింగళకుండు నాపరాక్రమం బెఱింగియు | 325 |
| ఉ. | కొమ్ముల గ్రుచ్చి యెత్తియును ఘోరఖురాగ్రనిపాతనంబులన్ | 326 |
| వ. | అనిన విని పింగళకుండొక్కింత చిత్తక్షోభంబుగా దమనకుం జూచి నీ వింతట నరిగి | 327 |
| ఉ. | ఇంతటివానిఁ జేసె నృపుఁ డింతధనం బొడఁగూడెఁ బక్ష మ | 328 |
| వ. | అని చెప్పి మఱియును. | 329 |
| సీ. | ధనవంతు గర్వంబు దార్కొన కేలుండు, వ్యసని కాపద యేల పొసఁగకుండు | |
| గీ. | గాని గుణములు విడిచి పుణ్యానుకూల, వర్తనంబుల నిహపరవైభవములఁ | 330 |
| గీ. | దేశకాలధనాగమస్థితులఁ దెలిసి, యరులు మిత్త్రులుఁ దన కెవ్వ రని యెఱింగి | 330 |
| వ. | అనిన విని సంజీవకుం డచ్చటి రాజకార్యప్రసంగం బెద్ది యనినఁ గదియం జని కూర్చుం | 331 |
| క. | ఏకాలంబున రాజులఁ, జేకొని సేవకులు నమ్మి చెడు టది సిద్ధం | 332 |
| వ. | అనుచు నేకాంతంబున నిట్లనియె. | 333 |
| ఉ. | ఎప్పుడు మోసపోవక మృగేంద్రునిపైఁ దగువేగు వెట్టి తెం | 334 |
| వ. | అనిన సంజీవకుం డదరిపడి మృగేంద్రుని కరుణాకటాక్షంబు నాయెడ శిథిలంబు గా | 335 |
| క. | విపరీతచిత్తవృత్తునిఁ, గపటి దయారహితుఁ జపలు గాంభీర్యగుణ | 336 |
| వ. | అని మఱియును. | 337 |
| చ. | కొలువున కీవు రాఁ దడవ ఘోరకరాళవిశాలదంష్ట్రలన్ | 338 |
| వ. | ఇత్తెఱంగు నేఁడ కాదు పెద్దకాలంబునుండియుఁ బింగళకుండు నీనామంబు ప్రసంగ | 339 |
| ఉ. | పూని దురాత్మగమ్య యగుపొల్తుక చక్కదనంబుఁ బాత్రస | |
| | నానినలోభిసంపద మహాంబుధిలోపలఁ బర్వతంబులం | 340 |
| క. | ఆరాధ్యమానుఁ డగునృపు, నారాధన దనకు లేమి యది గల దంచున్ | 341 |
| క. | నేరమున కలుగు భూపతి, చేరువనె ప్రసాద మొందు సేవకులపయిన్ | 342 |
| వ. | అని పలికి వెండియు. | 343 |
| సీ. | రాత్రులు సరసిలో రాజహంసము చొచ్చి, నవసితోత్సలఖండనంబు సేయు | |
| గీ. | నిలుచుఁ గల్ల నిజంబును నిజము కల్ల, యు నని స్వాత్మకుఁ దోఁచు నొక్కొక్కవేళ' | 344 |
| క. | నెపము గలకోపమైనను, నృపుచేఁ బడవచ్చుఁ గాక నెప మేమియు లే | 345 |
| వ. | అని పలికి సంజీవకుండు దమనకున కిట్లనియెఁ బింగళకుండు పరప్రణీతవ్యాపారసంగ | 346 |
| గీ. | వైద్యవిద్వజ్ఞనామాత్యవర్యు లేధ, రాధిపున కిచ్చ లాడుదు రావిభుండు | 347 |
| వ. | అని పలికి సంజీవకుండు మఱియు నే నీరాజునకుఁ గీడు దలంచుట లేదు నాయెడ | 348 |
| శా. | భావాతీతము లైనకార్యములు దీర్పన్ మెచ్చఁ డెల్లప్పుడున్ | 349 |
| క. | గుణులం జేరినపురుషుఁడు, గుణి యగు నవగుణులఁ గూడి గుణహీనుఁ డగున్ | 350 |
| గీ. | మంచిగుణములు గలయట్టిమనుజునందు, స్వల్పగుణ మైన నది ప్రకాశంబు నొందు | 351 |
| గీ. | కానిగుణములు కలయట్టివానియందు, మంచిగుణములు పైకొని మించలేవు | 352 |
| వ. | అని మఱియును. | 353 |
| చ. | ఖలునకుఁ జేసినట్టియుపకారము విశ్రుతశబ్దజాలదు | 354 |
