శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 56

వికీసోర్స్ నుండి
వ్యాస మహాభారతము (శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 56)
వేద వ్యాసుడు


వ్యాస మహాభారతము
పర్వములు
1. ఆది పర్వము
2. సభా పర్వము
3. అరణ్య పర్వము
4. విరాట పర్వము
5. ఉద్యోగ పర్వము
6. భీష్మ పర్వము
7. ద్రోణ పర్వము
8. కర్ణ పర్వము
9. శల్య పర్వము
10. సౌప్తిక పర్వము
11. స్త్రీ పర్వము
12. శాంతి పర్వము
13. అనుశాసన పర్వము
14. అశ్వమేధ పర్వము
15. ఆశ్రమవాసిక పర్వము
16. మౌసల పర్వము
17. మహాప్రస్ధానిక పర్వము
18. స్వర్గారోహణ పర్వము

1 పరణిపత్య హృషీకేశమ అభివాథ్య పితా మహమ
అనుమాన్య గురూన సర్వాన పర్యపృచ్ఛథ యుధిష్ఠిరః
2 రాజ్యం వై పరమొ ధర్మ ఇతి ధర్మవిథొ విథుః
మహాన్తమ ఏతం భారం చ మన్యే తథ బరూహి పార్దివ
3 రాజధర్మాన విశేషేణ కదయస్వ పితా మహ
సర్వస్య జీవలొకస్య రాజధర్మాః పరాయణమ
4 తరివర్గొ ఽతర సమాసక్తొ రాజధర్మేషు కౌరవ
మొక్షధర్మశ చ విస్పష్టః సకలొ ఽతర సమాహితః
5 యదా హి రశ్మయొ ఽశవస్య థవిరథస్యాఙ్కుశొ యదా
నరేన్థ్ర ధర్మొ లొకస్య తదా పరగ్రహణం సమృతమ
6 అత్ర వై సంప్రమూఢే తు ధర్మే రాజర్షిసేవితే
లొకస్య సంస్దా న భవేత సర్వం చ వయాకులం భవేత
7 ఉథయన హి యదా సూర్యొ నాశయత్య ఆసురం తపః
రాజధర్మాస తదాలొక్యామ ఆక్షిపన్త్య అశుభాం గతిమ
8 తథగ్రే రాజధర్మాణామ అర్దతత్త్వం పితా మహ
పరబ్రూహి భరతశ్రేష్ఠ తవం హి బుథ్ధిమతాం వరః
9 ఆగమశ చ పరస తవత్తః సర్వేషాం నః పరంతప
భవన్తం హి పరం బుథ్ధౌ వాసుథేవొ ఽభిమన్యతే
10 నమొ ధర్మాయ మహతే నమః కృష్ణాయ వేధసే
బరాహ్మణేభ్యొ నమస్కృత్య ధర్మాన వక్ష్యామి శాశ్వతాన
11 శృణు కార్త్స్న్యేన మత్తస తవం రాజధర్మాన యుధిష్ఠిర
నిరుచ్యమానాన నియతొ యచ చాన్యథ అభివాఞ్ఛసి
12 ఆథావ ఏవ కురుశ్రేష్ఠ రాజ్ఞా రఞ్జన కామ్యయా
థేవతానాం థవిజానాం చ వర్తితవ్యం యదావిధి
13 థైవతాన్య అర్చయిత్వా హి బరాహ్మణాంశ చ కురూథ్వహ
ఆనృణ్యం యాతి ధర్మస్య లొకేన చ స మాన్యతే
14 ఉత్దానే చ సథా పుత్ర పరయతేదా యుధిష్ఠిర
న హయ ఉత్దానమ ఋతే థైవం రాజ్ఞామ అర్దప్రసిథ్ధయే
15 సాధారణం థవయం హయ ఏతథ థైవమ ఉత్దానమ ఏవ చ
పౌరుషం హి పరం మన్యే థైవం నిశ్చిత్యమ ఉచ్యతే
16 విపన్నే చ సమారమ్భే సంతాపం మా సమ వై కృదాః
ఘటతే వినయస తాత రాజ్ఞామ ఏష నయః పరః
17 న హి సత్యాథ ఋతే కిం చిథ రాజ్ఞాం వై సిథ్ధికారణమ
