176
లంక సూర్యనారయణ
వాయువు లేని అనగా చలించని చోట నివి నిశ్చలముగా నుండును. మరియు అపుడు కుండలినీ శక్తి ప్రేరేపింబ బడును. సాధకుడు అనిర్వచినీ యానందము నంది యోగ సిద్ధిని పొందును. ప్రాణాయామము అభ్యసించిన యడల సదా చంచల స్వభావము గల్గి సంకల్ప వికల్పములే పనిగా గల మనస్సును స్వాధీన పరచు కొనవలయునన్న మనస్సు చలించుటకు కారణమగు ప్రాణమును స్వాధీన పరచు కొనవలయును. సూక్ష్మ రూపమున వున్న ప్రాణము శరీరమున లుచ్చ్వాస నిశ్వాసములుగా శరీరమున కనబడు చుండుట వలన స్వాసను వశ పరచు కొనిన మనస్సు వశమగును. అందు కొరకు ప్రాణాయామము నభ్యసించ వలయును. శ్వాసను వశ పరచుట కొరకు పూరక, కుంభక, రేచకములను క్రమ బద్ధము చేసిరి. పూరకమనగా శ్వాసకోశముల ల్యందు వాయువును పూరించుట. కుంబక మనగా వాయువును భరించుట, రేచకమనగా వాయువును విడచి పెట్టుట, పూరకము 15 సెకనుల కాలము చేసిన దసనికి (ఆ కాలమునకు) నాలుగింతల కాలము అనాగా సెకనుల కాలము కుంభించి పూరించిన కాలమునకు రెండింతలు కాలము అనగా 30 సెకనుల కాలమున రేచించ వలయునను నియమము నేర్పరచిరి. పూరక, కుంబక, రేచకములతో కూడిన శ్వాస క్రియ సహిత కుంభక ము లనిరి. పూరక కుంభక, రేచకములు లేని స్థితిని కేవల కుంభకమ ని చెప్పబడినది. కేవల కుంభక మందు శరీరమున వాయువు కొంచెము వుండును. కేవల కుంభకానంతరము అట్టి శ్వాసను రేచింపనూ వచ్చును. లేదా శ్వాసను పూరింపనూ వచ్చును. సహిత
