ఆది పర్వము - అధ్యాయము - 3
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (ఆది పర్వము - అధ్యాయము - 3) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [సూత]
జనమేజయః పారిక్షితః సహ భరాతృభిః కురుక్షేత్రే థీర్ఘసత్త్రమ ఉపాస్తే
తస్య భరాతరస తరయః శరుతసేనొగ్రసేనొ భీమసేన ఇతి
2 తేషు తత సత్రమ ఉపాసీనేషు తత్ర శవాభ్యాగచ్ఛత సారమేయః
సజనమేజయస్య భరాతృభిర అభిహతొ రొరూయమాణొ మాతుః సమీపమ ఉపాగచ్ఛత
3 తం మాతా రొరూయమాణమ ఉవాచ
కిం రొథిషి
కేనాస్య అభిహత ఇతి
4 స ఏవమ ఉక్తొ మాతరం పరత్యువాచ
జనమేజయస్య భరాతృభిర అభిహతొ ఽసమీతి 5 తం మాతా పరత్యువాచ
వయక్తం తవయా తత్రాపరాథ్ధం యేనాస్య అభిహత ఇతి
6 స తాం పునర ఉవాచ
నాపరాధ్యామి కిం చిత
నావేక్షే హవీంషి నావలిహ ఇతి
7 తచ ఛరుత్వా తస్య మాతా సరమా పుత్రశొకార్తా తత సత్రమ ఉపాగచ్ఛథ యత్ర సజనమేజయః సహ భరాతృభిర థీర్ఘసత్రమ ఉపాస్తే
8 స తయా కరుథ్ధయా తత్రొక్తః
అయం మే పుత్రొ న కిం చిథ అపరాధ్యతి
కిమర్దమ అభిహత ఇతి
యస్మాచ చాయమ అభిహతొ ఽనపకారీ తస్మాథ అథృష్టం తవాం భయమ ఆగమిష్యతీతి
9 సజనమేజయ ఏవమ ఉక్తొ థేవ శున్యా సరమయా థృఢం సంభ్రాన్తొ విషణ్ణశ చాసీత
10 స తస్మిన సత్రే సమాప్తే హాస్తినపురం పరత్యేత్య పురొహితమ అనురూపమ అన్విచ్ఛమానః పరం యత్నమ అకరొథ యొ మే పాపకృత్యాం శమయేథ ఇతి
11 స కథా చిన మృగయాం యాతః పారిక్షితొ జనమేజయః
కస్మింశ చిత సవవిషయొథ్థేశే ఆశ్రమమ అపశ్యత
12 తత్ర కశ చిథ ఋషిర ఆసాం చక్రే శరుతశ్రవా నామ
తస్యాభిమతః పుత్ర ఆస్తే సొమశ్రవా నామ
13 తస్య తం పుత్రమ అభిగమ్య జనమేజయః పారిక్షితః పౌరొహిత్యాయ వవ్రే
14 స నమస్కృత్య తమ ఋషిమ ఉవాచ
భగవన్న అయం తవ పుత్రొ మమ పురొహితొ ఽసత్వ ఇతి
15 స ఏవమ ఉక్తః పరత్యువాచ
భొ జనమేజయ పుత్రొ ఽయం మమ సర్ప్యాం జాతః
మహాతపస్వీ సవాధ్యాయసంపన్నొ మత తపొ వీర్యసంభృతొ మచ ఛుక్రం పీతవత్యాస తస్యాః కుక్షౌ సంవృథ్ధః
సమర్దొ ఽయం భవతః సర్వాః పాపకృత్యాః శమయితుమ అన్తరేణ మహాథేవ కృత్యామ
అస్య తవ ఏకమ ఉపాంశు వరతమ
యథ ఏనం కశ చిథ బరాహ్మణః కం చిథ అర్దమ అభియాచేత తం తస్మై థథ్యాథ అయమ
యథ్య ఏతథ ఉత్సహసే తతొ నయస్వైనమ ఇతి
16 తేనైవమ ఉత్కొ జనమేజయస తం పరత్యువాచ
భగవంస తదా భవిష్యతీతి
17 స తం పురొహితమ ఉపాథాయొపావృత్తొ భరాతౄన ఉవాచ
మయాయం వృత ఉపాధ్యాయః
యథ అయం బరూయాత తత కార్యమ అవిచారయథ్భిర ఇతి
18 తేనైవమ ఉక్తా భరాతరస తస్య తదా చక్రుః
స తదా భరాతౄన సంథిశ్య తక్షశిలాం పరత్యభిప్రతస్దే
తం చ థేశం వశే సదాపయామ ఆస
19 ఏతస్మిన్న అన్తరే కశ చిథ ఋషిర ధౌమ్యొ నామాయొథః
20 స ఏకం శిష్యమ ఆరుణిం పాఞ్చాల్యం పరేషయామ ఆస
గచ్ఛ కేథారఖణ్డం బధానేతి
21 స ఉపాధ్యాయేన సంథిష్ట ఆరుణిః పాఞ్చాల్యస తత్ర గత్వా తత కేథారఖణ్డం బథ్ధుం నాశక్నొత
22 స కలిశ్యమానొ ఽపశ్యథ ఉపాయమ
భవత్వ ఏవం కరిష్యామీతి
23 స తత్ర సంవివేశ కేథారఖణ్డే
శయానే తస్మింస తథ ఉథకం తస్దౌ
24 తతః కథా చిథ ఉపాధ్యాయ ఆయొథొ ధౌమ్యః శిష్యాన అపృచ్ఛత
కవ ఆరుణిః పాఞ్చాల్యొ గత ఇతి
25 తే పరత్యూచుః
భగవతైవ పరేషితొ గచ్ఛ కేథారఖణ్డం బధానేతి
