వామన పురాణము సరోమహాత్మ్యము

సరో మాహాత్మ్యం

వామన పురాణంలో 23వ అధ్యాయంలో తరువాతి భాగం

దేవదేవ ఉవాచ
సరస్వతీ దృషద్వత్యోరన్తరే కురుజాఙ్గలే
సునిప్రవరమాసీనం పురాణం లోమహర్షణమ్
అష్టచ్ఛన్త ద్విజవరాః ప్రభావం సరసస్తదా // 1.1
ప్రమాణం సరసో బ్రూహి తీర్థానాం చ విశేషతః
దేవతానాం చ మాహాత్మ్యముత్పత్తిం వామనస్య చ // 1.2
ఏతచ్ఛ్రుత్వా వచస్తేషాం రోమహర్షసమన్వితః
ప్రణిపత్య పురాణర్షిరిదం వచనమవ్రవీత్ // 1.3
లోమహర్షణ ఉవాచ
బ్రహ్మణమగ్ర్యం కమలాసనస్థం విష్ణుం తథా లక్ష్మిసమన్వితం చ
రుద్రం చ దేవం ప్రణిపత్య మూర్ధ్నా తీర్థం మహద్ బ్రహ్మసరః ప్రవక్ష్యే // 1.4
రన్తుకాదౌజసం యావత్ పావనాచ్చ చతుర్ముఖమ్
సరః సంనిహితం ప్రోక్తం బ్రహ్మణా పూర్వమేవ తు // 1.5
కలిద్వాపరయోర్మధ్యే వ్యాసేన చ మహాత్మనా
సరఃప్రమాణం యత్ప్రోక్తం తచ్ఛృణుధ్వం ద్విజోత్తమాః // 1.6
విశ్వేశ్వరాదస్థిపురం రథా కన్యా జరద్గవీ
యావదోఘవతీ ప్రోక్తా తావత్సంనిహితం సరః // 1.7
మయా శ్రుతం ప్రమాణం యత్ పఠ్యమానం తు వామనే
తచ్ఛృణుధ్వం ద్విజశ్రేష్ఠాః పుణ్యం వృద్ధికరం మహత్ // 1.8
విశ్వేశ్వరాద్ దేవవరా నృపావనాత్ సరస్వతీ
సరః సంనిహితం జ్ఞేయం సమన్తాదర్థయోజనమ్ // 1.9
ఏతదాశ్రిత్య దేవాశ్చ ఋషయశ్చ సమాగతాః
సేవన్తే ముక్తికామార్థం స్వర్గార్థే చాపరే స్థితాః // 1.10
బ్రహ్మణా సేవితమిదం సృష్టికామేన యోగినా
విష్ణునా స్థితికామేన హరిరూపేణ సేవితమ్ // 1.11
రుద్రేణ చ సరోమధ్యం ప్రవిష్టేన మహాత్మనా
సేవ్య తీర్థం మహాతేజాః స్థాణుత్వం ప్రాప్తవాన్ హరః // 1.12
ఆద్యైషా బ్రహ్మణో వేదిస్తతో రామహృదః స్మృతః
కరుణా చ యతః కృష్టం కురుక్షేత్రం తతః స్మృతమ్ // 1.13
తరన్తుకారన్తుకయోర్యదన్తరం యదన్తరం రామహృదాచ్చతుర్ముఖమ్
ఏత్కురుక్షేత్రసమన్తపఞ్చకం పితామహస్యోత్తరవేదిరుచ్యతే // 1.14
ఇతి శ్రీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్యే ప్రథమోఽధ్యాయః

ఋషయ ఊచుః
బ్రూహి వామనమాహాత్మ్యముత్పత్తిం చ విశేషతః
యథా బలిర్నియమితో దత్తం రాజ్యం శతక్రతోః // 2.1
లోమహర్షణ ఉవాచ
శృణుధ్వం మునయః ప్రీతా వామనస్య మహాత్మనః
ఉత్పత్తిం చ ప్రభావం చ నివాసం కురుజాఙ్గలే // 2.2
తదేవ వంశం దైత్యానాం శృణుధ్వం ద్విజసత్తమాః
యస్య వంశే సమభవద్ బలిర్వైరోచనిః పురా // 2.3
దైత్యానామాదిపురుషో హిరణ్యకశిపుః పురా
తస్య పుత్రో మహాతేజాః ప్రహ్లాదో నామ దానవః // 2.4
తస్మాద్ విరోచనో జజ్ఞే బలిర్జజ్ఞే విరోచనాత్
హతే హిరణ్యకశిపౌ దేవానుత్సాద్య సర్వతః // 2.5
రాజ్యం కృతం చ తేనేష్టం త్రైలోక్యే సచరాచరే
కృతయత్నేషు దేవేషు త్రైలోక్యే దైత్యతాం గతే // 2.6
జయే తథా బలవతోర్మయశమ్బరయోస్తథా
శుద్ధాసు దిక్షు సర్వాసు ప్రవృత్తే ధర్మకర్మణి // 2.7
సంప్రవృత్తే దైత్యపథే అయనస్థే దివాకరే
ప్రహ్లాదశమ్బరమయైరనుహ్వాదేన చైవ హి // 2.8
దిక్షు సర్వాసు సుప్తాసు గగనే దైత్యపాలితే
దేవేషు మఖశోభాం చ స్వర్గస్థాం దర్శయత్సు చ // 2.9
ప్రకృతిస్థే తతో లోకే వర్తమానే చ సత్పథే
అభావే సర్వపాపానాం ధర్మభావే సదోత్థితే // 2.10
చతుష్పాదే స్థితే ధర్మే హ్యధర్మే పాదవిగ్రహే
ప్రజాపాలనయుక్తేషు భ్రాజమానేషు రాజసు
స్వధర్మసంప్రయుక్తేషు తథాశ్రమనివాసిషు // 2.11
అభిషిక్తోఽసురైః సర్వైర్దైత్యరాజ్యే బలిస్తదా
హృష్టేష్వసురసంఘేషు నదత్సు ముదితేషు చ // 2.12
అథాభ్యుపగతా లక్ష్మీర్ బలిం పద్మాన్తరప్రభా
పద్మోద్యతకరా దేవీ వరదా సుప్రవేశినీ // 2.13
శ్రీరువాచ
బలే బలవతాం శ్రేష్ఠ దైత్యరాజ మహాద్యుతే
ప్రీతాస్మి తవ భద్రం తే దేవరాజపరాజయే // 2.14
యత్త్వయా యుధి విక్రమ్య దేవరాజ్యం పరాజితమ్
దృష్ట్వా తే పరమం సత్త్వం తతోఽహం స్వయమాగతా // 2.15
నాశ్చర్యం దానవవ్యాఘ్ర హిరణ్యకశిపోః కులే
ప్రసూతస్యాసురేన్ద్రస్య తవ కర్మే దమీదృశమ్ // 2.16
విశేషితస్త్వయా రాజన్ దైత్యేన్ద్రః ప్రపితామహః
యేన భుక్తం హి నిఖిలం త్రైలోక్యమిదమవ్యయమ్ // 2.17
ఏవముక్త్వా తు సా దేవీ లక్ష్మీర్దైత్యనృపం బలిమ్
ప్రవిష్టా వరదా సేవ్యా సర్వదేవమనోరమా // 2.18
తుష్టాశ్చ దేవ్యః ప్రవరాః హ్రీః కీర్తిర్ద్యుతిరేవ చ
ప్రభా ధృతిః క్షమా భూతిర్ ఋద్ధిర్దివ్యా మహామతిః // 2.19
శ్రుతిఃస్మృతిరిడా కీర్తిః శాన్తిః పుష్టిస్తథా క్రియా
సర్వాశ్చప్సరసో దివ్యా నృత్తగీతవిశారదాః // 2.20
ప్రపద్యన్తే స్మ దైత్యేన్ద్రం త్రైలోక్యం సచరాచరమ్
ప్రాప్తమైశ్వర్యమతులం బలినా బ్రహ్మవాదినా // 2.21
ఇతి క్షీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్యే ద్వితీయోఽధ్యాయః

ఋషయ ఊచుః
దేవానాం బ్రూహి నః కర్మ యద్వృత్తాస్తే పరాజితాః
కథం దేవాతిదేవోఽసౌ విష్ణుర్వామనతాం గతః // 3.1
లోమహర్షణ ఉవాచ
బలిసంస్థం చ త్రైలోక్యం దృష్ట్వా దేవః పురన్దరః
మేరుప్రస్థం యయౌ శక్రః స్వమాతుర్నిలయం శుభమ్ // 3.2
సమీపం ప్రాప్య మాతుశ్చ కథయామాస తాం గిరమ్
ఆదిత్యాశ్చ యథా యుద్ధే దానవేన పరాజితాః // 3.3
అదితిరువాచ
యద్యేవం పుత్ర యుష్మాభిర్న శక్యో హన్తుమాహవే
బలిర్విరోచనసుతః సర్వైశ్చైవ మరుద్గణైః // 3.4
సహస్రశిరసా శక్యః కేవలం హన్తుమాహవే
తేనైకేన సహస్రాక్ష న స హ్యన్యేన శక్యతే // 3.5
తద్వత్ పృచ్ఛామి పితరం కశ్యపం బ్రహ్మవాదినమ్
పరాజయార్థం దైత్యస్య బలేస్తస్య మహాత్మనః // 3.6
తతోఽదిత్యా సహ సురాః పంప్రాప్తాః కశ్యపాన్తికమ్
తత్రాపశ్యన్త మారీచం మునిం దీప్తతపోనిధిమ్ // 3.7
ఆద్యం దేవగురుం దివ్యం ప్రదీప్తం బ్రహ్మవర్చసా
తేజసా భాస్కరాకారం స్థితమగ్నిశిఖోపమమ్ // 3.8
న్యస్తదణ్డం తపోయుక్తం బద్ధకృష్ణాజినామ్బరమ్
వల్కలాజినసంవీతం ప్రదీప్తమివ తేజసా // 3.9
హుతాశమివ దీప్యన్తమాజ్యగన్ధపురస్కృతమ్
స్వాధ్యాయవన్తం పితరం వపుష్మన్తమివానలమ్ // 3.10
బ్రహ్మవాదిసత్యవాదిసురాసురగురుం ప్రభుమ్
బ్రాహ్మణ్యాప్రతిమం లక్ష్మ్యా కశ్యపం దీప్తతేజసమ్ // 3.11
యః స్రష్టా సర్వలోకానాం ప్రజానాం పతిరుత్తమః
ఆత్మభావవిశేషేణ తృతీయో యః ప్రజాపతిః // 3.12
అథ ప్రణమ్య తే వీరాః సహాదిత్యా సురర్షభాః
ఊచుః ప్రాఞ్జలయః సర్వే బ్రహ్మాణమివ మానసాః // 3.13
అజేయో యుధి శక్రేణ బలిర్దైత్యో బలాధికః
తస్మాద్ విధత్త నః శ్రేయో దేవానాం పుష్టివర్ధనమ్ // 3.14
శ్రుత్వా తు వచనం తేషాం పుత్రాణాం కశ్యపః ప్రభుః
అకరోద్ గమనే బుద్ధి బ్రహ్మలోకాయ లోకకృత్ // 3.15
కశ్యప ఉవాచ
శక్ర గచ్ఛామ సదనం బ్రహ్మణః పరమాద్భుతమ్
తథా పరాజయం సర్వే బ్రహ్మణః ఖ్యాతుముద్యతాః // 3.16
సహాదిత్యా తతో దేవాయాతాః కాశ్యపమాశ్రమమ్
ప్రస్థితా బ్రహ్మసదనం మహర్షిగణసేవితమ్ // 3.17
తే ముహూర్తేన సంప్రాప్తా బ్రహ్మలోకం సువర్చసః
దివ్యైః కామగమైర్యానైర్యథార్హైస్తే మహాబలాః // 3.18
బ్రహ్మాణం ద్రష్టుమిచ్ఛన్తస్తపోరాశినమవ్యాయమ్
అధ్యగచ్ఛన్త విస్తీర్ణా బ్రహ్మణః పరమాం సభామ్ // 3.19
షట్పదోద్గీతమధురాం సామగైః సముదీరితామ్
శ్రేయస్కరీమమిత్రఘ్నీం దృష్ట్వా సంజహృషుస్తదా // 3.20
ఋచో బహ్వచముఖ్యైశ్చ ప్రోక్తాః క్రమపదాక్షరాః
శుశ్రువుర్విబుధవ్యాఘ్రా వితతేషు చ కర్మసు // 3.21
యజ్ఞవిద్యావేదవిదః పదక్రమవిదస్తథా
స్వరేణ పరమర్షిణాం సా బభూవ ప్రణాదితా // 3.22
యజ్ఞసంస్తవవిద్భిశ్చ శిక్షావిద్భిస్తథా ద్విజైః
ఛన్దసాం చైవ చార్థజ్ఞైః సర్వవిద్యావిశారదైః // 3.23
లోకాయతికముఖ్యైశ్చ శుశ్రువుః స్వరమీరితమ్
తత్ర తత్ర చ విప్రేన్ద్రా నియతాః శంసితవ్రతాః // 3.24
జపహోమపరా ముఖ్యా దదృశుః కశ్యపాత్మజాః
తస్యాం సభాయామాస్తే స బ్రహ్మ లోకపితామహః // 3.25
సురాసురగురుః శ్రీమాన్ విద్యయా వేదమాయయా
ఉపాసన్త చ తత్రైవ ప్రజానాం పతయః ప్రభుమ్ // 3.26
దక్షః ప్రచేతాః పులహో మరీచిశ్చ ద్విజోత్తమాః
భృగురత్రిర్వసిష్ఠశ్చ గౌతమో నారదస్తథా // 3.27
విద్యాస్తథాన్తరిక్షం చ వాయుస్తేజో జలం మహో
శబ్దః స్పర్శశ్చ రూపం చ రసో గన్ధస్తథైవ చ // 3.28
ప్రకృతిశ్చ వికారశ్చ యచ్చాన్యత్ కారణం మహత్
సాఙ్గోపాఙ్గాశ్చ చత్వారో వేదా లోకపతిస్తథా // 3.29
నయాశ్చ క్రతవశ్చైవ సఙ్కల్పః ప్రాణ ఏవ చ
ఏతే చాన్యే చ బహవః స్వయంభువముపాసతే // 3.30
అర్థో ధర్మశ్య కామశ్చ క్రోధో హర్షశ్చ నిత్యశః
సక్రో బృహస్పతిశ్చైవ సంవర్తఽథ బుధస్తథా // 3.31
శనాశ్చరశ్చ రాహుశ్చ గ్రహాః సర్వే వ్యవస్థితాః
మరుతో విశ్వకర్మా చ వసవశ్చ ద్విజోత్తమాః // 3.32
దివాకరశ్చ సోమశ్చ దివా రాత్రిస్తథైవ చ
అర్ద్ధమాసాశ్చ మాసాశ్చ ఋతవః షట్ చ సంస్థితాః // 3.33
తాం ప్రవిశ్య సభాం దివ్యాం బ్రహ్మణః సర్వకామికామ్
కశ్యపస్త్రిదశైః సార్ద్ధ పుత్రైర్ధర్మభృతాం వరః // 3.34
సర్వతేజోమయీం దివ్యాం బ్రహ్మర్షిగణసేవితామ్
బ్రాహ్మ్యా శ్రియా సేవ్యమానామ్ అచిన్త్యాం విగతక్లమామ్ // 3.35
బ్రహ్మణం ప్రక్ష్య తే సర్వే పరమాసనమాస్థితమ్
శిరోభిః ప్రణతా దేవం దేవా బ్రహ్మర్షిభిః సహ // 3.36
తతః ప్రణమ్య చరణౌ నియతాః పరమాత్మనః
విముక్తాః సర్వపాపేభ్యః శాన్తా విగతకల్మషాః // 3.37
దృష్ట్వా తు తాన్ సురాన్ సర్వాన్ కశ్యపేన సహాగతాన్
ఆహ బ్రహ్మ మహాతేజా దేవానాం ప్రభురీశ్వరః // 3.38

బ్రహ్మోవాచ
యదర్థమిహ సంప్రాప్త భవన్తః సర్వ ఏవ హి
చిన్తయామ్యహమప్యగ్రే తదర్థం చ మహాబలా // 4.1
భవిష్యతి చ వః సర్వం కాఙ్క్షితం యత్ సురోత్తమాః
బలేర్దానవముఖ్యస్య యోఽస్య జేతా భవిష్యతి // 4.2
న కేవలం సురాదీనాం గతిర్మమ స విశ్వకృత్
త్రైలోక్యస్యాపి నేతా చ దేవానామపి స ప్రభుః // 4.3
యః ప్రభుః సర్వలోకానాం విశ్వేశశ్చ సనాతనః
పూర్వజోఽయం సదాప్యాహురాదిదేవం సనాతనమ్ // 4.4
తన్దేవాపి మహాత్మానం న విదుః కోఽప్యసావితి
దేవానాస్మాన్ శ్రుతిం విశ్వం స వేత్తి పురుషోత్తమః // 4.5
తస్యైవ తు ప్రసాదేన ప్రవక్ష్యే పరమాం గతిమ్
యత్ర యోగం సమాస్థాయ తపశ్చరతి దుశ్చరమ్ // 4.6
క్షీరోద్సయోత్తరే కూలే ఉదీచ్యాం దిశి విశ్వకృత్
అమృతం నామ పరమం స్థానమాహుర్మనీషిణః // 4.7
భవన్తస్తత్ర వై గత్వా తపసా శంసితవ్రతాః
అమృతం స్థానమాసాద్య తపశ్చరత దుశ్చరమ్ // 4.8
తతః శ్రోష్యథ సంఘుష్టాం స్నిగ్ధగమ్భీరనిః స్వనామ్
ఉష్ణాన్తే తోయదస్యేవ తోయపూర్ణస్య నిఃస్వనమ్ // 4.9
రక్తాం పుష్టక్షరాం రమ్యమాభయాం సర్వదా శివామ్
వాణీం పరమసంస్కారం వదతాం బ్రహ్మవాదినామ్ // 4.10
దివ్యాం సత్యకరీం సత్యాం సర్వకల్మషనాశినీమ్
సర్వదేవాధిదేవస్య తతోఽసౌ భావితాత్మనః // 4.11
తస్య వ్రతసమాప్త్యాం తు యోగవ్రతవిసర్జనే
అమోఘం తస్య దేవస్య విశ్వతేజో మహాత్మనః // 4.12
కస్య కిం వో వరం దేవా దదామి వరదః స్థితః
స్వాగతం వః సురశ్రేష్ఠా మత్సమీపముపాగతాః // 4.13
తతోఽదితిః కశ్యపశ్చ గృహ్ణీయాతాం వరం తదా
ప్రణమ్య శిరసా పాదౌ తస్మై దేవాయ ధీమతే // 4.14
భగవానేవ నః పుత్రో భవత్వితి ప్రసీద నః
ఉక్తశ్చ పరయా వాచా తథాస్త్వతి స వక్ష్యతి // 4.15
దేవా బ్రువన్తి తే సర్వే కస్యపోఽదితిరేవ చ
తథాస్త్వితి సురాః సర్వే ప్రణమ్య శిరసా ప్రభుమ్
శ్వేతద్వీపం సముద్దిశ్య గతాః సౌమ్యదిశం ప్రతి // 4.16
తేఽచిరేణైవ సంప్రాప్తాః క్షీరోదం సరితాం పతిమ్
యథోద్దిష్టం భగవతా బ్రహ్మణా సత్యవాదినా // 4.17
తే క్రాన్తాః సాగరాన్ సర్వాన్ పర్వతాంశ్చ సకాననాన్
నదీశ్చ వివిధా దివ్యాః పృథివ్యాం తే సురోక్తమాః // 4.18
అపశ్యన్త తమో ఘోరం సర్వసత్త్వవివర్జితమ్
అభాస్కరమమర్యాదం తమసా సర్వతో వృతమ్ // 4.19
అమృతం స్థానమాసాద్యకశ్యపేన మహాత్మనా
దీక్షితాః కామదం దివ్యం వ్రతం వర్ష సహస్రకమ్ // 4.20
ప్రసాదార్థం సురేశాయ తస్మై యోగాయ ధీమతే
నారాయణాయ దేవాయ సహస్రాక్షాయ భూతయే // 4.21
బ్రహ్మచర్యేణ మౌనేన స్థానవీరాసనేన చ
క్రమేణ చ సురాః సర్వే తప ఉగ్రం సమాస్థితాః // 4.22
కశ్యపస్తత్ర భగవాన్ ప్రసాదార్థం మహాత్మనః
ఉదీరయత వేదోక్తం యమాహుః పరమం స్తవమ్ // 4.23
ఇతి శ్రీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్యే చతుర్థేఽధ్యాయః

కశ్యప ఉవాచ
నమోఽస్తు తే దేవదేవ ఏకశృఙ్గ వృషార్చ్చే సిన్ధువృష వృషాకపే సురవృష అనాదిసంభవ రుద్ర కపిల విష్వక్సేన సర్వభూతపతే ధ్రువ ధర్మధర్మ వైకుణ్ఠ వృషావర్త అనాదిమధ్యనిధన ధనఞ్జయ శుచిశ్రవః పృశ్నితేజః నిజయ (5) అమృతేశయ సనాతన త్రిధామ తుషిత మహాతత్త్వ లోకనాథ పద్మనాభ విరిఞ్చే బహురూప అక్షయ అక్షర హవ్యభుజ ఖణ్డపరశో శతక్ర ముఞ్జకేశ హంస మహాదక్షిణ హృషీకేశ సూక్ష్మ మహానియమధర విరజ లోకప్రతిష్ఠ అరూప అగ్రజ ధర్మజ ధర్మనాభ (10) గభస్తినాభ శతక్రతునాభ చన్ద్రరథ సూర్యతేజః సముద్రవాసః అజః సహస్రశిరః సహస్రపాద అదోముఖ మహాపురుష పురుషోత్తమ సహస్రబాహో సహస్రమూర్తే సహస్రాస్య పరుషోత్తమ సహస్రబాహో సహస్రమూర్తే సహస్రాస్య సహస్రసంభవ సహస్రసత్త్వం త్వమాహుః పుష్పహాస చరమ త్వమేవ వౌషట్ (15) వషట్కారం త్వామాహురగ్రయం మఖేషు ప్రాశితారం సహస్రధారం చ భుశ్చ భువశ్చ స్వశ్చ త్వమేవ వేదవేద్య బ్రహ్మశయ బ్రాహ్మణప్రియ త్వమేవ ద్యౌరసి మాతరిశ్వాసి ధర్మోఽసి హోతా పోతా మన్తా నేతా హోమహేతుస్ త్వమేవ అగ్రయ విశ్వధామ్నా త్వమేవ దిగ్భిః సుభాణ్డ (20) ఇజ్యోఽసి సుమేధోఽసి సమిధస్త్వమేవ మతిర్ గతిర్ దాతా త్వమసి మోక్షోఽసి యోగోఽసి సృజసి ధాతా పరమయజ్ఞోఽసి సోమోఽసి దీక్షితోఽసి దక్షిణాసి విశ్వమసి స్థవిర హిరణ్యనామ నారాయణ త్రినయన ఆదిత్యవర్మ ఆదిత్యతేజః మహాపురుష (25) పురుషోత్తమ ఆదిదేదేవ సువిక్రమ ప్రభాకర శంభో స్వయంభో భూతాదిః మహాభూతోఽసి విశ్వభూత విశ్వం త్వమేవ విశ్వగోప్తాసి పవిత్రమసి విశ్వభవ ఊర్ధ్వకర్మ అమృత దివస్పతే వాచస్పతే ఘృతార్చే అనన్తకర్మ వంశ ప్రగ్వంశ విశ్వపాస్త్వమేవ వరార్థినాం వరదోఽసి త్వమ్ (30) చతుర్భిశ్చ చతుర్భిశ్చ ద్వాభ్యాం పఞ్జభిరేవ చ హూయతే చ పునర్ద్వాభ్యాం తుభ్యం హోత్రాత్మనే నమః
ఇతి శ్రీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్యే పఞ్చమోఽధ్యాయః

లోమహర్షణ ఉవాచ
నారాయణస్తు భగవాఞ్ఛ్రుత్వైవం పరమం స్తవమ్
బ్రహ్మజ్ఞేన ద్విజేన్ద్రేణ కశ్యపేన సమీరితమ్ // 6.1
ఉపాచ వచనం సమ్యక్ తుష్టః పుష్టపదాక్షరమ్
శ్రీమాన్ ప్రీతమనా దేవో యద్వదేత్ ప్రభురీశ్వరః // 6.2
వరం వృణుధ్వం భద్రం వో వరదోఽస్మి సురోత్తమాః
కశ్యప ఉవాచ
ప్రీతోఽసి నః సురశ్రేష్ఠ సర్వేషామేవ నిశ్చయః // 6.3
వాసవస్యానుజో భ్రాతా జ్ఞాతీనాం నన్దివర్ధనః
అదిత్యా అపి చ శ్రీమాన్ భగవానస్త వై సుతః // 6.4
అదితిర్దేవమాతా చ ఏతమేవార్థముత్తమమ్
పుత్రార్థం వరదం ప్రాహ భగవన్తం వరార్థినీ // 6.5
దేవా ఊచుః
నిఃశ్రేయసార్థం సర్వేషాం దైవతానాం మహేశ్వర
త్రాతా భర్తా చ దాతా చ శరణం భవ నః సదా // 6.6
తతస్తానబ్రవీద్విష్ణుర్దేవాన్ కశ్యపమేవ చ
సర్వేషామేవ యుష్మాకం యే భవిష్యన్తి శత్రవః
ముహూర్తమపి తే సర్వే న స్థాస్యన్తి మమాగ్రతః // 6.7
హత్వాసురాగణన్ సర్వాన్ యజ్ఞభాగాగ్రభేజినః
హవ్యాదాంశ్చ సురాన్ సర్వాన్ కవ్యాదాంశ్చ పితృనపి // 6.8
కరిష్యే విబుధశ్రేష్ఠాః పారమేష్ఠ్యేన కర్మణా
యథాయాతేన సార్గేణ నివర్తధ్వం సురోత్తమాః // 6.9
లోమహర్షణ ఉవాచ
ఏవముక్తే తు దేవేన విష్ణునా ప్రభవిష్ణునా
తతః ప్రహృష్టమనసః పూజయన్తి స్మ తం ప్రభుమ్ // 6.10
విశ్వేదేవా మహాత్మానః కశ్యపోఽదితిరేవ చ
నమస్కృత్య సురేశాయ తస్మై దేవాయ రంహసా // 6.11
ప్రయాతాః ప్రాగ్దిశం సర్వే విపులం కశ్యపాశ్రమమ్
తే కశ్యపాశ్రమం గత్వా కురుక్షేత్రవనం మహాత్ // 6.12
ప్రసాద్య హ్యదితిం తత్ర తపసే తాం న్యయోజయన్
థ సా చచార తపో ఘోరం వర్షాణామయుతం తదా // 6.13
తస్యా నామ్నా వనం దివ్యం సర్వకామప్రదం శుభమ్
ఆరాధనాయ కృష్ణస్య వాగ్జితా వాయుభోజనా // 6.14
దైత్యైర్నిరాకృతాన్ దృష్ట్వా తనయానృషిసత్తమాః
వృథాపుత్రాహమితి సా నిర్వేదాత్ ప్రణయాద్ధరిమ్
తుష్టావ వాగ్భిరగ్ర్యాభిః పరమార్థవబోధినీ // 6.15
శరణ్యం శరణం విష్ణుం ప్రణతా భక్తవత్సలమ్
దేవదైత్యమయం చాదిమధ్యమాన్తస్వరూపిణమ్ // 6.16
అదితిరువాచ
నమః కృత్యార్తినాశాయ నమః పుష్కరమాలినే
నమః పరమకల్యాణ కల్యాణాయాదివేధసే // 6.17
నమః పఙ్కజనేత్రాయ నమః పఙ్కజనాభయే
నమః పఙ్కజసంభూతిసంభవాయాత్మయోనయే // 6.18
శ్రియః కాన్తాయ దాన్తాయ దాన్తదృశ్యాయ చక్రిణే
నమః పద్మాసిహస్తాయ నమః కనకరేతసే // 6.19
తథాత్మజ్ఞానయజ్ఞాయ యోగిచిన్త్యాయ యోగినే
నిర్గుణాయ విశేషాయ హరయే బ్రహ్మరూపిణే // 6.20
జగచ్చ తిష్ఠతే యత్ర జగతో యో న దృస్యతే
నమః స్థూలాతిసూక్ష్మాయ తస్మై దేవాయ శార్ఙిడ్ణే // 6.21
యం న పశ్యన్తి పశ్యన్తో జగదప్యఖిలం నరాః
అపశ్యద్భిర్జగద్యశ్చ దృశ్యతే హృది సంస్థితః // 6.22
బహిర్జ్యోతి రలక్ష్యో యో లక్ష్యతే జ్యోతిషః పరః
యస్మిన్నేవ యతశ్చైవ యస్యైతదఖిలం జగత్ // 6.23
తస్మై సమస్తజగతామ్ అమరాయ నమో నమః
ఆద్యః ప్రజాపతిః సోఽపి పితౄణాం పరమః పతిః
పతిః సురాణాం యస్తస్మై నమః కృష్ణాయ వేధసే // 6.24
యః ప్రవృత్తైర్నివృత్తైశ్చ కర్మస్తస్మై విరజ్యతే
స్వర్గాపవర్గఫలదో నమస్తస్మై గదాభృతే // 6.25
యస్తు సంచిత్యమానోఽపి సర్వం పాపం వ్యపోహతి
నమస్తస్మై విశుద్ధాయ పరస్మై హరిమేధసే // 6.26
యే పశ్యన్త్యఖిలాధారమీశానమజమవ్యయమ్
న పునర్జన్మమరణం ప్రాప్నువన్తి నమామి తమ్ // 6.27
యో యజ్ఞో యజ్ఞపరమైరిజ్యతే యజ్ఞసంస్థితః
తం యజ్ఞపురుషం విష్ణుం నమామి ప్రభుమీశ్వరమ్ // 6.28
గీయతే సర్వవేదేషు వేదవిద్భిర్విదాం గతిః
యస్తస్మై వేదవేద్యాయ నిత్యాయ విష్ణవే నమః // 6.29
యతో విశ్వం సముద్భూతం యస్మిన్ ప్రలయమేష్యతి
విశ్వోద్భవప్రతిష్ఠాయ నమస్తస్మై మహాత్మనే // 6.30
ఆబ్రహ్మస్తమ్బపర్యన్తం వ్యాప్తం యేన చరాచరమ్
మాయాజాలసమున్నద్ధం తముపేన్ద్రం నమామ్యహమ్ // 6.31
యోఽత్ర తోయస్వరూపస్థో బిభర్త్యఖిలమీశ్వరః
విశ్వం విశ్వపతిం విష్ణుం తం నమామి ప్రజాపతిమ్ // 6.32
మూర్త తమోఽసురమయం తద్విధో వినిహన్తి యః
రాత్రిజం సూర్యరూపీ చ తముపేన్ద్రం నమామ్యహమ్ // 6.33
యస్యాక్షిణి చన్ద్రసూర్యౌ సర్వలోకశుభాశుభమ్
పశ్యతః కర్మ సతతం తముపేన్ద్రం నమామ్యహమ్ // 6.34
యస్మిన్ సర్వేశ్వరే సర్వం సత్యమేతన్మయోదితమ్
నానృతం తమజం విష్ణుం నమామి ప్రభవావ్యయమ్ // 6.35
యద్యేతత్సత్యముక్తం మే భూయశ్చాతో జనార్దన
సత్యేన తేన సకలాః పూర్యన్తాం మే మనోరథాః // 6.36
ఇతి శ్రీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్యే షష్ఠోఽధ్యాయః

