శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 293
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 293) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [వసిస్ఠ]
ఏవమ అప్రతిబుథ్ధత్వాథ అబుథ్ధ జనసేవనాత
సర్గ కొతి సహస్రాణి పతనాన్తాని గచ్ఛతి
2 ధామ్నా ధామ సహస్రాణి మరణాన్తాని గచ్ఛతి
తిర్యగ్యొనౌ మనుష్యత్వే థేవలొకే తదైవ చ
3 చన్థ్రమా ఇవ కొశానాం పునస తత్ర సహస్రశః
లీయతే ఽపరతిబుథ్ధత్వాథ ఏవమ ఏష హయ అబుథ్ధిమాన
4 కలాః పఞ్చథశా యొనిస తథ ధామ ఇతి పద్యతే
నిత్యమ ఏతథ విజానీహి సొమః సొథశమీ కలా
5 కలాయాం జాయతే ఽజస్రం పునః పునర అబుథ్ధిమాన
ధామ తస్య పయుఞ్జన్తి భూయ ఏవ తు జాయతే
6 సొథశీ తు కలా సూక్ష్మా స సొమ ఉపధార్యతామ
న తూపయుజ్యతే థేవైర థేవాన ఉపయునక్తి సా
7 ఏవం తాం కషపయిత్వా హి జాయతే నృపసత్తమ
సా హయ అస్య పరకృతిర థృష్టా తత కషయాన మొక్ష ఉచ్యతే
8 తథ ఏవం సొథశ కలం థేహమ అవ్యక్తసంజ్ఞకమ
మమాయమ ఇతి మన్వానస తత్రైవ పరివర్తతే
9 పఞ్చవింశస తదైవాత్మా తస్యైవా పరతిబొధనాత
విమలస్య వుశుథ్ధస్య శుథ్ధానిల నిషేవనాత
10 అశుథ్ధ ఏవ శుథ్ధాత్మా తాథృగ భవతి పార్దివ
అబుథ్ధ సేవనాచ చాపి బుథ్ధొ ఽపయ అబుధతాం వరజేత
11 తదైవాప్రతిబుథ్ధొ ఽపి జఞేయొ నృపతిసత్తమ
పరకృతేస తరిగుణాయాస తు సేవనాత పరాకృతొ భవేత
12 [కరాలజనక]
అక్షరక్షరయొర ఏష థవయొః సంబన్ధ ఇష్యతే
సత్రీపుంసొర వాపి భగవన సంబన్ధస తథ్వథ ఉచ్యతే
13 ఋతే న పురుషేణేహ సత్రీ గర్భం ధారయత్య ఉత
ఋతే సత్రియం న పురుషొ రూపం నిర్వర్తయేత తదా
14 అన్యొన్యస్యాభిసంబన్ధాథ అన్యొన్యగుణసంశ్రయాత
రూపం నిర్వర్తయత్య ఏతథ ఏవం సర్వాసు యొనిషు
15 రత్యర్దమ అభిసంరొధాథ అన్యొన్యగుణసంశ్రయాత
ఋతౌ నిర్వర్తతే రూపం తథ వక్ష్యామి నిథర్శనమ
16 యే గుణాః పురుషస్యేహ యే చ మాతృగుణాస తదా
అస్ది సనాయు చ మజ్జా చ జానీమః పితృజొ థవిజ
17 తవఙ మాంసం శొనితం చైవ మాతృజాన్య అపి శుశ్రుమ
ఏవమ ఏతథ థవిజశ్రేష్ఠ వేథ శాస్త్రేషు పద్యతే
18 పరమాణం యచ చ వేథొక్తం శాస్త్రొక్తం యచ చ పద్యతే
వేథ శాస్త్రప్రమాణం చ పరమాణం త సనాతనమ
19 ఏవమ ఏవాభిసంబథ్ధౌ నిత్యం పరకృతిపూరుషౌ
పశ్యామి భగవంస తస్మాన మొక్షధర్మన న విథ్యతే
20 అద నానన్తర కృతం కిం చిథ ఏవ నిథర్శనమ
తన మమాచక్ష్వ తత్త్వేన పరత్యక్షొ హయ అసి సర్వదా
21 మొక్షకామాం వయం చాపి కాఙ్క్షామొ యథ అనామయమ
అథేహమ అజరం థివ్యమ అతీన్థ్రియమ అనీశ్వరమ
22 [వస]
యథ ఏతథ ఉక్తం భవతా వేథ శాస్త్రనిథర్శనమ
ఏవమ ఏతథ యదా చైతన న గృహ్ణాతి తదా భవాన
23 ధార్యతే హి తవయా గరన్ద ఉభయొర వేథ శాస్త్రయొః
న తు గరన్దస్య తత్త్వజ్ఞొ యదావత తవం నరేశ్వర
24 యొ హి వేథే చ శాస్త్రే చ గరన్ద ధారణ తత్పరః
న చ గరన్దార్ద తత్త్వజ్ఞస తస్య తథ ధారణం వృదా
25 భారం స వహతే తస్య గరన్దస్యార్దం న వేత్తి యః
