186
లంక సూర్యనారయణ
శబ్దము వచ్చునపుడు కేవల కుంభకము సిద్ధించినట్లు తెలియ వలయును. షణ్ముఖీ ముద్రను ధరించి విన ప్రయత్నించి శరీరములోని శబ్ధములను విన వచ్చును. కేవల కుంభకము సిద్దించిన తరువాత సహిత కుంభకములు సాధన చేయ వలసిన పని లేదు. పర్యాయమునకు 20 నుండి 80 య దినమున 4 పర్యాయములు అనగా ఉదయము, మధ్యాహ్నము, సాయంకాలం, అర్థ రాఅత్రి చేయ వలయును. కేవల కుంభకము సిద్ధి పొందు వారు రాజయోగి అనబడుచున్నారు. రాజయోగ సిద్దించుట కొరకు హఠ యోగము సాధనమై నందున హఠ యోగమునకు రాజ యోగము రాజ యోగమునకు హఠ యోగము పరస్పరము అవశ్యకములు. హఠ యోగము సిద్ధీంచిన వ్యయందు శరీర లాఘవము. నాదస్పుటము నాడీ శుద్ధి జటర బల ఆయురారోగ్యములు వృద్ధి చెందును. శరీర లావణ్యము పెంపొందును. నిజమునకు హఠ యోగము ఎచ్చట నిలిచిపోవునో అచ్చటి నుండి రాజయోగము ప్రారంభమగుచున్నదని తెలియనగును.
ప్రాణాయామమును కనిష్టమని, మధ్యమమని, ఉత్తమమని మూడు విధములుగా విభజించిరి. కనిష్ట ప్రాణాయాయమున స్వేదము వచ్చును. ఆ చమటను తుడిచి వేయక అభ్యాస మధ్యలోగాక అభ్యాసానంతరము ఆ చమటను శరీరమునకు రుద్దు కొనుట మంచిది. అట్టి చమటలో చర్మము పైన సూక్ష్మ జీవులను చంపెడి శక్తి యుండును. మరియు కొన్ని రసాయినక పదార్థములు ఉండుట చేత అవి చర్మమునకు లావణ్యమును గూర్చును. చమట శరీరములో ఉద్బవించిన