లోమహర్షణ ఉవాచ
ఏవం స్తుతోఽథ భగవాన్ వాసుదేవ ఉవాచ తామ్
అదృశ్యః సర్వభూతానాం తస్యాః సందర్శనే స్థితః // 7.1
శ్రీభగవానువాచ
మనోరథాంస్త్వమదితే యానిచ్ఛస్యభివాఞ్ఛితాన్
తాంస్త్వం ప్రాప్యసి ధర్మజ్ఞే మత్ప్రసాదాన్న సంశయః // 7.2
శృణు త్వం చ మహాభాగే వరో యస్తే హృతి స్థితః
మద్దర్శనం హి విఫలం న కదాచిద్ భవిష్యతి // 7.3
యశ్చేహ త్వద్వనే స్థిత్వా త్రిరాత్రం వై కరిష్యతి
సర్వే కామాః సమృధ్యన్తే మనసా యానిహేచ్ఛతి // 7.4
దూరస్థోఽపి వనం యస్తు అదిత్యాః స్మరతే నరః
సోఽపి యాతి పరం స్థానం కిం పునర్నివసన్ నరః // 7.5
యశ్చేహ బ్రాహ్మణాన్ పఞ్చ త్రీన్ వా ద్వావేకమేవ వా
భోజయేచ్ఛ్రద్ధయా యుక్తాః స యాతి పరమాం గతిమ్ // 7.6
అదితిరువాచ
యది దేవ ప్రసన్నస్త్వం భక్త్యా మే భక్తవత్సల
త్రైలోక్యాధిపతిః పుత్రస్తదస్తు మమ వాసవః // 7.7
హృతం రాజ్యం హృతశ్చాస్య యజ్ఞభాగ ఇహాసురైః
త్వయి ప్రసన్నే పరద తత్ ప్రాప్నోతు సుతో మమ // 7.8
హృతం రాజ్యం న దుఃఖాయ మమ పుత్రస్య కేశవ
ప్రపన్నదాయవిభ్రంశో బాధాం మే కురుతే హృతి // 7.9
శ్రీభగవానువాచ
కృతః ప్రసాదో హి మయా తవ దేవి యథేప్సితమ్
స్వాంశేన చైవ తే గర్భే సంభవిష్యామి కశ్యపాత్ // 7.10
తవ గర్భే సముద్భూతస్తతస్తే యే త్వరాతయః
తానహం చ హనిష్యామి నివృత్తా భవ నన్దిని // 7.11
అదితిరువాచ
ప్రసీద దేవదేవేశ నమస్తే విశ్వభావన
నాహం త్వాముదరే వోఢుమీశ శక్ష్యామి కేశవ
యస్మిన్ ప్రతిష్ఠితం సర్వం విశ్వయోనిస్త్వమీశ్వరః // 7.12
అహం త్వాం చ వహిష్యామి ఆత్మానం చైవ నన్దిని
న చ పీడాం కరిష్యామి స్వస్తి తేఽస్తు వ్రజామ్యహమ్ // 7.13
ఇత్యుక్త్వాన్తర్హితే దేవేఽదితిర్గర్భం సమాదధే
గర్భస్థితే తతః ఖృష్ణే చచాల సరలా క్షితిః
చకమ్పిరే మహాశైలా జగ్ముః క్షోభం మహాబ్ధయః // 7.14
యతో యతోఽదితిర్యాతి దదాతి పదముత్తమమ్
తతస్తతః క్షితిః ఖేదాన్ననామ ద్విజపుఙ్గవాః // 7.15
దైత్యానామపి సర్వేషాం గర్భస్థే మధుసూదనే
బభూవ తేజసో హానిర్యథోక్తం పరమేష్ఠినా // 7.16
ఇతి శ్రీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్యే సప్మోఽధ్యాయః

లోమహర్షణ ఉవాచ
నిస్తేసోఽసురాన్ దృష్టవా సమస్తానసురేశ్వరః
ప్రహ్లాదమథ పప్రచ్ఛ బలిరాత్మపితామహమ్ // 8.1
బలిరువాచ
తాత నిస్తేజసో దైత్యా నిర్దగ్ధా ఇవ వహ్నినా
కిమేతే సహసైవాద్య బ్రహ్మదణ్డహతా ఇవ // 8.2
దురిష్టం కిం తు దైత్యానాం కి కృత్యా విధినిర్మితా
నాశాయైషాం సముద్భుతా యేన నిస్తేజసోఽసురాః // 8.3
లోమహర్షణ ఉవాచ
ఇత్యసురవరస్తేన పృష్టః పౌత్రేణ బ్రాహ్మణాః
చిరం ధ్యాత్వా జగాదేదమసురం తం తదా బలిమ్ // 8.4
ప్రహ్లాద ఉవాచ
చలన్తి గిరయో భీమిర్జహాతి సహసా ధతిమ్
సద్యః సముద్రాః క్షుభితా దైత్యా నిస్తేజసః కృతాః // 8.5
సూర్యోదయే యథా పూర్వం తథా గచ్ఛన్తి న గ్రహాః
దేవానాం చ పరా లక్ష్మీః కరణేనానుమీయతే // 8.6
మహదేతన్మహాబాహో కారణం దానవేశ్వర
న హ్యల్పమితి మన్తవ్యం త్వయా కార్యం కథఞ్చన // 8.7
లోమహర్షణ ఉవాచ
ఇత్యుక్త్వా దానవపతిం ప్రహ్లాదః సోఽసురోత్తమః
అత్యర్థభక్తో దేవేశం జగామ మనసా హరిమ్ // 8.8
స ధ్యానపథగం కృత్వా ప్రహ్లాదశ్చ మనోఽసురః
విచారయామాస తతో యథా దేవో జనార్దనః // 8.9
స దదర్శోదరేఽదిత్యాః ప్రహ్లాదో వామనాకృతిమ్
తదన్తశ్చ వసూన్ రుద్రానశ్వినౌ సరుతాస్తథా // 8.10
సాధ్యాన్ విశ్వే తథాదిత్యాన్ గన్ధర్వోరగరాక్షసాన్
విరేచనం చ తనయం బలిం చాసురనాయకమ్ // 8.11
జమ్భం కుజమ్భం నరకం బాణమన్యాంస్తథాసురాన్
ఆత్మానముర్వీం గగనం వాయుం వారి హుతాశనమ్ // 8.12
సముద్రాద్రిసరిద్ద్వీపాన్ సరాంసి చ పశూన్ మహీమ్
వయోమనుష్యానఖిలాంస్తథైవ చ సరీసృపాన్ // 8.13
సమస్తలోకస్రష్టారం బ్రహ్మణం భవమేవ చ
గ్రహనక్షత్రతారాశ్చ దక్షాద్యాంశ్చ ప్రజాపతీన్ // 8.14
సంపశ్యన్ విస్మయావిష్టః ప్రకృతిస్థః క్షణాత్ పునః
ప్రహ్లాదః ప్రాహ దైత్యేన్ద్రం బలిం వైరోచినిం తతః // 8.15
తత్సంజ్ఞాతం మయా సర్వం యదర్థం భవతామియమ్
తేజసో హానిరుత్పన్నా శృణ్వన్తు తదశేషతః // 8.16
దేవదేవో జగద్యోనిరయోనిర్జగదాదిజః
అనాదిరాదిర్విశ్వస్య వరేణ్యో వరదో హరిః // 8.17
పరావరాణాం పరమః పరాపరసతాం గతిః
ప్రభుః ప్రమాణం మానానాం సప్తలోకగురోర్గురుః
స్థితిం కర్తు జగన్నాథః సోఽచిన్త్యో గర్భతాం గతః // 8.18
ప్రభుః ప్రభూణాం పరమః పరాణామనాదిమధ్యో భగవాననన్తః
త్రైలోక్యమంశేన సనాథమేకః కర్తు మహాత్మాదితిజోఽవతీర్మః // 8.19
న యస్య రుద్రో న చ పద్మయోనిర్నేన్ద్రో న సూర్యేన్దుమరీచిమిశ్రాః
జానన్తి దైత్యాధిప యత్స్వరూపం స వాసుదేవః కలయావతీర్ణః // 8.20
యమక్షరం వేదవిదో వదన్తి విశన్తి యం జ్ఞానవిధూతపాపాః
యస్మిన్ ప్రవిష్టా న పురర్భవన్తి తం వాసుదేవం ప్రణమామి దేవమ్ // 8.21
భృతాన్యశేషాణి యతో భవన్తి యథోర్మయస్తోయన్ధేరజస్రమ్
లయం చ యస్మిన్ ప్రలయే ప్రయాన్తి తం వాసుదేవం ప్రణతోఽస్మ్యచిన్త్యమ్ // 8.22
న యస్య రూపం న బలం ప్రభావో న చ ప్రతాపః పరమస్య పుంసః
విజ్ఞాయతే సర్వపితామహాద్యైస్తం వాసుదేవం ప్రణమామి నిత్యమ్ // 8.23
రూపస్య చక్షుర్గ్రహణే త్వగేషా స్పర్శగ్రహిత్రీ రసనా రసస్య
ఘ్రాణం చ గన్ధగ్రహణే నియుక్తం న ఘ్రాణచక్షుః శ్రవణాది తస్య // 8.24
స్వయంప్రకాశః పరమార్థతో యః సర్వేశ్వరో వేదితవ్యః స యుక్త్యా
శక్యం తమీడ్యమనఘం చ దేవం గ్రాహ్యం నతోఽహం హరిమీశితారమ్ // 8.25
యేనైకదంష్ట్రేణ సముద్ధృతేయం ధరాచలా ధారయతీహ సర్వమ్
శేతే గ్రసిత్వా సకలం జగద్ యస్తమీడ్యమీశం ప్రణతోఽస్మి విష్ణుమ్ // 8.26
అంశావతీర్ణేన చ యేన గర్భే హృతాని తేజాంసి మహాసురాణామ్
నమామి తం దేవమనన్తమీశమశేషసంసారతరోః కుఠారమ్ // 8.27
దేవో జగద్యోనిరయం మహాత్మా స షోడ్శాంశేన మహాసురేన్ద్రాః
సురేన్ద్రమాతుర్జఠరం ప్రవిష్టో హృతాని వస్తేన బలం వపూంషి // 8.28
బలిరువాచ
తాత కోఽయం హరిర్నామ యతో నో భయమాగతమ్
సన్తి మే శతశో దైత్యా వాసుదేవబలాధికాః // 8.29
విప్రచిత్తిః శిబిః శఙ్కురయః శఙ్కుస్తథైవ చ
హయశిరా అశ్వశిరా భఙ్గకారో మహాహనుః // 8.30
ప్రతాపీ ప్రఘశః శంభుః కుక్కురాక్షశ్చ దుర్జయః
ఏతే చాన్యే చ మే సన్తి దైతేయా దానవాస్తథా // 8.31
మహాబలా మహావీర్యా భూభారధరణక్షమాః
ఏషామేకైకశః కృష్ణో న వీర్యార్ద్ధేన సంమితః // 8.32
లోమహర్షమ ఉవాచ
పౌత్రస్యైతద్ వచః శ్రుత్వా ప్రహ్లాదో దైత్యసత్తమః
సక్రోధశ్చ బలిం ప్రాహ వైకుణ్ఠాక్షేపవాదినమ్ // 8.33
వినాశముపయాస్యన్తి దైత్యా యే చాపి దానవాః
యేషాం త్వమీదృశో రాజా దుర్బుద్ధిరవివేకవాన్ // 8.34
దేవదేవం మహాభాగం వాసుదేవమజం విభుమ్
త్వామృతే పాపసఙ్కల్ప కోఽన్య ఏవం వదిష్యతి // 8.35
య ఏతే భవతా ప్రోక్తాః సమస్తా దైత్యదానవాః
సబ్రహ్మకాస్తథా దేవాః స్థావరాన్తా విభూతయః // 8.36
త్వం చాహం చ జగచ్చేదం సాద్రిద్రుమనదీవనమ్
ససముద్రద్వీపలోకోఽయం యశ్చేదం సచరాచరమ్ // 8.37
యస్యాభివాద్యవన్ద్యస్య వ్యాపినః పరమాత్మనః
ఏకాంశాంశకలాజన్మ కస్తమేవం ప్రవక్ష్యతి // 8.38
ఋతే వినాశాబిముఖం త్వామేకమవివేకినమ్
దుర్బుద్ధిమజితాత్మానం వృద్ధానం శాసనాతిగమ్ // 8.39
శోచ్యోఽహం యస్య మే గేహే జాతస్తవ పితాధమః
యస్య త్వమీదృశః పుత్రో దేవదేవావమానకః // 8.40
తిష్ఠత్వనేకసంసారసంఘాతౌఘవినాశిని
కృష్ణే భక్తిరహం తావదవేక్ష్యో భవతా న కిమ్ // 8.41
న మే ప్రియతరః కృష్ణాదపి దేహోఽయమాత్మనః
ఇతి జానాత్యయం లోకో భవాంశ్చ దితినన్దన // 8.42
జానన్నపి ప్రియతరం ప్రాణేభ్యోఽపి హరిం మమ
నిన్దాం కరోషి తస్య త్వమకుర్వన్ గౌరవం మమ // 8.43
విరోచనస్తవ గురుర్గురుస్తయాప్యహం బలే
మమాపి సర్వజగతాం గురుర్నారాయణో హరిః // 8.44
నిన్దాం కరోషి తస్మిస్త్వం కృష్ణే గురుగురోర్గురౌ
యస్మాత్ తస్మాదిహైవ త్వమ్ ఐశ్వర్యాద్ భ్రాంశమేష్యసి // 8.45
స దేవో జగతాం నాథో బలే ప్రభుర్జనార్దనః
నన్వహం ప్రత్యవేక్ష్యస్తే భక్తిమానత్ర మే గురుః // 8.46
ఏతావన్మాత్రమప్యత్ర నిన్దతా జగతో గురుమ్
నాపేక్షితస్త్వయా యస్మాత్ తస్మాచ్ఛాపం దదామి తే // 8.47
యథా మే శిరసశ్ఛేదాదిదం గురుతరం బలే
త్వయోక్తమచ్యుతాక్షేపం రాజ్యభ్రష్టస్తథా పత // 8.48
యథా న కృష్ణాదపరః పరిత్రాణం భవార్ణవే
తథాచిరేణ పశ్యేయం భవన్తం రాజ్యవిచ్యుతమ్ // 8.49
ఇతి శ్రీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్యే అష్టమోఽధ్యాయః

లోమహర్షణ ఉవాచ
ఇతి దైత్యపతిః శ్రుత్వా వచనం రౌద్రమప్రియమ్
ప్రసాదయామాస గురుం ప్రణిపత్య పునః పునః // 9.1
బలిరువాచ
ప్రసీద తాత మా కోపం కురు మోహహతే మయి
బలావలేపమూఢేన మయైతద్వాక్యమీరితమ్ // 9.2
మోహాపహతవిజ్ఞానః పపోఽహం దితిజోత్తమ
యచ్ఛప్తోఽస్మి దురాచారస్తత్సాధు భవతా కృతమ్ // 9.3
రాజ్యభ్రంశం యశోభ్రంశం ప్రప్స్యామీతి తతస్త్వహమ్
విషణ్ణోఽసి యథా తాత తథైవావినయే కృతే // 9.4
త్రైలోక్యరాజ్యమైశ్వర్యమన్యద్వా నాతిదుర్లభమ్
ససారే దుర్లభాస్తాత గురవో యే భవద్విధాః // 9.5
ప్రసీద తాత మా కోపం కర్తుమర్హసి దైత్యప
త్వత్కోపపరిదగ్ధోఽహం పరితప్యే దివానిశమ్ // 9.6
ప్రహ్లాద ఉవాచ
వత్స కోపేన మే మోహో జనితస్తేన తే మయా
శాపో దత్తో వివేకశ్చ మోహేనాపహృతో మమ // 9.7
యది మోహేన మే జ్ఞానం నాక్షిప్తం స్యాన్మహాసుర
తత్కథం సర్వగం జానన్ హరిం కచ్చిచ్ఛపామ్యహమ్ // 9.8
యో యః శాపో మయా దత్తో భవతోఽసురపుఙ్గవ
భావ్యమేతేన నూనం తే తస్మాత్త్వం మా విషీద వై // 9.9
అద్యప్రభృతి దేవేశే భగవత్యచ్యుతే హరౌ
భవేథా భక్తిమానీశే స తే త్రాతా భవిష్యతి // 9.10
శాపం ప్రాప్య చ మే వీర దేవేశః సంస్మృతస్త్వయా
తథా తథా వదిష్యామి శ్రేయస్త్వం ప్రాప్స్యసే యథా // 9.11
లోమహర్షణ ఉవాచ
అదితిర్వరమాసాద్య సర్వకామసమృద్ధిదమ్
క్రమేణ హ్యుదరే దేవో వృద్ధిం ప్రాప్తో మహాయశాః // 9.12
తతో మాసేఽథ దశమే కాలే ప్రసవ ఆగతే
అజాయత స గోవిన్దో భగవాన్ వామనాకృతిః // 9.13
అవతీర్ణే జగన్నాథే తస్మిన్ సర్వామరేశ్వరే
దేవాశ్చ ముముచుర్దుఃఖం దేవమాతాదితిస్తథా // 9.14
వవుర్వాతాః సుఖస్పార్శా నీరజస్కమభూన్నభః
ధర్మే చ సర్వభూతానాం తదా మతిరజాయత // 9.15
నోద్వేగశ్చాప్యభూద్ దేహే మనుజానాం ద్విజోత్తమాః
తదా హి సర్వభూతానాం ధర్మే మతిరజాయత // 9.16
తం జాతమాత్రం భగవాన్ బ్రహ్మ లోకపితామహః
జాతకర్మాదికాం కృత్వా క్రియాం తుష్టావ చ ప్రభుమ్ // 9.17
బ్రహ్మోవాచ
జయాధీశ జయాజేయ జయ విశ్వగురో హరే
జన్మమృత్యుజరాతీత జయానన్త జయాచ్యుత // 9.18
జయాజిత జయాశేష జయావ్యక్తస్థితే జయ
పరమార్థార్థ సర్వజ్ఞ జ్ఞానజ్ఞేయార్థనిఃసృత // 9.19
జయాశేష జగత్సాక్షిఞ్జగత్కర్తర్జగద్గురో
జగతోఽజగదన్తేశ స్థితౌ పాలయతే జయ // 9.20
జయాఖిల జయాశేష జయ సర్వహృదిస్థిత
జయాదిమధ్యాన్తమయ సర్వజ్ఞానమయోత్తమ // 9.21
ముముక్షుభిరనిర్దేశ్య నిత్యహృష్ట జయేశ్వర
యోగిభిర్ముక్తికామైస్తు దమాదిఘుణభూషణ // 9.22
జయాతిసూక్ష్మ దుర్జ్ఞేయ జయ స్థూల జగన్మయ
జయ సూక్ష్మాతిసూక్ష్మ త్వం జయానిన్ద్రియ సేన్ద్రియ // 9.23
జయ స్వమాయాయోగస్థ శేషభోగ జయాక్షర
జయైకదంష్ట్రప్రాన్తేన సముద్ధృతవసుంధర // 9.24
నృకేసరిన్ సురారాతివక్షస్థలవిదారణ
సామ్ప్రతం జయ విశ్వాత్మన్ మాయావామన కేశవ // 9.25
నిజమాయాపరిచ్ఛిన్న జగద్ధాతర్జనార్దన
జయాచిన్త్య జయానేకాస్వరూపైకవిధ ప్రభో // 9.26
వర్ద్ధస్వ వర్ధితానేకవికారప్రకృతే హరే
త్వయ్యేషా జగతామీశే సంస్థితా ధర్మపద్ధతిః // 9.27
న త్వామహం న చేశానో నేన్ద్రాద్యాస్త్రిదశా హరే
జ్ఞాతుమీశా న మునయః సనకాద్యా న యోగినః // 9.28
త్వం మాయాపటసంవీతో జగత్యత్ర జగత్పతే
కస్త్వాం వేత్స్యతి సర్వేశ త్వత్ప్రసాదం వినా నరః // 9.29
త్వమేవారాధితో యస్య ప్రసాదసుముఖః ప్రభో
స ఏవ కేవలం దేవం వేత్తి త్వాం నేతరో నజ // 9.30
తదీశ్వరేశ్వరేశాన విభో వర్ద్ధస్వ భావన
ప్రభవాయాస్య విశ్వస్య విశ్వాత్మన్ పృథులోచన // 9.31
లోమహర్షణ ఉవాచ
ఏలం స్తుతో హృషీకేశః స తదా వామనాకృతిః
ప్రహస్య భావగమ్భీరమువాచారూఢసంపదమ్ // 9.32
స్తుతోఽహం భవతా పూర్వమిన్ద్రాద్యైః కశ్యపేన చ
మయా చ వః ప్రతిజ్ఞాతమిన్ద్రస్య భువనత్రయమ్ // 9.33
భృయశ్చహం స్తుతోఽదిత్యా తస్యాశ్చాపి మయాశ్రుతమ్
యథా శక్రాయ దాస్యామి త్రైలోక్యం హతకణ్టకమ్ // 9.34
సోఽహం తథా కరిష్యామి యథేన్ద్రో జగతః పతిః
భవిష్యతి సహస్రాక్షః సత్యమేతద్ బ్రవీమి వః // 9.35
తతః కృష్ణాజినం బ్రహ్మ హృషీకేశాయ దత్తవాన్
యజ్ఞోపవీతం భగవాన్ దదౌ తస్య బృహస్పతిః // 9.36
ఆషాఢమదదాద్ దణ్డం మరీచిర్బ్రహ్మణః సుతః
కమణ్డలుం వసిష్ఠశ్చ కౌశం చీరమథాఙ్గిరాః
ఆసనం చైవ పులహః పులస్త్యః పీతవాససీ // 9.37
ఉపతస్థుశ్చ తం వేదాః ప్రణవస్వరభూషణాః
శాస్త్రాణ్యశేషాణి తథా సాంఖ్యయోగోక్తయశ్చ యాః // 9.38
స వామనో జటీ దణ్డీ ఛత్రీ ధృతకమణ్డలుః
సర్వదేవమయో దేవో బలేరధ్వరమభ్యగాత్ // 9.39
యత్ర యత్ర పదం విప్రా భూభాగే వామనో దదౌ
దదాతి భూమిర్వివరం తత్ర తత్రాభిపీడితా // 9.40
స వామనో జడగతిర్మృదు గచ్ఛన్ సపర్వతామ్
సాబ్ధిద్వీపవతీం సర్వాం చాలయామాస భేదినీమ్ // 9.41
బృహస్పతిస్తు శనకైర్మార్గం దర్శయతే శుభమ్
తథా క్రీడావినోదార్థమతిజాడ్యగతోఽభవత్ // 9.42
తతః శేషో మహానాగో నిఃసృత్యాసౌ రసాతలాత్
సాహాయ్యం కల్పయామాస దేవదేవస్య చక్రిణః // 9.43
తదద్యాపి చ విఖ్యాతమహేర్విలమనుత్తమమ్
తస్య సందర్శనాదేవ నాగేభ్యో న భయం భవేత్ // 9.44
ఇతి శ్రీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్యే నవమోఽధ్యాయః