| సీ. | దారుణాటవిరుదితంబుఁ జేసినయట్లు, చేరి శవంబుఁ గైచేసినట్లు | |
| గీ. | చాల నవివేకి యైనట్టిజనవరేణ్యుఁ, దగిలి కొలుచుట నిష్ఫలత్వంబు సేయు | 355 |
| గీ. | మొనసి యల్లంతఁ గని ధూర్తు మ్రొక్కు లేచు, నార్ద్రహృదయుఁ డై యొసఁగు నర్థాసనంబు | 356 |
| మ. | రవి యస్తాద్రికి నేఁగునప్పుడు విచారం బేది మత్తాళి లో | 357 |
| వ. | అని చెప్పి మఱియును. | 358 |
| చ. | శరనిధి దాఁట నావయును సంతమసం బడఁగింప దీపమున్ | 359 |
| వ. | అని పలికిన సంజీవకుం డిట్లనియెఁ దృణాహారవ్యవహారంబునఁ బతిహితకార్యంబు | 360 |
| గీ. | ఎన్న నిప్పుడు పెద్దలు పిన్న లనక, వితతమాయోపజీవితయుతులు గాన | 361 |
| వ. | అనిన విని దమనకుం డక్కథ నాకెఱింగింపు మన్న సంజీవకుం డిట్లనియె. | 362 |
| చ. | అతులమహోగ్రకాననమునందు మదోద్కటనామసింహ ము | 363 |
| మ. | కని నీ వెచ్చటనుండి వచ్చి తనినం గాకాదిజంతుత్రయం | 364 |
| వ. | అని పలికినయుష్ట్రంబునకు జంబుకం బిట్లనియె. | 365 |
| క. | ఈకాన నొకమృగేంద్రుఁడు, చేకొని సామ్రాజ్యపదవిఁ జెన్ను వహించున్ | 366 |
| క. | నీవును మాలో నొకఁడవు, గావున మృగరాజుసమ్ముఖంబున నిడి నే | 367 |
| చ. | వెఱవక విశ్వసింపు మము వింతగఁ జూడగఁ వచ్చితేని ని | 368 |
| క. | అనుటయు నాలొట్టియయును, దనమది ముద్ద మంది వెంటఁ దగిలిన వానిం | 369 |
| వ. | ఆమృగేంద్రుండును నయ్యుష్ట్రంబు నభయవాక్యంబులఁ బ్రమోదం బెసంగం జేసి | 370 |
| ఉ. | కల్యమునందు భక్ష్యమును గానక మేను కృశించె రోగదౌ | 371 |
| వ. | అని పలికిన మృగేంద్రునకు నన్నలువురు నేకవాక్యంబుగా నిట్లనిరి. | 372 |
| గీ. | మీకుఁ దగినయాహారంబు మేము దెచ్చి, ప్రీతి నొకపూఁట కైనను బెట్టలేము | 373 |
| క. | ఏపాటియశన మబ్బిన, నాపాటిం బ్రొద్దు గడపి యట్లుండెద నా | 374 |
| వ. | అట్లు గావున. | 375 |
| క. | వడిఁ బోయి మీర లిప్పటి, కడిదికి నేమాంస మైన గ్రక్కునఁ గొనిరం | 376 |
| గీ. | పొదలు సొచ్చి చూచి పుట్టలు వీక్షించి, చెట్టు గుట్ట మొదలు చేరి కాంచి | 377 |
| వ. | కాకవ్యాఘ్రగోమాయూష్ట్రంబులు నలుదిక్కులం జెదరి వెదకం బోయి కథన | 378 |
| గీ. | స్వామిపని పూని వచ్చినచందమునకు, నడవిలోపల నేమియు నబ్బదయ్యెఁ | 379 |
| వ. | తచ్ఛేషంబును మనకుఁ గొన్నిదినంబు లుదరపోషణంబునకుఁ జాలు గతకాలంబున ననే | 380 |
| గీ. | అభయ మిచ్చి కరుణ నందఱకంటెను, విభవ మిచ్చినట్టి విభుని మొరఁగి | 381 |
| క. | పేరెఱుకమాత్ర నధిపతి, చేరువ నంతంతఁ దిరుగుచిఱుతని నైనం | 382 |
| వ. | కావున మనస్వామి యెఱుంగకయుండ నతనిఁ జంపుట కార్యంబు గా దనినఁ | 383 |
| గీ. | చావు తథ్యంబు మనకు విచార మేల, పెక్కు దివసంబు లాఁకటి పెల్లుకుడుచు | 384 |
| చ | మది నధికక్షుధార్తుఁ డగుమానవుఁ డాలిని బిడ్డ నొల్లఁ డిం | 385 |
| వ. | అనినఁ గాకంబునకు శార్దూలం బిట్లనియె మనస్వామి మహావ్యాధిపీడితుండును | |