సత్యే హి రాజా నిరతః పరేత్య చేహ హి నన్థతి
18 ఋషీణామ అపి రాజేన్థ్ర సత్యమ ఏవ పరం ధనమ
తదా రాజ్ఞః పరం సత్యాన నాన్యథ విశ్వాసకారణమ
19 గుణవాఞ శీలవాన థాన్తొ మృథుర ధర్మ్యొ జితేన్థ్రియః
సుథర్శః సదూలలక్ష్యశ చ న భరశ్యేత సథా శరియః
20 ఆర్జవం సర్వకార్యేషు శరయేదాః కురునన్థన
పునర నయవిచారేణ తరయీ సంవరణేన చ
21 మృథుర హి రాజా సతతం లఙ్ఘ్యొ భవతి సర్వశః
తీక్ష్ణాచ చొథ్విజతే లొకస తస్మాథ ఉభయమ ఆచర
22 అథణ్డ్యాశ చైవ తే నిత్యం విప్రాః సయుర థథతాం వర
భూతమ ఏతత పరం లొకే బరాహ్మణా నామ భారత
23 మనునా చాపి రాజేన్థ్ర గీతౌ శలొకౌ మహాత్మనా
ధర్మేషు సవేషు కౌరవ్య హృథి తౌ కర్తుమ అర్హసి
24 అథ్భ్యొ ఽగనిర బరహ్మతః కషత్రమ అశ్మనొ లొహమ ఉత్దితమ
తేషాం సర్వత్ర గం తేజః సవాసు యొనిషు శామ్యతి
25 అయొ హన్తి యథాశ్మానమ అగ్నిశ చాపొ ఽభిపథ్యతే
బరహ్మ చ కషత్రియొ థవేష్టి తథా సీథన్తి తే తరయః
26 ఏతజ జఞాత్వా మహారాజ నమస్యా ఏవ తే థవిజాః
భౌమం బరహ్మ థవిజశ్రేష్ఠా ధారయన్తి శమాన్వితాః
27 ఏవం చైవ నరవ్యాఘ్ర లొకతన్త్ర విఘాతకాః
నిగ్రాహ్యా ఏవ సతతం బాహుభ్యాం యే సయుర ఈథృశాః
28 శలొకౌ చొశనసా గీతౌ పురా తాత మహర్షిణా
తౌ నిబొధ మహాప్రాజ్ఞ తవమ ఏకాగ్రమనా నృప
29 ఉథ్యమ్య శస్త్రమాయాన్తమ అపి వేథాన్తగం రణే
నిగృహ్ణీయాత సవధర్మేణ ధర్మాపేక్షీ నరేశ్వరః
30 వినశ్యమానం ధర్మం హి యొ రక్షతి స ధర్మవిత
న తేన భరూణ హా స సయాన మన్యుస తం మనుమ ఋచ్ఛతి
31 ఏవం చైవ నరశ్రేష్ఠ రక్ష్యా ఏవ థవిజాతయః
సవపరాధాన అపి హి తాన విషయాన్తే సముత్సృజేత
32 అభిశస్తమ అపి హయ ఏషాం కృపాయీత విశాం పతే
బరహ్మఘ్నే గురు తల్పే చ భరూణహత్యే తదైవ చ
33 రాజథ్వేష్టే చ విప్రస్య విషయాన్తే విసర్జనమ
విధీయతే న శారీరం భయమ ఏషాం కథా చన
34 థయితాశ చ నరాస తే సయుర నిత్యం పురుషసత్తమ
న కొశః పరమొ హయ అన్యొ రాజ్ఞాం పురుషసంచయాత
35 థుర్గేషు చ మహారాజ షట్సు యే శాస్త్రనిశ్చితాః
సర్వేషు తేషు మన్యన్తే నరథుర్గం సుథుస్తరమ
36 తస్మాన నిత్యం థయా కార్యా చాతుర్వర్ణ్యే విపశ్చితా
ధర్మాత్మా సత్యవాక చైవ రాజా రఞ్జయతి పరజాః
37 న చ కషాన్తేన తే భావ్యం నిత్యం పురుషసత్తమ
అధర్మ్యొ హి మృథూ రాజా కషమా వాన ఇవ కుఞ్జరః
38 బార్హస్పత్యే చ శాస్త్రే వై శలొకా వినియతాః పురా
అస్మిన్న అర్దే మహారాజ తన మే నిగథతః శృణు
39 కషమమాణం నృపం నిత్యం నీచః పరిభవేజ జనః