లోమహర్షణ ఉవాచ
సపర్వతవనాముర్వీం దృష్ట్వా సంక్షుభితాం బలిః
పప్రచ్ఛోశనసం శుక్రం ప్రణిపత్య కృతాఞ్జలిః // 10.1
ఆచార్య క్షోభమాయాతి సాబ్ధిభూమిధరా మహీ
కస్మాచ్చ నాసురాన్ భాగాన్ ప్రతిగృహ్ణన్తి వహ్నయః // 10.2
ఇతి పృష్టోఽథ బలినా కావ్యో వేదవిదాం వరః
ఉవాచ దైత్యాధిపతిం చిరం ధ్యాత్వా మహామతిః // 10.3
అవతీర్ణో జగద్యోనిః కశ్యపస్య గృహే హరిః
వామనేనేహ రూపేణ పరమాత్మా సనాతనః // 10.4
స నూనం యజ్ఞమాయాతి తవ దానవపుఙ్గవ
తత్పాదన్యాసవిక్షోబాధియం ప్రచలితా మహీ // 10.5
కమ్పన్తే గిరయశ్చేమే క్షుభితా మకరాలయాః
నేయం భూతపతిం భూమిః సమర్థా వోఢుమీశ్వరమ్ // 10.6
సదేవాసురగన్ధర్వా యక్షరాక్షసపన్నగా
అనేనైవ ధృతా భూమిరాపోఽగ్నిః పవనో నభః
ధారయత్యఖిలాన్ దేవాన్ మనుష్యాంశ్చ మహాసురాన్ // 10.7
ఇయమస్య జగద్ధాతుర్మాయా కృష్ణస్య గహ్వరీ
ధార్యధారకభావేన యయా సంపీడితం జగత్ // 10.8
తత్సన్నిధానాదసురా న భాగార్హాః సురద్విషః
భుఞ్జతే నాసురాన్ భాగానపి తేన త్రయోఽగ్నయః // 10.9
శుక్రస్య వచనం శ్రుత్వా హృష్టరోమాబ్రవీద్ బలిః
ధన్యోఽహం కృతపుణ్యశ్చ యన్మే యజ్ఞపతిః స్వయమ్
యజ్ఞమభ్యాగతో బ్రహ్మన్ మత్తః కోఽన్యోఽధికః పుమాన్ // 10.10
యం యోగినః సదోద్యుక్తాః పరమాత్మానమవ్యయమ్
ద్రష్టుమిచ్ఛన్తి దేవోఽసౌ మమాధ్వరముపేష్యతి
యన్మయాచార్య కర్తవ్యం తన్మమాదేష్టుమర్హసి // 10.11
శుక్ర ఉవాచ
యజ్ఞభాగభుజో దేవా వేదప్రామాణ్యతోఽసుర
త్వయా తు దానవా దైత్య యజ్ఞభాగభుజః కృతాః // 10.12
అయం చ దేవః సత్త్వస్థః కరోతి స్థితిపాలనమ్
విసృష్టం చ తథాయం చ స్వయమత్తి ప్రజాః ప్రభుః // 10.13
భవాంస్తు వన్దీ భవితా నూనం విష్ణుః స్థితౌ స్థితః
విదిత్వైవం మహాభాగా కురు యత్ తే మనోగతమ్ // 10.14
త్వయాస్య దైత్యాధిపతే క్వల్పకేఽపి హి వస్తుని
ప్రతిజ్ఞా నైవ వోఢవ్యా వాచ్యం సామ తథాఫలమ్ // 10.15
కృతకృత్యస్య దేవస్య దేవార్థం చైవ కుర్వతః
అలం దద్యాం ధనం దేవే త్వేతద్వాచ్యం తు యాచతః
కృష్ణస్య దేవభూత్యర్థ ప్రవృత్తస్య మహాసుర // 10.16
బలిరువాచ
బ్రహ్మన్ కథమహం బ్రూయామన్యేనాపి హి యాచితః
నాస్తీతి కిము దేవస్య సంసాకస్యాఘహారిణః // 10.17
వ్రతోపవాసైర్వివిధైర్ యః ప్రభుర్గృహ్యతే హరిః
స మే వక్ష్యతి దేహీతి గోవిన్దఃకిమతోఽధికమ్ // 10.18
యదర్థం సుమహారమ్భా దమశౌచగుణాన్వితైః
యజ్ఞా క్రియన్తే యజ్ఞేశః స మే దేహీతి వక్ష్యతి // 10.19
తత్సాధు సుకృతం కర్మ తపః సుచరితం చనః
యన్మా దేహీతి విశ్వేశః స్వయమేవ వదిష్యతి // 10.20
నాస్తీత్యహం గురో వక్ష్యే తమభ్యాగతమీశ్వరమ్
ప్రాణత్యాగం కరిష్యేఽహం న తు నాస్తి జనే క్వచిత్ // 10.21
నాస్తీతి యన్మయా నోక్తమన్యేషామపి యాచతామ్
వక్ష్యామి కథమాయాతే తదద్య చామరేఽచ్యుతే // 10.22
శ్లాఘ్య ఏవ హి వీరాణాం దానాచ్చాపత్సమాగమః
న బాధాకారి యద్దానం తదఙ్గం బలవత్ స్మృతమ్ // 10.23
మద్రాజ్యే నాసుఖీ కశ్చిన్న దరిద్రో న చాతురః
న దుఃఖితో న చోబ్దిగ్నో న శమాదివివర్జితః // 10.24
హృష్టస్తుష్టః సుగన్ధీ చ తృప్తః సర్వసుఖాన్వితః
జనః సర్వో మహాభాగ కిముతాహం సదా సుఖీ // 10.25
ఏతద్విశిష్టమత్రాహం దానబీజఫలం లభే
విదితం మునిశార్దుల మయైతత్ త్వన్ముఖాచ్ఛ్రుతమ్ // 10.26
మత్ప్రసాదపరో నూనం యజ్ఞేనారాధితో హిరః
మమ దానమవాప్యాసౌ పుష్ణాతి యది దేవతాః // 10.27
ఏతద్బీజవరే దానబీజం పతతి చేద్ గురౌ
జనార్దనే మహాపాత్రే కిం న ప్రాప్తం తతో మయా // 10.28
విశిష్టం మమ తద్దానం పరితుష్టాశ్చ దేవతాః
ఉవభోగాచ్ఛతగుణం దానం సుఖకరం స్మృతమ్ // 10.29
మత్ప్రసాదపరో నూనం జజ్ఞేనారాధితో హరిః
తేనాభ్యేతి న సందేహో దర్శనాదుపకారకృత్ // 10.30
అథ కోపేన చాభ్యేతి దేవభాగోపరోధతః
మాం నిహన్తుం తతో హి స్యాద్ వధః శ్లాఘ్యతరోఽచ్యుతాత్ // 10.31
ఏతజ్జ్ఞాత్వా మునిశ్రేష్ఠ దానవిఘ్నాకరేణ మే
నైవ భావ్యం జగన్నాథే గోవిన్దే సముపస్థితే // 10.32
లోమహర్షణ ఉవాచ
ఇత్యేవం వదతస్తస్య ప్రాప్తస్తత్ర జనార్దనః
సర్వదేవమయోఽతిన్త్యో మాయావామనరూపధృక్ // 10.33
తం దృష్ట్వా యజ్ఞవాటం తు ప్రవిష్టమసురాః ప్రభుమ్
జగ్ముః ప్రభావతః క్షోభం తేజసా తస్య నిష్ప్రభాః // 10.34
జేషుశ్చ మునయస్తత్ర యే సమేతా మహాధ్వరే
వసిష్ఠో గాధిజో గర్గో అన్యే చ మునిసత్తమాః // 10.35
బలిశ్చైవాఖిలం జన్మ మేనే శఫలమాత్మనః
తతః సంక్షోభమాపన్నో న కశ్చిత్ కిఞ్చిదుక్తవాన్ // 10.36
ప్రత్యేకం దేవదేవేశం పూజయామాస తేజసా
అథాసురపతి ప్రహ్వం దృష్ట్వా మునివరాశ్చ తాన్ // 10.37
దేవదేవపతిః సాక్షాద్ విష్ణుర్వామనరూపధృక్
తుష్టావ యజ్ఞం వహ్నిం చ యజమానమథార్చితః
యజ్ఞకర్మాధికారస్థాన్ సదస్యాన్ ద్రవ్యసంపదమ్ // 10.38
సదస్యాః పాత్రమఖిలం వామనం ప్రతి తత్క్షణాత్
యజ్ఞవాటస్థితం విప్రాః సాధు సాధ్విత్యుదీరయన్ // 10.39
స చార్ఘమాదాయ బలిః ప్రోద్భూతపులకస్తదా
పూజయామాస గోవిన్దం ప్రాహ చేదం మహాసురః // 10.40
బలిరువాచ
సువర్ణరత్నసంఘాతో గజాశ్వసమితిస్తథా
స్త్రియో వస్త్రాణ్యలఙ్కారాన్ గావో గ్రామాశ్చ పుష్కలాః // 10.41
సర్వే చ సరలా పృథ్వీ భవతో వా యదీప్సితమ్
తద్ దదాసి వృణుష్వేష్టం మమార్థాః సన్తి తే ప్రియాః // 10.42
ఇత్యుక్తో దైత్యపతినా ప్రీతిగర్భాన్వితం వచః
ప్రాహ సస్మితగమ్భీరం భగవాన్ వామనాకృతిః // 10.43
మమాగ్నిశరణార్థాయ దేహి రాజన్ పదత్రయమ్
సువర్ణగ్రామరత్నాది తదర్థిభ్యః ప్రదీయతామ్ // 10.44
బలిరువాచ
త్రిభిః ప్రయోజనం కిం తే పదైః పదవతాం వర
శతం శతసహస్రం వా పదానాం మార్గతాం భవాన్ // 10.45
శ్రీవామన ఉవాచ
ఏతావతా దైత్యపతే కృతకృత్యోఽస్మి మార్గణే
అన్యేషామర్థినాం విత్తమిచ్ఛయా దాస్యతే భవాన్ // 10.46
ఏతచ్ఛ్రుత్వా తు గదితం వామనస్య మహాత్మనః
వాచయామాస వై తస్మై వామనాయ మహాత్మనే // 10.47
పాణౌ తు పతితే తోయే వామనోఽభూదవామనః
సర్వేదేవమయం రూపం దర్శయామాస తత్క్షణాత్ // 10.48
చన్త్రసూర్యౌ తు నయనే ద్యౌః శిరశ్చరణౌ క్షితిః
పాదాఙ్గుల్యః పిశాచాస్తు హస్తాఙ్గుల్యశ్చ గుహ్యకాః // 10.49
విశ్వేదేవాశ్చ జానుస్థా జఙ్ఘే సాధ్యాః సురోత్తమాః
యక్షా నఖేషు సంభూతా రేఖాస్వప్సరసస్తథా // 10.50
దృష్టిరృక్షాణ్యశేషాణి కేశాః సూర్యాశవః ప్రభోః
తారకా రోమకూపాణి రోమేషు చ మహర్షయః // 10.51
బాహవో విదిశస్తస్య దిశః శ్రోత్రే మహాత్మనః
అశ్వినౌ శ్రవణే తస్య నాసా వాయుర్మహాత్మనః // 10.52
ప్రసాదే చన్ద్రమా దేవో మనో ధర్మః సమాశ్రితః
సత్యమస్యాభవద్ వాణీ జిహ్వా దేవీ సరస్వతీ // 10.53
గ్రీవాదితిర్దేవమాతా విద్యాస్తద్వలయస్తథా
స్వర్గద్వారమభూన్మైత్రం త్వష్టా పూషా చ వై భ్రువౌ // 10.54
ముఖే వైశ్వానరశ్చాస్య వృషణౌ తు ప్రజాపతిః
హృదయం చ పరం బ్రహ్మ పుంస్త్వం వై కశ్యపో మునిః // 10.55
పృష్ఠేఽస్య వసవో దేవా మరుతః సర్వసంధిషు
వక్షస్థలే తథా రుద్రో ధైర్యే చాస్య మహార్ణవః // 10.56
ఉదరే చాస్య గన్ధర్వా మరుతశ్చ మహాబలాః
లక్ష్మీర్మేధా ధృతిః కాన్తిః సర్వవిద్యాశ్చ వై కటిః // 10.57
సర్వజ్యోతీంషి యానీహ తపశ్చ పరమం మహత్
తస్య దేవాధిదేవస్య తేజః ప్రోద్భూతముత్తమమ్ // 10.58
తనౌ కుక్షిషు వేదాశ్చ జానునీ చ మహామఖాః
ఇష్టయః పశవశ్చాస్య ద్విజానాం చేష్టితాని చ // 10.59
తస్య దేవమయం రూపం దృష్ట్వా విష్ణోర్మహాత్మనః
ఉపసర్పన్తి తే దైత్యాః పతఙ్గా ఇవ పావకమ్ // 10.60
చిక్షురస్తు మహాదైత్యః పాదాఙ్గుష్ఠం గృహీతవాన్
దన్తాభ్యాం తస్య వై గ్రీవామఙ్గుష్ఠేనాహనద్ధరిః // 10.61
ప్రమథ్య సర్వానసురాన్ పాదహస్తతలైర్విభుః
కృత్వా రూపం మహాకాయం సంజహారాశు మేదినీమ్ // 10.62
తస్య విక్రమతో భూమిం చన్ద్రాదిత్యౌ స్తనాన్తరే
నభో విక్రమమాణస్య సక్థిదేశే స్థితావుభౌ // 10.63
పరం విక్రమమాణస్య జానుమూలే ప్రభాకరౌ
విష్ణోరాస్తాం స్థితస్యైతౌ దేవపాలనకర్మణి // 10.64
జిత్వా లోకత్రయం తాంశ్చ హత్వా చాసురపుఙ్గవాన్
పురన్దరాయ త్రైలోక్యం దదౌ విష్ణురురుక్రమః // 10.65
సుతలం నామ పాతాలమధస్తాద్వసుధాతలాత్
బలేర్దత్తం భగవతా విష్ణునా ప్రభవిష్ణునా // 10.66
అథ దైత్యైశ్వరం ప్రాహ విష్ణుః సర్వేశ్వరేశ్వరః
యత్ త్వయా సలిలం దత్తం గృహీతం పాణినా మయా // 10.67
కల్పప్రమాణం తస్మాత్ తే భవిష్యత్యాయురుత్తమమ్
వైవఖతే తథాతీతే కాలే మన్వన్తరే తథా // 10.68
సావర్ణికే తు సంప్రాప్తే భవానిన్ద్రో భవిష్యతి
ఇదానీం భువనం సర్వం దత్తం శక్రాయ వై పురా // 10.69
చతుర్యుగవ్యవస్థా చ సాధికా హ్యేకసప్తతిః
నియన్తవ్యా మయా సర్వే యే తస్య పరిపన్థినః // 10.70
తేనాహం పరయా భక్త్యా పూర్వమారాధితో బలే
సుతలం నామ పాతాలం సమాసాద్య వచో మమ // 10.71
వసాసుర మమాదేశం యథావత్పరిపాలయన్
తత్ర దేవసుఖోపేతే ప్రాసాదశతసంకులే // 10.72
ప్రోత్ఫుల్లపద్మసరసి హ్వదసుద్ధసరిద్వరే
సుగన్ధీ పూపసంపన్నో వరాభరమభూషితః // 10.73
స్రక్చన్దనాదిదిగ్ధాఙ్గో నృత్యగీతమనోహరాన్
ఉపభుఞ్జన్ మహాభోగాన్ వివిధాన్ దానవేశ్వర // 10.74
మమాజ్ఞయా కాలమిమం తిష్ఠ స్త్రీశతసంవృతః
యావత్సురైశ్చ విప్రైశ్చ న విరోధం గమిష్యసి // 10.75
తావత్ త్వం భుఙ్క్ష్వ సంభోగాన్ సర్వకామసమన్వితాన్
యదా సురైశ్చ విప్రైశ్చ విరోధం త్వం కరిష్యసి
బన్ధిష్యన్తి తదా పాసా వారుణా ఘోరదర్శనాః // 10.76
బలిరువాచ
తత్రాసతో మే పాతాలే భగవన్ భవదాజ్ఞయా
కిం భవిష్యత్యుపాదానముపభోగోపపాదకమ్
ఆప్యాయితో యేన దేవ స్మరేయం త్వామహం సదా // 10.77
శ్రీభగవానువాచ
దానాన్యవిధిదత్తాని శ్రాద్ధాన్యశ్రోత్రియాణి చ
హుతాన్యశ్రద్ధయా యాని తాని దాస్యన్తి తే ఫలమ్ // 10.78
అదక్షిణాస్తథా యజ్ఞాః క్రియాశ్చావిధినా కృతాః
ఫలాని తవ దాస్యన్తి అధీతాన్యవ్రతాని చ // 10.79
ఉదకేన వినా పూజా వినా దర్బేణ యా క్రియా
ఆజ్యేన చ వినా హోమం ఫలం దాస్యన్తి తే బలే // 10.80
యశ్చేదం స్థానమాశ్రిత్య క్రియాః కాశ్చిత్కరిష్యతి
న తత్ర చాసురో భాగో భవిష్యతి కదాచన // 10.81
జ్యేష్ఠాశ్రమే మహాపుణ్యే తథా విష్ణుపదే హ్వదే
యే చ శ్రాద్ధాని దాస్యన్తి వ్రతం నియమమేవ చ // 10.82
క్రియా కృతా చ యా కాచిద్ విధినావిధినాపి వా
సర్వం తదక్షయం తస్య భవిష్యతి న సంశయః // 10.83
జ్యేష్ఠే మాసి సితే పక్షే ఏకాదస్యాముపోషితః
ద్వాదశ్యాం వామనం దృష్ట్వా స్నాత్వా విష్ణుపదే హ్వదే
దానం దత్త్వా యథాశక్త్యా ప్రాప్నోతి పరమం పదమ్ // 10.84
లోమహర్షణ ఉవాచ
బలేర్వరమిమం దత్త్వా శక్రాయ చ త్రివిష్టపమ్
వ్యాపినా తేన రూపేణ జగామాదర్శనం హరిః // 10.85
శశాస చ యథాపూర్వంమిన్ద్రస్త్రైలోక్యమూర్జితః
నిఃశేషం చ తదా కాలం బలిః పాతాలమాస్థితః // 10.86
ఇత్యేతత్ కథితం తస్య విష్ణోర్మాహాత్మ్యముత్తమమ్
వామనస్య శృణ్వన్ యస్తు సర్వపాషైః ప్రముచ్యతే // 10.87
బలిప్రహ్లాదసంవాదం మన్త్రితం బలిశుక్రయోః
బలేర్విష్ణోశ్చ చరితం యే స్మరిష్యన్తి మానవాః // 10.88
నాధయో వ్యాధయస్తేషాం న చ మోహాకులం మనః
భవిష్యతి ద్విజశ్రేష్ఠాః పుంసస్తస్య కదాచన // 10.89
చ్యుతరాజ్యో నిజం రాజ్యమిష్టప్రాప్తిం వియోగవాన్
సమాప్నేతి మహాభాగా నరః శ్రుత్వా కథామిమామ్ // 10.90
బ్రాహ్మణో వేదమాప్నోతి క్షత్రియో జయతే మహీమ్
వైశ్యో ధనసమృద్ధిం చ శూద్రః సుఖమవాప్నుయాత్
వామనస్య చ మాహత్మ్యం శృణ్వన్ పాపైః ప్రముచ్యతే // 10.91
ఇతి శ్రీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్యే దశమోఽధ్యాయః

ఋషయ ఊచుః
కథమేషా సముత్పన్నా నదీనాముత్తమా నదీ
సకఖతీ మహాభాగా కురుక్షేత్రప్రవాహినా // 11.1
కథం సరః సమాసాద్య కృత్వా తీర్థాని పార్శ్వతః
ప్రయాతా పశ్చిమామాశాం దృశ్యాహృశ్యగతిః శుభా
ఏతద్ విస్తరతో బ్రూహి తీర్థంవంశం సనాతనమ్ // 11.2
లోమహర్షణ ఉవాచ
ప్లక్షవృక్షాత్ సముద్భూతా సరిచ్ఛ్రేష్ఠా సనాతనీ
సర్వపాపక్షయకరీ స్మరణాదేవ నిత్యశః // 11.3
సైషా శైలసహస్రాణి విదార్య చ మహానదీ
ప్రవిష్టా పుణ్యతోయౌఘా వనం ద్వైతమితి స్మృతమ్ // 11.4
తస్మిన్ పల్క్షే స్థితాం దృష్ట్వా మార్కణ్డేయో మహామునిః
ప్రణిపత్య తదా మూర్ధ్నా తుష్టావాథ సరస్వతీమ్ // 11.5
త్వం దేవి సర్వలోకానాం మాతా దేవారణిః శుభా
సదసద్ దేవి యత్కిఞ్చిన్మోక్షదాయ్యర్థవత్ పదమ్ // 11.6
తత్ సర్వం త్వయి సంయోగి యోగివద్ దేవి సంస్థితమ్
అక్షరం పరమం దేవీ యత్ర సర్వం ప్రతిష్ఠితమ్
అక్షరం పరమం బ్రహ్మ విశ్వం చైతత్ క్షరాత్మకమ్ // 11.7
దారుణ్యవస్థితో వహ్నిర్భృమౌ గన్ధో యథా ధ్రువమ్
తథా త్వయి స్థితం బ్రహ్మ జగచ్చేదమశేషతః // 11.8
ఓఙ్కారాక్షరసంస్థానం యత్ తద్ దేవి స్థిరాస్థిరమ్
తత్ర మాత్రాత్రయం సర్వమస్తి యద్ దేవి నాస్తి చ // 11.9
త్రయో లోకాస్త్రయో వేదాస్త్రైవిద్యం పావకత్రయమ్
త్రీణి జ్యోతీంషి వర్గాశ్చ త్రయో ధర్మాదయస్తథా // 11.10
త్రయో గుణాస్త్రయో వర్ణాస్త్రయో దేవాస్తథా క్రమాత్
త్రైధాతవస్తథావస్థాః పితరశ్చైవమాదయః // 11.11
ఏతన్మాత్రాత్రయం దేవి తవ రూపం సరస్వతి
విభిన్నదర్శనామాద్యాం బ్రహ్మణో హి సనాతనీమ్ // 11.12
సోమసంస్థా హవిఃసంస్థా పాకసంస్థా సనాతనీ
తాస్త్వదుచ్చారణాద్ దేవి క్రియన్తే బ్రహ్మవాదిభిః // 11.13
అనిర్దేశ్యపదం త్వేతదర్ద్ధమాత్రాశ్రితం పరమ్
అవికార్యక్షయం దివ్యం పరిణామవివర్జితమ్ // 11.14
తవైతత్ పరమం రూపం యన్న శక్యం మయోదితుమ్
న చాస్యేన న వా జిహ్వాతాల్వోష్ఠాదిభిరుచ్యతే // 11.15
స విష్ణుః స వృషో బ్రహ్మ చన్ద్రాక్రజ్యోతిరేవ చ
విశ్వావాసం విశ్వరూపం విశ్వాత్మానమనీశ్వరమ్ // 11.16
సాఙ్ఖ్యసిద్ధాన్తవేదోక్తం బహుశాఖాస్థిరీకృతమ్
అనాదిమధ్యనిధనం సదసచ్చ సదేవ తు // 11.17
ఏకం త్వనేకథాప్యేకభావవేదసమాశ్రితమ్
అనాఖ్యం షడ్గుణాఖ్యం చ బహ్వాఖ్యం త్రిగుణాశ్రయమ్ // 11.18
నానాశక్తివిభావజ్ఞం నానాశక్తివిభావకమ్
సుఖాత్ సుఖం మహాత్సౌఖ్యం రూపం తత్త్వగుణాత్మకమ్ // 11.19
ఏవం దేవి త్వయా వ్యాప్తం సకలం నిష్కలం చ యత్
అద్వైతావస్థితం బ్రహ్మ యచ్చ ద్వైతే వ్యవస్థితమ్ // 11.20
యేఽర్థా నిత్యా యే వినశ్యన్తి చాన్యే యేఽర్థాః స్థూలా యే తథా సన్తి సూక్ష్మాః
యే వా భూమౌ యేఽన్తరిక్షేన్యతో వా తేషాం దేవి త్వత్త ఏవోపలబ్ధిః // 11.21
యద్వా మూర్తం యదమూర్తం సమస్తం యద్వా భూతేష్వేకమేకం చ కిఞ్చిత్
యచ్చ ద్వైతే వ్యస్తభూతం చ లక్ష్యం తత్సంబద్ధం త్వత్స్వరైర్వ్యఞ్జనైశ్చ // 11.22
ఏవం స్తుతా తదా దేవీ విష్ణోర్జిహ్వా సరస్వతీ
ప్రత్యువాచ మహాత్మానం మార్కణ్డేయ మహాసునిమ్
యత్ర త్వం నేష్యసే విప్ర తత్ర యాస్యామ్యతన్ద్రితా // 11.23
మార్కణ్డేయ ఉవాచ
ఆద్యం బ్రహ్మసరః పుణ్యం తతో రామహ్వదః స్మృతః
కురుణా ఋషిణా పుష్టం కురుక్షేత్రం తతః స్మృతమ్
తస్య మధ్యేన వై గాఢం పుణ్యా పుణ్యజలావహా // 11.24
ఇతి శ్రీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్యే ఏకాదశోఽధ్యాయః

లోమహర్షణ ఉవాచ
ఇత్యుషేర్వచనం శ్రుత్వా మార్కణ్డేయస్య ధీమతః
నదీ ప్రవాహసంయుక్తా కురుక్షేత్రం వివేశ హ // 12.1
తత్ర సా రన్తుకం ప్రాప్య పుణ్యతోయా సరస్వతీ
కురక్షేత్రం సమాప్లావ్య ప్రయాతా పశ్చిమాం దిశమ్ // 12.2
తత్ర తీర్థసహస్రాణి ఋషిభిః సేవితాని చ
తాన్యహం కీర్తయిష్యామి ప్రసాదాత్ పరమేష్ఠినః // 12.3
తీర్థానాం స్మరణం పుణ్యం దర్శనం పాపనాశనమ్
స్నానం ముక్తికరం ప్రోక్తమపి దుష్టృతకర్మణః // 12.4
యే స్మరన్తి చ తీర్థాని దేవతాః ప్రీణయన్తి చ
స్నాన్తి చ శ్రద్దధానాశ్చ తే యాన్తి పరమాం గతిమ్ // 12.5
అపవిత్రః పవిత్రో వా సర్వావస్థాం గతోఽపి వా
యః స్మరేత్ కురుక్షేత్రం స బాహ్యాభ్యన్తరః శుచిః // 12.6
కురుక్షత్రం గమిష్యామి కురుక్షేత్రే వసామ్యహమ్
ఇత్యేవం వాచముత్సృజ్య సర్వపాషైః ప్రముచ్యతే // 12.7
బ్రహ్మజ్ఞానం గయాశ్రాద్ధం గోగ్రహే మరణం తథా
వాసః పుంసాం కురుక్షేత్రే ముక్తిరుక్తా చతుర్విధా // 12.8
సరస్వతీదృషద్వత్యోర్దేవనద్యోర్యదన్తరమ్
తం దేవనిర్మితం దేశం బ్రహ్మవర్తం ప్రచక్షతే // 12.9
దూరస్థోఽపి కురుక్షేత్రే గచ్ఛామి చ వసామ్యహమ్
ఏవం యః సతతం బ్రూయాత్ సోఽపి పాషైః ప్రముచ్యతే // 12.10
తత్ర చైవ సరఃస్నాయీ సరస్వత్యాస్తటే స్థితః
తస్య జ్ఞానం బ్రహ్మమయముత్పత్స్యతి న సంశయః // 12.11
దేవతా ఋషయః సిద్ధాః సేవన్తే కురుజాఙ్గలమ్
తస్య సంసేవనాన్నిత్యం బ్రహ్మ చాత్మని పశ్యతి // 12.12
చఞ్చలం హి మనుష్యత్వం ప్రాప్య యే మోక్షకాఙ్కిణః
సేవన్తి నియతాత్మానో అపి దుష్కృతకారిణః // 12.13
తే విముక్తాశ్చ కలుషైరనేకజన్మసంభవైః
పశ్యన్తి నిర్మలం దేవం హృదయస్థం సనాతనమ్ // 12.14
బ్రహ్మవేదిః కురుక్షేత్రం పుణ్యం సాన్నిహితం సరః // 12.15
గ్రహనక్షత్రతారాణాం కాలేన పతనాద్ భయమ్
కురుక్షేత్రే మృతానాం చ పతనం నైవ విద్యతే // 12.16
యత్ర బ్రహ్మాదయో దేవా ఋషయః సిద్ధచారణాః
గన్ధర్వాప్సరసో యక్షాః సేవన్తి స్థానకాఙ్క్షిణః // 12.17
గత్వా తు శ్రద్ధాయా యుక్తః స్నాత్వా స్థాణుమహాహ్వదే
మనసా చిన్తితం కామం లభతే నాత్ర సంశయః // 12.18
నియమం త తతః కృత్వా గత్వా సరః ప్రదక్షిణమ్
రన్తుకం చ సమాసాద్య క్షమయిత్వా పునః పునః // 12.19
సరస్వత్యాం నరః స్నాత్వా యక్షం దృష్ట్వా ప్రణమ్య చ
పుష్పం ధూపం చ నైవైద్యం దత్వా వాచముదీరయేత్ // 12.20
తవ ప్రసాదాద్ యక్షేన్ద్ర వానాని సరితశ్చ యాః
భ్రమిష్యామి చ తీర్థాని అవిఘ్నేం కురు మే సదా // 12.21
ఇతి శ్రీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్యే ద్వాదశోఽధ్యాయః

ఋశయ ఊచుః
వనాని సప్త నో బ్రూహి నవ నద్యశ్చ యాః స్మృతాః
తీర్థాని చ సమగ్రాణి తీర్థస్నానఫలం తథా // 13.1
యేన యేన విధానేన యస్య తీర్థస్య యత్ ఫలమ్
తత్ సర్వం విస్తతేణేహ బ్రూహి పౌరాణికోత్తమ // 13.2
లోమహర్షణ ఉవాచ
శృణు సప్త వనానీహ కురుథేత్రస్య మధ్యతః
యేషాం నామాని పుణ్యాని సర్వపాపహరాణి చ // 13.3
కామ్యకం చ వనం పుణ్యం తథాదితివనం మహత్
వ్యాసస్య చ వనం పుణ్యం ఫలకీవనమేవ చ // 13.4
తత్ర సూర్యవనస్థానం తథా మధువనం మహత్
పుణ్యం శీతవనం నామ సర్వకల్మషనాశనమ్ // 13.5
వనాన్యేతాని వై సప్త నదీః శృణుత మే ద్విజాః
సరస్వతీ నదీ పుణ్యా తథా వైతరణీ నదీ // 13.6
ఆపగా చ మహాపుణ్యా గఙ్గా మన్దాకినీ నదీ
మధుస్రావా వాసునదీ కౌశికీ పాపనాశినీ // 13.7
దృషద్వతీ మహాపుణ్యా తథా హిరణ్వతీ నదీ
వర్షాకాలవహాః సర్వా వర్జయిత్వా సరస్వతీమ్ // 13.8
ఏతాసాముదకం పుణ్యం ప్రావృట్కాలే ప్రకీర్తితమ్
రజస్వలత్వమేతాసాం విద్యతే న కదాచన
తీర్థస్య చ ప్రభావేణ పుణ్యా హ్యేతాః సరిద్వరాః // 13.9
శృణ్వన్తు మునయః ప్రీతాస్తీర్థస్నానఫలం సహత్
గమనం స్మరణం చైవ సర్వకల్మషనాశనమ్ // 13.10
రన్తుకం చ నరో దృష్ట్వా ద్వారపాలం మహాబలమ్
యక్షం సమభివాద్యైవ తీర్తయాత్రాం సమాచరేత్ // 13.11
తతో గచ్ఛేత విప్రాన్ద్రా నామ్నాదితివనం మహత్
అదిత్యా యత్ర గుత్రార్థం కృతం ఘోరం మహత్తపః // 13.12
తత్ర స్నాత్వా చ దృష్ట్వా చ అదితిం దేవమాతరమ్
పుత్రం జనయతే శూరం సర్వదోషివివర్జితమ్
ఆదిత్యశతసంకాశం విమానం చాధిరోహతి // 13.13
తతో గచ్ఛేత విప్రేన్ద్రా విష్ణోః స్థానమనుత్తమమ్
సవనం నామ విఖ్యాతం యత్ర సంనిహితో హరిః // 13.14
విమలే చ నరః స్నాత్వా దృష్ట్వా చ విమలేశ్వరమ్
నిర్మలం స్వర్గమాయాతి రుద్రలోకం చ గచ్ఛతి // 13.15
హరిం చ బలదేవం చ ఏకత్రాససమన్వితౌ
దృష్ట్వా మోక్షమవాప్నోతి కలికల్మషసంభవైః // 13.16
తతః పారిప్లవం గచ్ఛేత్ తీర్థం త్రైలోక్యవిశ్రుతమ్
తత్ర స్నాత్వా చ దృష్ట్వా చ బ్రహ్మాణం వేదసంయుతమ్ // 13.17
బ్రహ్మవేదఫలం ప్రాప్య నిర్మలం స్వర్గమాప్నుయాత్
తత్రాపి సంగమం ప్రాప్య కౌశిక్యాం తీర్థసంభవమ్
సంగమే చ నరః స్నాత్వా ప్రాప్నోతి పరమం పదమ్ // 13.18
ధరణ్యాస్తీర్థమాసాద్య సర్వపాపవిమోచనమ్
క్షాన్తియుక్తో నరః స్నాత్వా ప్రాప్నోతి పరమం పదమ్ // 13.19
ధరణ్యామపరాధాని కృతాని పురుషేణ వై
సర్వాణి క్షమతే తస్య స్నాతమాత్రస్య దేహినః // 13.20
తతో దక్షాశ్రమం గత్వా దృష్ట్వా దేక్షేశ్వరం శివమ్
అశ్వమేధస్య యజ్ఞస్య ఫలం ప్రాప్నోతి మానవః // 13.21
తతః శాలూకినీం గత్వా స్నాత్వా తీర్థే ద్విజోత్తమాః
హరిం హరేణ సంయుక్తం పూజ్య భక్తిసమన్వితః
ప్రప్నోత్యక్షిమతాంల్లోకాన్ సర్వపాపవివర్జితాన్ // 13.22
సర్పిర్దధి సమాసాద్య నాగానాం తీర్థముత్తమమ్
తత్ర స్నానం నరః కృత్వా ముక్తో నాగభయాద్ భవేత్ // 13.23
తతో గచ్ఛేత విప్రేన్ద్రా ద్వారపాలం తు రన్తుకమ్
తత్రోష్య రజనీమేకాం స్నాత్వా తీర్థవరే శుభే // 13.24
ద్వితీయం పూజయేద్ యత్ర ద్వారపాలం ప్రయత్నతః
బ్రాహ్మణాన్ భోజయిత్వా చ ప్రణిపత్య క్షమాపయేత్ // 13.25
తవ ప్రసాదాద్ యక్షేన్ద్ర ముక్తో భవతి కిల్బిషైః
సిద్ధిర్మయాభిలషితా తయా సార్ద్ధం భవామ్యహమ్
ఏవం ప్రసాద్య యక్షేన్ద్రం తతః పఞ్చనదం వ్రజేత్ // 13.26
పఞ్చనదాశ్చ రుద్రేణ కృతా దానవభీషణాః
తత్ర సర్వేషు లోకేషు తీర్థం పఞ్చనదం స్మృతమ్ // 13.27
కోటితీర్థాని రుద్రేణ సమాహృత్య యతః స్థితమ్
తేన త్రైలోక్యవిఖ్యాతం కోటితీర్థం ప్రచక్షతే // 13.28
తస్మిన్ తీర్థే నరః స్నాత్వా దృష్ట్వా కోటీశ్వరం హరమ్
పఞ్చయజ్ఞానవాప్నోతి నిత్యం శ్రద్ధాసమన్వితః // 13.29
తత్రైవ వామనో దేవః సర్వదేవైః ప్రతిష్ఠితః
తత్రాపి చ నరః స్నాత్వా హ్యగ్నిష్టోమఫలం లభేత్ // 13.30
అశ్వినోస్తీర్థమాసాద్య శ్రద్ధావాన్ యో జితేన్ద్రియః
రూపస్య భాగీ భవతి యశస్వీ చ భవేన్నరః // 13.31
వారాహం తీర్థమాఖ్యాతం విష్ణునా పరికీర్తితమ్
తస్మిన్ స్నాత్వా శ్రద్దధానః ప్రాప్నోతి పరమం పదమ్ // 13.32
తతో గచ్ఛేత విప్రేన్ద్రాః సోమతీర్థమనుత్తమమ్
యత్ర సోమస్తపస్తప్త్వా వ్యాధిముక్తోఽభవత్ పురా // 13.33
తత్ర సోమేశ్వరే దృష్ట్వా స్నాత్వా తీర్థవరే శుభే
రాజసూయస్య యజ్ఞస్య ఫలం ప్రాప్నోతి మానవః // 13.34
వ్యాధిభిశ్చ వినిర్ముక్తః సర్వదోషవివర్జితః
సోమలోకమపాప్నోతి తత్రైవ రమతే చిరమ్ // 13.35
భూతేశ్వరం చ తత్రైవ జ్వాలామాలేశ్వరం తథా
తావుభౌ లిఙ్గావభ్యర్చ్య న భూయో జన్మ చాప్నుయాత్ // 13.36
ఏకహంసే నరః స్నాత్వా గోసహస్రఫలం లభేత్
కృతశోచం సమాసాద్య తీర్థసేవీ ద్విజోత్తమః // 13.37
పుణ్డరీకమవాప్నోతి కృకశౌచో భవేన్నరః
తతో ముఞ్జవటం నామ మహాదేవస్య ధీమతః // 13.38
ఉపోష్య రజనీమేకాం గాణపత్యమవాప్నయాత్
తత్రైవ చ మహాగ్రాహీ యక్షిణీ లోకవిశ్రుతా // 13.39
స్నాత్వాబిగత్వా తత్రైవ ప్రసాద్య యక్షిణీం తతః
ఉపవాసం చ తత్రైవ మహాపాతకనాశనమ్ // 13.40
కురుక్షేత్రస్య తద్ ద్వారం విశ్రుతం పుణ్యవర్ద్ధూనమ్
ప్రదక్షిణముపావర్త్య బ్రాహ్మణాన్ భోజయేత్ తతః
పుష్కరం చ తతో గత్వా అభ్యర్చ్య పితృదేవతాః // 13.41
జామదగ్న్యేన రామేణ ఆహృతం తన్మహాత్మనా
కృతకృత్యో భవేద్ రాజా అశ్వమేధం చ విన్దతి // 13.42
కన్యాదానం చ యస్తత్ర కార్తిక్యాం వై కరిష్యతి
ప్రసన్నా దేవతాస్తస్య దాస్యన్త్యభిమతం ఫరమ్ // 13.43
కపలశ్చ మహాయక్షో ద్వారపాలః ఖయం స్థితః
విఘ్నం కరోతి పాపానాం దుర్గతి చ ప్రయచ్ఛతి // 13.44
పత్నీ తస్య మహాయక్షీ నామ్నోదూఖలమేఖలా
ఆహత్య దున్దుభిం తత్ర భ్రమతే నిత్యమేవ హి // 13.45
సా దదర్శ స్త్రియం చైకాం సపుత్రాం పాపదేశజామ్
తామువాచ తదా యక్షీ ఆహత్య నిశి దున్దుభిమ్ // 13.46
యుగన్ధరే దధి ప్రాశ్య ఉషిత్వా చాచ్యుతస్థలే
తద్వద్ భూతాలయే స్నాత్వా సపుత్రా వస్తుమిచ్ఛసి // 13.47
దివా మయా తే కథితం రాత్రౌ భక్ష్యామి నిశ్చితమ్
ఏతచ్ఛ్రుత్వా తు వచనం ప్రణిపత్య చ యక్షిణీమ్ // 13.48
ఉవాచ దీనయా వాచా ప్రసాదం కురు భామిని
తతః సా యక్షిణీ తాం తు ప్రోవాచ కృపయాన్వితా // 13.49
యదా సూర్యస్య గ్రహణం కాలేన భవితా క్వచిత్
సంనిహత్యాం తదా స్నాత్వా పూతా స్వర్గం కమిష్యసి // 13.50
ఇతి శ్రీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్యే త్రయోదసోఽధ్యాయః