| | సమ్ముఖంబునకుం బోవుద మని కదలునంతం గథనకుఁడుం గూడుకొన్న నన్నలువురుం | 386 |
| గీ. | అధిప గిరిగహ్వరముల కుగ్రాటవులకు, నరిగి యామిష మబ్బక తిరిగి తిరిగి | 387 |
| గీ. | కథనకుండు మిమ్ముఁ గార్యార్థియై వచ్చి, కొలిచినాఁడు గాని నిలువలేదు | 388 |
| వ. | అని కాకంబు పలికిన విని మృగేంద్రుండు కర్ణస్పర్శపూర్వకంబుగా హరిస్మర | 389 |
| మ. | ధనదానంబును నన్నదానమును గోదానంబు భూదానమున్ | 390 |
| వ. | అనినఁ గాకం బిట్లనియె. | 391 |
| గీ. | కులముకొఱకు విడుచుఁ గొఱగాని పుత్రునిఁ, గులము విడుచు నూరు నిలుపుకొఱకు | 392 |
| వ. | కావున మే మందఱముం గలిగియుఁ బ్రయోజనంబు లేదు సకలజంతురక్షకుండ వగు | 393 |
| గీ. | తప్పఁ జూచి నన్ను మెప్పింపఁజాలవు, చాలకున్న నేన చత్తు నాశ | 394 |
| వ. | అనినం గాకంబునకు సింహం బిట్లనియె. | 395 |
| గీ. | అల్పమాంస మిందు నాప్యాయనము గాదు, వట్టిహింస నాకుఁ గట్ట నేల | 396 |
| క. | నాదేహము నీ కిచ్చితిఁ, గా దనక భుజింపు స్యామి కార్యము సేయం | 397 |
| వ. | అనిన విని మదోత్కటుండు కాకంబుతోడఁ బల్కినట్ల యమ్మృగధూర్తంబునకుం | |
| | పూర్వకంబుగా నిట్లనియె. | 398 |
| క. | ఎవ్వరు నేటికి నామెయిఁ, గొవ్వినమాంసంబు గలదు కొను మాఁకలియున్ | 399 |
| వ. | అని శార్దూలంబు పలికిన మృగేంద్రుం డిట్లనియె. | 400 |
| ఉ. | గోవుల విప్రులం దఱిమి కూడఁగ ముట్టి భుజించి తచ్ఛరీ | 401 |
| వ. | అని మదోత్కటుండు పలికినఁ బుండరీకంబు సలజ్ఞావనతవదనఖిన్నత్వంబునం దొలఁగి | 402 |
| క. | వడి నుఱికి లొట్టిపిట్టను, మెడఁ గోఱలఁ గఱిచి పట్టి మేదినిమీఁదం | 403 |
| వ. | వ్రచ్చి తచ్ఛరీరమాంసంబు మృగపతికిం బెట్టి తచ్ఛేషంబు గోమాయువ్యాఘ్రకాకం | 404 |
| క. | సన్నపువారల నధిపతి, మన్నించినఁ బ్రాప్తుఁ డైనమంత్రికి బ్రతు కే | 405 |
| వ. | అని మఱియును. | 406 |
| సీ. | చెలఁగి మానససరసీతటంబున నొక, గ్రద్ద హంసములలోఁ గలసి యుండ | |
| గీ. | గానఁ దగువార లున్న భూకాంతునొద్ద, నల్పు లైనను గుణవంతులై భజింతు | 407 |
| వ. | అని సంజీవకుండు రాజునకు నాకును నన్యోన్య భేదం బెవ్వఁడో పుట్టించె దురాత్ముం | 408 |
| గీ. | వజ్రమును రాజతేజంబు వసుధమీఁద, నతిభయంకర మగు నందు నశనిపాత | 409 |
| వ. | కావున నే నతనితోడిసంగ్రామంబున మృతిం బొందుటయ భావ్యంబు గాని తదా | 410 |
| క. | ఉడుగక కార్యాకార్యము, లెడఁదం బరికింపఁ కెఱుగ కేపను లైనన్ | 411 |
| వ. | అనికి నిశ్చయించి మఱియు నిట్లనియె. | 412 |
| చ. | క్రతునివహంబుఁ జేసినను గైకొని దానము లెన్ని యేనియున్ | 413 |
| వ. | అదియునుంగాక. | 414 |
| ఉ. | ధీనిధి యై మనస్స్థిరతఁ దెంపున వైరి నెదిర్చి యాజిలోఁ | 415 |
| వ. | కావున నా కిప్పుడు యుద్ధంబ కార్యంబు నానిశ్చయంబు వినుము. | 416 |