26 స ఏవమ ఉక్తస తాఞ శిష్యాన పరత్యువాచ
తస్మాత సర్వే తత్ర గచ్ఛామొ యత్ర స ఇతి
27 స తత్ర గత్వా తస్యాహ్వానాయ శబ్థం చకార
భొ ఆరుణే పాఞ్చాల్య కవాసి
వత్సైహీతి
28 స తచ ఛరుత్వా ఆరుణిర ఉపాధ్యాయ వాక్యం తస్మాత కేథారఖణ్డాత సహసొత్దాయ తమ ఉపాధ్యాయమ ఉపతస్దే పరొవాచ చైనమ
అయమ అస్మ్య అత్ర కేథారఖణ్డే నిఃసరమాణమ ఉథకమ అవారణీయం సంరొథ్ధుం సంవిష్టొ భగవచ ఛబ్థం శరుత్వైవ సహసా విథార్య కేథారఖణ్డం భగవన్తమ ఉపస్దితః
తథ అభివాథయే భగవన్తమ
ఆజ్ఞాపయతు భవాన
కిం కరవాణీతి
29 తమ ఉపాధ్యాయొ ఽబరవీత
యస్మాథ భవాన కేథారఖణ్డమ అవథార్యొత్దితస తస్మాథ భవాన ఉథ్థాలక ఏవ నామ్నా భవిష్యతీతి
30 స ఉపాధ్యాయేనానుగృహీతః
యస్మాత తవయా మథ్వచొ ఽనుష్ఠితం తస్మాచ ఛరేయొ ఽవాప్స్యసీతి
సర్వే చ తే వేథాః పరతిభాస్యన్తి సర్వాణి చ ధర్మశాస్త్రాణీతి
31 స ఏవమ ఉక్త ఉపాధ్యాయేనేష్టం థేశం జగామ
32 అదాపరః శిష్యస తస్యైవాయొథస్య థౌమ్యస్యొపమన్యుర నామ
33 తమ ఉపాధ్యాయః పరేషయామ ఆస
వత్సొపమన్యొ గా రక్షస్వేతి
34 స ఉపాధ్యాయ వచనాథ అరక్షథ గాః
స చాహని గా రక్షిత్వా థివసక్షయే ఽభయాగమ్యొపాధ్యాయస్యాగ్రతః సదిత్వా నమశ చక్రే
35 తమ ఉపాధ్యాయః పీవానమ అపశ్యత
ఉవాచ చైనమ
వత్సొపమన్యొ కేన వృత్తిం కల్పయసి
పీవాన అసి థృఢమ ఇతి
36 స ఉపాధ్యాయం పరత్యువాచ
భైక్షేణ వృత్తిం కల్పయామీతి
37 తమ ఉపాధ్యాయః పరత్యువాచ
మమానివేథ్య భైక్షం నొపయొక్తవ్యమ ఇతి
38 స తదేత్య ఉక్త్వా పునర అరక్షథ గాః
రక్షిత్వా చాగమ్య తదైవొపాధ్యాయస్యాగ్రతః సదిత్వా నమశ చక్రే
39 తమ ఉపాధ్యాయస తదాపి పీవానమ ఏవ థృష్ట్వొవాచ
వత్సొపమన్యొ సర్వమ అశేషతస తే భైక్షం గృహ్ణామి
కేనేథానీం వృత్తిం కల్పయసీతి
40 స ఏవమ ఉక్త ఉపాధ్యాయేన పరత్యువాచ
భగవతే నివేథ్య పూర్వమ అపరం చరామి
తేన వృత్తిం కల్పయామీతి
41 తమ ఉపాధ్యాయః పరత్యువాచ
నైషా నయాయ్యా గురువృత్తిః
అన్యేషామ అపి వృత్త్యుపరొధం కరొష్య ఏవం వర్తమానః
లుబ్ధొ ఽసీతి
42 స తదేత్య ఉక్త్వా గా అరక్షత
రక్షిత్వా చ పునర ఉపాధ్యాయ గృహమ ఆగమ్యొపాధ్యాయస్యాగ్రతః సదిత్వా నమశ చక్రే
43 తమ ఉపాధ్యాయస తదాపి పీవానమ ఏవ థృష్ట్వా పునర ఉవాచ
అహం తే సర్వం భైక్షం గృహ్ణామి న చాన్యచ చరసి
పీవాన అసి
కేన వృత్తిం కల్పయసీతి
44 స ఉపాధ్యాయం పరత్యువాచ
భొ ఏతాసాం గవాం పయసా వృత్తిం కల్పయామీతి
45 తమ ఉపాధ్యాయః పరత్యువాచ
నైతన నయాయ్యం పయ ఉపయొక్తుం భవతొ మయాననుజ్ఞాతమ ఇతి
46 స తదేతి పరతిజ్ఞాయ గా రక్షిత్వా పునర ఉపాధ్యాయ గృహాన ఏత్య పురొర అగ్రతః సదిత్వా నమశ చక్రే
47 తమ ఉపాధ్యాయః పీవానమ ఏవాపశ్యత
ఉవాచ చైనమ
భైక్షం నాశ్నాసి న చాన్యచ చరసి
పయొ న పిబసి
పీవాన అసి
కేన వృత్తిం కల్పయసీతి
48 స ఏవమ ఉక్త ఉపాధ్యాయం పరత్యువాచ
భొః ఫేనం పిబామి యమ ఇమే వత్సా మాతౄణాం సతనం పిబన్త ఉథ్గిరన్తీతి
49 తమ ఉపాధ్యాయః పరత్యువాచ
ఏతే తవథ అనుకమ్పయా గుణవన్తొ వత్సాః పరభూతతరం ఫేనమ ఉథ్గిరన్తి
తథ ఏవమ అపి వత్సానాం వృత్త్యుపరొధం కరొష్య ఏవం వర్తమానః
ఫేనమ అపి భవాన న పాతుమ అర్హతీతి
50 స తదేతి పరతిజ్ఞాయ నిరాహారస తా గా అరక్షత