లోమహర్షణ ఉవాచ
తతో రామహృదం గచ్ఛేత్ తీర్థసేవీ ద్విజోత్తమః
యత్ర రామేణ విప్రేణ తరసా దీప్తతేజసా // 14.1
క్షత్రముత్సాద్య వీరేణ హ్రదాః పఞ్చ నివేశితాః
పూరయిత్వా నరవ్యాఘ్ర రుధిరేణేతి నః శ్రుతమ్ // 14.2
పితరస్తర్పితాస్తేన తథైవ చ పితామహాః
తతస్తే పితరః ప్రీతా రామమూచుర్ద్విజోత్తమాః // 14.3
రామ రామ మహాబాహో ప్రీతాః స్మస్తవ భార్గవ
అనయా పితృభక్త్యా చ విక్రమేణ చ తే విభో // 14.4
వరం వృణీష్వ భద్రం తే కిమిచ్ఛసి మహాయశః
ఏవముక్తస్తు పితృభీ రామః ప్రభవతాః పరః // 14.5
అబ్రవీత్ ప్రాఞ్జలిర్వాక్యం స పితృన్ గగనే స్థితాన్
భవన్తో యది మే ప్రీతా యద్య నుగ్రాహ్యతా మయి // 14.6
పితృప్రసాదాదిచ్ఛేయం తపసాప్యాయనం పునః
యచ్చ పోషాభిభూతేన క్షత్రముత్సాదితం మయా // 14.7
తతశ్చ పాపాన్ముచ్యేయం యుష్మాకం తేజసా హ్యహమ్
హ్రదాశ్చైతే తీర్థభూతా భవేయుర్భువి విశ్రుతాః // 14.8
ఏవముక్తాః శుభం వాక్యం రామస్య పితరస్తదా
ప్రత్యూచుః పరమప్రీతా రామం హర్షపురస్కృతాః // 14.9
తపస్తే వర్ద్ధూతాం పుత్ర పితృభక్త్యా విశేషతః
యచ్చ రోషాభిభూతేన క్షత్రముత్సాదితం త్వయా // 14.10
తతశ్చ పాపాన్ముక్తస్త్వం పాతితాస్తే క్వకర్మభిః
హ్రదాశ్చ తవ తీర్థత్వం గమీష్యన్తి న సంశయః // 14.11
హ్రదేష్వేతేషు యే స్నాత్వా స్వాన్ పితౄంస్తర్పయన్తి చ
తేభ్యో దాస్యన్తి పితరో యథాభిలషితం వరమ్ // 14.12
ఈప్సితాన్ మానసాన్ కామాన్ స్వర్గవాసం చ శాశ్వతమ్
ఏవం దత్త్వా వరాన్ విప్రా రామస్య పితరస్తదా // 14.13
ఆమన్త్ర్య భార్గవం ప్రీతాస్తత్రైవాన్తర్హితాస్తదా
ఏవం రామహ్రదాః పుణ్యా భార్గవస్య మహాత్మనః // 14.14
స్నాత్వా హ్రదేషు రామస్య బ్రహ్మచారీ శుచివ్రతః
రామమభ్యర్చ్య శ్రద్ధావాన్ విన్దేద్ బహు సువర్ణకమ్ // 14.15
వంశమూలం సమాసాద్య తీర్థసేవీ సుసంయతః
స్వవంశసిద్ధయే విప్రాః స్నాత్వా వై వంశమూలకే // 14.16
కాయశోధనమాసాద్య తీర్థం త్రైలోక్యవిశ్రుతమ్
శరీరసుద్ధిమాప్నోతి స్నాతస్తస్మిన్ న సంశయః // 14.17
సుద్ధదేహశ్చ తం యాతి యస్మాన్నావర్తతే పునః
తావద్ భ్రమన్తి తీర్థేషు సిద్ధాస్తీర్థపరాయణాః
యావన్న ప్రాప్నువన్తీహ తీర్థం తత్కాయశోధనమ్ // 14.18
తస్మిస్తీర్థే చ సంప్లావ్య కాయం సంయతమానసః
పరం పదమవాప్నోతి యస్మాన్నావర్తతే పునః // 14.19
తతో గచ్ఛేత విప్రేన్ద్రాస్తీర్థం త్రైలోక్యవిశ్రుతమ్
లోకా యత్రోద్ధతాః సర్వే విష్ణునా ప్రభవిష్ణునా // 14.20
లోకోద్ధారం సామాసాద్య తీర్థస్మరణతత్పరః
స్నాత్వాతీర్థవరే తస్మిన్ లోకాన్ పశ్యతి శాశ్వతాన్ // 14.21
యత్ర విష్ణుః స్థితో నిత్యం శివో దేవః సనాతనః
తౌ దేవౌ ప్రణిపాతేన ప్రసాద్య ముక్తిమాప్నుయాత్ // 14.22
శ్రీతీర్థం తు తతో గచ్ఛేత్ శాలగ్రామమనుత్తమమ్
తత్ర స్నాతస్య సాన్నిధ్యం సదా దేవీ ప్రయచ్ఛతి // 14.23
కపిలాహ్రదమాసాద్య తీర్థం త్రైలోక్యవిశ్రుతమ్
తత్ర స్నాత్వార్ఽచయిత్వా చ దైవతాని పితృస్తథా // 14.24
కపిలానాం సహస్రస్య ఫలం విన్దతి మానవః
తత్ర స్థితం మహాదేవం కాపిలం వపురాస్థితమ్ // 14.25
దృష్ట్వా ముక్తిమవాప్నోతి ఋషిభిః పూజితం శివమ్
సూర్యతీర్థం సమాసాద్య స్నాత్వా నియతమానసః // 14.26
అర్చయిత్వా పితృన్ దేవానుపవాసపరాయణః
అగ్నిష్టోమమవాప్నోతి సూర్యలోకం చ గచ్ఛతి // 14.27
సహస్రకిరణం దేవం భానుం త్రైలోక్యవిశ్రుతమ్
దృష్ట్వా ముక్తిమవాప్నోతి నరో జ్ఞానసమన్వితః // 14.28
భవానీవనామాసాద్య తీర్థసేవీ యథాక్రమమ్
తత్రాభిషేకం కుర్వాణో గోసహస్రఫలం లభేత్ // 14.29
పితామహస్య పిబతో హ్యమృతం పూర్వమేవ హి
ఉద్గారాత్ సురభిర్జాతా సా చ పాతాలమాశ్రితా // 14.30
తస్యాః సురభయో జాతాః తనయా లోకమాతరః
తాభిస్తత్సకలం వ్యాప్తం పాతాలం సునిరన్తరమ్ // 14.31
పితామహస్య యజతో దక్షిణార్థముపాహృతాః
ఆహుతా బ్రహ్మణా తాశ్చ విభ్రాన్తా వివరేణ హి // 14.32
తస్మిన్ వివరద్వారే తు స్థితో గణపతిః స్వయమ్
యం దృష్ట్వా సకలాన్ కామాన్ ప్రాప్నోతిసంయతేన్ద్రియః // 14.33
సంగినీం తు సమాసాద్య తీర్థం ముక్తిసమాశ్రయమ్
దేవ్యాస్తీర్థే నరః స్నాత్వా లభతే రూపముత్తమమ్ // 14.34
అనన్తాం శ్రియమాప్నోతి పుత్రపౌత్రసమన్వితః
భోగాంశ్చ విపులాన్ భుక్త్వా ప్రాప్నోతి పరమం పదమ్ // 14.35
బ్రహ్మావర్తే నరః స్నాత్వా బ్రహ్మజ్ఞానసమన్వితః
భవతే నాత్ర సన్దేహః ప్రాణాన్ ముఞ్చతి స్వేచ్ఛయా // 14.36
తతో గచ్ఛేత విప్రేన్ద్రా ద్వారపాలం తు రన్తుకమ్
తస్య తీర్థం సరస్వత్యాం యక్షేన్ద్రస్య మహాత్మనః // 14.37
తత్ర స్నాత్వా మహాప్రాజ్ఞ ఉపవాసపరాయణః
యక్షస్య చ ప్రసాదేన లభతే కామికం ఫలమ్ // 14.38
తతో గచ్ఛేత విప్రేన్ద్రా బ్రహ్మవర్తం మునిస్తుతమ్
బ్రహ్మావర్తే నరః స్నాత్వా బ్రహ్మ చాప్నోతి నిశ్చితమ్ // 14.39
తతో గచ్ఛేత విప్రేన్ద్రాః సుతీర్థకమనుత్తమమ్
తత్ర సంనిహితా నిత్యం పితరో దైవతైః సహ // 14.40
తత్రాభిషేకం కుర్వీత పితృదేవార్చనే రతః
అశ్వమేధమవాప్నోతి పితృన్ ప్రీణాతి శాశ్వతాన్ // 14.41
తతోఽమ్బువనం ధర్మజ్ఞ సమాసాద్య యథాక్రమమ్
కామేశ్వరస్య తీర్థం తు స్నాత్వా శ్రద్ధాసమన్వితః // 14.42
సర్వవ్యాధివినిర్ముక్తో బ్రహ్మవాప్తిర్భవేద్ ధ్రువమ్
మాతృతీర్థం చ తత్రైవ యత్ర స్నాతస్య భక్తితః // 14.43
ప్రజా వివర్ద్ధతే నిత్యమనన్తాం చాప్నుభాచ్ఛ్రియమ్
తతః శీతవనం గచ్ఛేన్నియతో నియతాశనః // 14.44
తీర్థం తత్ర మహావిప్రా మహదన్యత్ర దుర్లభమ్
పునాతి దర్శనాదేవ దణ్డకం చ ద్విజోత్తమాః // 14.45
కేశానభ్యుక్ష్య వై తస్మిన్ పూతో భవతి పాపతః
తత్ర తీర్థవరం చాన్యత్ స్వానులోమాయనం మహత్ // 14.46
తత్ర విప్రా మహాప్రాజ్ఞా విద్వాంసస్తీర్థతత్పరాః
స్వనులోమాయనే తీర్థే విప్రాస్త్రైలోక్యవిశ్రుతే // 14.47
ప్రాణాయామైర్నిహరన్తి స్వలోమాని ద్విజోత్తమాః
పూతాత్మానశ్చ తే విప్రాః ప్రయాన్తి పరమాం గతిమ్ // 14.48
దశాశ్వమేధికం చైవ తత్ర తీర్థం సువిశ్రుతమ్
తత్ర స్నాత్వా భక్తియుక్తస్తదేవ లభతే ఫలమ్ // 14.49
తతో గచ్ఛేత శ్రద్ధావాన్ మానుషం లోకవిశ్రుతమ్
దర్శనాత్ తస్య తీర్థస్య ముక్తో భవతి కిల్బిషైః // 14.50
పురా కృష్ణమృగాస్తత్ర వ్యాధేన శరపీడితాః
విగాహ్య తస్మిన్ సరసి మానుషత్వముపాగతాః // 14.51
తతో వ్యాధాశ్చ తే సర్వే తానపృచ్ఛన్ ద్విజోత్తమాన్
మృగా అనేన వై యాతా అస్మాభిః శరపీడితాః // 14.52
నిమగ్నాస్తే సరః ప్రాప్య క్వ తే యాతా ద్విజోత్తమాః
తేఽబ్రువంస్తత్ర వై పృష్టా వయం తే చ ద్విజోత్తమాః // 14.53
అస్య తీర్థస్య మాహాత్మ్యాన్ మానుషత్వముపాగతాః
తస్మాద్ యూయం శ్రద్దధానాః స్నాత్వా తీర్థే విమత్సరాః // 14.54
సర్వపాపవినిర్ముక్తా భవిష్యథ న సంశయః
తతః స్నాతాశ్చ తే సర్వే శుద్ధదేహా దివం గతాః // 14.55
ఏతత్ తీర్థస్య మాహాత్మ్యం మానుషస్య ద్విజోత్తమాః
యే శృణ్వన్తి శ్రద్దధానాస్తేఽపి యాన్తి పరాం గతిమ్ // 14.56
ఇతి శ్రీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్యే చతుర్దశోఽధ్యాయః

లోమహర్షణ ఉవాచ
మానుషస్య తు పూర్వేణ క్రోశమాత్రే ద్విజోత్తమాః
ఆపగా నామ విఖ్యాతా నదీ ద్విజనిషేవితా // 15.1
శ్యామాకం పయసా సిద్ధమాజ్యేన చ పరిప్లుతమ్
యే ప్రయచ్ఛన్తి విప్రేభ్యస్తేషాం పాపం న విద్యతే // 15.2
యే తు శ్రాద్ధం కరిష్యన్తి ప్రాప్య తామాపగాం నదీమ్
తే సర్వకామసంయుక్తా భవిష్యన్తి న సంశయః // 15.3
శంసన్తి సర్వే పితరః స్మరన్తి చ పితామహాః
అస్మాకం చ కులే పుత్రః పౌత్రో వాపి భవిష్యతి // 15.4
య ఆపగాం నదీం గత్వా తిలైః సంతర్పయిష్యతి
తేన తృప్తా భవిష్యామో యావత్కల్పశతం గతమ్ // 15.5
నభస్యే మాసి సమ్ప్రాప్తే కృష్ణపక్షే విశేషతః
చతుర్దశ్యాం తు మధ్యాహ్నే పిణ్డదో ముక్తిమాప్నుయాత్ // 15.6
తతో గచ్ఛేత విప్రేన్ద్రా బ్రహ్మణః స్థనముత్తమమ్
బ్రహ్మోదుమ్బరమిత్యేవం సర్వలోకేషు పిశ్రుతమ్ // 15.7
తత్ర బ్రహ్మర్షికుణ్డేషు స్నాతస్య ద్విజసత్తమాః
సప్తర్షిణాం ప్రసాదేన సప్తసోమఫలం భవేత్ // 15.8
భరద్వాజో గౌతమశ్చ జమదగ్నిశ్చ కశ్యపః
విశ్వామిత్రో వసిష్ఠశ్చ అత్రిశ్చ భగవానృపిః // 15.9
ఏతైః సమేత్య తత్కుణ్డం కల్పితం భువి దుర్లభమ్
బ్రహ్మణా సేవితం యస్మాద్ బ్రహ్మోదుమ్బరముచ్యతే // 15.10
తస్మింస్తీర్థవరే స్నాతో బ్రహ్మణోఽవ్యక్తజన్మనః
బ్రహ్మలోకమవాప్నోతి నాత్ర కార్యా విచారణా // 15.11
దేవాన్ పితౄన్ సముద్దిశ్య యో విప్రం భోజయిష్యతి
పితరస్తస్య సుఖితా దాస్యన్తి భువి దుర్లభమ్ // 15.12
సప్తర్షీశ్చ సముద్దశ్య పృథమ్ స్నానం సమాచరేత్
ఋషీణాం చ ప్రసాదేన సప్తలోకాధిపో భవేత్ // 15.13
కపిస్థలేతి విఖ్యాతం సర్వపాతకనాశనమ్
యస్మిన్ స్థితః ఖయం దేవో వృద్ధకేదారసంజ్ఞితః // 15.14
తత్ర స్నాత్వార్ఽచయిత్వా చ రుద్రం దిణ్డిసమన్వితమ్
అన్తర్ధానమవాప్నోతి శివలోకే స మోదతే // 15.15
యస్తత్ర తర్పణం కృత్వా పిబతే చులకత్రయమ్
దిణ్డిదేవం నమస్కృత్య కేదారస్య ఫలం లభేత్ // 15.16
యస్తత్ర కురుతే శ్రాద్ధం శివముద్దిశ్య మానవః
చైత్రసుక్లచతుర్దశ్యాం ప్రాప్నోతి పరమంపదమ్ // 15.17
కలస్యాం తు తతో గచ్ఛేద్ యత్ర దేవీ స్వయం స్థితా
దుర్గా కాత్యాయనీ భద్రా నిద్రా మాయా సనాతనీ // 15.18
కలస్యాం చ నరః స్నాత్వా దృష్ట్వా దుర్గా తటే స్థితామ్
సంసారగహనం దుర్గంనిస్తరేన్నాత్ర సంశయః // 15.19
తతో గచ్ఛేత సరకం త్రైలోక్యస్యాపి దుర్లభమ్
కృష్ణపక్షే చతుర్దశ్యాం దృష్ట్వా దేవం మహేశ్వరమ్ // 15.20
లభతే సర్వకామాంశ్చ శివలోకం స గచ్ఛతి
తిస్రాః కోట్యస్తు తీర్థానాం సరకే ద్విజసత్తమాః // 15.21
రుద్రకోటిస్తథా కూపే సరోమధ్యే వ్యవస్థితా
తస్మిన్ సరే చ యః స్నాత్వా రుద్రకోటిం స్మరేన్నరః // 15.22
పూజితా రుద్రకోటిశ్చ భవిష్యతి న సంశయః
రుద్రాణాం చ ప్రసాదేన సర్వదోషవివర్జితః // 15.23
ఐన్ద్రజ్ఞానేన సంయుక్తః పరం పదమవాప్నుయాత్
ఇడాస్పదం చ తత్రైవ తీర్థం పాపభయాపహమ్ // 15.24
అస్మిన్ ముక్తిమవాప్నోతి దర్శనాదేవ మానవః
తత్ర స్నాత్వార్ఽథయిత్వా చ పితృదేవగణానపి // 15.25
న దుర్గతిమవాప్నోతి మనసా చిన్తితం లభేత్
కేదారం చ మహాతీర్థం సర్వకల్మషనాశనమ్ // 15.26
తత్ర స్నాత్వా తు పురుషః సర్వదానఫలం లభేత్
కింరూపం చ మహాతీర్థం తత్రైవ భువి దుర్లభమ్ // 15.27
సరకస్య తు పూర్వేణ తీర్థం త్రైలోక్యవిశ్రుతమ్
అన్యజన్మ సువిఖ్యాతం సర్వపాపప్రణాశనమ్ // 15.28
నారసింహం వపుః కృత్వా హత్వా దానవమూర్జితమ్
తిర్యగ్యోనౌ స్థితో విష్ణుః సింహేషు రతిమాప్నువన్ // 15.29
తతో దేవాః సగన్ధర్వా ఆరాఘ్య వరదం శివమ్
ఊచుః ప్రణతసర్వాఙ్గా విష్ణుదేహస్య లమ్భనే // 15.30
తతో దేవో మహాత్మాసౌ శారభం రూపమాస్థితః
యుద్ధం చ కారయామాస దివ్యం వర్షసహస్రకమ్
యుధ్యమానౌ తు తౌ దేవౌ పతితౌ సరమధ్యతః // 15.31
తస్మిన్ సరస్తటే విప్రో దేవర్షిర్నారదః స్థితః
అశ్వత్థవృక్షమాశ్రిత్య ధ్యానస్థస్తౌ దదర్శ హ // 15.32
విష్ణుశ్చతుర్భుజో జజ్ఞే లిఙ్గాకారః శివః స్థితః
తౌ దృష్ట్వా తత్ర పురుషౌ తుష్టావ భక్తిభావితః // 15.33
నమః శివాయ దేవాయ విష్ణవే ప్రభవిష్ణవే
హరయే చ ఉమాభర్త్రే స్థితికాలభృతే నమః // 15.34
హరాయ వహురూపాయ విశ్వరూపాయ విష్ణవే
త్ర్యమ్బకాయ సుసుద్ధాయ కుష్ణాయ జ్ఞానహేతవే // 15.35
ధన్యోఽహం సుకృతీ నిత్యం యద్ దృష్టో పురుషోత్తమౌ
మమాశ్రమమిదం పుణ్యం యువాభ్యాం విమలీకృతమ్
అద్యప్రభృతి త్రైలోక్యే అన్యజన్మేతి విశ్రుతమ్ // 15.36
య ఇహాగత్య స్నాత్వా చ పితౄన్ సంతర్పయిష్యతి
తస్య శ్రద్ధాన్వితస్యేహ జ్ఞానమైన్ద్రం భవిష్యతి // 15.37
అశ్వత్థస్య తు యన్మూలం సదా తత్ర వసామ్యహమ్
అశ్వత్థవన్దనం కృత్వా యమం రౌద్రం న పశ్యతి // 15.38
తతో గచ్ఛేత విప్రేన్ద్రా నాగస్య హ్రదముత్తమమ్
పౌణ్డరీకే నరః స్నాత్వా పుణ్డరీకఫలం లభేత్ // 15.39
దశమ్యాం శుక్లపక్షస్య చైత్రస్య తు విశేషతః
స్నానం జపం తథా శ్రాద్ధం ముక్తిమార్గప్రదాయకమ్ // 15.40
తతస్త్రివిష్టవం గచ్ఛేత్ తీర్థం దేవనషేవితమ్
తత్ర వైతరణీ పుణ్యా నదీ పాపప్రమోచనీ // 15.41
తత్ర స్నాత్వార్ఽచయిత్వా చ శూలపాణిం వృషధ్వజమ్
సర్వపాపవిశుద్ధాత్మా గచ్ఛత్యేవ పరాం గతిమ్ // 15.42
తతో గచ్ఛేత విప్రేన్ద్రా రసావర్తమనుత్తమమ్
తత్ర స్నాత్వా భక్తియుక్తః సిద్ధిమాప్నోత్యనుత్తమామ్ // 15.43
చైత్ర శుక్లచతుర్దశ్యాం తీర్థే స్నాత్వా హ్యలేపకే
పూజయిత్వా శివం తత్ర పాపలేపో న విద్యతే // 15.44
తతో గచ్ఛేన విప్రన్ద్రాః ఫలకీవనముత్తమమ్
యత్ర దేవాః సగన్ధర్వాః సాధ్యాశ్చ ఋషయః స్థితాః
తపశ్చరన్తి విపులం దివ్యం వర్షసహస్రకమ్ // 15.45
దృషద్వత్యాం నరః స్నాత్వా తర్పయిత్వా చ దేవతాః
అగ్నిష్టోమాతిరాత్రాభ్యాం ఫలం విన్దతి మావనః // // 15.46
సోమక్షయే చ సంప్రాప్తే సోమస్య చ దినే తథా
యః శ్రాద్ధం కురుతే మర్త్యస్తస్య పుణ్యఫలం శృణు // 15.47
గయాయాం చ యతా శ్రాద్ధ పితృన్ ప్రీణాతి నిత్యశః
తథా శ్రాద్ధం చ కర్తవ్యం ఫలకీవనమాశ్రితైః // 15.48
మనసా స్మరతే యస్తు ఫలకీవనముత్తమమ్
తస్యాపి పితరస్తృప్తిం ప్రయాస్యన్తి న సంశయః // 15.49
తత్రాపి తీర్థం సుమహత్ సర్వదేవైరలఙ్కృతమ్
తస్మిన్ స్నాతస్తు పురుషో గోసహస్రఫలం లభేత్ // 15.50
పాణిఖాతే నరః స్నాత్వా పితృన్ సంతర్ప్య మానవః
అవాప్నుయాద్ రాజసూయం సాంఖ్యం యోగం చ విన్దతి // 15.51
తతో గచ్ఛేత సుమహత్ తీర్థం మిశ్రకముత్తమమ్
తత్ర తీర్థాని మునినా మిశ్రితాని మహాత్మనా // 15.52
వ్యాసేన మునిశార్దులా దధీచ్యర్థం మహాత్మనా
సర్వతీర్థేషు స స్నాతి మిశ్రకే స్నాతి యో నరః // 15.53
తతో వ్యాసవనం గచ్ఛేన్నియతో నియతాశనః
మనోజవే నరః స్నాత్వా మిశ్రకే స్నాతి యో నరః // 15.54
మనసా చిన్తితం సర్వం సిధ్యతే నాత్ర సంశయః
గత్వా మధువటీం చైవ దేవ్యాస్తీర్థం నరః శుచిః // 15.55
తత్ర స్నాత్వార్ఽచయేద్ దేవాన్ పితౄంశ్చ ప్రయతో నరః
స దేవ్యా సమనుజ్ఞాతో యథా సిద్ధిం లభేన్నరః // 15.56
కౌశిక్యాః సంగమే యస్తు దృషద్వత్యాం నరోత్తమః
స్నాయీత నయతాహారః సర్వపాపైః ప్రముచ్యతే // 15.57
తతో వ్యాసస్థలీ నామ యత్ర వ్యాసేన ధీమతా
పుత్రశోకాభిభూతేన దేహత్యాగాయ నిశ్చయః // 15.58
కృతో దేవైశ్చ విప్రేన్ద్రాః పునరుత్థాపితస్తదా
అభిగమ్య స్థలీం తస్య పుత్రశోకం న విన్దతి // 15.59
గిన్దత్తం కూపమాసాద్య తిలప్రస్థం ప్రదాయ చ
గచ్ఛేత పరమాం సిద్ధిం ఋణైర్ముక్తిమవాప్నుయాత్ // 15.60
యహ్నం చ సుదినం చైవ ద్వే తీర్థే భువి దుర్లభే
తయోః స్నాత్వా విశుద్ధాత్మా సూర్యలోకమపాప్నుయాత్ // 15.61
కృతజప్యం తతో గచ్ఛేత్ త్రిషు లోకేషు విశ్రుతమ్
తత్రాభిషేకం కువీన్త గఙ్గాయాం ప్రయతః స్థితః // 15.62
అర్చయిత్వా మహాదేవమశ్వమేధఫలం లభేత్
కోటితీర్థం చ తత్రైవ దృష్ట్వా కోటీశ్వరం ప్రభుమ్ // 15.63
తత్ర స్వ్నాత్వా శ్రద్దధానః కోటియజ్ఞఫలం లభేత్
తతో వామనకం గచ్ఛేత్ త్రిషు లోకేషు విశ్రుతమ్ // 15.64
యత్ర వామనరూపేణ విష్ణునా ప్రభవిష్ణునా
బలేరపహృతం రాజ్యమిన్ద్రాయ ప్రతిపాదితమ్ // 15.65
తత్ర విష్ణుపదేస్నాత్వా అర్చయిత్వా చ వామనమ్
సర్వపాపవిశుద్ధాత్మా విష్ణులోకమవాప్నుయాత్ // 15.66
జ్యేష్ఠాశ్రమం చ తత్రైవ సర్వపాతకనాశనమ్
తం తు దృష్ట్వా నరో ముక్తిం సంప్రయాతి న సంశయః // 15.67
జ్యేష్ఠే మాసి సితే పక్షే ఏకాదశ్యాముపోషితః
ద్వాదశ్యాం చ నరః స్నాత్వా జ్యేష్ఠత్వం లభతే నృపు // 15.68
తత్ర ప్రతిష్ఠితా విప్రా విష్ణునా ప్రభవిష్ణునా
దీక్షాప్రతిష్ఠాసంయుక్తా విష్ణుప్రీణనతత్పరాః // 15.69
తేభ్యో దత్తాని శ్రాద్ధాని దానాని వివిధాని చ
అక్షయాణి భవిష్యన్తి యావన్మన్వన్తరస్థితిః // 15.70
తత్రైవ కోటితీర్థం చ త్రిషు లోకేషు విశ్రుతమ్
తస్మిస్తీర్థే నరః స్నాత్వా కోటియజ్ఞఫలం లభేత్ // 15.71
కోటీశ్వరం నరో దృష్ట్వా తస్మితీర్థే మహేశ్వరమ్
మహాదేవప్రసాదేన గాణపత్యమవాప్నుయాత్ // 15.72
తత్రైవ సుమహత్ తీర్థం సూర్యస్య చ మహాత్మనః
తస్మిన్ స్నాత్వా భక్తిభుక్తః సూర్యలోకే మహీయతే // 15.73
తతో గచ్ఛేత విప్రైన్ద్రాస్తీర్థం కల్మషనాశనమ్
కులోత్తారణనామానం విష్ణునా కల్పితం పురా // 15.74
వర్ణానామాశ్రమాణాం చ తారణాయ సునిర్మలమ్
బ్రహ్మచర్యాత్పరం మోక్షం య ఇచ్ఛిన్తి సునిర్మలమ్
తేఽపి తత్తీర్థమాసాద్య పశ్యన్తి పరమం పదమ్ // 15.75
బ్రహ్మచారీ గృహస్థశ్చ వానప్రస్థో యతిస్తథా
కులాని తారయేత్ స్నాతః సప్త సప్త చ సప్త చ // 15.76
బ్రాహ్మణాః క్షత్రియా వైశ్యాః సూద్రా యే తత్పరాయణాః
స్నాతా భక్తియుతాః సర్వే పశ్యన్తి పరమం పదమ్ // 15.77
దూరస్థోఽపి స్మరేద్ యస్తు కురుక్షేత్రం సవామనమ్
సోఽపి ముక్తిమవాప్నోతి కిం పునర్న్నివసన్నరః // 15.78
ఇతి శ్రీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్నే పఞ్చదశోఽధ్యాయః

లోమహర్షణ ఉవాచ
పవనస్య హ్రదే స్నాత్వా దృష్ట్వా దేవం మహేశ్వరమ్
విముక్తః కలుషైః సర్వైః శైవం పదమవాప్నుయాత్ // 16.1
పుత్రశోకేన పవనో యస్మిల్లీనో బభూవ హ
తతః సబ్రహ్మకైర్దేవైః ప్రసాద్య ప్రకటీకృతః // 16.2
అతో గచ్ఛేత అమృతం స్థానం తచ్ఛూలపాణినః
యత్ర దేవైః సగన్ధర్వైః హనుమాన్ ప్రకటీకృతః // 16.3
తత్ర తీర్థే నరః స్నాత్వా అమృతత్వమవాప్నుయాత్
కులోత్తారణమాసాద్య తీర్థసేవీ ద్విజోత్తమః // 16.4
కులాని తారయేత్ సర్వాన్ మాతామహపితామహాన్
శాలిహోత్రస్య రాజర్షేస్తీర్థం త్రైలోక్యవిశ్రుతమ్ // 16.5
తత్ర స్నాత్వా విముక్తస్తు కలుషైర్దైహసంభవైః
శ్రీకుఞ్జం తు సరస్వత్యాం తీర్థం త్రైలోక్యవిశ్రుతమ్ // 16.6
తత్ర స్నాత్వా నరో భక్త్యా అగ్నిష్టోమఫలం లభేత్
తతో నైమిషకుఞ్జం తు సమాసాద్య నరః శుచిః // 16.7
నైమిషస్య చ స్నానేన యత్ పుణ్యం తత్ సమాప్నుయాత్
తత్ర తీర్థం మహాఖ్యాతం వేదవత్యా నిషేవితమ్ // 16.8
రావణేన గృహీతాయాః కేశేషు ద్విజసత్తమాః
తద్వధాయ చ సా ప్రాణాన్ ముముచే శోకకర్శితా // 16.9
తతో జాతా గృహే రాజ్ఞో నజకస్య మహాత్మనః
సీతా నామేతి విఖ్యాతా రామపత్నీ పతివ్రతా // 16.10
సా హృతా రావణేనేహ వినాశాయాత్మనః స్వయమ్
రామేణ రావణం హత్వా అభిషిచ్య విభిషణమ్ // 16.11
సమానీతా గృహం సీతా కీర్తిరాత్మవతా యథా
తస్యాస్తీర్థే నరః స్నాత్వా కన్యాయజ్ఞఫలం లభేత్ // 16.12
విముక్తః కలుషైః సర్వైః ప్రాప్నోతి పరమం పదమ్
తతో గచ్ఛేత సుమహద్ బ్రహ్మణః స్థానముత్తమమ // 16.13
యత్ర వర్ణావరః స్నాత్వా బ్రాహ్మణ్యం లభతే నరః
బ్రాహ్మణశ్చ విశుద్ధత్మా పరం పదమవాప్నుయాత్ // 16.14
తతో గచ్ఛేత సోమస్య తీర్థం త్రైలోక్యదుర్లభమ్
యత్ర సోమస్తపస్తప్త్వా ద్విజరాజ్యమవాప్నుయాత్ // 16.15
తత్ర స్నాత్వార్ఽచయిత్వా చ స్వపితౄన్ దైవతాని చ
నిర్మలః స్వర్గమాయాతి కార్తిక్యాం చన్ద్రమా యథా // 16.16
సప్తసారస్వతం తీర్థం త్రైలోక్యస్యాపి దుర్లభమ్
యత్ర సప్త సరస్వత్య ఏకీభూతా వహన్తి చ // 16.17
సుప్రభా కాఞ్చనాక్షీ చ విశాలా మానసహ్రదా
సరస్వత్యోఘనామా చ సువేణుర్విమలోదకా // 16.18
పితామహస్య యజతః పుష్కరేషు స్థితస్య హ
అబ్రువన్ ఋషయః సర్వే నాయం యజ్ఞో మహాఫలః // 16.19
న దృశ్యతే సరిచ్ఛ్రేష్ఠా యస్మాదిహ సరస్వతీ
తఛ్రుత్వా భగవాన్ ప్రీతః సస్మారాథ సరస్వతీమ్ // 16.20
పితామహేన యజతా ఆహూతా పుష్కరేషు వై
సుప్రభా నామ సా దేవీ తత్ర ఖ్యాతా సరస్వతీ // 16.21
తాం దృష్ట్వా మునయః ప్రీతా వేగయుక్తాం సరస్వతీమ్
పితామహం మానయన్తీం తే తు తాం బహు మేనిరే // 16.22
ఏవమేషా సరిచ్ఛ్రేష్ఠా పుష్కరస్థా సరస్వతీ
సమానీతా సురుక్షేత్రే మఙ్కణేన మహాత్మనా // 16.23
నైమిషే మునయః స్థిత్వా శౌనకాద్యాస్తపోధనాః
తే పృచ్ఛన్తి మహాత్మానం పౌరాణం లోమహర్షణమ్ // 16.24
కథం యజ్ఞఫలోఽస్మాకం వర్తతాం సత్పథే భవేత్
తతోఽబ్రేవీన్మహాభాగాః ప్రణమ్య శిరసా ఋతీన్ // 16.25
సరస్వతీ స్థితా యత్ర తత్ర యజ్ఞఫలం మహత్
ఏతచ్ఛ్రుత్వా తు మనుయో నానాస్వాధ్యాయవేదినః // 16.26
సమాగమ్య తతః సర్వే సస్మరుస్తే సరస్వతీమ్
సా తు ధ్యాతా తతస్తత్ర ఋషిభిః సత్రయాజిభిః // 16.27
సమాగతా ప్లావనార్థం యజ్ఞే తేషాం మహాత్మనామ్
నైమిషే కాఞ్చనాక్షీ తు స్మృతా మఙ్కణకేన సా // 16.28
సమాగతా కురుక్షేత్రం పుణ్యతోయ సరస్వతీ
గయస్య యజమానస్య గయేష్వేవ మహాక్రతుమ్ // 16.29
ఆహూతా చ సరిచ్ఛ్రేష్ఠా గయయజ్ఞే సరస్వతీ
విశాలాం నామ తాం ప్రాహురృషయః సంశితవ్రతాః // 16.30
సరిత్ సా హి సమాహూతా మఙ్కణేన మహాత్మనా
కురుక్షేత్రం సమాయాతా ప్రవిష్టా చ మహానదీ // 16.31
ఉత్తరే కోశలాభాగే పుణ్యే దేవర్షిసేవితే
ఉద్దాలకేన మునినా తత్ర ధ్యాతా సరస్వతీ // 16.32
ఆజగామ సరిచ్ఛ్రేష్ఠా తం దేశం మునికారణాత్
పూజ్యమానా మునిగణైర్వల్కలాజినసంవృతైః // 16.33
మనోహరేతి విఖ్యాతా సర్వపాపక్షయావహా
ఆహూతా సా కురుక్షేత్రే మఙ్కణేన మహాత్మనా
ఋషేః సంమాననార్థాయ ప్రవిష్టా తీర్థముత్తమమ్ // 16.34
సువేణురితి విఖ్యాతా కేదారే యా సరస్వతీ
సర్వపాపాక్షయా జ్ఞేయా ఋషిసిద్ధినిషేవితా // 16.35
సాపి తేనేహ మునినా ఆరాధ్య పరమేశ్వరమ్
ఋషీణాముపకారార్థం కురుక్షేత్రం ప్రవేశితా // 16.36
దక్షేణ యజతా సాపి గఙ్గాద్వారే సరస్వతీ
విమలోదా భగవతీ దక్షేణ ప్రకటీకృతా // 16.37
సమాహూతా యయౌ తత్ర మఙ్కణేన మహాత్మనా
కురుక్షేత్రే తు కురుణా యజితా చ సరస్వతీ // 16.38
సరోమధ్యే సమానీతా మార్కణ్డేయేన ధీమతా
అభిష్టూయ మహాభాగాం పుణ్యతోయాం సరస్వతీమ్ // 16.39
యత్ర మఙ్కణకః సిద్ధః సప్తసారస్వతే స్థితః
నృత్యమానశ్చ దేవేన శఙ్కరేణ నివారితః // 16.40
ఇతి క్షీవామనురాణే సరోమాహాత్మ్యే షోడశోఽధ్యాయః

