రామకృష్ణ విలోమ కావ్యము
రామకృష్ణ విలోమ కావ్యం 14వ శతాబ్దానికి చెందిన సూర్యకవి రచించిన విశిష్టమైన సంస్కృత పద్యరచన. దీనిని ముందు నుండి వెనుకకు చదివిన రామాయణం; అలాగే వెనుక నుండి ముందుకు చదివిన భారతం తెలియజేస్తుంది. విలోమం అంటే అవరోహణ క్రమము. దీనికి వ్యతిరేకం అనులోమం అనగా ఆరోహణ క్రమము.
పూర్తి కావ్యం
[మార్చు]తం భూసుతాముక్తిముదారహాసం
వందే యతో భవ్యభవం దయాశ్రీ:
శ్రీయాదవం భవ్యభతోయదేవం
సంహారదాముక్తిముతాసుభూతం || 1 ||
చిరం విరంచిర్న చిరం విరంచి:
సాకారతా సత్యసతారకా సా
సాకారతా సత్యసత్యసతారకా సా
చిరం విరంచిర్న చిరం విరంచి: || 2 ||
తామసీత్యసతి సత్యసీమతా
మాయయాక్షమసమక్షయాయమా
మాయయాక్షసమక్షయాయమా
తామసీత్యసతి సత్యసీమతా || 3 ||
కా తాపఘ్నీ తారకాఘా విపాపా
త్రేధా విఘా నోష్ణకృత్య నివాసే
సేవా నిత్యం కృష్ణనోఘా విధాత్రే
పాపావిఘాకారతాఘ్నీ పతాకా || 4 ||
శ్రీరామతో మధ్యమతోది యేన
ధీరోనిశం వశ్యవతీవరాద్వా
ద్వారావతీవశ్యవశం నిరోధీ
నయేదితో మధ్యమతోమరా శ్రీ: || 5 ||
కౌశికే త్రితపసి క్షరవ్రతీ
యో దదాద్ ద్వితనయస్వమాతురం
రంతుమాస్వయన తద్విద్ దాదయో
తీవ్రరక్షసి పతత్రికేశికౌ || 6 ||
లంబాధరోరు త్రయలంబనాసే
త్వం యాహి యాహి క్షరమాగతాజ్ఞా
జ్ఞాతాగమా రక్షహి యాహి యాత్వం
సేనా బలం యత్ర రురోధ బాలం || 7 ||
లంకాయనా నిత్యగమా ధవాశా
సాకం తయానుత్రయమానుకారా
రాకానుమా యత్రను యాతకంసా
శావాధమాగత్య నినాయ కాలం || 8 ||
గాధిజాధ్వరవైరాయే
తేతీతా రక్షసా మతా:
తామసా క్షరతాతీతే
యే రావైరధ్వజాధిగా: || 9 ||
తావ దేవ దయాదేవే
యాగే యావదవాసనా
నాసవాదవయా గేయా
వేదే యాదవదేవతా || 10 ||
సభాస్వయే భగ్నమనేన చాపం
కీనాశతానద్వారుషా శిలాశౌ:
శౌలాశిషారుద్వానతాశనాకీ
పంచాననే మగ్నభయే స్వభాస: || 11 ||
న వేద యామక్షరభామసీతాం
కా తారకా విష్నుజితేవివాదే
దేవావితే జిష్నువికారతా కా
తాం సీమభారక్షమయాదవేన || 12 ||
తీవ్రగోరన్వయత్రార్యో
వైదేహీమనసో మత:
తమసోన మహీ దేవై-
ర్యోత్రాయన్వరగోవ్రతీ || 13 ||
వేద యా పంచసదనం
సాధారావతతార మా
మారతా తవ రాధా సా
నంద సంచప యాదవే || 14 ||
శైవతో హననేరోధీ
యో దేవేషు నృపోత్సవ:
వత్సపో నృషు వేదే యో
ధీరోనేన హతోవశై: || 15 ||
నాగోపగోసి క్షర మే పినాకే
నాయోజనే ధర్మధనేన దానం
నందాననే ధర్మధనే జయో నా
కేనాపిమే రక్షసి గోపగో న: || 16 ||
తతాన దామ ప్రమదా పదాయ
నేమే రుచామస్వనసుందరాక్షీ