హస్తియన్తా గజస్యేవ శిర ఏవారురుక్షతి
40 తస్మాన నైవ మృథుర నిత్యం తీక్ష్ణొ వాపి భవేన నృపః
వసన్తే ఽరక ఇవ శరీమాన న శీతొ న చ ఘర్మథః
41 పరత్యక్షేణానుమానేన తదౌపమ్యొపథేశతః
పరీక్ష్యాస తే మహారాజ సవే పరే చైవ సర్వథా
42 వయసనాని చ సర్వాణి తయజేదా భూరిథక్షిణ
న చైవ న పరయుఞ్జీత సఙ్గం తు పరివర్జయేత
43 నిత్యం హి వయసనీ లొకే పరిభూతొ భవత్య ఉత
ఉథ్వేజయతి లొకం చాప్య అతి థవేషీ మహీపతిః
44 భవితవ్యం సథా రాజ్ఞా గర్భిణీ సహధర్మిణా
కారణం చ మహారాజ శృణు యేనేథమ ఇష్యతే
45 యదా హి గర్భిణీ హిత్వా సవం పరియం మనసొ ఽనుగమ
గర్భస్య హితమ ఆధత్తే తదా రాజ్ఞాప్య అసంశయమ
46 వర్తితవ్యం కురుశ్రేష్ఠ నిత్యం ధర్మానువర్తినా
సవం పరియం సమభిత్యజ్య యథ యల లొకహితం భవేత
47 న సంత్యాజ్యం చ తే ధైర్యం కథా చిథ అపి పాణ్డవ
ధీరస్య సపష్ట థణ్డస్య న హయ ఆజ్ఞా పరతిహన్యతే
48 పరిహాసశ చ భృత్యైస తే న నిత్యం వథతాం వర
కర్తవ్యొ రాజశార్థూల థొషమ అత్ర హి మే శృణు
49 అవమన్యన్తి భర్తారం సంహర్షాథ ఉపజీవినః
సవే సదానే న చ తిష్ఠన్తి లఙ్ఘయన్తి హి తథ వచః
50 పరేష్యమాణా వికల్పన్తే గుహ్యం చాప్య అనుయుఞ్జతే
అయాచ్యం చైవ యాచన్తే ఽభొజ్యాన్య ఆహారయన్తి చ
51 కరుధ్యన్తి పరిథీప్యన్తి భీమమ అధ్యాసతే ఽసయ చ
ఉత్కొచైర వఞ్చనాభిశ చ కార్యాణ్య అనువిహన్తి చ
52 జర్జరం చాస్య విషయం కుర్వన్తి పరతిరూపకైః
సత్రీర అక్షిభిశ చ సజ్జన్తే తుల్యవేషా భవన్తి చ
53 వాతం షష్ఠీవనం చైవ కుర్వతే చాస్య సంనిధౌ
నిర్లజ్జా నరశార్థూల వయాహరన్తి చ తథ వచః
54 హయం వా థన్తినం వాపి రదం నృపతిసంమతమ
అధిరొహన్త్య అనాథృత్య హర్షులే పార్దివే మృథౌ
55 ఇథం తే థుష్కరం రాజన్న ఇథం తే థుర్విచేష్టితమ
ఇత్య ఏవం సుహృథొ నామ బరువన్తి పరిషథ్గతాః
56 కరుథ్ధే చాస్మిన హసన్త్య ఏవ న చ హృష్యన్తి పూజితాః
సంఘర్షశీలాశ చ సథా భవన్త్య అన్యొన్యకారణాత
57 విస్రంసయన్తి మన్త్రం చ వివృణ్వన్తి చ థుష్కృతమ
లీలయా చైవ కుర్వన్తి సావజ్ఞాస తస్య శాసనమ
అలం కరణ భొజ్యం చ తదా సనానానులేపనమ
58 హేలమానా నరవ్యాఘ్ర సవస్దాస తస్యొపషృణ్వతే
నిన్థన్తి సవాన అధీకారాన సంత్యజన్తి చ భారత
59 న వృత్త్యా పరితుష్యన్తి రాజథేయం హరన్తి చ
కరీడితుం తేన చేచ్ఛన్తి ససూత్రేణేవ పక్షిణా
అస్మత పరణేయొ రాజేతి లొకే చైవ వథన్త్య ఉత
60 ఏతే చైవాపరే చైవ థొషాః పరాథుర్భవన్త్య ఉత
నృపతౌ మార్థవొపేతే హర్షులే చ యుధిష్ఠిర