ఋషయ ఊచుః
కథం మఙ్కణకః సిద్ధః కస్మాజ్జాతో మహానృషిః
నృత్యమానస్తు దేవేన కిమర్థం స నివారితః // 17.1
లోమహర్షణ ఉవాచ
కశ్యపస్య సుతో జజ్ఞే మానసో మఙ్కణోమునిః
స్నానం కర్తుం వ్యవసితో గృహీత్వా వల్కలం ద్విజః // 17.2
తత్ర గతా హ్యప్సరసో రమ్బాధ్యాః ప్రియదర్శనాః
స్నాయన్తి రుచిరాః స్నిగ్ధాస్తేన సార్ధమనిన్దితాః // 17.3
తతో మునేస్తదా క్షోబాధ్రేతః స్కన్నం యదమ్భసి
తద్రేతః స తు జగ్రాహ కలశే వై మహాతపాః // 17.4
సప్తధా ప్రవిభాగం తు కలశస్థం జగామ హ
తత్రర్షయః స్పత జాతా విదుర్యాన్ మరుతాం గణాన్ // 17.5
వాయువేగో వాయుబలో వాయుహా వాయుమణ్డలః
వాయుజ్వలో వాయురేతో వాయుచక్రశ్చ వీర్యవాన్ // 17.6
ఏతే హ్యపత్యాస్తస్యర్షేర్ధారయన్తి చరాచరమ్
పురా మఙ్కణకః సిద్ధః కుశాగ్రేణేతి మే శ్రుతమ్ // 17.7
క్షతః కిల కరే విప్రాస్తస్య శాకరసోఽస్రవత్
స వై శాకరసం దృష్ట్వా హర్షావిష్టః ప్రనుత్తవాన్ // 17.8
తతః సర్వం ప్రనృత్తం చ సథావరం జఙ్మం చ యత్
ప్రనుత్తం చ జగద్ దృష్ట్వా తేజసా తస్య మోహితమ్ // 17.9
బ్రహ్మాదిభిః సురైస్తత్ర ఋషిభిశ్చ తపోధనైః
విజ్ఞప్తో వై మహాదేవో మునేరర్థే ద్విజోత్తమాః // 17.10
నాయ నృత్యేద్ యథా దేవ తథా త్వం కర్తుమర్హసి
తతో దేవో మునిం దృష్ట్వా హర్షావిష్టమతీవ హి // 17.11
సురణాం హితకామార్థం మహాదేవోఽభ్యభాషత
హర్షస్థానం కిమర్థం చ తవేదం మునిసత్తమ
తపస్వినో ధర్మపథే స్థితస్య ద్విజసత్తమ // 17.12
కిం న పశ్యసి మే బ్రహ్మన్ కరాచ్ఛాకరసం స్రుతమ్
యం దృష్ట్వాహం ప్రనుత్తో వై హర్షేణ మహతాన్వితః // 17.13
తం ప్రహస్యాబ్రవీద్ దేవో మునిం రాగేమ మోహితమ్
అహం న విస్మయం విప్ర గచ్ఛామీహ ప్రపశ్యతామ్ // 17.14
ఏవముక్త్వా మునిశ్రేష్ఠం దేవదేవో మహాద్యుతిః
అఙ్గుల్యగ్రేణ విప్రేన్ద్రాః స్వాఙ్గుష్ఠం తాడయద్ భవః // 17.15
తతో భస్మ క్షతాత్ తస్మాన్నిర్గతం హిమసన్నిభమ్
తద్ దృష్ట్వా వ్రీడితోవిప్రః పాదయోః పతితోఽబ్రవీత్ // 17.16
నాన్యం దేవాదహం మన్యే శూలపాణేర్మహాత్మనః
చరాచరస్య జగతో వరస్త్వమసి శూలధృక్ // 17.17
త్వదాశ్రయాశ్చ దృశ్యన్తే సురా బ్రహ్మాదయోఽనఘ
పూర్వస్త్వమసి దేవానాం కర్తా కారయితా మహత్ // 17.18
త్వత్ప్రసాదాత్ సురాః సర్వే మోదన్తే హ్యకులోభయాః
ఏవం స్తుత్వా మహాదేవమృషిః స ప్రణతోఽబ్రవీత్ // 17.19
భగవంస్త్వప్రసాదాద్ధి తపో మే న క్షయం వ్రజేత్
తతో దేవః ప్రసాన్నాత్మా తమృషిం వాక్యమబ్రవీత్ // 17.20
ఈశ్వర ఉవాచ
తపస్తే వర్ద్ధతాం విప్ర మత్ప్రసాదాత్ సహస్రధా
ఆశ్రమే చేహ వత్స్యామి త్వయా సార్ద్ధమహం సదా // 17.21
సప్తసారస్వతే స్నాత్వా యో మమర్చిష్యతే నరః
న తస్య దుర్లభం కిఞ్చిదిహ లోకే పరత్ర చ // 17.22
సారస్వతం చ తం లోకం గమిష్యతి న సంశయః
శివస్య చ ప్రసాదేన పాప్నోతి పరమం పదమ్ // 17.23
ఇతి శ్రీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్యే సప్తదశోధ్యాయః

లోమహర్షణ ఉవాచ
తతస్త్వౌశనసం తీర్థం గచ్ఛేత్తు శ్రద్ధాయాన్వితాః
ఉశనా యత్ర సంసిద్ధో గ్రహత్వం చ సమాప్తవాన్ // 18.1
తస్మిన్ స్నాత్వా విముక్తస్తు పాతకైర్జన్మసంభవైః
తతో యాతి పరం బ్రహ్మ యస్మాన్నావర్తతే పునః // 18.2
రహోదరో నామ మునిర్యత్ర ముక్తో బభూవ హ
మహతా శిరసా గ్రస్తస్తీర్థమాహాత్మ్యదర్శనాత్ // 18.3
కథం రహోదరో గ్రస్తః కథం మోక్షమవాప్తవాన్
తీర్థస్య తస్య మాహాత్మ్యమిచ్ఛామః శ్రోతుమాదరాత్ // 18.4
లోమహర్షణ ఉవాచ
పురా వై దణ్డకారణ్యే రాఘవేణ మహాత్మనా
వసతా ద్విజశార్దూలా రాక్షసాస్తత్ర హింసితాః // 18.5
తత్రైకస్య శిరశ్ఛిన్నం రాక్షసస్య దురాత్మనః
క్షురేణ శితధారేణ తత్ పపాత మహావనే // 18.6
రహోదరస్య తల్లగ్నం జఙ్ఘాయాం వై యదృచ్ఛయా
వనే విచారతస్తత్ర అస్థి భిత్త్వా వివేశ హ // 18.7
స తేన లగ్నేన తదా ద్విజాతిర్న శశాక హ
అభిగన్తుం మహాప్రాజ్ఞస్తీర్థాన్యాయతనాని చ // 18.8
స పూతినా విస్రవతా వేదనార్తే మహామునిః
జగామ సర్వతీర్థాని పృథివ్యాం యాని కాని చ // 18.9
తతః స కథయామాస ఋషీణాం భావితాత్మనామ్
తేఽబ్రువన్ ఋషయో విప్రం ప్రయాహ్యైశనసం ప్రతిః // 18.10
తేషాం తద్వచనం శ్రుత్వా జగామ స రహోదరః
తతస్త్వైశనసే తీర్థే తస్యోపస్పృశతస్తదా // 18.11
తచ్ఛిరశ్చరణం ముక్త్వా పపాతాన్తర్జలే ద్విజాః
తతః స విరజో భూత్వా పూతాత్మా వీతకల్మషః // 18.12
ఆజగామాశ్రమం ప్రీతః కథయామాస చాఖిలమ్
తే శ్రుత్వా ఋషయః సర్వే తీర్థమాహాత్మ్యముత్తమమ్
కపాలమోచనమితి నామ చక్రుః సమాగతాః // 18.13
తత్రాపి సుమహత్తీర్థ విశ్వామిత్రస్య విశ్రుతమ్
బ్రాహ్మణ్యం లబ్ధవాన్ యత్ర విశ్వామిత్రో మహామునిః // 18.14
తస్మిస్తీర్థవరే స్నాత్వా బ్రాహ్మణ్యం లభతే ధ్రువమ్
బ్రాహ్మణస్తు విశుద్ధాత్మా పరం పదమవాప్నుయాత్ // 18.15
తతః పూథూదకం గచ్ఛేన్నియతో నియతాశనః
తత్ర సిద్ధస్తు బ్రహ్మర్షి రుషఙ్గుర్నామ నామతః // 18.16
జాతిస్మరో రుషఙ్గుస్తు గఙ్గాద్వారే సదా స్థితః
అన్తకాలం తతో దృష్ట్వా పుత్రాన్ వచనమబ్రవీత్
ఇహ శ్రేయో న పస్యామి నయధ్వం మాం పృథూదకమ్ // 18.17
విజ్ఞాయ తస్య తద్భావం రుషఙ్గోస్తే తపోధనాః
తం వై తీర్థే ఉపానిన్యుః సరస్వత్యాస్తపోధనమ్ // 18.18
స తైః పుత్రైః సమానీతః సరస్వత్యాం సమాప్లుతః
స్మృత్వా తీర్థగుణాన్ సర్వాన్ ప్రాహేదమృషిసత్తమః // 18.19
సరస్వత్యుత్తరే తీర్థే యస్త్యజేదాత్మనస్తనుమ్
పృథూదకే జప్యపరో నూనం చామరతాం వ్రజేత్ // 18.20
తత్రైవ బ్రహ్మయోన్యస్తి బ్రహ్మణా యత్ర నిర్మితా
పృథూదకం సమాశ్రిత్య సరస్వత్యాస్తటే స్థితః // 18.21
చాతుర్వర్ణ్యస్య సృష్ట్యర్థమాత్మజ్ఞానపరోఽభవత్
తస్యాభిధ్యాయతః సృష్టిం బ్రహ్మణోఽవ్యక్తజన్మనః // 18.22
ముఖతో బ్రాహ్మణా జాతా బాహుభ్యాం క్షత్రియాస్తథా
ఊరుభ్యాం వైశ్యజాతీయాః పద్భ్యాం శూద్రాస్తతోఽభవన్ // 18.23
చాతుర్వర్ణ్యం తతో దృష్ట్వా ఆశ్రమస్థం తతస్తతః
ఏవం ప్రతిష్ఠితం తీర్థం బ్రహ్మయోనీతి సంజ్ఞితమ్ // 18.24
తత్ర స్నాత్వా ముక్తికామః పునర్యోనిం న పశ్యతి
తత్రైవ తీర్థం విఖ్యాతమవకీర్ణేతి నామతః // 18.25
యస్మిన్ తీర్థే బకో దాల్భ్యో ధృతరాష్ట్రమమర్షణమ్
జుహావ వాహనైః సార్ధం తత్రాబుధ్యత్ తతో నృపః // 18.26
ఋషయ ఊచుః
కథం ప్రతిష్ఠితం తీర్థమవకీర్ణేన నామతః
ధృతరాష్ట్రేణ రాజ్ఞా చ స కిమర్థం ప్రసాదితః // 18.27
లోమహర్షణ ఉవాచ
ఋషయో నైమిషేయా యే దక్షిణార్థం యయుః పురా
తత్రైవ చ బకో దాల్భ్యో దృతరాష్ట్రా మయాచత // 18.28
తేనాపి తత్ర నిన్దార్థముక్తం పశ్వనృతం తు యత్
తతః క్రోధేన మహతా మాంసముత్కృత్య తత్ర హ // 18.29
పృథూదకే మహాతీర్థే అవకీర్ణేతి నామతః
జుహావ ధృతరాష్ట్రస్య రాష్ట్రం నరపతేస్తతః // 18.30
హూయమానే తదా రాష్ట్రే ప్రవృత్తే యజ్ఞకర్మణి
అక్షియత తతో రాష్ట్రం నృపతేర్దుష్కృతేన వై // 18.31
తతః స చిన్తయామాస బ్రాహ్మణస్య విచేష్టితమ్
పురోహితేన సంయుక్తే రత్నాన్యాదాయ సర్వశః // 18.32
ప్రసాదనార్థం విప్రస్య హ్యవకీర్ణం యయౌ తదా
ప్రసాదితః స రాజ్ఞా చ తుష్టః ప్రోవాచ తం నృపమ్ // 18.33
బ్రాహ్మణా నావమన్తవ్యాః పురుషేణ విజానతా
అవజ్ఞాతో బ్రాహ్మణస్తు హన్యాత్ త్రిపురుషం కులమ్ // 18.34
ఏవముక్త్వా స నృపతిం రాజ్యేన యశసా పునః
ఉత్థాపయామాస తతస్తస్య రాజ్ఞో హితే స్థితః // 18.35
తస్మింస్తీర్థే తు యః స్నాతి శ్రద్దధానో జితేన్ద్రియః
స ప్రాప్నోతి నరో నిత్యం మనసా చిన్తితం ఫలమ్ // 18.36
తత్ర తీర్థం సువిఖ్యాతం యాయాతం నామ నామతః
యస్యేహ యజమానస్య మధు సుస్రావ వై నదీ // 18.37
తస్మిన్ స్నాతో నరో భక్త్యా ముచ్యతే సర్వకిల్బిషైః
ఫలం ప్రాప్నోతి యజ్ఞస్య అశ్వమేధస్య మానవః // 18.38
మధుస్రవం చ తత్రైవ తీర్థం పుణ్యతమం ద్విజాః
తస్మిన్ స్నాత్వా నరో భక్త్యా మధునాతర్పయేత్ పితౄన్ // 18.38
తత్రాపి సుమహత్తీర్థం వసిష్ఠోద్వాహసంజ్ఞితమ్
తత్ర స్నాతో భక్తియుక్తో వాసిష్ఠం లోకమాప్నుయాత్ // 18.39
తత్రాపి సుమహత్తీర్థం వసిష్ఠోద్వాహసంజ్ఞితమ్
తత్ర స్నాతో భక్తియుక్తో వాసిష్ఠం లోకమాప్నుయాత్ // 18.40
ఇతి శ్రీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్యే అష్టాదశోఽధ్యాయః

ఋషయ ఊచుః
వసిష్ఠస్యాపవాహోఽసౌ కథం వై సంబభూవ హ
కిమర్థం సా సరిచ్ఛ్రేష్ఠా తమృషిం ప్రత్యవాహయత్ // 19.1
లోమహర్షణ ఉవాచ
విశ్వామిత్రస్య రాజర్షేర్వసిష్ఠస్య మహాత్మనః
భృశం వైరం బభూవేహ తపఃస్పర్ద్ధాకృతే మహత్ // 19.2
ఆశ్రమో వై వసిష్ఠస్య స్థాణుతీర్థే బభూవ హ
తస్య పశ్చిమదిగ్భాగే విశ్వామిత్రస్య ధీమతః // 19.3
యత్రేష్ట్వా భగవాన్ స్థాణుః పూజయిత్వా సరస్వతీమ్
స్థాపయామాస దేవేశో లిఙ్గాకారాం సరస్వతీమ్ // 19.4
వసిష్ఠస్తత్ర తపసా ఘోరరూపేణ సంస్థితః
తస్యేహ తపసా హీనో విశ్వామిత్రో బభూవ హ // 19.5
సరస్వతీం సమాహూయ ఇదం వచనమబ్రవీత్
వసిష్ఠం మునిసార్దూలం స్వేన వేగేన ఆనయ // 19.6
ఇహాహం తం ద్విజశ్రేష్ఠం హనిష్యామి న సంశయః
ఏతచ్ఛ్రత్వా తు వచనం వ్యథితా సా మహానదీ // 19.7
తథా తాం వ్యథితాం దృష్ట్వా వేపమానం మహానదీమ్
విశ్వామిత్రోఽబ్రవీత్ క్రుద్ధో వసిష్ఠం శీఘ్రమానయ // 19.8
తతో గత్వా సరిచ్ఛ్రేష్ఠా వసిష్ఠం మునిసత్తమమ్
కథయామాస రుదతీ విశ్వామిత్రస్య తద్ వచః // 19.9
తపఃక్రియావిశీర్ణాం చ భృశం శోకసమన్వితామ్
ఉవాచ స సరిచ్ఛ్రేష్ఠాం విశ్వామిత్రాయ మాం వచః // 19.10
తస్య తద్ వచనం శ్రుత్వా కృపాశీలస్య సా సతిత్
చాలయామాస తం స్తానాత్ ప్రవాహేణామ్భసస్తదా // 19.11
స చ కూలాపహారేమ మిత్రావరుణయోః సుతః
ఉహ్యమానశ్చ తుష్టావ తదా దేవీం సరస్వతీమ్ // 19.12
పితామహస్య సరసః ప్రవృత్తాసి సరస్వతి
వ్యాప్తం త్వయా జగత్ సర్వం తవైవామ్భోభిరుత్తమైః // 19.13
త్వమేవాకాశగా దేవీ మేఘేషు సృజసే పయః
సర్వాస్త్వాపస్త్వమేవేతి త్వత్తో వయమధీమహే // 19.14
పుష్టిర్ధృతిస్తథా కీర్తిః సిద్ధిః కాన్తిః క్షమా తథా
స్వధా స్వాహా తథా వాణీ తవాయత్తమిదం జగత్ // 19.15
త్వమేవ సర్వభూతేషు వాణీరూపేణ సంస్థితా
ఏవం సరస్వతీ తేన స్తుతా భగవతీ తదా // 19.16
సుఖేనోవాహ తం విప్రం విశ్వామిత్రశ్రమం ప్రతి
న్యవేదయత్తదా ఖిన్నా విశ్వామిత్రాయ తం మునిమ్ // 19.17
తమానీతం సరస్వత్యా దృష్ట్వా కోపసమన్వితః
అథాన్విషత్ ప్రహరణం వసిష్ఠాన్తకరం తదా // 19.18
తం తు క్రుద్ధమభిప్రేక్ష్య బ్రహ్మహత్యాభయాన్నదీ
అపోవాహ వసిష్ఠం తం మధ్యే చైవామ్భసస్తదా
ఉభయోః కుర్వతీ వాక్యం వఞ్చయిత్వా చ గాధిజమ్ // 19.19
తతోఽపవాహితం దృష్ట్వా వసిష్ఠమృషిసత్తమమ్
అబ్రవీత్ క్రోధరక్తాక్షో విశ్వామిత్రో మహాతపాః // 19.20
యస్మాన్మాం సరితాం శ్రేష్ఠే వఞ్చయిత్వా వినిర్గతా
శోణితం వహ కల్యాణి రక్షోగ్రామణిసంయుతా // 19.21
తతః సరస్వతీ శప్తా విశ్వామిత్రేణ ధీమతా
అవహచ్ఛోణితోన్మిశ్రం తోయం సంవత్సరం తదా // 19.22
అథర్షయశ్చ దేవాశ్చ గన్ధర్వాప్సరసస్తదా
సరస్వతీం తదా దృష్ట్వా భభూవుర్భృశదుఃఖితాః // 19.23
తస్మిన్తీర్థవరే పుణ్యే శోణితం సముపావహత్
తతో భూతపిశాచాశ్చ రాక్షసాశ్చ సమాగతాః // 19.24
తతస్తో శోణితం సర్వే పిబన్తః సుఖమాసతే
తృప్తాశ్చ సుభృశం తేన సుఖితా విగతజ్వరాః
నృత్యన్తశ్చ హసన్తశ్చ యథా స్వర్గజితస్తథా // 19.25
కస్యచిత్త్వథ కాలస్య ఋషయః సతపోధనాః
తీర్థయాత్రాం సమాజగ్ముః సరస్వత్యాం తపోధనాః // 19.26
తాం దృష్ట్వా రాక్షసైఘోరైః పీయమానాం మహానదీమ్
పరిత్రాణే సరస్వత్యాః పరం యత్నం ప్రచక్రిరే // 19.27
తే తు సర్వే మహాభాగాః సమాగమ్య మహావ్రతాః
ఆహూయ సరితాం శ్రేష్ఠామిదం వచనమబ్రవన్ // 19.28
కిం కారణం సరిచ్ఛ్రేష్ఠే శోణితేన హ్లదో హ్యయమ్
ఏవమాకులతాం యాతః శ్రుత్వా వేత్స్యామహే వయమ్ // 19.29
తతః సా సర్వమాచష్ట విశ్వామిత్రవిచేష్టితమ్
తతస్తే మునయః ప్రీతాః సరస్వత్యాం సమానయన్
అరుణాం పుణ్యతోయౌఘాం సర్వదుష్కృతనాశనీమ్ // 19.30
దృష్ట్వా తోయం సరస్వత్యా రాక్షసా దుఃఖితా భృశమ్
ఊచుస్తాన్ వై మునీన్ సర్వాన్ దైన్యయుక్తాః పునః పునః // 19.31
వయం హి క్షుధితాః సర్వే ధర్మహీనాశ్చ శాశ్వతాః
న చ నః కామకారోయం యద్ వయం పాపకారిణః // 19.32
యుష్మాకం చాప్రసాదేన దుష్కృతేన చ కర్మణా
పక్షోఽయం వర్ధతేఽస్మాకం యతః స్మో బ్రహ్మరాక్షసాః // 19.33
ఏవం వైశ్యాశ్చ శూద్రాశ్చ క్షత్రియాశ్చ వికర్మభిః
యే బ్రాహ్మణాన్ పేద్విషన్తి తే భవన్తీహ రాక్షసాః // 19.34
యోషితాం చైవ పాపానాం యోనిదోషేణ వర్ద్ధతే
ఇయం సంతతిరస్మాకం గతిరేషా సనాతనీ // 19.35
శక్తా భవన్తః సర్వేషాం లోకానామపి తారణే
తేషాం తే మునయః శ్రుత్వా కృపాశీలాః పునశ్చ తే // 19.36
ఊచుః పరస్పరం సర్వే తప్యమానాశ్చ తే ద్విజాః
క్షుతకీటావపన్నం చ యచ్చోచ్ఛిష్టాశితం భవేత్ // 19.37
కేశావపన్నమాధూతం మారుతశ్వాసద్వషితమ్
ఏభిః సంసృష్టమన్నం చ భాగం వై రక్షసాం భవేత్ // 19.38
తస్మాజ్జ్ఞాత్వా సదా విద్వాన్ అన్నాన్యేతాని జర్జయేత్
రాక్షసానామసౌ భుఙ్క్తే యో భుఙ్క్తే అన్నమీదృశమ్ // 19.39
శోధయిత్వా తు తత్తీర్థమృషయస్తే తపోధనాః
మోక్షార్థం రక్షసాం తేషాం సంగమం తత్ర కల్పయన్ // 19.40
అరుణాయాః సరస్వత్యాః సంగమే లోకవిశ్రుతే
త్రిరాత్రోపోషితః స్నాతో ముచ్యతే సర్వకిల్బిషైః // 19.41
ప్రాప్తే కలియుగే ఘోరే అధర్మే ప్రత్యుపస్థితే
అరుణాసంగమే స్నాత్వా ముక్తిమాప్నోతి మానవః // 19.42
తతస్తే రాక్షసాః సర్వే స్నాతాః పాపవివర్జితాః
ద్వియామాల్యమ్బరధరాః స్వర్గస్థితిసమన్వితాః // 19.43
ఇతి శ్రీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్యే ఏకోనవింశోఽధ్యాయః

లోమహర్షణ ఉవాచ
సముద్రాస్తత్ర చత్వారో దర్విణా ఆహతాః పురా
ప్రత్యేకం తు నరః స్నాతో గోసహస్రఫలం లభేత్ // 20.1
యత్కిఞ్చిత్ క్రియతే తస్మింస్తపస్తీర్థే ద్విజోత్తమాః
పరిపూర్ణం హి తత్సర్వమపి దుష్కృతకర్మణః // 20.2
శతసాహస్రికం తీర్థం తథైవ శతికం ద్విజాః
ఉభయోర్హి నరః స్నాతో గోసహస్రఫలం లభేత్ // 20.3
సోమతీర్థం చ తత్రాపి సరస్వత్యాస్తటే స్థితమ్
యస్మిన్ స్నాతస్తు పురుషో రాజసూయఫలం లభేత్ // 20.4
రేణుకాశ్రమమాసాద్య శ్రద్దధానో జితేన్ద్రియః
మాతృభక్త్యా చ యత్పుణ్యం తత్ఫలం ప్రాప్నుయాన్నరః // 20.5
ఋణైర్ముక్తో భవేన్నిత్యం దేవర్షిపితృసంభవైః
కుమారస్యాభిషేకం చ ఓజసం నామ విశ్రుతమ్ // 20.6
తస్మిన్ స్నాతస్తు పురుషో యశసా చ సమన్వితః
కుమారపురమాప్నోతి కృత్వా శ్రాద్ధం తు మానవః // 20.7
చైత్రషష్ఠ్యాం సితే పక్షే యస్తు శ్రాద్ధం కరిష్యతి
గయాశ్రాద్ధే చ యత్పుణ్యం తత్పుణ్యం ప్రాప్నుయాన్నరః // 20.8
సంనిహిత్యాం యథా శ్రాద్ధం రాహుగ్రస్తే దివాకరే
తథా శ్రాద్ధం తత్ర కృతం నాత్ర కార్యా విచారణా // 20.9
ఓజసే హ్యక్షయం శ్రాద్ధం వాయునా కథితం పురా
తస్మాత్ సర్వప్రయత్నేన శ్రాద్ధం తత్ర సమాచరేత్ // 20.10
యస్తు స్నానం శ్రద్దధానశ్చైత్రషష్ఠ్యాం కరిష్యతి
అక్షయ్యముదకం తస్య పితౄణాముపజాయతే // 20.11
తత్ర పఞ్చవటం నామ తీర్థం త్రైలోక్యవిశ్రుతమ్
మహాదేవః స్థితో యత్ర యోగమూర్తిధరః స్వయమ్ // 20.12
తత్ర స్నాత్వార్ఽచయిత్వా వ దేవదేవం మహేశ్వరమ్
గాణపత్యమవాప్నోతి దైవతైః సహ మోదతే // 20.13
కురుతీర్థం చ విఖ్యాతం కురుణా యత్ర వై తపః
తప్తం సుఘోరం క్షేత్రస్య కర్షణార్థం ద్విజోత్తమాః // 20.14
తస్య ఘోరేణ తపసా తుష్ట ఇన్ద్రోబ్రవీద్ వచః
రాజర్షే పరితుష్టోఽస్మి తపసానేన సువ్రతః // 20.15
యజ్ఞం యే చ కురుక్షేత్రే కరిష్యన్తి శతక్రతోః
తే గమిష్యన్తి సుకృతాంల్లోకాన్ పాపవివర్జితాన్ // 20.16
అవహస్య తతః శక్రో జగామ త్రిదివం ప్రభుః
ఆగమ్యాగమ్య చైవైనం భూయో భూయోఽవహస్య చ // 20.17
శతక్రతురనిర్విణ్ణః పృష్ట్వా పృష్ట్వా జగామ హ
యదా తు తపసోగ్రేణ చకర్ష దేహమాత్మనః
తతః శక్రోఽబ్రవీత్ ప్రీత్య బ్రూహి యత్తే చికీర్షితమ్ // 20.18
కురురువాచ
యే శ్రద్దధానాస్తీర్థేఽస్మిన్ మానవా నివసన్తి హ
తే ప్రాప్నువన్తు సదనం బ్రహ్మణః పరమాత్మనః // 20.19
అన్యత్ర కృతపాపా యే పఞ్చపాతకదూషితాః
అస్మిస్తీర్థే నరాః స్నాత్వా ముక్తా యాన్తు పరాం గతిమ్ // 20.20
కురుక్షేత్రే పుణ్యతమం కురుతీర్థం ద్విజోత్తమాః
తే దృష్ట్వా పాపముక్తస్తు పరం పదమవాప్నుయాత్ // 20.21
కురుతీర్థే నరః స్నాతో ముక్తో భవతి కిల్విషైః
కురుణా సమనుజ్ఞాతః ప్రాప్నోతి పరమం పదమ్ // 20.22
స్వర్గద్వారం తతో గచ్ఛేత్ శివద్వారే వ్యవస్థితమ్
తత్ర స్నాత్వా శివద్వారే ప్రాప్నోతి పరమం పదమ్ // 20.23
తతో గచ్ఛేదనరకం తీర్థం త్రైలోక్యవిశ్రుతమ్
యత్ర పూర్వే స్థితో బ్రహ్మ దక్షిణే తు మహేశ్వరః // 20.24
రుద్రపత్నీ పశ్చిమతః పద్మనాభోత్తరే స్థితః
మధ్యే అనరకం తీర్థం త్రైలోక్యస్యాపి దుర్లభమ్ // 20.25
యస్మిన్ స్నాతస్తు ముచ్యేత పాతకైరుపపాతకైః
వైశాఖే చ యదా షష్ఠీ మఙ్గలస్య దినం భవేత్ // 20.26
తదా స్నానం తత్ర కృత్వా ముక్తో భవతి పాతకైః
యః ప్రయచ్ఛేత కరకాంశ్చతురో భక్ష్యసంయుతాన్ // 20.27
కలశం చ తథా దద్యాదపూపైః పరిశోభితమ్
దేవతాః ప్రీమయేత్ పూర్వం కరకైరన్నసంయుతైః // 20.28
తతస్తు కలశం దద్యాత్ సర్వపాతకనాశనమ్
అనేనైవ విధానేన యస్తు స్నానం సమాచరేత్ // 20.29
స ముక్తాః కలుషైః సర్వైః ప్రయాతి పరమం పదమ్
అన్యత్రాపి యదా షష్ఠీ మఙ్గలేన భవిష్యతి // 20.30
తత్రాపి ముక్తిఫలదా క్రియా తస్మిన్ భవిష్యతి
తీర్థే చ సర్వతీర్థానాం యస్మిన్ స్నాతో ద్విజోత్తమాః // 20.31
సర్వదేవైరనుజ్ఞాతః పరం పదమవాప్నుయాత్
కామ్యకం చ వనం పుణ్యం సర్వపాతకనాశనమ్ // 20.32
యస్మిన్ ప్రవిష్టమాత్రస్తు ముక్తో భవతి కిల్బిషైః
యమాశ్రిత్య వనం పుణ్యం సవితా ప్రకటః స్థితః // 20.33
పూషా నామ ద్విజశ్రేష్ఠ దర్శనాన్ముక్తిమాప్నుయాత్
ఆదిత్యస్య దినే ప్రాప్తే తస్మిన్ స్నాతస్తు మానవః
విశుద్ధదేహో భవతి మనసా చిన్తితం లభేత్ // 20.34
ఇతి శ్రీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్యే విశోఽధ్యాయః