తదా పరతిషిథ్ధొ భైక్షం నాశ్నాతి న చాన్యచ చరతి
పయొ న పిబతి
ఫేనం నొపయుఙ్క్తే
51 స కథా చిథ అరణ్యే కషుధార్తొ ఽరకపత్రాణ్య అభక్షయత
52 స తైర అర్కపత్రైర భక్షితైః కషార కటూష్ణ విపాకిభిశ చక్షుష్య ఉపహతొ ఽనధొ ఽభవత
సొ ఽనధొ ఽపి చఙ్క్రమ్యమాణః కూపే ఽపతత
53 అద తస్మిన్న అనాగచ్ఛత్య ఉపాధ్యాయః శిష్యాన అవొచత
మయొపమన్యుః సర్వతః పరతిషిథ్ధః
స నియతం కుపితః
తతొ నాగచ్ఛతి చిరగతశ చేతి
54 స ఏవమ ఉక్త్వా గత్వారణ్యమ ఉపమన్యొర ఆహ్వానం చక్రే
భొ ఉపమన్యొ కవాసి
వత్సైహీతి
55 స తథాహ్వానమ ఉపాధ్యాయాచ ఛరుత్వా పరత్యువాచొచ్చైః
అయమ అస్మి భొ ఉపాధ్యాయ కూపే పతిత ఇతి
56 తమ ఉపాధ్యాయః పరత్యువాచ
కదమ అసి కూపే పతిత ఇతి
57 స తం పరత్యువాచ
అర్కపత్రాణి భక్షయిత్వాన్ధీ భూతొ ఽసమి
అతః కూపే పతిత ఇతి
58 తమ ఉపాధ్యాయః పరత్యువాచ
అశ్వినౌ సతుహి
తౌ తవాం చక్షుష్మన్తం కరిష్యతొ థేవ భిషజావ ఇతి
59 స ఏవమ ఉక్త ఉపాధ్యాయేన సతొతుం పరచక్రమే థేవావ అశ్వినౌ వాగ్భిర ఋగ్భిః
60 పరపూర్వగౌ పూర్వజౌ చిత్రభానూ; గిరా వా శంసామి తపనావ అనన్తౌ
థివ్యౌ సుపర్ణౌ విరజౌ విమానావ; అధిక్షియన్తౌ భువనాని విశ్వా
61 హిరణ్మయౌ శకునీ సామ్పరాయౌ; నాసత్య థస్రౌ సునసౌ వైజయన్తౌ
శుక్రం వయన్తౌ తరసా సువేమావ; అభి వయయన్తావ అసితం వివస్వత
62 గరస్తాం సుపర్ణస్య బలేన వర్తికామ; అముఞ్చతామ అశ్వినౌ సౌభగాయ
తావత సువృత్తావ అనమన్త మాయయా; సత్తమా గా అరుణా ఉథావహన
63 షష్టిశ చ గావస తరిశతాశ చ ధేనవ; ఏకం వత్సం సువతే తం థుహన్తి
నానా గొష్ఠా విహితా ఏకథొహనాస; తావ అశ్వినౌ థుహతొ ఘర్మమ ఉక్ద్యమ
64 ఏకాం నాభిం సప్తశతా అరాః శరితాః; పరధిష్వ అన్యా వింశతిర అర్పితా అరాః
అనేమి చక్రం పరివర్తతే ఽజరం; మాయాశ్వినౌ సమనక్తి చర్షణీ
65 ఏకం చక్రం వర్తతే థవాథశారం; పరధి షణ ణాభిమ ఏకాక్షమ అమృతస్య ధారణమ
యస్మిన థేవా అధి విశ్వే విషక్తాస; తావ అశ్వినౌ ముఞ్చతొ మా విషీథతమ
66 అశ్వినావ ఇన్థ్రమ అమృతం వృత్తభూయౌ; తిరొధత్తామ అశ్వినౌ థాసపత్నీ
భిత్త్వా గిరిమ అశ్వినౌ గామ ఉథాచరన్తౌ; తథ వృష్టమ అహ్నా పరదితా వలస్య
67 యువాం థిశొ జనయదొ థశాగ్రే; సమానం మూర్ధ్ని రదయా వియన్తి
తాసాం యాతమ ఋషయొ ఽనుప్రయాన్తి; థేవా మనుష్యాః కషితిమ ఆచరన్తి
68 యువాం వర్ణాన వికురుదొ విశ్వరూపాంస; తే ఽధిక్షియన్తి భువనాని విశ్వా
తే భానవొ ఽపయ అనుసృతాశ చరన్తి; థేవా మనుష్యాః కషితిమ ఆచరన్తి
69 తౌ నాసత్యావ అశ్వినావ ఆమహే వాం; సరజం చ యాం బిభృదః పుష్కరస్య
తౌ నాసత్యావ అమృతావృతావృధావ; ఋతే థేవాస తత పరపథేన సూతే
70 ముఖేన గర్భం లభతాం యువానౌ; గతాసుర ఏతత పరపథేన సూతే
సథ్యొ జాతొ మాతరమ అత్తి గర్భస తావ; అశ్వినౌ ముఞ్చదొ జీవసే గాః
71 ఏవం తేనాభిష్టుతావ అశ్వినావ ఆజగ్మతుః
ఆహతుశ చైనమ
పరీతౌ సవః
ఏష తే ఽపూపః
అశానైనమ ఇతి
72 స ఏవమ ఉతః పరత్యువాచ
నానృతమ ఊచతుర భవన్తౌ
న తవ అహమ ఏతమ అపూపమ ఉపయొక్తుమ ఉత్సహే అనివేథ్య గురవ ఇతి
73 తతస తమ అశ్వినావ ఊచతుః
ఆవాభ్యాం పురస్తాథ భవత ఉపాధ్యాయేనైవమ ఏవాభిష్టుతాభ్యామ అపూపః పరీతాభ్యాం థత్తః