| గీ. | పన్ని రణమున నిలువక పాఱిపోయి | 417 |
| వ. | అనిన విని దమనకుం డిట్లను రణమరణంబు మంచి దని యసాధ్యశత్రుమధ్యంబునం | 418 |
| ఉ. | టిట్టిభదంపతుల్ సుఖపటిష్ఠత వార్ధితరంగజాలసం | 419 |
| వ. | అనిన దానివిభుం డిట్లనియె. | 420 |
| గీ. | గర్భభార మెఱుంగుదుఁ గంబుకంఠి, చేయవలసినకార్యంబుఁ జెప్పు మనినఁ | 421 |
| ఉ. | సంగతిఁ బర్వకాలములఁ జంద్రునిఁ జూచి చెలంగి పొంగుచున్ | 422 |
| వ. | అనినం బ్రియాంగనాలాపంబులు హాస్యంబు సేయుచు నాతీతు విట్లనియె. | 423 |
| గీ. | ఈసముద్రుండు నాతోడ నెట్లు వైర, పడ సమర్థుండు తెలియక పలికి తబల | 424 |
| వ. | ఈసముద్రునకును నీకును హస్తిమశకాంతరంబు వినుము. | 425 |
| క. | తనశక్తియుఁ బరశక్తియు, జననుత విజ్ఞానదృష్టిఁ జర్చించినయా | 426 |
| వ. | అని పలికి మఱియును. | 427 |
| క. | ఎన్నఁదగుహితులు బుద్ధులు, విన్ననువునఁ జెప్పు నతఁడు వినకున్నఁ జెడున్ | 428 |
| వ. | అని టిట్టిభాంగన పలికినఁ బురుషుం డాకథ యెఱింగింపు మనిన నది యిట్లనియె. | 429 |
| క. | కంబుగ్రీవుం డనుపే, రం బరఁగినకచ్ఛపము నిరంతరసౌఖ్యా | 430 |
| గీ. | అందు వికటసంకటాఖ్యహంసయుగంబు, నిలిచి కచ్చపంబుఁ గలసి తిరుగు | 431 |
| క. | మానససరోవరాంతర, మానితజలపానకేళిమగ్నుల మైనం | 432 |
| గీ. | నఱికి యెలతామరలతూండ్లు నమల లేవు, చాలఁ దీయని తెలినీరు గ్రోల లేదు | 433 |
| వ. | హంసయుగ్మంబున కిట్లనియె. | 434 |
| సీ. | కూడితి మిన్నాళ్లుఁ దోడఁబుట్టువులట్ల, యెడరు పుట్టినచోట విడుతుడయ్య | |
| | దోడుకొనిపోవుఁ డన నంచదోయి యొక్కకాష్ఠమధ్యంబుఁ గమఠంబుఁ గఱవఁ బనిచి | 435 |
| మ. | అతిదూరంబుగఁ గచ్ఛపంబుఁ గొనుచున్ హంసంబు లి ట్లేగఁగా | 436 |
| క. | ఇది యేమికలకలం బని, వదనము కాష్ఠంబు వదలి వసుధం బడున | 437 |
| క. | వినుమా వెండియు నొకకథ, వినిపించెద నీకుఁ బూర్వవృత్తము దెలియన్ | 438 |
| వ. | కావున ము న్ననాగతవిధాతయుం బ్రత్యుత్పన్నమతియు యద్భవిష్యుండును నను | 439 |
| క. | మడుఁ గింకఁజొచ్చె నీజల, మెడఁ జేరిన, బెద్దమడువు కేఁగుట భారం | 440 |
| వ. | అని మఱియు నొక్కవిశేషంబు వినంబడె నింతకమున్ను జాలరులు దమలోనం | 441 |
| గీ. | అడుసు చిక్క జలము లాడకాడకు నింకె, మొనసి పులుఁగుగములు దినఁగఁ జొచ్చె | 442 |
| వ. | కావున నీప్రొద్ద యీసరోవరంబు విడిచిపోవం దగు ననినఁ బ్రత్యుత్పన్నమతి | 443 |
| క. | నేరుపు గలమతిమంతుఁడు, నేరమి యొకవేళఁ బొంద నెఱి నది గెలుచున్ | 444 |
| వ. | అనుటయు ననాగతవిధాతయు యద్భవిష్యుండును నక్కథ మాకుఁ జెప్పు మనినఁ | 445 |
| సీ. | కరికుంభయుగ మతికాఠిన్య మగుఁ గాని, యీకాంతచనుదోయి కింత వెలితి | |
| | మెఱసి నిల్చినకారుమెఱుఁగు మేలగుఁ గాని, యీ కొమ్మకనుకాంతి కింత కొఱఁత | |
| గీ. | అనుచుఁ గొనియాడుతలఁపుల కగ్గలించి, కమ్మవిల్తునిమృదుసాయక మ్మనంగఁ | 446 |