ఋషయ ఊచుః
కామ్యకస్య తు పూర్వేణ కుఞ్జం దేవైర్నిషేవితమ్
తస్య తీర్థస్య సంభూతిం విస్తరేణ బ్రవీహి నః // 21.1
లోహమర్షణ ఉవాచ
శృణ్వన్తు మునయః సర్వే తీర్థమాహాత్మ్యముత్తమమ్
ఋషీణాం చరితం శ్రుత్వా ముక్తో భవతి కిల్బిషైః // 21.2
నైమిషేయాశ్చ ఋషయః కురుక్షేత్రే సమాగతాః
సరస్వత్యాస్తు స్నానార్థం ప్రవేశం తే న లేభిరే // 21.3
తతస్తే కల్పయామాసుస్తీర్థం యజ్ఞోపవీతికమ్
శేషాస్తు మునయస్తత్ర న ప్రవేశం హి లేభిరే // 21.4
రన్తుకస్యాశ్రమాత్తావద్ యావత్తీర్థం సచక్రకమ్
బ్రాహ్మణైః పరిపూర్ణం తు దృష్ట్వా దేవీ సరస్వతీ // 21.5
హితార్థం సర్వవిప్రాణాం కుత్వా కుఞ్జాని సా నదీ
ప్రయాతా పశ్చిమం మార్గం సర్వభూతహితే స్థితా // 21.6
పూర్వప్రవాహే యః స్నాతి గఙ్గస్నానఫలం లభేత్
ప్రవాహే దక్షిణే తస్యా నర్మదా సరితాం వరా // 21.7
పశ్చిమే తు దిశాభాగే యమునా సంశ్రితా నదీ
యదా ఉత్తరతో యాతి సిన్ధుర్భవతి సా నదీ // 21.8
ఏవం దిశాప్రవాహేణ యాతి పుణ్యా సరస్వతీ
తస్యాం స్నాతః సర్వతీర్థే స్నాతో భవతి మానవః // 21.9
తతో గచ్ఛేద్ ద్విజశ్రేష్ఠా మదనస్య మహాత్మనః
తీర్థం త్రైలోక్యవిఖ్యాతం విహారం నామ నామతః // 21.10
యత్ర దేవాః సమాగమ్య శివదర్శనకాఙ్క్షిణః
సమాగతా న చాపశ్యన్ దేవం దేవ్యా సమన్వితమ్ // 21.11
తే స్తువన్తో మహాదేవం నన్దినం గణనాయకమ్
తతః ప్రసన్నో నన్దీశః కథయామాస చేష్టితమ్ // 21.12
భవస్య ఉమయా సార్ధం విహారే క్రీడితం మహత్
తచ్ఛ్రత్వా దేవతాస్తత్ర పత్నీరాహూయ క్రీడితాః // 21.13
తేషాం క్రీడావినోదేన తుష్టః ప్రోవచ శఙ్కరః
యోఽస్మింస్తీర్థేనరః స్నాతివిహారే శ్రద్ధయాన్వితః // 21.14
ధనధాన్యప్రియైర్యుక్తో భవతే నాత్ర సంసయః
దుర్గాతీర్థం తతో గచ్ఛేద్ దుర్గయా సేవితం మహత్ // 21.15
యత్ర స్నాత్వా పితృన్ పూజ్య న దుర్గతిమవాప్ఃఋయాత్
తత్రాపి చ సరస్వత్యాః కూపం త్రైలోక్యవిశ్రుతమ్ // 21.16
దర్శనాన్ముక్తిమాప్నోతి సర్వపాతకవర్జితః
యస్తత్ర తర్పయేత్ దేవాన్ పితౄంశ్ చ శ్రద్ధయాన్తవితః // 21.17
అక్షయ్యం లభతే సర్వం పితృతీర్థం విశిష్యతే
మాతృహా పితృహా యశ్చ బ్రహ్మహా గురుతల్పగః // 21.18
స్నాత్వా శుద్ధిమవాప్నోతి యత్ర ప్రాచీ సరస్వతీ
దేవమార్గప్రవిష్టా చ దేవమార్గేణ నిఃసృత // 21.19
ప్రచీ సరస్వతీ పుణ్యా అపి దుష్కృతకర్మణామ్
త్రిరాత్రం యే కరిష్యన్తి ప్రాచీం ప్రాప్య సరస్వతీమ్ // 21.20
న తేషాం దుష్కుతం కిఞ్చిద్ దేహమాశ్రిత్య తిష్ఠతి
నరనారాయణౌ దేవౌ బ్రహ్మా స్థాణుస్తథా రవిః // 21.21
ప్రచీం దిశం నిషేవన్తే సదా దేవాః సవాసవాః
యే తు శ్రాద్ధం కరిష్యన్తి ప్రాచీమాశ్రిత్య మానవాః // 21.22
తేషాం న దుర్లభం కిఞ్చిదిహ లోకే పరత్ర చ
తస్మాత్ ప్రాచీ సదా సేవ్యా పఞ్చమ్యాం చ విశేషతః // 21.23
పఞ్చమ్యాం సేవమానస్తు లక్ష్మీవాన్ జాయతే నరః
తత్ర తీర్థమౌశనం త్రైలోక్యస్యాపి దుర్లభమ్ // 21.24
ఉశనా యత్ర సంసిద్ధ ఆరాధ్య పరమేశ్వరమ్
గ్రహమధ్యేషు పూజ్యతే తస్య తీర్థస్య సేవనాత్ // 21.25
ఏవం శుక్రేణ మునినా సేవితం తీర్థముత్తమమ్
యే సేవన్తే శ్రద్దధానాస్తే యాన్తి పరమాం గతిమ్ // 21.26
యస్తు శ్రాద్ధం నరో భక్త్యా తస్మింస్తీర్థే కరిష్యతి
పితరస్తారితాస్తేన భవిష్యన్తి న సంశయః // 21.27
చతుర్ముఖం బ్రహ్మతీర్థం సరో మర్యాదయా స్థితమ్
యే సేవన్తే చతుర్దశ్యాం సోపవాసా వసన్తి చ // 21.28
అష్టమ్యాం కృష్ణపక్షస్య చైత్రే మాసి ద్విజోత్తమాః
తే పశ్యన్తి పరం సూక్ష్మం యస్మాన్నావర్తతే పునః // 21.29
స్థాణుతీర్థం తతో గచ్ఛేత్ సహస్రలిఙ్గశోభితమ్
తత్ర స్థాణువటం దృష్ట్వా ముక్తో భవతి కిల్బిషైః // 21.30
ఇతి శ్రీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్యే ఏకవిశోఽధ్యాయః

ఋషయ ఊచుః
స్థాణుతీర్థస్య మాహాత్మ్యం వటస్య చ మహామునే
సాన్నిహత్యసరోత్పత్తిం పూరణం పాంశునా తతః // 22.1
లిఙ్గానాం దర్శనాత్ పుణ్యం స్పర్శనేన చ కిం ఫలమ్
తథైవ సరమాహాత్మ్యం బ్రూహి సర్వమశేషతః // 22.2
లోమహర్షణ ఉవాచ
శృణ్వన్తు మునయః సర్వే పురాణం వామనం మహత్
యచ్ఛ్రుత్వా ముక్తిమాప్నోతి ప్రసాదాద్ వామనస్య తు // 22.3
సనత్కుమారమాసీనం స్థాణోర్వటసమీపతః
ఋషిభిర్బాలఖిల్యాద్యైర్బ్రహ్మపుత్రైర్మహాత్మభిః // 22.4
మార్కణ్డేయో మునిస్తత్ర వినయేనాభిగమ్య చ
పప్రచ్ఛ సరమాహాత్మ్యం ప్రమాణాం చ స్థితిం తథా // 22.5
మార్కణ్డేయ ఉవాచ
బ్రహ్మపుత్ర మహాభాగ సర్వేశాస్త్రవిశారద
బ్రూహి మే సరమాహాత్మ్యం సర్వపాపక్షయావహమ్ // 22.6
కాని తీర్థాని దృశ్యాని గుహ్యాని ద్విజసత్తమ
లిఙ్గాని హ్యతిపుణ్యాని స్థాణోర్యాని సమీపతః // 22.7
యేషాం దర్శనామాత్రేణ ముక్తిం ప్రాప్నోతి మానవః
వటస్య దర్శనం పుణ్యముత్పత్తి కథయస్వ మే // 22.8
ప్రదక్షిణాయాం యత్పుణ్యం తీర్థస్నానేన యత్ఫలమ్
గుహ్యేషు చైవ దృష్టేషు యత్పుణ్యమభిజాయతే // 22.9
దేవదేవో యతా స్థాణుః సరోమధ్యే వ్యవస్థితః
కిమర్థం పాంశునా శక్రస్తీర్థం పూరితవాన్ పునః // 22.10
స్థాణుతీర్థస్య మాహాత్మ్యం చక్రతీర్థస్య యత్ఫలమ్
సూర్యతీర్థస్య మాహాత్మ్యం సోమతీర్థస్య బ్రూహి మే // 22.11
సంకరస్య చ కుహ్యాని విష్ణోః స్తానాని యాని చ
కథయస్య మహాభాగ సరస్వత్యాః సవిస్తరమ్ // 22.12
బ్రూహి దేవాధిదేవస్య మాహాత్మ్యం దేవ తత్త్వతః
విరిఞ్జస్య ప్రసాదేన విదితం సర్వమేవ చ // 22.13
లోమహర్షణ ఉవాచ
మార్కణ్డేయవచః శ్రుత్వా బ్రహ్మత్మా స మహామునిః
అతిభక్త్యా తు తీర్థస్య ప్రవణీకృతమానసః // 22.14
పర్యఙ్కం శిథిలీకృత్వా నమస్కృత్వా మహేశ్వరమ్
కథయామాస తత్సర్వం యచ్ఛ్రుతం బ్రహ్మణః పురా // 22.15
సనత్కుమార ఉవాచ
నమస్కృత్య మహాదేవమీశానం వరదం శివమ్
ఉత్పత్తి చ ప్రవక్ష్యామి తీర్థానాం బ్రహ్మభాషితామ్ // 22.16
పూర్వమేకార్ణవే ఘోరే నష్టే స్థావరజఙ్గమే
బృహదణ్డమభూదేకం ప్రజానాం బీజసంభవమ్ // 22.17
తస్మిన్నణ్డే స్థితో బ్రహ్మా శయనాయోపచక్రమే
సహస్రయుగపర్యన్తం సుప్త్వా స ప్రత్యబుధ్యత // 22.18
సుప్తోత్థితస్తదా బ్రహ్మా శూన్యం లోకమపశ్యత
సృష్టిం చిన్తయతస్తస్య రజసా మోహితస్య చ // 22.19
రజః సృష్టిగుణం ప్రోక్తం సత్త్వం స్థితిగుణం విదుః
ఉపసంహారకాలే చ తమోగుమః ప్రవర్తతే // 22.20
గుణాతీతః స భగవాన్ వ్యాపకః పురుషః స్మృతః
తేనదం సకలం వ్యాప్తం యత్కిఞ్చిఞ్జీవసంజ్ఞితమ్ // 22.21
స బ్రహ్మ స చ గోవిన్ద ఈశ్వరః స సనాతనః
యస్తం వేద మహాత్మానం స సర్వం వేద మోక్షవిత్ // 22.22
కిం తేషాం సకలైస్తీర్థైరాశ్రమైర్వా ప్రయోజనమ్
యేషామనన్తకం చిత్తమాత్మన్యేవ వ్యవస్థితమ్ // 22.23
ఆత్మా నదీ సంయమపుణ్యతీర్థా సత్యోదకా శీలమాధియుక్తా
తస్యాం స్నాతః పుణ్యకర్మా పునాతి న విరిణా సుద్ధ్యతి చాన్తరాత్మా // 22.24
ఏతత్ప్రధానం పురుషస్య కర్మ యదాత్మసంబోధసుఖే ప్రవిష్టమ్
జ్ఞేయం తదేవ ప్రవదన్తి సన్తస్తత్ప్రాప్య దేహీ విజహాతి కామాన్ // 22.25
నైతాదృసం బ్రాహ్మణస్యాస్తి విత్తం యథైకతా సమతా సత్యతా చ
శీలే స్థితిర్దణ్డవిధానవర్జనమక్రోధనశ్చోపరమః క్రియాభ్యః // 22.26
ఏతద్ బ్రహ్మ సమాసేన మయోక్తం తే ద్విజోత్తమ
యజ్జ్ఞాత్వా బ్రహ్మ పరమం ప్రాప్స్యసి త్వం న సంశయః // 22.27
ఇదానీం శృణు చోత్పత్తిం బ్రహ్మణః పరమాత్మనః
ఇమం చోదాహరన్త్యేవ శ్లోకం నారాయణం ప్రతి // 22.28
ఆపో నారా వై తనవ ఇత్యేవం నామ శుశ్రుమః
తాసు శేతే స యస్మాచ్చ తేన నారాయణః స్మృతః // 22.29
విబుద్ధః సలిలే తస్మిన్ విజ్ఞాయాన్తర్గతం జగత్
అణ్డం బిభేద భగవాంస్తస్మాదోమిత్యజాయత // 22.30
తతో భూరభవత్ తస్మాద్ భువ ఇత్యపరః స్మృతః
స్వః శబ్దశ్చ తృతీయోఽభద్ భూర్భువః స్వేతి సంజ్ఞితః // 22.31
తస్మాత్తేజః సమభవత్ తత్సవితుర్వరేణ్యం యత్
ఉదకం శోషయామాస యత్తేజోఽణ్డవినిఃసృతమ్ // 22.32
తేజసా శోషితం శేషం కలలత్వముపాగతమ్
కలలాద్ బుద్బుదం జ్ఞేయం తతః కాఠిన్యతాం గతమ్ // 22.33
కాఠిన్యాద్ ధరణీ జ్ఞేయ భూతానాం ధారిణీ ఇహ సా
యస్మిన్ స్తానేస్థితం హ్యణ్డం తస్మిన్ సంనిహితంసరః // 22.34
యదాద్యం నిఃసృతం తేజస్తస్మాదాదిత్య ఉచ్యతే
అణ్డమధ్యే సముత్పన్నో హ్రహ్మా లోకపితామహః // 22.35
ఉల్బం తస్యాభవన్మేరుర్జరాయుః పర్వతాః స్మృతాః
గర్భోదకం సముద్రాశ్చ తథా నద్యః సహస్రశః // 22.36
నాభిస్థానే యదుదకం బ్రహ్మణో నిర్మలం మహత్
మహత్సరస్తేన పూర్ణం విమలేన వరామ్భసా // 22.37
తస్మిన్ మధ్యే స్థాణురూపీ వృటవృక్షో మహామనః
తస్మాద్ వినిర్గతా వర్ణా బ్రాహ్మణాః క్షత్రియా విశః // 22.38
శూద్రాశ్చ తస్మాదుత్పన్నాః శుశ్రూషార్థం ద్విజన్మనామ్
తతశ్చిన్తయతః సృష్టిం బ్రహ్మణోఽవ్యక్తజన్మనః
మనసా మానసా జాతాః సనకాద్యా మహర్షయః // 22.39
పునశ్చిన్తయతస్తస్య ప్రజాకామస్య ధీమతః
ఉత్పన్నా ఋషయః సప్త తే ప్రజాపతయోఽభవన్ // 22.40
పునశ్చిన్తయతస్తస్య రజసా మోహితస్య చ
బాలఖిల్యాః సముత్పన్నాస్తపఃస్వాధ్యాయతత్పరాః // 22.41
తే సదా స్నాననిరతా దేవార్చనపరాయణాః
ఉపవాసైర్వ్రతైస్తీవ్రైః శోషయన్తి కలేవరమ్ // 22.42
వానప్రస్థేన విధినా అగ్నిహోత్రసమన్వితాః
తపసా పరమేణేహ శోషయన్తి కలేవరమ్ // 22.43
దివ్యం వర్షసహస్రం తే కృశా ధమనిసంతతాః
ఆరాధయన్తి దేవేశం న చ తుష్యతి శఙ్కరః // 22.44
తతః కాలేన మహతా ఉమయా సహ శఙ్కరః
ఆకాశమార్గేణ తదా దృష్ట్వా దేవీ సుదుఃఖితాః // 22.45
ప్రసాద్య దేవదేవేశం శఙ్కరం ప్రాహ సువ్రతా
క్లిశ్యన్తే తే మునిగణా దేవదారువనాశ్రయాః // 22.46
తేషాం క్లేశక్షయం దేవ విధేహి కురు మే దయామ్
కిం వేదధర్మనిష్ఠనామనన్తం దేవ దృష్కృతమ్ // 22.47
నాద్యాపి యేన శుద్ధ్యన్తి శుష్కస్నాయ్వస్థిసోషితాః
తచ్ఛ్రుత్వా వచనం దేవ్యాః పినాకీ పాతితాన్ధకః
ప్రోవాచ ప్రహసన్ మూర్ధ్ని చారుచన్ద్రాంశుశోభితః // 22.48
శ్రీమహాదేవ ఉవాచ
న వేత్సి దేవి తత్త్వేన ధర్మస్య గహనా గతిః
నైతే ధర్మం విజానన్తి న చ కామవివర్జితాః // 22.49
న చ క్రోధేన నిర్ముక్తాః కేవలం మూఢబుద్ధయః
ఏతచ్ఛ్రుత్వాబ్రవీద్ దేవీ మా మైవం శంసితవ్రతాన్ // 22.50
దేవ ప్రదర్శయాత్మానం పరం కౌతూహలం హి మే
స ఇత్యుక్త ఉవాచేదం దేవీం దేవః స్మితాననాః // 22.51
తిష్ఠ త్వమత్ర యాస్యామి యత్రైతే మునిపుఙ్గవాః
సాధయన్తి తపో ఘోరం దర్శయిష్యామి చేష్టితమ్ // 22.52
ఇత్యుక్తా తు తతో దేవీ శఙ్కరేణ మహాత్మనా
గచ్ఛస్వేత్యాహ ముదితా భర్తరం భువనేశ్వరమ్ // 22.53
యత్ర తే మునయః సర్వే కాష్ఠలేష్టసమాః స్థితాః
అధీయానా మహాభాగాః కృతాగ్నిసదనక్రియాః // 22.54
తాన్ విలోక్య తతో దేవో నగ్నః సర్వాఙ్గసున్దరః
వనమాలాకృతాపీడో యువా భిక్షాకపాలభృత్ // 22.55
ఆశ్రమే పర్యటన్ భిక్షాం మునీనాం దర్శనం ప్రతి
దేహి భిక్షాం తతశ్చోక్త్వా హ్యాశ్రమాదాశ్రమం యయౌ // 22.56
తం విలోక్యాశ్రమగతం యోషితో బ్రహ్మవాదినామ్
సకౌతుకస్వభావేన తస్య రూపేమ మోహితాః // 22.57
ప్రోచుః పరస్పరం నార్య ఏహి పశ్యామ భిశ్రుకమ్
పరస్పరమితి చోక్త్వా గృహ్య మూలఫలం బహు // 22.58
గృహాణ భిక్షామూచుస్తాస్తం దేవం మునియోషితః
స తు భిక్షాకపాలం తం ప్రసార్య బహు సాదరమ్ // 22.59
దేహి దేహి శివం వోఽస్తు భవతీభ్యస్తపోవనే
హసమానస్తు దేవోసస్తత్ర దేవ్యా నిరీక్షితః
తస్మై దత్త్వైవ తాం భిక్షాం పప్రచ్ఛుస్తం స్మరాతురాః // 22.60
నార్య ఊచుః
కోఽసౌ నామ వ్రతవిధిస్త్వయా తాపస సేవ్యతే
యత్ర నగ్నేన లిఙ్గేన వనమాలావిభూషితః
భవాన్ వై తాపసో హృద్యో హృద్యాః స్మో యది మన్యసే // 22.61
ఇత్యుక్తస్తాపసీభిస్తు ప్రోవాచ హసితాననః
ఇదమీదృగ్ వ్రతం కిఞ్చిన్న రహస్యం ప్రకాశ్యతే // 22.62
శృణ్వన్తి బహవో యత్ర తత్ర వ్యాఖ్యా న విద్యతే
అస్య వ్రతస్య సుభగా ఇతి మత్వా గమిష్యథ // 22.63
ఏవముక్తాస్తదా తేన తాః ప్రత్యూచుస్తదా మునిమ్
రహస్యే హి గమిష్యామో మునే నః కైతుకం మహత్ // 22.64
ఇత్యుక్త్వా తాస్తదా తం వై జగృహుః పాణిపల్లవైః
కాచిత్ కణ్ఠే సకన్దర్పా బాహుభ్యామపరాస్తథా // 22.65
జానుభ్యామపరా నార్యః కేశేషు లలితాపరాః
అపరాస్తు కటీరన్ధ్రే అపరాః పాదయోరపి // 22.66
క్షోభం విలోక్య మునయ ఆశ్రమేషు స్వయోషితామ్
హన్యతామితి సంభాష్య కాష్ఠపాషాణపాణయః // 22.67
పాతయన్తి స్మ దేవస్య లిఙ్గముద్ధృత్య భీషణమ్
పాతితే తు తతో లిఙ్గే గతోఽన్తర్ధానమీశ్వరః // 22.68
దేవ్యా స భగవాన్ రుద్రః కైలాసం నగమాశ్రితః
పతితే దేవదేవస్య లిఙ్గే నష్టే చరాచరే // 22.69
క్షోభో బభూవ సుమహానృషీణాం భావితాత్మనామ్
ఏవం దేవే తదా తత్ర వర్తతి వ్యాకులీకృతే // 22.70
ఉవాచైకో మునివరస్తత్ర బుద్ధిమతాం వరః
న వయం విద్మః సద్భావం తాపసస్య మహాత్మనః // 22.71
విరిఞ్చిం శరణం యామః స హి జ్ఞాస్యతి చేష్టితమ్
ఏవముక్తాః సర్వ ఏవ ఋషయో లఞ్జితా భృశమ్ // 22.72
బ్రహ్మణః సదనం జగ్ముర్ దేవైః సహ నిషేవితమ్
ప్రణిపత్యాథ దేవేశం లఞ్జయాధోముఖాః స్థితాః // 22.73
అథ తాన్ దుఃఖితాన్ దృష్ట్వా బ్రహ్మ వచనమబ్రవీత్
అహో ముగ్ధా యదా యూయం క్రోధేన కలుషీకృతాః // 22.74
న ధర్మస్య క్రియా కాచిజ్జ్ఞాయతే మూఢబుద్ధయః
శ్రుయతాం ధర్మసర్వస్వం తాపసాః క్రూరచేష్టితః // 22.75
విదిత్వా యద్ బుధః క్షిప్రం ధర్మస్య ఫలమాప్నుయాత్
యోఽసావాత్మని దేహేఽస్మిన్ విభుర్నిత్యోవ్యవస్థితః // 22.76
సోఽనాదిః స మహాస్థాణుః పృథక్త్వే పరిసూచితః
మణిర్యథోపధానేన ధత్తే వర్ణోజ్జ్వలోఽపి వై // 22.77
తన్మయో భవతే తద్వదాత్మాపి మనసా కృతః
మనసో భేదమాశ్రిత్య కర్మభిశ్చోపచీయతే // 22.78
తతః కర్మవశాద్ భుఙ్క్తే సంభోగాన్ స్వర్గనారకాన్
తన్మనః శోధయేద్ ధీమాన్ జ్ఞానయోగాద్యుపక్రమైః // 22.79
తస్మిన్ శుద్ధే హ్యన్తరాత్మా స్వయమేవ నిరాకులః
న శరీరస్య సంక్లేశైరపి నిర్దహనాత్మకైః // 22.80
శుద్ధిమాప్నోతి పురుషః సంశుద్ధం యస్య నో మనః
క్రియా హి నియమార్థాయ పాతకేభ్యః ప్రకీర్తితాః // 22.81
యస్మాదత్యావిలం దేహం న శీఘ్రం శుద్ధ్యతే కిల
తేన లోకేషు మార్గోఽయం సత్పథస్య ప్రవర్తితః // 22.82
వర్ణాశ్రమవిభాగోఽయం లోకాధ్యక్షేణ కేనచిత్
నిర్మితో మోహమాహాత్మ్యం చిహ్నం చోత్తమభాగినామ్ // 22.83
భవన్తః క్రోధకామాభ్యామభిభూతాశ్రమే స్థితాః
జ్ఞానినామాశ్రమో వేశ్మ అనాశ్రమమయోగినామ్ // 22.84
క్వ చ న్యస్తసమస్తేచ్ఛా క్వ చ నారీమయో భ్రమః
క్వ క్రోధమీదృశం ఘోరం యేనాత్మానం న జాయథ // 22.85
యత్క్రోధనో యజతి యద్ దదాతి యద్ వా తపస్తపతిల యజ్జుహోతి
న తస్య ప్రాప్నోతి ఫలం హి లోకే మోఘం ఫలం తస్య హి క్రోధనస్య // 22.86
ఇతి శ్రీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్యే ద్వావిశోఽధ్యాయః

సనత్కుమార ఉవాచ
బ్రహ్మణో వచనం శ్రుత్వా ఋషయః సర్వ ఏవ తే
పునరేవ చ పప్రచ్ఛుర్జగతః శ్రేయకారణమ్ // 23.1
బ్రహ్మోవాచ
గచ్ఛామః శరణం దేవం శూలపాణిం త్రిలోచనమ్
ప్రసాదాద్ దేవదేవస్య భవిష్యథ యథా పురా // 23.2
ఇత్యుక్తా బ్రహ్మణా సార్ద్ధ కైలాసం గిరిముత్తమమ్
దదృశుస్తే సమాసీనముమయా సహితం హరమ్ // 23.3
తతః స్తోతుం సమారబ్ధో బ్రహ్మ లోకపితామహః
దేవాధిదేవం వరదం త్రైలోక్యస్య ప్రభుం శివమ్ // 23.4
బ్రహ్మోవాచ
అనన్తాయ నమస్తుభ్యం వరదాయ పినాకినే
మహాదేవాయ దేవాయ స్థణవే పరమాత్మనే // 23.5
నమోఽస్తు భువనేశాయ తుభ్యం తారక సర్వదా
జ్ఞానానం దాయకో దేవస్త్వమేకః పురుషోత్తమః // 23.6
నమస్తే పద్మగర్భాయ పద్మేశాయ నమో నమః
ఘోరశాన్తిస్వరూపాయ చణ్డక్రోధ నమోఽస్తు తే // 23.7
నమస్తే దేవ విశ్వేశ నమస్తే సురనాయక
శూలపాణే నమస్తేఽస్తు నమస్తే విశ్వభావన // 23.8
ఏవం స్తుతో మహాదేవో బ్రహ్మణా ఋషిభిస్తదా
ఉవాచ మా భైర్వ్రజత లిఙ్గం వో భవితా పునః // 23.9
క్రియతాం మద్వయః శీఘ్రం యేన మే ప్రీతిరుత్తమా
భవిష్యతి ప్రతిష్ఠాయాం లిఙ్గస్యాత్ర న సంశయః // 23.10
యే లిఙ్గం పూజయిష్యన్తి మామకం భక్తిమాశ్రితాః
న తేషాం దుర్లభం కిచిద్ భవిష్యతి కదాచన // 23.11
సర్వేషామేవ పాపానాం కృతానామపి జానతా
శుద్ధ్యతే లిఙ్గపూజాయాం నాత్ర కార్యా విచారణా // 23.12
యుష్మాభిః పాతితం లిఙ్గం సారయిత్వా మహాత్సరః
సాంనిహత్యం తు విఖ్యాతం తస్మిఞ్శీఘ్రం ప్రతిష్ఠితమ్ // 23.13
యథాభిలషితం కామం తతః ప్రప్స్యథ బ్రాహ్మణాః
స్థాణుర్నామ్నా హి లోకేషు పూజనీయో దివౌకసామ్ // 23.14
స్థాణ్వీస్వరే స్థితో యస్మాత్స్తాణ్వీశ్వరస్తతః స్మృతః
యే స్మరన్తి సదా స్థాణుం తే ముక్తాః సర్వకిల్బిషైః // 23.15
భవిష్యన్తి శుద్ధదేహా దర్శనాన్మోక్షగామినః
ఇత్యేవముక్తా దేవేన ఋషయో బ్రహ్మణా సహ // 23.16
తస్మాద్ దారువనాల్లిఙ్గం నేతుం సముపచక్రముః
న తం చాలయితుం శక్తాస్తే దేవా ఋషిభిః సహ // 23.17
శ్రమేణ మహతా యుక్తా బ్రహ్మాణం శరణం యయుః
తేషాం శ్రమాభితప్తానామిదం బ్రహ్మాబ్రవీద్ వచః // 23.18
కిం వా శ్రమేణ మహతా న యూయం వహనక్షమాః
స్వేచ్ఛయా పాతితం లిఙ్గం దేవదేవేన శూలినా // 23.19
తస్మాత్ తమేవ శరణం యాస్యామః సహితాః సురాః
ప్రసన్నశ్చ మహాదేవః స్వయమేవ నయిష్యతి // 23.20
ఇత్యేవముక్తా ఋషయో దేవాశ్చ బ్రహ్మణా సహ
కైలాసం గిరిమాసేదూ రుద్రదర్శనకాఙ్క్షిణః // 23.21
న చ పశ్యన్తి తం దేవం తతశ్చిన్తాసమన్వితాః
బ్రహ్మాణమూచుర్మునయః క్వ స దేవో మహేశ్వరః // 23.22
తతో బ్రహ్మ చిరం ధ్యాత్వా జ్ఞాత్వా దేవం మహేశ్వరమ్
హస్తిరుపేణ తిష్ఠన్తం మునిభిర్మానసైః స్తుతమ్ // 23.23
అథ తే ఋషయః సర్వే దేవాశ్చ బ్రహ్మణా సహ
గతా మహత్సరః పుణ్యం యత్ర దేవః స్వయం స్థితః // 23.24
న చ పశ్యన్తి తం దేవమన్విష్యన్తస్తతస్తతః
తతశ్చిన్తాన్వితా దేవా బ్రహ్మణా సహితా స్థితాః // 23.25
పస్యన్తి దేవీం సుప్రీతాం కమణ్డలువిభూషితామ్
ప్రీయమాణా తదా దేవీ ఇదం వచనమబ్రవీత్ // 23.26
శ్రమేణ మహతా యుక్తా అన్విష్యన్తో మహేశ్వరమ్
పీయతామమృతం దేవాస్తతో జ్ఞాస్యథ శఙ్కరమ్
ఏతచ్ఛ్రత్వా తు వచనం భవాన్యా సముదాహృతమ్ // 23.27
సుఖోపవిష్టాస్తే దేవాః పపుస్తదమృతం శుచి
అనన్తరం సుఖాసీనాః పప్రచ్ఛుః పరమేశ్వరీమ్ // 23.28
క్వ స దేవ ఇహాయాతో హస్తిరూపధరః స్థితః
దర్శితశ్చ తదా దేవ్యా సరోమధ్యే వ్యవస్థితః // 23.29
దృష్ట్వా దేవం హర్షయుక్తాః సర్వే దేవాః సహర్షిభిః
బ్రహ్మణమగ్రతః కృత్వా ఇదం వచనమబ్రువన్ // 23.30
త్వయా త్యక్తం మహాదేవ లిఙ్గం త్రైలోక్యవన్దితమ్
తస్య చానయనే నాన్యః సమర్థః స్యాన్మహేశ్వర // 23.31
ఇత్యేవముక్తో భగవాన్ దేవో బ్రహ్మాదిభిర్హరః
జగామ ఋషిభిః సార్ద్ధ దేవదారువనాశ్రమమ్ // 23.32
తత్ర గత్వా మహాదేవో హస్తిరూపధరో హరః
కరేణ జగ్రాహ తతో లీలయా పరమేశ్వరః // 23.33
తమాదాయ మహాదేవః స్తూయమానో మహర్షిభిః
నివేశయామాస తదా సరఃపార్శ్వే తు పశ్చిమే // 23.34
తతో దేవాః సర్వ ఏవ ఋషయశ్చ తపోధనాః
ఆత్మానం సఫలం దష్ట్వా స్తవం చక్రుర్మహేశ్వరే // 23.35
నమస్తే పరమాత్మన్ అనన్తయోనే లోకసాక్షిన్ పరమేష్ఠిన్ భగవన్ మహావిరిఞ్చ మహావిభూతే మహాక్షేత్రజ్ఞ మహాపురుష సర్వభూతావాస మనోనివాస ఆదిదేవ మహాదేవ సదాశివ (5) ఈశాన దుర్విజ్ఞేయ దురారాధ్య మహాభూతేశ్చర పరమేశ్వర మహాయోగేశ్వర త్ర్యమ్బక మహాయోగిన్ పరబ్రహ్మన్ పరమజ్యోతిః బ్రహ్మవిదుత్తమ ఓఙ్కార వషట్కార స్వాహాకార స్వధాకార పరమకారణ సర్వగత సర్వదర్శిన్ సర్వశక్తే సర్వదేవ అజ (10) సహస్రార్చిః పృషార్చిః సుధామన్ హరధామ అనన్తధామ సంవర్త సంకర్షణ వడవానల అగ్నీషోమాత్మక పవిత్ర మహాపవిత్ర మహామేఘ మహామాయాధర మహాకామ కామహన్ హంస పరమహంస మహారాజిక మహేశ్వర మహాకాముక మహాహంస భవక్షయకర సురసిద్ధార్చిత (15) హిరణ్యవాహ హిరణ్యరేతః హిరణ్యనాభ హిరణ్యాగ్రకేశ ముఞ్జకేశిన్ సర్వలోకవరప్రద సర్వానుగ్రహకర కమలేశయ కుశేశయ హృదయేశయ జ్ఞానోదధే శంభో విభో మహాయజ్ఞ మహాయాజ్ఞి క సర్వయజ్ఞమయ సర్వయ58ఋదయ సర్వయజ్ఞసంస్తుత నిరాశ్రయ (20) సముద్రేశయ అత్రిసంభవ భక్తానుకమ్పిన్ అభగ్నయోగ యోగధర వాసుకిమహామణి విద్యోతితవిగ్రహ హరితనయన త్రిలోచన జటాధర నీలకణ్ఠ చన్ద్రార్ధధర ఉమాశరీరార్ధహర గజచర్మధర దుస్తరసంసారమహాసంహారకర(25) ప్రసీద భక్తజనవత్సల ఏవం స్తుతో దేవగణైః సుభక్త్యా సబ్రహాముఖ్యైశ్చ పితామహేన త్యక్త్వా తదా హస్తిరూపం మహాత్మా లిఙ్గే తదా సంనిధానం చకార // 23.36
ఇతి శ్రీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్యే త్రయోవింశోఽధ్యాయః