ఉపయుక్తశ చ స తేనానివేథ్య గురవే
తవమ అపి తదైవ కురుష్వ యదా కృతమ ఉపాధ్యాయేనేతి
74 స ఏవమ ఉక్తః పునర ఏవ పరత్యువాచైతౌ
పరత్యనునయే భవన్తావ అశ్వినౌ
నొత్సహే ఽహమ అనివేథ్యొపాధ్యాయాయొపయొక్తుమ ఇతి
75 తమ అశ్వినావ ఆహతుః
పరీతౌ సవస తవానయా గురువృత్త్యా
ఉపాధ్యాయస్య తే కార్ష్ణాయసా థన్తాః
భవతొ హిరణ్మయా భవిష్యన్తి
చక్షుష్మాంశ చ భవిష్యసి
శరేయశ చావాప్స్యసీతి
76 స ఏవమ ఉక్తొ ఽశవిభ్యాం లబ్ధచక్షుర ఉపాధ్యాయ సకాశమ ఆగమ్యొపాధ్యాయమ అభివాథ్యాచచక్షే
స చాస్య పరీతిమాన అభూత
77 ఆహ చైనమ
యదాశ్వినావ ఆహతుస తదా తవం శరేయొ ఽవాప్స్యసీతి
సర్వే చ తే వేథాః పరతిభాస్యన్తీతి
78 ఏషా తస్యాపి పరీక్షొపమన్యొః
79 అదాపరః శిష్యస తస్యైవాయొథస్య ధౌమ్యస్య వేథొ నామ
80 తమ ఉపాధ్యాయః సంథిథేశ
వత్స వేథ ఇహాస్యతామ
భవతా మథ్గృహే కం చిత కాలం శుశ్రూషమాణేన భవితవ్యమ
శరేయస తే భవిష్యతీతి
81 స తదేత్య ఉక్త్వా గురు కులే థీర్ఘకాలం గురుశుశ్రూషణపరొ ఽవసత
గౌర ఇవ నిత్యం గురుషు ధూర్షు నియుజ్యమానః శీతొష్ణక్షుత తృష్ణా థుఃఖసహః సర్వత్రాప్రతికూలః
82 తస్య మహతా కాలేన గురుః పరితొషం జగామ
తత్పరితొషాచ చ శరేయః సర్వజ్ఞతాం చావాప
ఏషా తస్యాపి పరీక్షా వేథస్య
83 స ఉపాధ్యాయేనానుజ్ఞాతః సమావృత్తస తస్మాథ గురు కులవాసాథ గృహాశ్రమం పరత్యపథ్యత
తస్యాపి సవగృహే వసతస తరయః శిష్యా బభూవుః
84 స శిష్యాన న కిం చిథ ఉవాచ
కర్మ వా కరియతాం గురుశుశ్రూషా వేతి
థుఃఖాభిజ్ఞొ హి గురు కులవాసస్య శిష్యాన పరిక్లేశేన యొజయితుం నేయేష
85 అద కస్య చిత కాలస్య వేథం బరాహ్మణం జనమేజయః పౌష్యశ చ కషత్రియావ ఉపేత్యొపాధ్యాయం వరయాం చక్రతుః
86 స కథా చిథ యాజ్య కార్యేణాభిప్రస్దిత ఉత్తఙ్కం నామ శిష్యం నియొజయామ ఆస
భొ ఉత్తఙ్క యత కిం చిథ అస్మథ గృహే పరిహీయతే యథ ఇచ్ఛామ్య అహమ అపరిహీణం భవతా కరియమాణమ ఇతి
87 స ఏవం పరతిసమాథిశ్యొత్తఙ్కం వేథః పరవాసం జగామ
88 అదొత్తఙ్కొ గురుశుశ్రూషుర గురు నియొగమ అనుతిష్ఠమానస తత్ర గురు కులే వసతి సమ
89 స వసంస తత్రొపాధ్యాయ సత్రీభిః సహితాభిర ఆహూయొక్తః
ఉపాధ్యాయినీ తే ఋతుమతీ
ఉపాధ్యాయశ చ పరొషితః
అస్యా యదాయమ ఋతుర వన్ధ్యొ న భవతి తదా కరియతామ
ఏతథ విషీథతీతి
90 స ఏవమ ఉక్తస తాః సత్రియః పరత్యువాచ
న మయా సత్రీణాం వచనాథ ఇథమ అకార్యం కార్యమ
న హయ అహమ ఉపాధ్యాయేన సంథిష్టః
అకార్యమ అపి తవయా కార్యమ ఇతి
91 తస్య పునర ఉపాధ్యాయః కాలాన్తరేణ గృహాన ఉపజగామ తస్మాత పరవాసాత
స తథ్వృత్తం తస్యాశేషమ ఉపలభ్య పరీతిమాన అభూత
92 ఉవాచ చైనమ
వత్సొత్తఙ్క కిం తే పరియం కరవాణీతి
ధర్మతొ హి శుశ్రూషితొ ఽసమి భవతా
తేన పరీతిః పరస్పరేణ నౌ సంవృథ్ధా
తథ అనుజానే భవన్తమ
సర్వామ ఏవ సిథ్ధిం పరాప్స్యసి
గమ్యతామ ఇతి
93 స ఏవమ ఉక్తః పరత్యువాచ
కిం తే పరియం కరవాణీతి
ఏవం హయ ఆహుః
94 యశ చాధర్మేణ విబ్రూయాథ యశ చాధర్మేణ పృచ్ఛతి
95 తయొర అన్యతరః పరైతి విథ్వేషం చాధిగచ్ఛతి
సొ ఽహమ అనుజ్ఞాతొ భవతా ఇచ్ఛామీష్టం తే గుర్వర్దమ ఉపహర్తుమ ఇతి
96 తేనైవమ ఉక్త ఉపాధ్యాయః పరత్యువాచ
వత్సొత్తఙ్క ఉష్యతాం తావథ ఇతి