| గీ. | కాంతుఁ గనుఁబ్రామి తా భోగకాంక్ష దండ | 447 |
| క. | తలవరికొడుకును దరుణియుఁ, దళుకొత్తెడువేడ్క మన్మథక్రీడ మెయిన్ | 448 |
| ఉ. | ఆతఱి దండపాలకుఁడు నయ్యెడకుం జనుదేరఁ దత్తనూ | 449 |
| వ. | ప్రత్యుత్పన్నమతి గావున నిట్లను వీఁడె మద్వల్లభుం డరుదొంచెం బాదుకారావంబు | 450 |
| గీ. | కొడుకుమీఁద నతం డిటు కోప మెత్తి, యేనిమిత్తంబొ చంపక మాన ననుచు | 451 |
| సీ. | తమకింపకున్నచో దండపాలకుఁడును, దనయుని నిల్లిల్లు దప్పకుండఁ | |
| గీ. | యింత కోపించి పొడగన్న నెంత దెగునె, వీనిపై నంచు నీగాదెలోన దాచి | 452 |
| వ. | పిలిచినఁ గుసూలంబు డిగ్గ నుఱికి నిలిచిన వానిం బరిరంభణంబుఁ జేసి నగుచున్నతన | 453 |
| క. | ఈపిన్నవాని నిప్పుడు, వేపడినం జంపు వాఁడు శీఘ్రమ దోషా | 454 |
| క. | వీనిం దండ్రిని గూర్పక, మానుగ నను గూర్చి మిగుల మన్నించితి ప | 455 |
| వ. | కావున గోపాంగనయుఁ బ్రత్యుత్పన్నమతి యై తనముప్పు దప్పించుకొనియె నట్ల | 456 |
| గీ. | మత్స్యఘాతుకు లేతెంచి మడువు సొచ్చి, మొదలఁ బట్టిన మీలను గుదులు గ్రుచ్చి | 457 |
| క. | అనువున నుండఁగ నొండొక, వనజాకరమునకు నేఁగి వారలు గుదులం | 458 |
| వ. | అంత యద్భవిష్యుం డెటఁ బోదు నేమి సేయుదు నని విచారించుసమయంబునం | 459 |
| క. | ఆపక్షీంద్రకులాంగన, దీపించిన శోకజలధిఁ దేలుచుఁ బతితో | 460 |
| ఉ. | అవ్వల నెన్ని లే వట మహాగహనైకనికుంజవృక్షముల్ | 461 |
| వ. | అని పరిదేవనంబు చేసిన తన ప్రాణవల్లభ నూఱార్చి దానివిభుం డగు పక్షి యిట్లనియె. | 462 |
| చ. | వెఱవకు కాంత నన్ను నవివేకి యితం డని నీవు చూడ కే | 463 |
| మ. | అని యాటిట్టిభ మప్పు డేఁగి తనకార్యం బుర్విపైఁ గల్గుప | 464 |
| మత్తకోకిల. | మీర లున్నెడ కేఁగుదెంచితి మేలు మీ కొకఁ డెద్దియేన్ | 465 |
| గీ. | పక్షు లెల్ల విహంగమపతికి మ్రొక్కి, జలధి టిట్టిభములకును జలముతోడిఁ | 466 |
| వ. | క్షీరాబ్ధిమధ్యగతం బగు వైకుంఠంబునకుం జని తన్మధ్యంబున దివ్యసుధాభవనం | 467 |
| సీ. | నీలాంబుదచ్ఛాయ నెఱసినమేనితో, రమణీయపీతాంబరంబుతోడ | |
| గీ. | గరుడవాహనారూఢుఁ డై కైటభారి, రయముతో వచ్చి యుదధితీరమున నిల్చి | 468 |
| చ. | పిలిచిన నంబుధీశ్వరుఁడు పెం పెసలార ముకుందు మందరా | 469 |
| క. | అనినన్ జలధి ప్రసాదం, బని వేగమ తెచ్చి టిట్టిభాండంబుల న | 470 |
| వ. | అయ్యండంబు లయ్యండజంబుల కిచ్చి యంతర్హితుఁ డయ్యెఁ డిట్టిభంబులు పూర్వ | 471 |
| క. | మునుగాళ్లు రెండు తోఁకయు, ఘనములుగా మీఁది కెత్తి కడు వివృతముగా | 472 |
| వ. | అని చెప్పి దమనకుండు కరటకుం డున్నయెడకుం జని మన ముద్యోగించిన కార్యంబు | 473 |
| గీ. | నయవిశారదు లైనమానవులచేతఁ, దెమల భేధింప రానికార్యములు గలవె | 474 |