యస తు గరన్దార్ద తత్త్వజ్ఞొ నాస్య గరన్దాగమొ వృదా
26 గరన్దస్యార్దం చ పృష్టః సంస తాథృశొ వక్తుమ అర్హతి
యదాతత్త్వాభిగమనాథ అర్దం తస్య స విన్థతి
27 యస తు సంసత్సు కదయేథ గరన్దార్దం సదూలబుథ్ధిమాన
స కదం మన్థవిజ్ఞానొ గరన్దం వక్ష్యతి నిర్నయాత
28 నిర్నయం చాపి ఛిథ్రాత్మా న తం వక్ష్యతి తత్త్వతః
సొపహాసాత్మతామ ఏతి యస్మాచ చైవాత్మవాన అపి
29 తస్మాత తవం శృణు రాజేన్థ్ర యదైతథ అనుథృశ్యతే
యాదాతద్యేన సాంఖ్యేషు యొగేషు చ మహాత్మసు
30 యథ ఏవ యొగాః పశ్యన్తి సాంఖ్యైస తథ అనుగమ్యతే
ఏకం సాంఖ్యం చ యొగం చ యః పశ్యతి స బుథ్ధిమాన
31 తవన మాంసం రుధిరం మేథః పిత్తం మజ్జాస్ది సనాయు చ
ఏతథ ఐన్థ్రియకం తాత యథ భవాన ఇథమ ఆహ వై
32 థరవ్యాథ థరవ్యస్య నిష్పత్తిర ఇన్థ్రియాథ ఇన్థ్రియం తదా
థేహాథ థేహమ అవాప్నొతి బీజాథ బీజం తదైవ చ
33 నిరిన్థ్రియస్యాబీలస్య నిర్థ్రవ్యస్యాస్య థేహినః
కదం గుణా భవిష్యన్తి నిర్గుణత్వాన మహాత్మనః
34 గుణా గుణేషు జాయన్తే తత్రైవ నివిశన్తి చ
ఏవంగుణాః పరకృతితొ జాయన్తే చ న సన్తి చ
35 తవన మాంసం రుధిరం మేథః పిత్తం మజ్జాస్ది సనాయు చ
అస్తౌ తాన్య అద శుక్రేణ జానీహి పరాకృతాని వై
36 పుమాంశ చైవాపుమాంశ చైవ తరైలిఙ్గ్యం పరాకృతం సమృతమ
నైవ పుమాన పుమాంశ చైవ స లిఙ్గీత్య అభిధీయతే
37 అలిఙ్గా పరకృతిర లిఙ్గైర ఉపలభ్యతి సాత్మజైః
యదా పుష్ప ఫలైర నిత్యమ ఋతవొ మూర్తయస తదా
38 ఏవమ అప్య అనుమానేన హయ అలిఙ్గమ ఉపలభ్యతే
పఞ్చవింశతిమస తాత లిఙ్గేష్వ అనియతాత్మకః
39 అనాథి నిధనొ ఽనన్తః సర్వథర్శీ నిరామయః
కేవలం తవ అభిమానిత్వాథ గుణేష్వ అగుణ ఉచ్యతే
40 గుణా గుణవతః సన్తి నిర్గుణస్య కుతొ గుణాః
తస్మాథ ఏవం విజానన్తి యే జనా గుణథర్శినః
41 యథా తవైష గుణాన సర్వాన పరాకృతాన అభిమన్యతే
తథా స గుణవాన ఏవ పరమేణానుపశ్యతి
42 యత తథ బుథ్ధేః పరం పరాహుః సాంఖ్యా యొగాశ చ సర్వశః
బుధ్యమానం మహాప్రాజ్ఞమ అబుథ్ధ పరివర్జనాత
43 అప్రబుథ్ధమ అదావ్యక్తం సగుణం పరాహుర ఈశ్వరమ
నిర్గుణం చేశ్వరం నిత్యమ అధిష్ఠాతారమ ఏవ చ
44 పరకృతేశ చ గుణానాం చ పఞ్చవింశతికం బుధాః
సాంఖ్యయొగే చ కుశలా బుధ్యన్తే పరమైషిణః
45 యథా పరబుథ్ధాస తవ అవ్యక్తమ అవస్దా జన్మ భీరవః
బుధ్యమానం పరబుధ్యన్తి గమయన్తి సమం తథా
46 ఏతన నిథర్శనం సమ్యగ అసమ్యగ అనుథర్శనమ
బుధ్యమానాప్రబుథ్ధాభ్యాం పృదక్పృదగ అరింథమ
47 పరస్పరేణైతథ ఉక్తం కషరాక్షర నిథర్శనమ
ఏకత్వమ అక్షరం పరాహుర నానాత్వం కషరమ ఉచ్యతే
48 పఞ్చవింశతి నిష్ఠొ ఽయం యథాసమ్యక పరవర్తతే
ఏకత్వం థర్శనం చాస్య నానాత్వం చాప్య అథర్శనమ
49 తత్త్వనిస్తత్త్వయొర ఏతత పృదగ ఏవ నిథర్శనమ
పఞ్చవింశతి సర్గం తు తత్త్వమ ఆహుర మనీషిణః
50 నిస్తత్త్వం పఞ్చవింశస్య పరమ ఆహుర నిథర్శనమ
వర్గస్య వర్గమ ఆచారం తత్త్వం తత్త్వాత సనాతనమ