97 స కథా చిత తమ ఉపాధ్యాయమ ఆహొత్తఙ్కః
ఆజ్ఞాపయతు భవాన
కిం తే పరియమ ఉపహరామి గుర్వర్దమ ఇతి
98 తమ ఉపాధ్యాయః పరత్యువాచ
వత్సొత్తఙ్క బహుశొ మాం చొథయసి గుర్వర్దమ ఉపహరేయమ ఇతి
తథ గచ్ఛ
ఏనాం పరవిశ్యొపాధ్యాయనీం పృచ్ఛ కిమ ఉపహరామీతి
ఏషా యథ బరవీతి తథ ఉపహరస్వేతి
99 స ఏవమ ఉక్తొపాధ్యాయేనొపాధ్యాయినీమ అపృచ్ఛత
భవత్య ఉపాధ్యాయేనాస్మ్య అనుజ్ఞాతొ గృహం గన్తుమ
తథ ఇచ్ఛామీష్టం తే గుర్వర్దమ ఉపహృత్యానృణొ గన్తుమ
తథ ఆజ్ఞాపయతు భవతీ
కిమ ఉపహరామి గుర్వర్దమ ఇతి
100 సైవమ ఉక్తొపాధ్యాయిన్య ఉత్తఙ్కం పరత్యువాచ
గచ్ఛ పౌష్యం రాజానమ
భిక్షస్వ తస్య కషత్రియయా పినథ్ధే కుణ్డలే
తే ఆనయస్వ
ఇతశ చతుర్దే ఽహని పుణ్యకం భవితా
తాభ్యామ ఆబథ్ధాభ్యాం బరాహ్మణాన పరివేష్టుమ ఇచ్ఛామి
శొభమానా యదా తాభ్యాం కుణ్డలాభ్యాం తస్మిన్న అహని సంపాథయస్వ
శరేయొ హి తే సయాత కషణం కుర్వత ఇతి
101 స ఏవమ ఉక్త ఉపాధ్యాయిన్యా పరాతిష్ఠతొత్తఙ్కః
స పది గచ్ఛన్న అపశ్యథ ఋషభమ అతిప్రమాణం తమ అధిరూఢం చ పురుషమ అతిప్రమాణమ ఏవ
102 స పురుష ఉత్తఙ్కమ అభ్యభాషత
ఉత్తఙ్కైతత పురీషమ అస్య ఋషభస్య భక్షస్వేతి
103 స ఏవమ ఉక్తొ నైచ్ఛతి
104 తమ ఆహ పురుషొ భూయః
భక్షయస్వొత్తఙ్క
మా విచారయ
ఉపాధ్యాయేనాపి తే భక్షితం పూర్వమ ఇతి
105 స ఏవమ ఉక్తొ బాఢమ ఇత్య ఉక్త్వా తథా తథ ఋషభస్య పురీషం మూత్రం చ భక్షయిత్వొత్తఙ్కః పరతస్దే యత్ర స కషత్రియః పౌష్యః
106 తమ ఉపేత్యాపశ్యథ ఉత్తఙ్క ఆసీనమ
స తమ ఉపేత్యాశీర్భిర అభినన్థ్యొవాచ
అర్దీ భవన్తమ ఉపగతొ ఽసమీతి
107 స ఏనమ అభివాథ్యొవాచ
భగవన పౌష్యః ఖల్వ అహమ
కిం కరవాణీతి
108 తమ ఉవాచొత్తఙ్కః
గుర్వర్దే కుణ్డలాభ్యామ అర్ద్య ఆగతొ ఽసమీతి యే తే కషత్రియయా పినథ్ధే కుణ్డలే తే భవాన థాతుమ అర్హతీతి
109 తం పౌష్యః పరత్యువాచ
పరవిశ్యాన్తఃపురం కషత్రియా యాచ్యతామ ఇతి
110 స తేనైవమ ఉక్తః పరవిశ్యాన్తఃపురం కషత్రియాం నాపశ్యత
111 స పౌష్యం పునర ఉవాచ
న యుక్తం భవతా వయమ అనృతేనొపచరితుమ
న హి తే కషత్రియాన్తఃపురే సంనిహితా
నైనాం పశ్యామీతి
112 స ఏవమ ఉక్తః పౌష్యస తం పరత్యువాచ
సంప్రతి భవాన ఉచ్ఛిష్టః
సమర తావత
న హి సా కషత్రియా ఉచ్ఛిష్టేనాశుచినా వా శక్యా థరష్టుమ
పతివ్రతాత్వాథ ఏషా నాశుచేర థర్శనమ ఉపైతీతి
113 అదైవమ ఉక్త ఉత్తఙ్కః సమృత్వొవాచ
అస్తి ఖలు మయొచ్ఛిష్టేనొపస్పృష్టం శీఘ్రం గచ్ఛతా చేతి
114 తం పౌష్యః పరత్యువాచ
ఏతత తథ ఏవం హి
న గచ్ఛతొపస్పృష్టం భవతి న సదితేనేతి
115 అదొత్తఙ్కస తదేత్య ఉక్త్వా పరాఙ్ముఖ ఉపవిశ్య సుప్రక్షాలిత పాణిపాథవథనొ ఽశబ్థాభిర హృథయంగమాభిర అథ్భిర ఉపస్పృశ్య తరిః పీత్వా థవిః పరమృజ్య ఖాన్య అథ్భిర ఉపస్పృశ్యాన్తఃపురం పరవిశ్య తాం కషత్రియామ అపశ్యత
116 సా చ థృష్ట్వైవొత్తఙ్కమ అభ్యుత్దాయాభివాథ్యొవాచ
సవాగతం తే భగవన
ఆజ్ఞాపయ కిం కరవాణీతి
117 స తామ ఉవాచ
ఏతే కుణ్డలే గుర్వర్దం మే భిక్షితే థాతుమ అర్హసీతి
118 సా పరీతా తేన తస్య సథ్భావేన పాత్రమ అయమ అనతిక్రమణీయశ చేతి మత్వా తే కుణ్డలే అవముచ్యాస్మై పరాయచ్ఛత
119 ఆహ చైనమ
ఏతే కుణ్డలే తక్షకొ నాగరాజః పరార్దయతి