| వ. | అని పింగళకునిసమ్ముఖంబునకుం బోయి పగతుండు వీఁడె యుద్ధసన్నద్ధుండై | 475 |
| గీ. | తగిలి సానభేదదానదండములందు, మూఢుఁ డైన సామమునఁ గరంగు | 476 |
| గీ. | మొదలఁ గార్యజ్ఞుఁ డగువాఁడు మూఢునందుఁ, జెలఁగి సామప్రయోగంబు సేయవలయు | 477 |
| గీ. | తలఁప సామభేదదానదండంబులు, భూరికార్యసిద్ధికారణములు | 478 |
| చ. | నరనుత చంద్రనూత్నకిరణంబులచేత సరోజబాంధవ | 479 |
| గీ. | దగిలి సామభేదదానదండములచే, వెలయు నీతి నాల్గువిధము లగుచు | 480 |
| వ. | కావున మంత్రరహితుం డగుట గర్వం బనంబడు గర్వంబున నాత్మవినాశం బగు | 481 |
| చ. | కొలది యెఱింగి సంధి యెడఁగూర్పఁగ నేర్చినమంత్రిమంత్రమున్ | 482 |
| క. | నృపుఁడు గుణి యైన సచివుఁడు, కపటాత్ముం డైనఁ బ్రజలు గదియరు వానిం | 483 |
| వ. | అని మఱియును. | 484 |
| ఉ. | ఆసల నీశుభంబునకు నక్కట యీ విభు నొంటివానిఁగాఁ | 485 |
| క. | పరుసనివానికి మదిహిత, మరుదుగ నొనరించు నెవ్వఁ డితఁ డమృత మగున్ | 486 |
| వ. | కావునఁ బురుషుల కహితం బాచరించు తలంపునఁ బ్రవరిల్లునీవు బుద్ధిహీనుండ వని | 487 |
| సీ. | కడఁగి మనోవాక్ప్రకారంబు లేకంబు, గాక మిత్రునిఁ గూడి కడఁగునతఁడుఁ | |
| గీ. | బరుసఁదనమున నేప్రొద్దుఁ బద్మముఖులఁ, బొసఁగ వలపింతు నని తలపోయునతఁడు | 488 |
| క. | స్వామిప్రసాదసంపద, వేమఱు మదిఁ గోరువానివిభవం బమరున్ | 489 |
| క. | ఏరాజు తనదుభృత్యుని, కారుణ్యమువలనఁ బ్రతుకగాఁ జూచి మదిన్ | 490 |
| గీ. | అర్థశాస్త్రంబు చదువనియట్టివాని, పుత్త్రుఁడును దండ్రిగణములఁ బోలి పొలుచు | 491 |
| వ. | కావున నీకుం జెప్పఁదగినబుద్ధి యేమి యున్నది విను మని యిట్లనియె. | 492 |
| చ. | నెఱయఁగ వంపరానిధరణీజము వంపఁగడంగెనేని నే | 493 |
| వ. | అనిన విని దమనకుండు తత్కథాక్రమం బెట్టి దని యడుగఁ గరటకుం డిట్లనియె. | 494 |
| సీ. | ప్రాలేయభూధరప్రాంతకాంతార | |
| తే. | సొరిది విహరించుకపు లొకచోటఁ గూడి | 495 |
| క. | సూచిముఖ మనువిహంగం | 496 |
| ఆ. | అడుగ కూర కేల నొడివితి విప్పుడు | 497 |
| వ. | అట్లు గావున. | 498 |
| చ. | అనవరతంబు విశ్వవినుతాయతబుద్ధి విశేషవృత్తి నొం | 499 |
| క. | ఆపాదమాత్రశోభిత | 500 |
| వ. | అని యిట్లు పలికిన విని దమనకుం డూరకున్నం గనుంగొని | 501 |
| తే. | స్వరము భిన్నంబు ముఖము వివర్ణ మరయ | 502 |
| వ. | అని చెప్పి మఱియును. | 503 |
| క. | క్షితి దుష్టబుద్ధిబుద్ధులు | 504 |
| వ. | అనినఁ దత్క థాక్రమం బెఱిఁగింపు మనినఁ గరటకుఁ | 505 |
| ఉ. | పొందుగ దుష్టబుద్ధియు సుబుద్ధియు నాఁగ వణిక్కుమారు లా | 506 |
| సీ. | చెప్ప వారిరువురు శీఘ్రంబ చని రాత్రి | |
| | నిష్కంబు లిరువురు నెఱయ విభాగించు | |
| తే. | తనదుచిత్తంబునందుఁ దద్ధనముఁ దాన | 507 |
| క. | కొనితెచ్చి యతిరహస్యం | 508 |
| క. | అతిధార్మికుండు నరపతి | 509 |