సనత్కుమార ఉవాచ
అథోవాచ మహాదేవో దేవాన్ బ్రహ్మపురోగమాన్
ఋషీణాం చైవ ప్రైత్యక్షం తీర్థమాహాత్మ్యముత్తమమ్ // 24.1
ఏతత్ సాంనిహితం ప్రోక్తం సరః పుణ్యతమం మహత్
మయోపసేవితం యస్మాత్ తస్మాన్ముక్తిప్రదాయకమ్ // 24.2
ఇహ యే పురుషాః కేచిద్ బ్రాహ్మణాః క్షత్రియా విశః
లిఙ్గస్య దర్శనాదేవ పశ్యన్తి పరమం పదమ్ // 24.3
అహన్యహని తీర్థాని ఆసముద్రసరాంసి చ
స్థాణుతీర్థం సమేష్యన్తి మధ్యం ప్రాప్తే దివాకరే // 24.4
స్తోత్రేణానేన చ నరో యో మాం స్తోష్యతి భక్తితః
తస్యాహం సులభో నిత్యం భవిష్యామి న సంశయః // 24.5
ఇత్యుక్త్వా భగవాన్ రుద్రో హ్యన్తర్ధానం గతః ప్రభుః
దేవాశ్చ ఋషయః సర్వే స్వాని స్థానాని భేహిరే // 24.6
తతో నిరన్తరం స్వర్గం మానుషైర్మిశ్రితం కృతమ్
స్థాణులిఙ్గస్య మాహాత్మ్య దర్శనాత్స్వర్గమాప్నుయాత్ // 24.7
తతో దేవాః సర్వ ఏవ బ్రహ్మాణం శరణం యయుః
తానువాచ తదా బ్రహ్మా కిమర్థమిహ చాగతాః // 24.8
తతో దేవాః సర్వ ఏవ ఇదం వచనమబ్రువన్
మానుషేభ్యో భయం తీవ్రం రక్షాస్మాకం పితామహ // 24.9
తానువాచ తదా బ్రహ్మా సురాంస్త్రిదశనాయకః
పాంశునా పూర్యతాం శీఘ్రం సరః శక్రే హితం కురు // 24.10
తతో వవర్ష భగవాన్ పాంశునా పాకశాసనః
సప్తాహం పూరయామాస సరో దేవైస్తదా వృతః // 24.11
తం దృష్ట్వా పాంశువర్షం చ దేవదేవో మహేశ్వరః
కరేణ ధారయామాస లిఙ్గం తీర్థవటం తదా // 24.12
తస్మాత్ పుణ్యతమం తీర్థమాద్యం యత్రోదకం స్థితమ్
తస్మిన్ స్నాతః సర్వతీర్థైః స్నాతో భవతి మానవః // 24.13
యస్తత్ర కురుతే శ్రాద్ధం వటలిఙ్గస్య చాన్తరే
తస్య ప్రీతాశ్చ పితరో దాస్యన్తి భువి దుర్లభమ్ // 24.14
పూరితం త చచో దృష్ట్వా ఋషయః సర్వ ఏవ తే
పాంశునా సర్వగాత్రాణి స్పృశన్తి శ్రద్ధయా యుతాః // 24.15
తేఽపి నిర్ధూతపాపాస్తే పాంశునా మునయో గతాః
పూజ్యమానాః సురగణైః ప్రయాతా బ్రహ్మణః పదమ్ // 24.16
యే తు సిద్ధా మహాత్మానస్తే లిఙ్గం పూజయన్తి చ
వ్రజన్తి పరమాం సిద్ధిం పునరావృత్తిదుర్లభామ్ // 24.17
ఏవం జ్ఞాత్వా తదా బ్రహ్మా లిఙ్గం శైలమయం తదా
ఆద్యలిఙ్గం తదా స్థాప్య తస్యోపరి దధార తత్ // 24.18
తతః కాలేన మహతా తేజసా తస్య రఞ్జితమ్
తస్యాపి స్పర్శనాత్ సిద్ధః పరం పదమవాప్నుయాత్ // 24.19
తతో దేవైః పునర్బ్రహ్మా విజ్ఞప్తో ద్విజసత్తమ
ఏతే యాన్తి పరాం సిద్ధిం లిఙ్గస్య దర్శనాన్నరాః // 24.20
తచ్ఛ్రుత్వా భగవాన్ బ్రహ్మా దేవానాం హితకామ్యయా
ఉపర్యుపరి లిఙ్గాని సప్త తత్ర చకార హ // 24.21
తతో యే మిక్తికామాశ్చ సిద్ధాః శమపరాయణాః
సేవ్య పాంశుం ప్రయత్నేన ప్రయాతాః పరమం పదమ్ // 24.22
పాంశవోఽపి కురుక్షేత్రే వాయునా సముదీరితాః
మహాదుష్కృతకర్మాణం ప్రయాన్తి పరమం పదమ్ // 24.23
అజ్ఞానాజ్జ్ఞానతో వాపి స్త్రియో వా పురుషస్య వా
నశ్యతే దుష్కృతం సర్వం స్థాణుతీర్థప్రభావతః // 24.24
లిఙ్గస్య దర్శనాన్ముక్తిః స్పర్శనాచ్చ వటస్య చ
తత్సంనిధౌ జలే స్నాత్వా ప్రాప్నోత్యభిమతం ఫలమ్ // 24.25
పితృణాం తర్పణం యస్తు జలే తస్మిన్ కరిష్యతి
బిన్దో బిన్దౌ తు తోయస్య అనన్తఫలభాగ్భవేత్ // 24.26
యస్తు కృష్ణతిలైః సార్ద్ధ లిఙ్గస్య పశ్చిమే స్థితః
తర్పయేచ్ఛ్రద్ధయా యుక్తః స ప్రీణాతి యుగత్రయమ్ // 24.27
యావన్మన్వన్తరం ప్రోక్తం యావల్లిఙ్గస్య సంస్థితిః
తాపత్ప్రీతాశ్చ పితరః పిబన్తి జలముత్తమమ్ // 24.28
కృతే యుగే సాన్నిహత్యం త్రేతాయాం వాయుసంజ్ఞితమ్
కలిద్వాపరయోర్మధ్యే కూపం రుద్రహ్రదం స్మృతమ్ // 24.29
చైత్రస్య కృష్ణపక్షే చ చతుర్దశ్యాం నరోత్తమః
స్నాత్వా రుద్రహ్రదే తీర్థే పరం పదమవాప్నుయాత్ // 24.30
యస్తు వటే స్థితో రాత్రిం ధ్యాయతే పరమేశ్వరమ్
స్థాణోర్వటప్రసాదేన మనసా చిన్తితం ఫలమ్ // 24.31
ఇతి శ్రీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్యే చతుర్వింశోఽధ్యాయః

సనత్కుమార ఉవాచ
స్థాణోర్వటస్యోత్తరతః సుక్రతీర్థం ప్రకీర్తితమ్
స్థాణోర్వటస్య పూర్వేణ సోమతీర్థం ద్విజోత్తమ // 25.1
స్థాణోర్వటం దక్షిణతో దక్షతీర్థముదాహృతమ్
స్థాణోర్వటాత్ పశ్చిమతః స్కన్దతీర్థం ప్రతిష్ఠితమ్ // 25.2
ఏతాని పుణ్యతీర్తాని మధ్యే స్థాణురితి స్మృతః
తస్య దర్శనమాత్రేణ ప్రాప్నోతి పరమం పదమ్ // 25.3
అష్టమ్యాం చ చతుర్దశ్యాం యస్త్వేతాని పరిక్రమేత్
పదే పదే యజ్ఞఫలం స ప్రాప్నోతి న శంశయః // 25.4
ఏతాని మునిభిః సాధ్యైరాదిత్యైర్వసుభిస్తదా
మరుద్భిర్వహ్నిభిశ్చైవ సేవితాని ప్రయత్నతః // 25.5
అన్యే యే ప్రాణినః కేచిత్ ప్రవిష్టాః స్థాణుముత్తమమ్
సర్వపాపవినిర్ముక్తాః ప్రయాన్తి పరమాం గతిమ్ // 25.6
అస్తి తత్సంనిధౌ లిఙ్గం దేవదేవస్య శూలినః
ఉమా చ లిఙ్గరూపేణ హరపార్శ్వం న ముఞ్చతి // 25.7
తస్య దర్శనమాత్రేణ సిద్ధిం ప్రాప్నోతి మానవః
వటస్య ఉత్తరే పార్శ్వే తక్షకేణ మహాత్మనా // 25.8
ప్రతిష్ఠితం మహాలిఙ్గం సర్వకామప్రదాయకమ్
వటస్య పూర్వదిగ్భాగే విశ్వకర్మకృతం మహత్ // 25.9
లిఙ్గం ప్రత్యఙ్ముఖం దృష్ట్వా సిద్ధిమాప్నోతి మానవః
తత్రైవ లిఙ్గరూపేణ స్థితా దేవీ సరస్వతీ // 25.10
ప్రణమ్య తాం ప్రయత్నేన బుద్ధిం మేధాం చ విన్దతి
వటపార్శ్వే స్థితం లిఙ్గం బ్రహ్మణా తత్ ప్రతిష్ఠితమ్ // 25.11
దృష్ట్వా వటేశ్వరం దేవం ప్రయాతి పరమం పదమ్
తతః స్థాణువటం దృష్ట్వా కృత్వా చాపి ప్రదక్షిణమ్ // 25.12
ప్రదిక్షిణీకృతా తేన సప్తద్వీపా వసుంధరా
స్థాణోః పశ్చిమదిగ్బాగే నకులీశో గణః స్మృతః // 25.13
తమభ్యర్చ్య ప్రయత్నేన సర్వపాపైః ప్రముచ్యతే
తస్య దక్షిణదిగ్భాగే తీర్థం రుద్రకరం స్మృతమ్ // 25.14
తస్మిన్ స్నాతః సర్వతీర్థే స్నాతో భవతి మానవః
తస్య చోత్తరదిగ్భాగే రావణేన మహాత్మనా // 25.15
ప్రతిష్ఠితం మహాలిఙ్గం గోకర్ణం నామ నామతః
ఆషాఢమాసే యా కృష్ణా భవిష్యతి చతుర్దశీ
తస్యాం యోర్ఽచతి గోకర్ణం తస్య పుణ్యఫలం శృణు // 25.16
కామతోఽకామతో వాపి యత్ పాపం తేన సంచితమ్
తస్మాద్ విముచ్యతే పాపాత్ పూజయిత్వా హరం శుచిః // 25.17
కౌమారబ్రహ్మచర్యేణ యత్పుణ్యం ప్రాప్యతే నరైః
తత్పుణ్యం సకలం తస్య అష్టమ్యాం యోర్ఽచయేచ్ఛివమ్ // 25.18
యదీచ్ఛేత్ పరమం రూపం సౌభాగ్యం ధనసంపదః
కుమారేశ్వరమాహాత్మ్యాత్ సిద్ధ్యతే నాత్ర సంశయః // 25.19
తస్య చోత్తరదిగ్బాగే లిఙ్గం పూజ్య విభీషణః
అజరశ్చామరశ్చైవ కల్పయిత్వా బభూవ హ // 25.20
ఆషాఢస్య తు మాసస్య శుక్లా యా చాష్టమీ భవేత్
తస్యాం పూజ్య సోపవాసో హ్యమృతత్వమవాప్నుయాత్ // 25.21
ఖరేణ పూజితం లిఙ్గం తస్మిన్ స్థానే ద్విజోత్తమ
తం పూజయిత్వా యత్నేన సర్వకామానవాప్నుయాత్ // 25.22
దూషణస్త్రిశిరాశ్చైవ తత్ర పూజ్య మహేశ్వరమ్
యథాభిలషితాన్ కామానాపతుస్తౌ ముదాన్వితౌ // 25.23
చైత్రమాసే సితే పక్షే యో నరస్తత్ర పూజయేత్
తస్య తౌ వరదౌ దేవౌ ప్రయచ్ఛేతేఽభివాఞ్ఛితమ్ // 25.24
స్థాణోర్వటస్య పూర్వోణ హస్తిపాదేశ్వరః శివః
తం దృష్ట్వా ముచ్యతే పాపైరన్యజన్మని సంభవైః // 25.25
తస్య దక్షిణతో లిఙ్గం హారీతస్య ఋషేః స్థితమ్
యత్ ప్రణణ్య ప్రయత్నేన సిద్ధిం ప్రాప్నోతి మానవః // 25.26
తస్య దక్షిణపార్శ్వే తు వాపీతస్య మహాత్మనః
లిహ్గం త్రైలోక్యవిఖ్యాతం సర్వపాపహరం శివమ్ // 25.27
కఙ్గాలరూపిణా చాపి రుద్రేణ సుమహాత్మనా
ప్రతిష్ఠితం మహాలిఙ్గం సర్వపాపప్రణశనమ్ // 25.28
భుక్తిదం ముక్తిదం ప్రోక్తం సర్వకిల్బిషనాశనమ్
లిఙ్గస్య దర్శనాచ్చైవ అగ్నిష్టోమఫలం లభేత్ // 25.29
తస్య పశ్చిమదిగ్భాగే లిఙ్గం సిద్ధప్రతిష్ఠితమ్
సిద్ధేశ్వరం తు విఖ్యాతం సర్వసిద్ధిప్రదాయకమ్ // 25.30
తస్య దక్షిణదిగ్బాగే మృకణ్డేన మహాత్మనా
తత్ర ప్రతిష్ఠితం లిఙ్గం దర్శనాత్ సిద్ధిదాయకమ్ // 25.31
తస్య పూర్వే చ దిగ్భాగే ఆదిత్యేన మహాత్మనా
ప్రతిష్ఠితం లిఙ్గవరం సర్వకిల్బిషనాశనమ్ // 25.32
చిత్రాఙ్గదస్తు గన్ధర్వో రమ్భా చాప్సరసాం వరా
పరస్పరం సానురాగౌ స్థాణుదర్శనకాఙ్క్షిణౌ // 25.33
దృష్ట్వా స్థాణుం పూజయిత్వా సానురాగౌ పరస్పరమ్
ఆరాధ్య వరదం దేవం ప్రతిష్ఠాప్య మహేశ్వరమ్ // 25.34
చిత్రాఙ్గదేశ్వరం దృష్ట్వా తథా రమ్భేశ్వరం ద్విజ
సుభగో దర్శనీయశ్చ కులే జన్మ సమాప్నుయాత్ // 25.35
తస్య దభిణతో లిఙ్గం వజ్రిణా స్థాపితం పురా
తస్య ప్రసాదాత్ ప్రాప్నోతి మనసా చిన్తితం ఫలమ్ // 25.36
పరాశరేణ మునినా తతైవారాధ్య శఙ్కరమ్
ప్రాప్తం కవిత్వం పరమం దర్శనాచ్ఛఙ్కరస్య చ // 25.37
వేదవ్యాసేన మునినా ఆరాధ్య పరమేశ్వరమ్
సర్వజ్ఞత్వం బ్రహ్మజ్ఞానం ప్రాప్తం దేవప్రసాదతః // 25.38
స్థాణోః పశ్చిమదిగ్భాగే వాయునా జగదాయునా
ప్రతిష్ఠితం మహాలిఙ్గం దర్శనాత్ పాపనాశనమ్ // 25.39
తస్యాపి దక్షిణే భాగే లిఙ్గం హిమవతేశ్వరమ్
ప్రతిష్ఠితం పుణ్యకృతాం దర్శనాత్ సిద్ధికారకమ్ // 25.40
తస్యాపి పశ్చిమే భాగే కార్తవీర్యేణ స్థాపితమ్
లిఙ్గం పాపహరం సద్యో కార్తనాత్ పుణ్యమాప్నుయాత్ // 25.41
తస్యాప్యుత్తరదిగ్భాగో సుపార్శ్వే స్థాపితం పునః
ఆరాధ్య హనుమాంశ్చాప సిద్ధిం దేవప్రసాదతః // 25.42
తస్యైవ పూర్వదిగ్భాగే విష్ణునా ప్రభవిష్ణునా
ఆరాధ్య వరదం దేవం చక్రం లబ్ధం సుదర్శనమ్ // 25.43
తస్యాపి పూర్వాదిఘ్భాగే మిత్రేణ వరుణేన చ
ప్రతిష్ఠితౌ లిఙ్గవరౌ సర్వకామప్రదాయకౌ // 25.44
ఏతాని మునిభిః సాధ్యైరాదిత్యైర్వసుభిస్తథా
సేవితాని ప్రయత్నేన సర్వపాపహరాణి వై // 25.45
ఖర్ణలిఙ్గస్య పశ్చాత్తు ఋషిభిస్తత్త్వదర్శిభిః
ప్రతిష్ఠితాని లిఙ్గాని యేషాం సంఖ్యా న విద్యతే // 25.46
తథా హ్యుత్తరతస్తస్య యావదోఘవతీ నదీ
సహస్రమేకం లిఙ్గానాం దేవపశ్చిమతః స్థితమ్ // 25.47
తస్యాపి పూర్వదిగ్భాగే బాలఖిల్యైర్మహాత్మభిః
ప్రతిష్ఠితా రుద్రకోటిర్యావత్సంనిహితం సరః // 25.48
దక్షిణేన తు దేవస్య గన్ధర్వైర్యక్షకిన్నరైః
ప్రతిష్ఠితాని లిఙ్గాని యేషాం సంఖ్యా న విద్యతే // 25.49
తిస్రః కోట్యోర్ఽధకోటీ చ లిఙ్గానాం వాయురబ్రవీత్
అసంఖ్యాతాః సహస్రాణి యే రుద్రాః స్థాణుమాశ్రితాః // 25.50
ఏతజ్జ్ఞాత్వా శ్రద్దధానః స్థాణులిఙ్గం సమాశ్రయేత్
యస్య ప్రసాదాత్ ప్రాప్నోతి మనసా చిన్తితం ఫలమ్ // 25.51
అకామో వా సకామో వా ప్రవిష్టః స్థాణుమన్దిరమ్
విముక్తః పాతకైర్ఘోరైః ప్రాప్నోతి పరమం పదమ్ // 25.52
చైత్రే మాసే త్రయోదశ్యాం దివ్యనక్షత్రయోగతః
శుక్రార్కచన్ద్రసంయోగే దినే పుణ్యతమే శుభే // 25.53
ప్రతిష్ఠితం స్థాణులిఙ్గం బ్రహ్మణా లోకథారిణా
ఋషిభిర్దేవసంఘైశ్చ పూజితం శాశ్వతీః సమాః // 25.54
తస్మిన్ కాలే నిరాహారా మానవాః శ్రద్ధయాన్వితాః
పూజయన్తి శివం యే వై తే యాన్తి పరమం పదమ్ // 25.55
తదారూఢమిదం జ్ఞాత్వా యే కుర్వన్తి ప్రదక్షిణమ్
ప్రదక్షిణీకృతా తైస్తు సప్తద్వీపా వసుంధరా // 25.56
ఇతి శ్రీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్యే పఞ్చవిశోఽధ్యాయః