అప్రమత్తొ నేతుమ అర్హసీతి
120 స ఏవమ ఉక్తస తాం కషత్రియాం పరత్యువాచ
భవతి సునిర్వృత్తా భవ
న మాం శక్తస తక్షకొ నాగరాజొ ధర్షయితుమ ఇతి
121 స ఏవమ ఉక్త్వా తాం కషత్రియామ ఆమన్త్ర్య పౌష్య సకాశమ ఆగచ్ఛత
122 స తం థృష్ట్వొవాచ
భొః పౌష్య పరీతొ ఽసమీతి
123 తం పౌష్యః పరత్యువాచ
భగవంశ చిరస్య పాత్రమ ఆసాథ్యతే
భవాంశ చ గుణవాన అతిదిః
తత కరియే శరాథ్ధమ
కషణః కరియతామ ఇతి
124 తమ ఉత్తఙ్కః పరత్యువాచ
కృతక్షణ ఏవాస్మి
శీఘ్రమ ఇచ్ఛామి యదొపపన్నమ అన్నమ ఉపహృతం భవతేతి
125 స తదేత్య ఉక్త్వా యదొపపన్నేనాన్నేనైనం భొజయామ ఆస
126 అదొత్తఙ్కః శీతమ అన్నం సకేశం థృష్ట్వాశుచ్య ఏతథ ఇతి మత్వా పౌష్యమ ఉవాచ
యస్మాన మే అశుచ్య అన్నం థథాసి తస్మథ అన్ధొ భవిష్యసీతి
127 తం పౌష్యః పరత్యువాచ
యస్మాత తవమ అప్య అథుష్టమ అన్నం థూషయసి తస్మాథ అనపత్యొ భవిష్యసీతి
128 సొ ఽద పౌష్యస తస్యాశుచి భావమ అన్నస్యాగమయామ ఆస
129 అద తథన్నం ముక్తకేశ్యా సత్రియొపహృతం సకేశమ అశుచి మత్వొత్తఙ్కం పరసాథయామ ఆస
భగవన్న అజ్ఞానాథ ఏతథ అన్నం సకేశమ ఉపహృతం శీతం చ
తత కషామయే భవన్తమ
న భవేయమ అన్ధ ఇతి
130 తమ ఉత్తఙ్కః పరత్యువాచ
న మృషా బరవీమి
భూత్వా తవమ అన్ధొ నచిరాథ అనన్ధొ భవిష్యసీతి
మమాపి శాపొ న భవేథ భవతా థత్త ఇతి
131 తం పౌష్యః పరత్యువాచ
నాహం శక్తః శాపం పరత్యాథాతుమ
న హి మే మన్యుర అథ్యాప్య ఉపశమం గచ్ఛతి
కిం చైతథ భవతా న జఞాయతే యదా
132 నావనీతం హృథయం బరాహ్మణస్య; వాచి కషురొ నిహితస తీక్ష్ణధారః
విపరీతమ ఏతథ ఉభయం కషత్రియస్య; వాన నావనీతీ హృథయం తీక్ష్ణధారమ
133 ఇతి
తథ ఏవంగతే న శక్తొ ఽహం తీక్ష్ణహృథయత్వాత తం శాపమ అన్యదా కర్తుమ
గమ్యతామ ఇతి
134 తమ ఉత్తఙ్కః పరత్యువాచ
భవతాహమ అన్నస్యాశుచి భావమ ఆగమయ్య పరత్యనునీతః
పరాక చ తే ఽభిహితమ
యస్మాథ అథుష్టమ అన్నం థూషయసి తస్మాథ అనపత్యొ భవిష్యసీతి
థుష్టే చాన్నే నైష మమ శాపొ భవిష్యతీతి
135 సాధయామస తావథ ఇత్య ఉక్త్వా పరాతిష్ఠతొత్తఙ్కస తే కుణ్డలే గృహీత్వా
136 సొ ఽపశ్యత పది నగ్నం శరమణమ ఆగచ్ఛన్తం ముహుర ముహుర థృశ్యమానమ అథృశ్యమానం చ
అదొత్తఙ్కస తే కుణ్డలే భూమౌ నిక్షిప్యొథకార్దం పరచక్రమే
137 ఏతస్మిన్న అన్తరే స శరమణస తవరమాణ ఉపసృత్య తే కుణ్డలే గృహీత్వా పరాథ్రవత
తమ ఉత్తఙ్కొ ఽభిసృత్య జగ్రాహ
స తథ రూపం విహాయ తక్షక రూపం కృత్వా సహసా ధరణ్యాం వివృతం మహాబిలం వివేశ
138 పరవిశ్య చ నాగలొకం సవభవనమ అగచ్ఛత
తమ ఉత్తఙ్కొ ఽనవావివేశ తేనైవ బిలేన
పరవిశ్య చ నాగాన అస్తువథ ఏభిః శలొకైః
139 య ఐరావత రాజానః సర్పాః సమితిశొభనాః
వర్షన్త ఇవ జీమూతాః సవిథ్యుత్పవనేరితాః
140 సురూపాశ చ విరూపాశ చ తదా కల్మాషకుణ్డలాః
ఆథిత్యవన నాకపృష్ఠే రేజుర ఐరావతొథ్భవాః
141 బహూని నాగవర్త్మాని గఙ్గాయాస తీర ఉత్తరే
ఇచ్ఛేత కొ ఽరకాంశు సేనాయాం చర్తుమ ఐరావతం వినా
142 శతాన్య అశీతిర అష్టౌ చ సహస్రాణి చ వింశతిః
సర్పాణాం పరగ్రహా యాన్తి ధృతరాష్ట్రొ యథ ఏజతి
143 యే చైనమ ఉపసర్పన్తి యే చ థూరం పరం గతాః
అహమ ఐరావత జయేష్ఠభ్రాతృభ్యొ ఽకరవం నమః