| వ. | పలుక వైశ్యకుమారు లిరువురుఁ జని తరుమూలంబున నిడిన | 510 |
| మత్తకోకిల. | పూని దీనివిచార మేల సుబుద్ధి తానె హరించె మీ | 511 |
| క. | వెఱఁగువడి వారలందఱు | 512 |
| వ. | అనుచు ధర్మాధికారులు వైశ్యకుమారుల కిట్లనిరి. | 513 |
| ఆ. | ప్రొద్దులేదు నేఁడు పోయి ప్రాతఃకాల | 514 |
| సీ. | తండ్రి యీహస్తగతం బైనయర్థంబు | |
| తే. | యిద్ధనంబు సుబుద్ధి గ్రహించెఁ గాని, దుష్టబుద్ధికిఁ బని లేదు దృష్ట మనుచు | 515 |
| వ. | అనిన విని దుష్టబుద్ధికిఁ దజ్జనకుం డిట్లనియె. | 516 |
| చ. | చెడుతరువాయి నిట్టిపని చెప్పితి గాని ధనంబుకాంక్షకున్ | 517 |
| వ. | అని పలికి మఱియు నిట్లనుఁ బ్రాజ్ఞుం డుపాయంబు చింతించిన పిదప నపాయం | 518 |
| మ. | ఒకకాసారతటంబునందు నొరపై యున్నట్టివృక్షంబుపై | 519 |
| వ. | అనిన విని బకవిభుం డమ్మహీరుహంబు డిగ్గి కొలనితీరంబున నిల్చి విచారించు సమయం | 520 |
| ఉ. | నాకులకాంత గర్భమయి నందనులం గనునంతలోన ద | 521 |
| వ. | అనినం గర్కటంబు నీకుం దగినయుపాయంబు చెప్పెద విను మని యిట్లనియె. | 522 |
| గీ. | నకులవివరంబునందుండి నాగవిభుని, యునికిదాఁకను మీనంబు నొకటినొకటి | 523 |
| వ. | అని కుళీరంబు చెప్పినఁ గొక్కెర యవ్విధం బాచరింప నకులం బమ్మత్స్యంబులఁ | 524 |
| క. | తనబ్రతుకుకొఱకు నొరునిం, గనికర మొక్కింత లేక కారించినయ | 525 |
| వ. | అని యిట్లు చెప్పినతండ్రిపలుకులు గైకొనక దుష్టబుద్ధి లోభాక్రాంతుడై బలా | 526 |
| సీ. | ఆదుష్టబుద్ధి ధర్మాధికారులఁ బిల్చి, కులము పెద్దలఁ గూర్చుకొని కడంగి | |
| గీ. | వాగ్విలాసంబు వినఁబడ్డ వార లెల్ల, నద్భుతం బంది కనుఁగొనునంతలోన | 527 |
| వ. | ఆధర్మబుద్ధి యంతరంగంబునఁ గోపోద్దీపితుం డై. | 528 |
| గీ. | కుజము వెస నెక్కి యామీ, దికొమ్మ లరసి, తొలఁగ వీక్షింపునపు డొకతొఱ్ఱఁ గాంచి | 529 |
| క. | అనలజ్వాలాజాలము, తనదేహము చుట్టుముట్టఁ దల్లడపడుచున్ | 530 |
| గీ. | పడినసెట్టిఁ జూచి పైఁబడి ధర్మాధి, కారు లెల్ల బ్రమసి కదిసి యడుగ | 531 |
| వ. | విడిచినం జూచి ధర్మాధికారు లత్తెఱం గంతయు మహీకాంతునకుం జెప్పిన నతండు | 532 |
| సీ. | సుమధురవాహినీసంపూర్ణజలములు, వడి లవణాబ్ధిలో నడఁగుదాఁక | |
| గీ. | నిలుచునేగాని యటుమీఁద నిలువ కునికి, దప్ప దందురు నయశాస్త్రధర్మవిదులు | 533 |
| గీ. | కడఁగి పిశునవృత్తిఁ బెడఁబాయ కుండిన, వాని వదలకున్నవాఁడుఁ జెడును | 534 |
| గీ. | ఎఱుకగలవానిపొం దైన నెందు నమరు, నతఁడు కపటాత్ముఁ డయ్యనే నదియుఁ గాదు | 535 |
| వ. | కావున నీవు స్వామికి నిట్టిదురవస్థ యుత్పాదించి తింక నన్యులు నీకుం దృణకణాయ | 536 |
| ఉ. | వేయితులాలలోహమును వేడుకతో దినె మూషకంబు ల | 537 |
| వ. | అనిన నక్కథ వినవలయు నాకుం జెప్పు మనినఁ గరటకుం డిట్లనియె. | 538 |