మార్కణ్డేయ ఉవాచ
స్థాణుతీర్థప్రభావం తు శ్రోతుమిచ్ఛామ్యహం మునే
కేన సిద్ధిరథ ప్రాప్తా సర్వపాపభయాపహా // 26.1
సనత్కుమార ఉవాచ
శృణు సర్వమశేషేణ స్థాణుమాహాత్మ్యముత్తమమ్
యచ్ఛ్రుత్వా సర్వపాపేభ్యో ముక్తో భవతి మానవః // 26.2
ఏకార్ణవే జగత్యస్మిన్ నష్టే స్థావరజఙ్గమే
విష్ణోర్నాభిసముద్భూతం పద్మమవ్యక్తజన్మనః
తస్మిన్ బ్రహ్మ సముద్భూతం సర్వలోకపితామహః // 26.3
తస్మాన్మరీచిరభవన్మరీచేః కశ్యపః సుతః
కశ్యపాదభవద్ భాస్వాంస్తమాన్మనురజాయత // 26.4
మనోస్తు క్షువతః పుత్ర ఉత్పన్నో ముఖసంభవః
పృథివ్యాం చతురన్తాయాం రాజాసీద్ ధర్మరక్షితా // 26.5
తస్య పత్నీ బభూవాథ భయా నామ భయావహా
మృత్యోః సకాశాదుత్పన్నా కాలస్య దుహితా తదా // 26.6
తస్యాం సమభవద్ వేనో దురాత్మా వేదనిన్దకః
స దృష్ట్వా పుత్రవదనం క్రుద్ధో రాజా వనం యయౌ // 26.7
తత్ర కృత్వా తపో ఘోరం ధర్మేణావృత్య రోదసీ
ప్రాప్తవాన్ బ్రహ్మసదనం పురనావృత్తిదుర్వభమ్ // 26.8
వేనో రాజా సమభవత్ సమస్తే క్షితిమణ్డలే
స మాతామహదోషేణ తేన కాలాత్మజాత్మజః // 26.9
ఘోషయామస నగరే దురాత్మా వేదనిన్దకః
న దాతవ్యం న యష్టవ్యం న హోతవ్యం కదాచన // 26.10
అహమేకోఽత్ర వై వన్ద్యః పూజ్యోఽహం భవతాం సదా
మయా హి పాలితా యూయం నివసధ్వం యథాసుఖమ్ // 26.11
తన్మత్తోఽన్యో న దేవోఽస్తి యుష్మాకం యః పరాయణమ్
ఏతచ్ఛ్రత్వా తు వచనమృషయః సర్వ ఏవ తే // 26.12
పరస్పరం సమాగమ్య రాజానం వాక్యమబ్రవన్
శ్రుతిః ప్రమాణం ధర్మస్య తతో యజ్ఞః ప్రతిష్ఠితః // 26.13
యజ్ఞైర్వినా నో ప్రీయన్తే దేవాః స్వర్గనివాసినః
అప్రీతా న ప్రయచ్ఛన్తి వృష్టిం సస్యస్య వృద్ధయే // 26.14
తస్మాద్ యజ్ఞైశ్చ దేవైశ్చ ధార్యతే సచరాచరమ్
ఏతచ్ఛ్రుత్వా క్రోధదృష్టిర్వేనః ప్రాహ పునః పునః // 26.15
న యష్టవ్యం న దాతవ్యమిత్యాహ క్రోధమూర్చ్ఛితః
తతః క్రోధసమావిష్టా ఋషయః సర్వ ఏవ తే // 26.16
నిజఘ్నుర్మన్త్రపూతైస్తే కుశైర్వజ్రసమన్వితైః
తతస్త్వరాజకే లోకే తమసా సంవృతే తదా // 26.17
దస్యుభిః పీడ్యమానాస్తాన్ ఋషీంస్తే శరణం యయుః
తతస్తే ఋషయః సర్వే మమన్థుస్తస్య వై కరమ్ // 26.18
సవ్యం తస్మాత్ సముత్తస్థౌ పురుషో హ్రస్వదర్శనః
తమూచురృషయః సర్వే నిషీదతు భవానితి // 26.19
తస్మాన్నిషాదా ఉత్పన్నా వేనకల్మషసంభవాః
తతస్తే ఋషయః సర్వే మన్మథుర్దక్షిణం కరమ్ // 26.20
మథ్యమానే కరే తస్మిన్ ఉత్పన్నః పురుషోఽపరః
బృహత్సాలప్రతీకాశో దివ్యలక్షణలక్షితః // 26.21
ధనుర్బాణాఙ్కితకరశ్చశ్చక్రధ్వసమన్వితః
తముత్పన్నం తదా దృష్ట్వా సర్వే దేవాః సవాసవాః // 26.22
అభ్యషిఞ్చన్ పృథివ్యాం తం రాజానం భూమిపాలకమ్
తతః స రఞ్జయామాస ధర్మేణ పృథివీం తదా // 26.23
పిత్రాఃఽపరఞ్జితా తస్య తేన సా పరిపాలితా
తత్ర రాజేతిశబ్దోఽస్య పృథివ్యా రఞ్జనాదభూత్ // 26.24
స రాజ్యం పాప్య తేభ్యస్తు చిన్తయామాస పార్థివః
పితా మమ అధర్మిష్ఠో యజ్ఞవ్యుచ్ఛిత్తికారకః // 26.25
కథం తస్య క్రియా కార్యా పరలోకసుఖావహా
ఇత్యేవం చిన్తయానస్య నారదోఽభ్యాజగామ హ // 26.26
తస్మై స చాసనం దత్త్వా ప్రణిపత్య చ పృష్టవాన్
భగవన్ సర్వలోకస్య జానాసి త్వం శుభాశుభమ్ // 26.27
పితా మమ దురాచారో దేవబ్రాహ్మణనిన్దకః
స్వకర్మరహితో విప్ర పరలోకమవాప్తవాన్ // 26.28
తతోఽబ్రవీన్నారదస్తం జ్ఞాత్వా దివ్యేన చక్షుషా
మ్లేచ్ఛమఘ్యే సముత్పన్నం క్షయకుష్ఠసమన్వితమ్ // 26.29
తచ్ఛ్రుత్వా వచనం తస్య నారదస్య మహాత్మనః
చిన్తయామాస దుఖార్తః కథం కార్యం మయా భవేత్ // 26.30
ఇత్యేవం చిన్తయానస్య మతిర్జాతా మహాత్మనః
పుత్రః స కథ్యతే లోకే యః పితౄంస్త్రాయతే భయాత్ // 26.31
ఏవం సంచిన్త్య స తదా నారదం పృష్టవాన్ మునిమ్
తారణం మత్పితుస్తస్య మయా కార్యం కథం మునే // 26.32
నారద ఉవాచ
గచ్ఛ త్వం తస్య తం దేహం తీర్థేషు కురు నిర్మలమ్
యత్ర స్థాణోర్మహత్తీర్థం సరః సంనిహితం ప్రతి // 26.33
ఏతచ్ఛ్రత్వా తు వచనం నారదస్య మహాత్మనః
సచివే రాజ్యమాధాయ రాజా స తు జగామ హ // 26.34
స గత్వా చోత్తరాం భూమిం మ్లేచ్ఛమధ్యే దదర్శ హ
కుష్ఠరోగేణ మహాతా క్షయేణ చ సమన్వితమ్ // 26.35
తతః శోకేన మహతా సంతప్తో వాక్యమబ్రవీత్
హ మ్లేచ్ఛా నౌమి పురుషం స్వగృహం చ నయామ్యహమ్ // 26.36
తత్రాహమేనం నిరుజం కరిష్యే యది మన్యథ
తథేతి సర్వే తే మ్లేచ్ఛాః పురుషం తం దయాపరమ్ // 26.37
ఊచుః ప్రణతసర్వాఙ్గా యథా జానాసి తత్కురు
తత ఆనీయ పురుషాన్ శివికావాహనోచితాన్ // 26.38
దత్త్వా శుల్కం చ ద్విగుణం సుఖేన నయత ద్విజమ్
తతః శ్రుత్వా తు వచనం తస్య రాజ్ఞో దయావతః // 26.39
గృహీత్వా శివికాం క్షిప్రం కురుక్షేత్రేణ యాన్తి తే
తత్ర నీత్వా స్థాణుతీర్థే అవతార్య చ తే గతాః // 26.40
తతః స రాజా మధ్యాహ్నే తం స్నాపయతి వై తదా
తతో వాయురన్తరిక్షే ఇదం వచనమబ్రవీత్ // 26.41
మా తాత సాహసం కార్షిస్తీర్థ రక్ష ప్రయత్నతః
అయం పాపేన ఘోరేమ అతీవ పరివేష్టితః // 26.42
వేదనిన్దా మహత్పాపం యస్యాన్తో నైవ లభ్యతే
సోఽయం స్నానాన్మహత్తీర్థం నాశయిష్యతి తత్క్షణాత్ // 26.43
ఏతద్ వోయర్బచః శ్రుత్వాదుఃఖేన మహతాన్వితః
ఉవాచ శోకసంతప్తస్తస్య దుఃఖేన దుఃఖితః
ఏష ఘోరేణ పాపేన అతీవ పరివేష్టితః // 26.44
ప్రాయశ్చిత్తం కరిష్యేఽహం యద్వదిష్యన్తి దేవతాః
తతస్తా దేవతాః సర్వా ఇదం వచనమబ్రువన్ // 26.45
స్నాత్వా స్నాత్వా చ తీర్థేషు అభిషిఞ్చస్వ వారిణా
ఓజసా చులుకం యావత్ ప్రతికూలే సరస్వతీమ్ // 26.46
స్నాత్వా ముక్తిమవాప్నోతి పురుషః శ్రద్ధయాన్వితః
ఏష స్వపోషణపరో దేవదూషణతత్పరః // 26.47
బ్రాహ్మణైశ్చ పరిత్యక్తో నైష శుద్ధ్యతి కర్హిచిత్
తస్మాదేనం సముద్దిశ్య స్నాత్వా తీర్థేషు భక్తితః // 26.48
అభిషిఞ్చస్వ తోయేన తతః పూతో భవిష్యతి
ఇత్యేతద్వచనం శ్రుత్వా కృత్వా తస్యాశ్రమం తతః // 26.49
తీర్థయాత్రాం యయౌ రాజా ఉద్దిశ్య జనకం స్వకమ్
స తేషు ప్లావనం కుర్వస్తీర్థేషు చ దినే దినే // 26.50
అభ్యషిఢ్చత్ స్వపితరం తీర్థతోయేన నిత్యశః
ఏతస్మిన్నేవ కాలే తు సారమేయో జగామ హ // 26.51
స్థాణోర్మఠే కౌలపతిర్దేవద్రవ్యస్య రక్షితా
పరిగ్రహస్య ద్రవ్యస్య పరిపాలయితా సదా // 26.52
ప్రియశ్చ సర్వసోకేషు దేవకార్యపరాయణః
తస్యైవం వర్తమానస్య ధర్మమార్గే స్థితస్య చ // 26.53
కాలేన చలితా బుద్ధిర్దేవద్రవ్యస్య నాశేనే
తేనాధర్మేణ యుక్తస్య పరలోకగతస్య చ // 26.54
దృష్ట్వా యమోఽబ్రవీద్ వాక్యం శ్వయోనిం వ3జ మా చిరమ్
తద్వాక్యానన్తరం జాతః శ్వ వై సౌగన్ధికే వనే // 26.55
తతః కాలేన మహతా శ్వయూథపరివారితః
పరిభూతః సరమయా దుఃఖేన మహతా వృతః // 26.56
త్యక్త్వా ద్వైతవనం పుణ్యం సాన్నిహత్యం యయౌ సరః
తస్మిన్ ప్రవిష్టమాత్రస్తు స్థాణోరేవ ప్రసాదతః // 26.57
అతీవ తృషయా యుక్తః సరస్వత్యాం మమఞ్జ హ
తత్ర సంప్లుతదేహస్తు విముక్తః సర్వాకిల్బిషైః // 26.58
ఆహారలోభేన తదా ప్రవివేశ కుటీరకమ్
ప్రవిశన్తం తదా దృష్ట్వా శ్వానం భయసమన్వితః // 26.59
స తం పస్పర్శ శనకైః స్థాణుతీర్థే మమఞ్జ హ
పతతః పూర్వతీర్థేషు విప్రుషైః పరిషిఞ్చతః // 26.60
శునోఽస్య గాత్రసంభూతైరబ్బిన్దుభిః స సిఞ్చితః
విరక్తదృష్టిశ్చ శునః క్షేపేణ చ తతః పరమ్ // 26.61
స్థాణుతీర్థస్య మాహాత్మ్యాత్ స పుత్రేణ చ తారితః
నియతస్తత్క్షణాఞ్జాతో స్తుతిం కర్తుం ప్రచక్రమే // 26.62
వేన ఉవాచ
ప్రపద్యే దేవమీశానం త్వామజం చన్ద్రభూషణమ్
మహాదేవం మహాత్మానం విశ్వస్య జగతః పతిమ్ // 26.63
నమస్తే దేవదేవేశ సర్వశత్రునిషూదన
దేవేశ బలివిష్టమ్భదేవదైత్యైశ్చ పూజిత // 26.64
విరూపాక్ష సహస్రాక్ష త్ర్యక్ష యక్షేశ్వరప్రియ
సర్వతః పాణిపాదాన్త సర్వతోఽక్షిశిరోముఖ // 26.65
సర్వతః శ్రుతిమల్లోకే సర్వమావృత్య తిష్ఠసి
శఙ్కుకర్ణ మహాకర్మ కుమ్భకర్ణార్ణవాలయ // 26.66
గజేన్ద్రకర్ణ గోకర్ణ పాణికర్ణ నమోఽస్తు తే
శతజిహ్వ శతావర్త శతోదర శతానన // 26.67
గాయన్తి త్వాం గాయత్రిణో హ్యర్చయన్త్యర్క్కమర్చిణః
బ్రహ్మాణం త్వా శతక్రతో ఉద్వంశమివ మేనిరే // 26.68
మూర్తౌ హి తే మహామూర్తే సముద్రామ్బుధరాస్తథా
దేవతాః సర్వ ఏవాత్ర గోష్ఠే గావ ఇవాసతే // 26.69
శరీరే తవ పశ్యామి సోమమగ్నిం జలేశ్వరమ్
నారాయణం తథా సూర్యం బ్రహ్మాణం చ బృహస్పతిమ్ // 26.70
భగవాన్ కారణం కార్యం క్రియాకారణమేవ తత్
ప్రభవః ప్రలయశ్చైవ సదసచ్చాపి దైవతమ్ // 26.71
నమో భవాయ శర్వాయ వరదాయోగ్రరూపిణే
అన్ధకాసురహన్త్రే చ పశూనాం పతయే నమః // 26.72
త్రిజటాయ త్రిశీర్షాయ త్రిశులాసక్కపాణయే
త్ర్యమ్బకాయ త్రినేత్రాయ త్రిపురఘ్ర నమోఽస్తు తే // 26.73
నమో ముణ్డాయ చణ్డాయ అణ్డాయోత్పత్తిహేతవే
డిణ్డిమాసక్తహస్తాయ డిణ్డిముణ్డాయ తే నమః // 26.74
నమోర్ధ్వకేశదంష్ట్రాయ శుష్కాయ వికృతాయ చ
ధూమ్రలోహితకృష్ణాయ నీలగ్రీవాయ తే నమః // 26.75
నమోఽస్త్వప్రతిరూపాయ విరుపాయ శివాయ చ
సూర్యమాలాయ సూర్యాయ స్వరూపధ్వజమాలినే // 26.76
నమో మానాతిమానాయ నమః పటుతరాయ తే
నమో గణేన్ద్రనాథాయ వృషస్కన్ధాయ ధన్వినే // 26.77
సంక్రన్దనాయ చణ్డాయ పర్ణధారపుటాయ చ
నమో హిరణ్యవర్ణాయ నమః కనకవర్చసే // 26.78
నమః స్తుతాయ స్తుత్యాయ స్తుతిస్థాయ నమోఽస్తు తే
సర్వాయ సర్వభక్షాయ సర్వభూతశరీరిణే // 26.79
నమో హోత్రే చ హన్త్రే చ సితోదగ్రపతాకినే
నమో నమ్యాయ నమ్రాయ నమః కటకటాయ చ // 26.80
నమోఽస్తు కృశనాశాయ శయితాయోత్థితాయ చ
స్థితాయ ధావమానాయ ముణ్డాయ కుటిలాయ చ // 26.81
నమో నర్తనశీలాయ లయవాదిత్రశాలినే
నాట్యోపహారలుబ్ధాయ ముఖవాదిత్రశాలినే // 26.82
నమో జ్యోష్ఠాయ శ్రేష్ఠాయ బలతిబలఘాతినే
కాలనాశాయ కాలాయ సంసారక్షయరూపిణే // 26.83
హిమవద్దుహితుః కాన్త భైరవాయ నమోఽస్తు తే
ఉగ్రాయ చ నమో నిత్యం నమోఽస్తు దశబాహవే // 26.84
చితిభస్మప్రియాయైవ కపాలాసక్తపాణయే
విభీషణాయ భీష్మాయ భీమవ్రతధరాయ చ // 26.85
నమో వికృతవక్త్రాయ నమః పూతోగ్రదృష్టయే
పక్వామమాంసలుబ్ధాయ తమ్బివీణాప్రియాయ చ // 26.86
నమో వృషాఙ్కవృక్షాయ గోవృషాభిరుతే నమః
కటఙ్కటాయ భీమాయ నమః పరపరాయ చ // 26.87
నమః సర్వవరిష్ఠాయ వరాయ వరదాయినే
నమో విరక్తరక్తాయ భావనాయాక్షమాలినే // 26.88
విభేదభేదభిన్నాయ ఛాయాయై తపనాయ చ
అఘోరఘోరరూపాయ ఘోరఘోరతరాయ చ // 26.89
నమః శివాయ శాన్తాయ నమః శాన్తతమాయ చ
బహునేత్రకపాలాయ ఏకమూర్తే నమోఽస్తు తే // 26.90
నమః క్షుద్రాయ లుబ్ధాయ యజ్ఞభాగప్రియాయ చ
పఞ్చాలాయ సితాఙ్గాయ నమో యమనియామినే // 26.91
నమశ్చిత్రోరుఘణ్టాయ ఘణ్టాఘణ్టనిఘణ్టినే
సహస్రశతఘణ్టాయ ఘణ్టామాలవిభూషిణే // 26.92
ప్రణసంఘట్టగర్వాయ నమః కిలికిలిప్రియే
హుంహుఙ్కారాయ పారాయ హుంహుఙ్కారప్రియాయ చ // 26.93
నమః సమసమే నిత్యం గృహవృక్షనికేతినే
గర్భమాంసశృగాలాయ తారకాయ తరాయ చ // 26.94
నమో యజ్ఞాయ యజినే హుతాయ ప్రహుతాయ చ
యజ్ఞవాహాయ హవ్యాయ తప్యాయ తపనాయ చ // 26.95
నమస్తు పయసే తుభ్యం తుణ్డానాం పతయే నమః
అన్నదాయాన్నపతయే నమో నానాన్నభోజినే // 26.96
నమః సహస్రశీర్షాయ సహస్రచరణాయ చ
సహస్రోద్యతశూలాయ సహస్రాభరణాయ చ // 26.97
బాలనుచరగోప్త్రే చ బాలలీలావిలాసినే
నమో బాలాయ వృద్ధాయ క్షుబ్ధాయ క్షోభణాయ చ // 26.98
గఙ్గాలులితకేశాయ ముఞ్జకేశాయ వై నమః
నమః షట్కర్మతుష్టాయ త్రికర్మనిరతాయ చ // 26.99
నగ్నప్రాణాయ చణ్డాయ కృశాయ స్ఫోటనాయ చ
ధర్మార్థకామమోక్షాణాం కథ్యాయ కథనాయ చ // 26.100
సాఙ్ఖ్యాయ సాఙ్ఖ్యముఖ్యాయ సాఙ్ఖ్యయోగముఖాయ చ
నమో విరథరథ్యాయ చతుష్పథరథాయ చ // 26.101
కుష్ణాజినోత్తరీయాయ వ్యాలయజ్ఞోపవీతినే
వక్త్రసంధానకేశాయ హరికేశ నమోఽస్తు తే
త్ర్యమ్బికామ్బికనాథాయవ్యక్తవ్యక్తాయ వేధసే // 26.102
కామకామదకామఘ్న తృప్తాతృప్తవిచారిణే
నమః సర్వద పాపఘ్న కల్పసంఖ్యావిచారిణే // 26.103
మహాసత్త్వ మహాబాహో మహాబల నమోఽస్తు తే
మహామేఘ మహాప్రఖ్య మహాకాల మహాధ్యుతే // 26.104
మేఘావర్త యుగావర్త చన్ద్రార్కపతయే నమః
త్వమన్నమన్నభోక్తా చ పక్వభుక్ పావనోత్తమ // 26.105
జరాయుజాణ్డజాశ్చైవ స్వేదజోద్భిదజాశ్చ యే
త్వమేవ దేవదేవేశ భూతగ్రామశ్చతుర్విధః // 26.106
స్రష్టా చరాచరస్యాస్య పాతా హన్తా తథైవ చ
త్వామాహుర్బ్రహ్య విద్వాంసో బ్రహ్మ బ్రహ్మవిదాం గతిమ్ // 26.107
మనసః పరమజ్యోతిస్త్వం వాయుర్జ్యోతిషామపి
హంహవృక్షే మధుకరమాహుస్త్వం బ్రహ్మవాదినః // 26.108
యజుర్మయో ఋఙ్మయస్త్వామాహుః సామమయస్తథా
పఠ్యసే స్తుతిభిర్నిత్యం వేదోపనిషదాం గణైః // 26.109
బ్రాహ్మణాః క్షత్రియా వైశ్యాః శూద్రా వర్ణావరాశ్చ యే
త్వమేవ మేఘసంఘాశ్చ విద్యుతోఽసనిగర్జితమ్ // 26.110
సంవత్సరస్త్వమృతవో మాసో మాసార్ధమేవ చ
యుగా నిమేషాః కాష్ఠాశ్చ నక్షత్రాణి గ్రహాః కలాః // 26.111
వృక్షాణాం కకుభోఽసి త్వం గిరీణాం హిమవాన్ గిరిః
వ్యాఘ్రో మృగాణాం పతతాం తార్క్ష్యోఽనన్తశ్చ భోగినామ్ // 26.112
క్షిరోదోఽస్యుదధీనాం చ యన్త్రాణాం ధనురేవ చ
వజ్రం ప్రహరణానాం చ వ్రతానాం సత్యమేవ చ // 26.113
త్వమేవ ద్వేష ఇచ్ఛా చ రాగో మోహః క్షమాక్షమే
వ్యవసాయో ధృతిర్లోభః కామక్రోధౌ జయాజయౌ // 26.114
త్వం శరీ త్వం గదీ చాపి ఖట్వాఙ్గీ చ శరాసనీ
ఛేత్తా మేత్తా ప్రహర్తాసి మన్తా నేతా సనాతనః // 26.115
దశలక్షణసంయుక్తో ధర్మోర్ఽథః కామ ఏవ చ
సముద్రాః సరితో గఙ్గా పర్వతాశ్చ సరాంసి చ // 26.116
లతావల్ల్యస్తృణౌషధ్యః పశవో మృగపక్షిణః
ద్రవ్యకర్మగుణారమ్భః కాలపుష్పఫలప్రదః // 26.117
ఆదిశ్చన్తశ్చ వేదానాం గాయత్రీ ప్రణవస్తథా
లోహితో హరితో నీలః కుష్ణః పీతః సితస్తథా // 26.118
కద్రుశ్చ కపిలశ్చైవ కపోతో మేచకస్తథా
సవర్ణశ్చాప్యవర్ణాశ్చ కర్తా హర్తా త్వమేవ హి // 26.119
త్వమిన్ద్రశ్చ యమశ్చైవ వరుణో ధనదోఽనిలః
ఉపప్లవశ్చిత్రభానుః స్వర్భానురేవ చ // 26.120
శిక్షాహైత్రం త్రిసౌపర్ణం యజుషాం శతరుద్రియమ్
పవిత్రం చ పవిత్రాణాం మఙ్గలానాం చ మఙ్గలమ్ // 26.121
తిన్దుకో గిరిజో వృక్షే ముద్గం చాఖిలజీవనమ్
ప్రాణాః సత్త్వం రజశ్చైవ తమశ్చ ప్రతిపత్పితిః // 26.122
ప్రాణోఽపానః మసానశ్చ ఉదానో వ్యాన ఏవ చ
ఉన్మేషశ్చ నిమేషశ్చ క్షుతం జృమ్భితమేవ చ // 26.123
లోహితాన్తర్గతో దృష్టిర్మహావక్త్రో మహోదరః
శుచిరోమా హరిశ్మశ్రురూర్ధ్వకేశశ్చలాచలః // 26.124
గీతవాదిత్రనృత్యజ్ఞో గీతవాదిత్రకప్రియః
మత్స్యో జాలో జలౌకాశ్చ కాలః కేలికలా కలిః // 26.125
అకాలశ్చ వికాలశ్చ దుష్కాలః కాల ఏవ చ
మృత్యుశ్చ మృత్యుకర్తా చ యక్షో యక్షభయఙ్కరః // 26.126
సంవర్తకోఽన్తకశ్చైవ సంవర్తకబలాహకః
ఘణ్టో ఘణ్టీ మాహఘణ్టీ చిరీ మాలీ చ మాతలిః // 26.127
బ్రహ్మకాలయమాగ్నీనాం దణ్డీ ముణ్డీ త్రిముణ్డధృక్
చతుర్యుగశ్చతుర్వేదశ్చాతుర్హేత్రప్రవర్తకః // 26.128
చాతురాశ్రమ్యనేతా చ చాతుర్వర్ణ్యకరస్తథా
నిత్యమక్షప్రియో ధూర్తో గణాధ్యక్షో గణాధిపః // 26.129
రక్తమాల్యామ్బరధరో గిరికో గిరికప్రియః
శిల్పం చ శిల్పినాం శ్రేష్ఠః సర్వశిల్పప్రవర్తకః // 26.130
భగనేత్రాఙ్కుశశ్చణ్డః పూష్ణో దన్తవినాశనః
స్వాహా స్వధా వషట్కారో నమస్కారో నమో నమః // 26.131
గూఢవ్రతో గుహ్యతపాస్తారకాస్తారకామయః
ధాతా విధాతా సంధాతా పృథివ్యా ధరణోఽపరః // 26.132
బ్రహ్మ తపశ్చ సత్యం చ వ్రతచర్య మథార్జవమ్
భూతాత్మా భూతకృద్ భూతిర్భూతభవ్యభవోద్భవః // 26.133
భూర్భువః స్వరృతం చైవ ధ్రువో దాన్తో మహేశ్వరః
దీక్షితోఽదీక్షితః కాన్తో దుర్దాన్తో దాన్తసంభవః // 26.134
చన్ద్రావర్తో యుగావర్తః సంవర్తకప్రవర్తకః
బిన్దుః కామో హ్యణుః స్థూలః కర్ణికారస్రజప్రియః // 26.135
నన్దీముఖో భీమముకః సుముకో దుర్ముఖస్తథా
హిరణ్యగర్భః శకునిర్మహోరగపతిర్విరాట్ // 26.136
అధర్మహా మహాదేవో దణ్డధారో గణోత్కటః
గోనర్దే గోప్రతారశ్చ గోవృషేశ్వరవాహనః // 26.137
త్రైలోక్యగోప్తా గోవిన్దో గోమార్గో మార్గ ఏవ చ
స్థిరః శ్రేష్ఠశ్చ స్థాణుశ్చ విక్రోశః క్రోశ ఏవ చ // 26.138
దుర్వారణో దుర్విషహో దుఃసహో దురతిక్రమః
దుర్ద్ధర్షో దుష్ప్రకాశశ్చ దుర్దుర్శో దుర్జయో జయః // 26.139
శశాఙ్కానలశీతోష్ణః క్షుత్తృష్ణా చ నిరామయః
ఆధయో వ్యాధయశ్చైవ వ్యాధిహా వ్యాధినాశనః // 26.140
సమూహశ్చ సమూహస్య హన్తా దేవః సనాతనః
శిఖణ్డీ పుణ్డరీకాక్షః పుణ్డరీకవనాలయః // 26.141
త్ర్యమ్బకో దణ్డధారశ్చ ఉగ్రదంష్ట్రః కులాన్తకః
విషాపహః సురశ్రేష్ఠః సోమపాస్త్వం మరుత్పతే
అమృతాశీ జగన్నాతో దేవదేవ గణేశ్వరః // 26.142
మధుశ్చ్యుతానాం మధుపో బ్రహ్మవాక్ త్వం ఘృతచ్యుతః
సర్వలోకస్య భోక్తా త్వం సర్వలోకపితామహః // 26.143
హిరణ్యరేతాః పురుషస్త్వమేకః త్వం స్త్రీ పుమాంస్త్వం హి నపుంసకం చ
బాలో యువా స్థవిరో దేవదంష్ట్రా త్వన్నో గిరిర్విశ్వకృద్ విశ్వహర్తా // 26.144
త్వం వై ధాతా విశ్వకృతాం వరేణ్యస్ త్వాం పూజయన్తి ప్రణతాః సదైవ
చన్ద్రాదిత్యౌ చక్షుషీ తే భవాన్ హి త్వమేవ చాగ్నిః ప్రపితామహశ్చ
ఆరాధ్య త్వాం సరఖతీం వాగ్లభన్తే అహోరాత్రే నిమిషోన్మేషకర్తా // 26.145
న బ్రహ్మా న చ గోవిన్దః పౌరాణా ఋషయో న తే
మాహాత్మ్యం వేదితుం శక్తా యాతాతథ్యేన శఙ్కర // 26.146
పుంసాం శతసహస్రాణి యత్సమావృత్య తిష్ఠతి
మహతస్తమసః పారే గోప్తా మన్తా భవాన్ సదా // 26.147
యం వినిద్రా జితశ్వాసాః సత్త్వస్థాః సంయతేన్ద్రియాః
జ్యోతిః పశ్యన్తి యుఞ్జానాస్తస్మై యోగాత్మనే నమః // 26.148
యా మూర్తయశ్చ సూక్ష్మాస్తే న శక్యా యా నిదర్శితుమ్
తాభిర్మాం సతతం రక్ష పితా పుత్రమివౌరసమ్ // 26.149
రక్ష మాం రక్షణీయోఽహం తవానఘ నమోఽస్తు తే
భక్తానుకమ్పీ భగవాన్ భక్తశ్చాహం సదా త్వయి // 26.150
జటినే దణ్డినే నిత్యం లమ్బోదరశారీరిణే
కమణ్డలునిషఙ్గాయ తస్మై రుద్రాత్మనే నమః // 26.151
యస్య కేశేషు జీమూతా నద్యాః సర్వాఙ్గసన్ధిషు
కుక్షౌ సముద్రశ్చత్వారస్తస్మై తోయాత్మనే నమః // 26.152
సంభక్ష్య సర్వభూతాని యుగాన్తే పర్యుపస్థితే
యః శేతే జలమధ్యస్థస్తం ప్రపద్యేఽమ్బుశాయినమ్ // 26.153
ప్రవిశ్య వదనం రాహోర్యః సోమం పిబతే నిశి
గ్రసత్యర్కం చ ఖర్భానూ రక్షితస్తవ తేజసా // 26.154
యే చాత్ర పతితా గర్భా రుద్రగన్ధస్య రక్షేణ
నమస్తేఽస్తు ఖధా ఖాహా ప్రాప్నువన్తి తదద్భుతే // 26.155
యేఽఙ్గుష్ఠమాత్రాః పురుషా దేహస్థాః సర్వదేహినామ్
రక్షన్తు తే హి మాం నిత్యం తే మామాప్యాయయన్తు వై // 26.156
యే నదీషు సముద్రేషు పర్వతేషు గుహాసు చ
వృభమూలేషు గోష్ఠేషు కాన్తారగహనేషు చ // 26.157
చతుష్పథేషు రథ్యాసు చత్వరేషు సభాసు చ
హస్త్యశ్వరథశాలాసు జీర్ణోద్యానాలయేషు చ // 26.158
యే చ పఞ్చసు భూతేషు దిశాసు విదిశాసు చ
చన్ద్రార్కయోర్మధ్యాగతా యే చ చన్ద్రార్కరశ్మిషు // 26.159
రసాతలగతా యే చ యే చ తస్మాత్ పరం గతాః
నమస్తేభ్యో నమస్తేభ్యో నమస్తేభ్యశ్చ నిత్యశః // 26.160
యేషాం న విద్యతే సంఖ్యా ప్రమాణం రూపమేవ చ
అసంఖ్యేయగణా రుద్రా నమస్తేభ్యోఽస్తు నిత్యశః // 26.161
ప్రసీద మమ భద్రం తే తవ భావగతస్య చ
త్వయి మే హృదయం దేవ త్వయి బుద్ధిర్మతిస్త్వయి // 26.162
స్తుత్వైవం స మహాదేవం విరరామ ద్విజోత్త్మః // 26.163
ఇతి శ్రీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్యే షడ్వింశోఽధ్యాయః

సనత్కుమార ఉవచా
అథైనమబ్రవీద్ దేవస్త్రైలోక్యాధిపతిర్భవః
ఆశ్వాసనకరం చాస్య వాక్యవిద్ వాక్యముత్తమమ్ // 27.1
అహో తుష్టోఽస్మి తే రాజన్ స్తవేనానేన సువ్రత
బహునాత్ర కిముక్తేన మత్సమీపే వసిష్యసి // 27.2
ఉషిత్వా సుచిరం కాలం మమ గాత్రోద్భవః పునః
అసురో హ్యన్ధకో నామ భవిష్యసి సురాన్తకృత్ // 27.3
హిరణ్యాక్షగృహే జన్మ ప్రాప్య వృద్ధిం గమిష్యసి
పూర్వాధర్మేణ ఘోరేణ వేదనిన్దాకృతేన చ // 27.4
సాభిలాషో జగన్మాతుర్భవిష్యసి యదా తదా
దేహం శులేన హత్వాహం పావయిష్యామి సమార్బుదమ్ // 27.5
తత్రాప్యకల్మషో భూత్వా స్తుత్వా మాం భక్తితః పునః
ఖ్యాతోగణాధిపో భూత్వా నామ్నా భృఙ్గిరిటిః స్మృతః // 27.6
మత్సన్నిధానే స్థిత్వా త్వం తతః సిద్ధిం గమిష్యసి
వేనప్రోక్తం స్తవమిమం కీర్తయేద్ యః శృణోతి చ // 27.7
నాశుభం ప్రాప్నుయాత్ కిఞ్చిద్ దీర్ఘమాయురవాప్నుయాత్
యథా సర్వేషు దేవేషు విశిష్టో భగవాఞ్శివః // 27.8
తథా స్తవో వరిష్ఠోఽయం స్తవానాం వేననిర్మితః
యశోరాజ్యసుఖైశ్వర్యధనమానాయ కీర్తితః // 27.9
శ్రోతవ్యో భక్తిమాస్థాయ విద్యాకామైశ్చ యత్నతః
వ్యాధితో దుఃఖితో దీనశ్చౌరరాజభయాన్వితః // 27.10
రాజకార్యవిముక్తో వా ముచ్యతే మహతో భయాత్
అనేనైవ తు దేహేన గణానాం శ్రేష్ఠతాం వ్రజేత్ // 27.11
తేజసా యశసా చైవ యుక్తో భవతి నిర్మలః
న రాక్షసాః పిశాచా వా న భూతా న వినాయకాః // 27.12
విఘ్నం కుర్యుర్గృహే తత్ర యత్రాయం పఠ్యతే స్తవః
శ్రుణుయాద్ యా స్తవం నారీ అనుజ్ఞాం ప్రాప్య భర్తృతః // 27.13
మాతృపక్షే పితుః పక్షే పూజ్యా భవతి దేవవత్
శ్రుణుయాద్ యః స్తవం దివ్యం కీర్తయేద్ వా సమాహితః // 27.14
తస్య సర్వాణి కార్యాణ సిద్ధిం గచ్ఛన్తి నిత్యశః
మనసా చిన్తితం యచ్చ యచ్చ వాచానుకీర్తితమ్ // 27.15
సర్వం సంపద్యతే తస్య స్తవనస్యానుకీర్తనాత్
మనసా కర్మణా వాచా కృతమేనో వినశ్యతి
వరం వరయ భద్రం తే యత్త్వయా మనసేప్సితమ్ // 27.16
వేన ఉవాచ
అస్య లిఙ్గస్య మాహాత్మ్యాత్ తథా లిఙ్గస్య దర్శనాత్
ముక్తోఽహం పాతకైః సర్వైస్తవ దర్శనతః కిల // 27.17
యది తుష్టోఽసి మే దేవ యది దేయో వరో మమ
దేవస్వభక్షణాఞ్జాతం శ్వయోనౌ తవ సేవకమ్ // 27.18
ఏతస్యాపి ప్రసాదం త్వం కర్తుమర్హసి శఙ్కర
ఏతస్యాపి భయాన్మధ్యే సరసోఽహం నిమఞ్జితః // 27.19
దేవైర్నివారితః పూర్వం తీర్థేఽస్మిన్ స్నానకారణాత్
అయం కృతోపకారశ్చ ఏతదర్థే వృణోమ్యహమ్ // 27.20
తస్యైతద్ వచనం శ్రుత్వా తుష్టః ప్రోవాచ శఙ్కరః
ఏషోఽపి పాపినిర్ముక్తో భవిష్యతి న సంశయః // 27.21
ప్రసాదాన్మే మహాబాహో శివలోకం గమిష్యతి
తథా స్తవమిమం శ్రుత్వా ముచ్యతే సర్వపాతకైః // 27.22
కురుక్షేత్రస్య మాహాత్మ్యం సరసోఽస్య మహీపతే
మమ లిఙ్గస్య చోత్పత్తిం శ్రుత్వా పాపైః ప్రముచ్యతే // 27.23
సనత్కుమార ఉవాచ
ఇత్యేవముక్త్వా భగవాన్ సర్వలోకనమస్కృతః
పశ్యతాం సర్వలోకానాం తత్రైవాన్తరధీయత // 27.24
స చ శ్వా తత్క్షణాదేవ స్మృత్వా జన్మ పురాతనమ్
దివ్యమూర్తిధరో భూత్వా తం రాజానముపస్థితః // 27.25
కృత్వా స్నానం తతో వైన్యః పితృదర్శనలాలసః
స్థాణతీర్థే కుటీం శూన్యాం దృష్ట్వా శోకసమన్వితః // 27.26
దృష్ట్వా వేనోఽబ్రవీద్ వాక్యం హర్షేణ మహతాన్వితః
సత్పుత్రేణ త్వయా వత్స త్రాతోఽహం నరకార్మవాత్ // 27.27
త్వయాభిషిఞ్చితో నిత్యం తీర్థస్థపులినే స్థితః
అస్య సాధోః ప్రసాదేన స్థాణోర్దేవస్య దర్శనాత్ // 27.28
ముక్తాపాపశ్చ స్వర్లోకం యాస్యే యత్ర శివః స్థితః
ఇత్యేవముక్త్వా రాజానం ప్రతిష్ఠాప్య మహేశ్వరమ్ // 27.29
స్థాణుతీర్థే యయౌ సిద్ధిం తేన పుత్రేణ తారితః
స చ శ్వా పరమాం సిద్ధిం స్థాణుతీర్థప్రభావతః // 27.30
విముక్తః కలుషైః సర్వైర్జగామ భవమన్దిరమ్
రాజా పితృఋణైర్ముక్తః పరిపాల్య వసున్ధరామ్ // 27.31
పుత్రానుత్పాద్య ధర్మేణ కృత్వా యజ్ఞం నిరర్గలమ్
దత్త్వాకామాంశ్చవిప్రేభ్యో భుక్త్వా భోగాన్ పృథగ్విధాన్ // 27.32
సుహృదోఽథ ఋణైర్ముక్త్వా కామైః సంతర్ప్య చ స్త్రియః
అభిషిచ్య సుతం రాజ్యే కురుక్షేత్రం యయౌ నృపః // 27.33
తత్ర తప్త్వా తపో ఘోరం పూజయిత్వా చ శఙ్కరమ్
ఆత్మేచ్ఛయా తనుం త్యక్త్వా ప్రయాతః పరమం పదమ్ // 27.34
ఏతత్ప్రభావం తీర్థస్య స్థాణోర్యః శృణుయాన్నరః
సర్వపాపవినిర్ముక్తః ప్రయాతి పరమాం గతిమ్ // 27.35
ఇతి శ్రీవామనపురాణే సరోమాహాత్మ్యే సప్తవింశోఽధ్యాయః