144 యస్య వాసః కురుక్షేత్రే ఖాణ్డవే చాభవత సథా
తం కాథ్రవేయమ అస్తౌషం కుణ్డలార్దాయ తక్షకమ
145 తక్షకశ చాశ్వసేనశ చ నిత్యం సహచరావ ఉభౌ
కురుక్షేత్రే నివసతాం నథీమ ఇక్షుమతీమ అను
146 జఘన్యజస తక్షకస్య శరుతసేనేతి యః శరుతః
అవసథ్యొ మహథ థయుమ్ని పరార్దయన నాగముఖ్యతామ
కరవాణి సథా చాహం నమస తస్మై మహాత్మనే
147 ఏవం సతువన్న అపి నాగాన యథా తే కుణ్డలే నాలభథ అదాపశ్యత సత్రియౌ తన్త్రే అధిరొప్య పటం వయన్త్యౌ
148 తస్మింశ చ తన్త్రే కృష్ణాః సితాశ చ తన్తవః
చక్రం చాపశ్యత షడ్భిః కుమారైః పరివర్త్యమానమ
పురుషం చాపశ్యథ థర్శనీయమ
149 స తాన సర్వాస తుష్టావైభిర మన్త్రవాథశ్లొకైః
150 తరీణ్య అర్పితాన్య అత్ర శతాని మధ్యే; షష్టిశ చ నిత్యం చరతి ధరువే ఽసమిన
చక్రే చతుర్వింశతిపర్వ యొగే షడ; యత కుమారాః పరివర్తయన్తి
151 తన్త్రం చేథం విశ్వరూపం యువత్యౌ; వయతస తన్తూన సతతం వర్తయన్త్యౌ
కృష్ణాన సితాంశ చైవ వివర్తయన్త్యౌ; భూతాన్య అజస్రం భువనాని చైవ
152 వజ్రస్య భర్తా భువనస్య గొప్తా; వృత్రస్య హన్తా నముచేర నిహన్తా
కృష్ణే వసానొ వసనే మహాత్మా; సత్యానృతే యొ వివినక్తి లొకే
153 యొ వాజినం గర్భమ అపాం పురాణం; వైశ్వానరం వాహనమ అభ్యుపేతః
నమః సథాస్మై జగథ ఈశ్వరాయ; లొకత్రయేశాయ పురంథరాయ
154 తతః స ఏనం పురుషః పరాహ
పరీతొ ఽసమి తే ఽహమ అనేన సతొత్రేణ
కిం తే పరియం కరవాణీతి
155 స తమ ఉవాచ
నాగా మే వశమ ఈయుర ఇతి
156 స ఏనం పురుషః పునర ఉవాచ
ఏతమ అశ్వమ అపానే ధమస్వేతి
157 స తమ అశ్వమ అపానే ఽధమత
అదాశ్వాథ ధమ్యమానాత సర్వస్రొతొభ్యః సధూమా అర్చిషొ ఽగనేర నిష్పేతుః
158 తాభిర నాగలొకొ ధూపితః
159 అద ససంభ్రమస తక్షకొ ఽగనితేజొ భయవిషణ్ణస తే కుణ్డలే గృహీత్వా సహసా సవభవనాన నిష్క్రమ్యొత్తఙ్కమ ఉవాచ
ఏతే కుణ్డలే పరతిగృహ్ణాతు భవాన ఇతి
160 స తే పరతిజగ్రాహొత్తఙ్కః
కుణ్డలే పరతిగృహ్యాచిన్తయత
అథ్య తత పుణ్యకమ ఉపాధ్యాయిన్యాః
థూరం చాహమ అభ్యాగతః
కదం ను ఖలు సంభావయేయమ ఇతి
161 తత ఏనం చిన్తయానమ ఏవ స పురుష ఉవాచ
ఉత్తఙ్క ఏనమ అశ్వమ అధిరొహ
ఏష తవాం కషణాథ ఏవొపాధ్యాయ కులం పరాపయిష్యతీతి
162 స తదేత్య ఉక్త్వా తమ అశ్వమ అధిరుహ్య పరత్యాజగామొపాధ్యాయ కులమ
ఉపాధ్యాయినీ చ సనాతా కేశాన ఆవపయన్త్య ఉపవిష్టొత్తఙ్కొ నాగచ్ఛతీతి శాపాయాస్య మనొ థధే
163 అదొత్తఙ్కః పరవిశ్యొపాధ్యాయినీమ అభ్యవాథయత
తే చాస్యై కుణ్డలే పరాయచ్ఛత
164 సా చైనం పరత్యువాచ
ఉత్తఙ్క థేశే కాలే ఽభయాగతః
సవాగతం తే వత్స
మనాగ అసి మయా న శప్తః
శరేయస తవొపస్దితమ
సిథ్ధమ ఆప్నుహీతి
165 అదొత్తఙ్క ఉపాధ్యాయమ అభ్యవాథయత
తమ ఉపాధ్యాయః పరత్యువాచ
వత్సొత్తఙ్క సవాగతం తే
కిం చిరం కృతమ ఇతి
166 తమ ఉత్తఙ్క ఉపాధ్యాయం పరత్యువాచ
భొస తక్షకేణ నాగరాజేన విఘ్నః కృతొ ఽసమిన కర్మణి
తేనాస్మి నాగలొకం నీతః
167 తత్ర చ మయా థృష్టే సత్రియౌ తన్త్రే ఽధిరొప్య పటం వయన్త్యౌ
తస్మింశ చ తన్త్రే కృష్ణాః సితాశ చ తన్తవః
కిం తత
168 తత్ర చ మయా చక్రం థృష్టం థవాథశారమ
షట చైనం కుమారాః పరివర్తయన్తి
తథ అపి కిమ
169 పురుషశ చాపి మయా థృష్టః
స పునః కః