క్షీరాదసుం న స్వమచారు మేనే
యదాపి దామ ప్రమదా నతాత || 17 ||
తామితో మత్తసూత్రామా
శాపాదేశ విగానతాం
తాం నగావిశదేపాశా
మాత్రాసూత్తమతో మితా || 18 ||
నాసావిఘాపత్రపాజ్ఞావినోదీ
ధీరోనుత్యా సస్మితోఘావిగీత్యా
త్యాగీ విఘాతోస్మి సత్యానురోధీ
దీనోవిజ్ఞా పాత్రపఘావిసానా || 19 ||
సంభావితం భిక్షురగాదగారం
యాతాధిరాప స్వనధాజవంశ:
శవం జధాన స్వపరాధితాయా
రంగాదగారక్షుభితం విభాసం || 20 ||
తయాతితారస్వనయాగతం మా
లోకాపవాదద్వితయం పినాకే
కేనాపి యం తద్విదవాప కాలో
మాతంగయానస్వరతాతియాత || 21 ||
శవేవిదా చిత్రకురంగమాలా
పంచావటీనర్మ న రోచతే వా
వాతేచరో నర్మనటీవ చాపం
లామాగరం కుత్రచిదావివేశ || 22 ||
నేహ వా క్షిపసి పక్షికంధరా
మాలినీ స్వమతమత్త దూయతే
తే యదూత్తమతమ స్వనీలిమా-
రాధకం క్షిపసి పక్షివాహనే || 23 ||
వనాంతయానశ్వణువేదనాసు
యోషామృతేరాణ్యగతావిరోధీ
ధీరోవితాగణ్యరాతే మృషా యో
సునాదవేణుశ్వనయాతంనా వ: || 24 ||
కిం ను తోయరసా పంపా
న సేవా నియతేన వై
వైనతేయనివాసేన
పాపం సారయతో ను కిం ||25 ||
స నతాతపహా తేన
స్వం శేనావిహితాగసం
సంగతాహివినాశే స్వం
నేతేహాప తతాన స: || 26 ||
కపితాలవిభాగేన
యోషాదోనునయేన స:
స నయే నను దోషాయో
నగే భావిలతాపిక: || 27 ||
తే సభాప్రకపివర్ణమాలికా
నాల్పకప్రసరమభ్రకల్పితా
తాల్పికభ్రమరసప్రకల్పనా
కాలిమార్ణవ పిక ప్రభాసతే || 28 ||
రావణేక్షిపతనత్రపానతే
నాల్పకభ్రమణమశ్రుమాతరం
రంతుమాశ్రుమణమభ్రకల్పనా
తేన పాత్రనతపక్షిణే వరా || 29 ||
దైవే యోగే సేవాదానం
శంకా నాయే లంకాయానే
నేయాకాలం యేనాకాశం
నందావాసే గేయో వేదై || 30 ||
శంకావజ్ఞానుత్వనుజ్ఞావకాశం
యానే నధ్యాముగ్రముధ్యాననేయా
యానే నధ్యాముగ్రముధ్యాననేయా
శంకావజ్ఞానుత్వనుజ్ఞావకాశం || 31 ||
వా దిదేశ ద్విసీతాయాం
యం పాథోయనసేతవే
వైతసేన యథోపాయం
యాంతాసీద్విశదే దివా || 32 ||
వాయుజోనుమతో నేమే
సంగ్రామేరవితోహ్రి వ:
విహ్రితో విరమే గ్రాసం
మేనేతోమనుజో యువా || 33 ||
క్షతాయ మా యత్ర రఘోరితాయు-
రంకానుగానన్యవయోయనాని
నినాయ యో వన్యనగానుకారం
యుతారిఘోరత్రయమాయతాక్ష || 34 ||
తారకే రిపురాప శ్రీ-
రుచా దాససుతాన్విత:
తాన్వితాసు సదాచారు
శ్రీపురా పురి కే రతా || 35 ||
లంకా రంకాగరాధ్యాసం
యానే మేయా కారావ్యాసే
సేవ్యా రాకా యామే నేయా
సంధ్యారాగాకారం కాలం || 36 ||
ఇతి శ్రీ దైవజ్ఞ పండిత సూర్యకవి విరచితం విలోమాక్షరరామకృష్ణకావ్యం సమాప్తం