| చ. | లలి నొకపట్టణంబునఁ గలం డొకవైశ్యుఁడు లేమిచేత ని | 539 |
| వ. | లోహం బిడిన వైశ్యునికడకుం జని యతం డిట్లనియె. | 540 |
| క. | ఇన్నిదినంబులుఁ బోయితి, నన్నా పరదేశమునకు నచ్చట నాకుం | 541 |
| క. | మీయింట దాఁచఁబెట్టిన, నాయిను మిపు డొసఁగవలయు నని పలికిన వాఁ | 542 |
| క. | ఈలాగున నాసొ మ్మీఁ, జాలక కేరడము లాడుచనవరి నెట్టున్ | 543 |
| ఉ. | ఆయెడ లోహహర్త యగు నాతనిసూనుఁడు వచ్చె నాడఁగాఁ | 544 |
| గీ. | పురవరంబున నింటింట నరసియరసి, యడుగఁగా లోహ మిచ్చిన యతఁడె కొడుకు | 545 |
| క. | పాపని నదికిం దోడుక, వే పోయితీ వాఁడు రాఁడు వెండియు సతి దా | 546 |
| వ. | అనిన నతం డిట్లనియె. | 547 |
| క. | ఇద్దఱమును నేటికిఁ జని, ప్రొద్దునఁ దీర్థంబులాడి బోరన రాఁగా | 548 |
| వ. | అనిన నతండు రూక్షేక్షణుండై యతిత్వరితగతిం బఱచి రాజద్వారంబున నాక్రోశిం | 549 |
| గీ. | సెట్టి దొంగ యొకఁడు శీఘ్రమ నాపట్టిఁ | 550 |
| వ. | అనిన విని ధర్మాధికారు లీకార్యం బతర్కితం బిది విచారింపం దగు నని ప్రతివాది | 551 |
| క. | వేయితులాలం గలిగిన | 552 |
| చ. | అని పలుకంగ నాసభికు లప్పు డెఱింగి యితండు సెట్టి నీ | 553 |
| క. | మతిమంతుఁ డైనవానికి | 554 |
| వ. | కావున నీకు నేకార్యంబును నుపదేశింపం బనిలేదు నిన్నుఁ గూడుట యనుచితంబు. | 555 |
| గీ. | సుజనదుర్జనసంగతిఁ బ్రజలు నడవ | 556 |
| క. | మతిమంతులు దమకార్య | 557 |
| వ. | అని యిట్లు కరటకుండు పలుక దమనకుం డిట్లనియె మనస్వామి సంజీవకునిం జంపిన | 558 |
| శా. | పాలింపం దగువానిఁగాఁ దలఁచి తాఁ బాలించి రాజార్హసు | 559 |
| వ. | అదియునుంగాక. | 560 |
| చ. | అవగుణి యైనఁ కాక సుగుణాత్మకుఁ డైన భటోత్తము న్మహీ | 561 |
| వ. | అనిన విని దమనకుండు దేవా వైరిసంహరణానంతరంబున నిట్లు సంతాపింపం బని లే | 562 |
| ఉ. | సమ్మద మొప్ప వైరిజనసంహరణం బొనరించెనేని శో | 563 |
| సీ. | సార్వకాలికకృపాసంపూర్ణమతి యైన, మానవేశ్వరునకుఁ గానిగుణము | |
| | ప్రాణేశసంతతప్రతికూల యగునేని, మానినీమణి కది కానిగుణము | |
| గీ. | తివిరి సచివుండు రాజ్యంబుఁ దీర్చునపుడు | 564 |
| చ. | అరయ మనుష్యమాత్రులకు నంటినకొంచెపుబుద్ధి ధారుణీ | 565 |
| వ. | అని మఱియును. | 566 |
| సీ. | సత్యంబు దప్పక జరపు నొక్కొకచోట, ననృతంబు లొకచోట నడరఁ జేయు | |
| గీ. | నమర నృపనీతి పెక్కురూపములు గలిగి | 567 |
| వ. | అని యిట్లు దమనకుండు పలికినఁ గలంక దేఱినచిత్తంబునం బ్రియం బంది నిజ | 568 |
| శా. | భామానూతనపుష్పబాణ కరుణాపారీణ విద్వజ్జన | 569 |
| తరల. | చిరయశోధన శిష్టబోధన చింతితోద్యమసాధనా | 570 |
| మాలినీ. | సరసగుణవిశాలా చారుధర్మానుకూలా | 571 |
| గద్య. | ఇది శ్రీమైత్రావరుణగోత్రపవిత్ర, బ్రహ్మనామాత్యపుత్త్ర, సుకవిజనవిధేయ, | |