170 అశ్వశ చాతిప్రమాణ యుక్తః
స చాపి కః
171 పది గచ్ఛతా మయర్షభొ థృష్టః
తం చ పురుషొ ఽధిరూఢః
తేనాస్మి సొపచారమ ఉక్తః
ఉత్తఙ్కాస్యర్షభస్య పురీషం భక్షయ
ఉపాధ్యాయేనాపి తే భక్షితమ ఇతి
తతస తథ వచనాన మయా తథ ఋషభస్య పురీషమ ఉపయుక్తమ
తథ ఇచ్ఛామి భవతొపథిష్టం కిం తథ ఇతి
172 తేనైవమ ఉక్త ఉపాధ్యాయః పరత్యువాచ
యే తే సత్రియౌ ధాతా విధాతా చ
యే చ తే కృష్ణాః సితాశ చ తన్తవస తే రాత్ర్యహనీ
173 యథ అపి తచ చక్రం థవాథశారం షట కుమారాః పరివర్తయన్తి తే ఋతవః షట సంవత్సరశ చక్రమ
యః పురుషః స పర్జన్యః
యొ ఽశవః సొ ఽగనిః
174 య ఋషభస తవయా పది గచ్ఛతా థృష్టః స ఐరావతొ నాగరాజః
యశ చైనమ అధిరూఢః సేన్థ్రః
యథ అపి తే పురీషం భక్షితం తస్య ఋషభస్య తథ అమృతమ
175 తేన ఖల్వ అసి న వయాపన్నస తస్మిన నాగభవనే
స చాపి మమ సఖా ఇన్థ్రః
176 తథ అనుగ్రహాత కుణ్డలే గృహీత్వా పునర అభ్యాగతొ ఽసి
తత సౌమ్య గమ్యతామ
అనుజానే భవన్తమ
శరేయొ ఽవాప్స్యసీతి
177 స ఉపాధ్యాయేనానుజ్ఞాత ఉత్తఙ్కః కరుథ్ధస తక్షకస్య పరతిచికీర్షమాణొ హాస్తినపురం పరతస్దే
178 స హాస్తినపురం పరాప్య నచిరాథ థవిజసత్తమః
సమాగచ్ఛత రాజానమ ఉత్తఙ్కొ జనమేజయమ
179 పురా తక్షశిలాతస తం నివృత్తమ అపరాజితమ
సమ్యగ విజయినం థృష్ట్వా సమన్తాన మన్త్రిభిర వృతమ
180 తస్మై జయాశిషః పూర్వం యదాన్యాయం పరయుజ్య సః
ఉవాచైనం వచః కాలే శబ్థసంపన్నయా గిరా
181 అన్యస్మిన కరణీయే తవం కార్యే పార్దివ సత్తమ
బాల్యాథ ఇవాన్యథ ఏవ తవం కురుషే నృపసత్తమ
182 ఏవమ ఉక్తస తు విప్రేణ స రాజా పరత్యువాచ హ
జనమేజయః పరసన్నాత్మా సమ్యక సంపూజ్య తం మునిమ
183 ఆసాం పరజానాం పరిపాలనేన; సవం కషత్రధర్మం పరిపాలయామి
పరబ్రూహి వా కిం కరియతాం థవిజేన్థ్ర; శుశ్రూషుర అస్మ్య అథ్య వచస తవథీయమ
184 స ఏవమ ఉక్తస తు నృపొత్తమేన; థవిజొత్తమః పుణ్యకృతాం వరిష్ఠః
ఉవాచ రాజానమ అథీనసత్త్వం; సవమ ఏవ కార్యం నృపతేశ చ యత తత
185 తక్షకేణ నరేన్థ్రేన్థ్ర యేన తే హింసితః పితా
తస్మై పరతికురుష్వ తవం పన్నగాయ థురాత్మనే
186 కార్యకాలం చ మన్యే ఽహం విధిథృష్టస్య కర్మణః
తథ గచ్ఛాపచితిం రాజన పితుస తస్య మహాత్మనః
187 తేన హయ అనపరాధీ స థష్టొ థుష్టాన్తర ఆత్మనా
పఞ్చత్వమ అగమథ రాజా వర్జాహత ఇవ థరుమః
188 బలథర్ప సముత్సిక్తస తక్షకః పన్నగాధమః
అకార్యం కృతవాన పాపొ యొ ఽథశత పితరం తవ
189 రాజర్షిర వంశగొప్తారమ అమర పరతిమం నృపమ
జఘాన కాశ్యపం చైవ నయవర్తయత పాపకృత
190 థగ్ధుమ అర్హసి తం పాపం జవలితే హవ్యవాహనే
సర్వసత్రే మహారాజ తవయి తథ ధి విధీయతే
191 ఏవం పితుశ చాపచితిం గతవాంస తవం భవిష్యసి
మమ పరియం చ సుమహత కృతం రాజన భవిష్యతి
192 కర్మణః పృదివీపాల మమ యేన థురాత్మనా
విఘ్నః కృతొ మహారాజ గుర్వర్దం చరతొ ఽనఘ
193 ఏతచ ఛరుత్వా తు నృపతిస తక్షకస్య చుకొప హ
ఉత్తఙ్క వాక్యహవిషా థీప్తొ ఽగనిర హవిషా యదా
194 అపృచ్ఛచ చ తథా రాజా మన్త్రిణః సవాన సుథుఃఖితః
ఉత్తఙ్కస్యైవ సాంనిధ్యే పితుః సవర్గగతిం పరతి
195 తథైవ హి స రాజేన్థ్రొ థుఃఖశొకాప్లుతొ ఽభవత
యథైవ పితరం వృత్తమ ఉత్తఙ్కాథ అశృణొత తథా